DENTAL İMPLANTOLOJİDE TOTAL DİŞSİZ VAKALARDA YAPILAN FULL RESTORASYONLARIN UZUN DÖNEM TAKİBİ VE BAŞARI KRİTERLERİ

BİLİMSEL ÇALIŞMALAR 32 EYLÜL 2013 DENTAL İMPLANTOLOJİDE TOTAL DİŞSİZ VAKALARDA YAPILAN FULL RESTORASYONLARIN UZUN DÖNEM TAKİBİ VE BAŞARI KRİTERLERİ TÜRK DİŞHEKİMLİĞİ DERGİSİ Copyright stanbul 2013 TDD; Eylül 2013, 88: 132-136 Olgu sunumu / Case report Özge Özdal 1 Gülay Katibo lu 2 A. Bülent Katibo lu 1 Dental implantolojide total diflsiz vakalarda yap lan full restorasyonlar n uzun dönem takibi ve baflar kriterleri Long-term follow-up and success criteria in edentulous cases with full mouth implant restoration ÖZET ABSTRACT Birçok diflsiz hasta geleneksel total protezlerden memnun olsa da s kl kla tasar m ile ilgili sorunlar yaflamaktad rlar. Bu sorunlar protezin stabilitesi ve retansiyonundaki zay fl k, çi neme s ras nda duyulan a r ve fonksiyon verimindeki azalmad r. Bu nedenle implant tedavisi diflsiz hastlarda yayg n olarak kullan lmaktad r. Çeflitli klinik çal flmalar bu tür problemlerin, dental implantla ba lant l protezlerin kullan m yla giderildi ini göstermektedir. Diflsiz vakalarda bir dizi tedavi protokolü bulunmaktad r. Bunlar sabit protez, mukoza destekli overdenture, mukoza-implant destekli overdenture ve implant destekli overdenture protezlerdir. Bu makaledeki amac m z, total diflsiz hastalarda uygulanan implant destekli protetik restorasyonlar n baflar kriterlerini de erlendirmektir. Anahtar kelimeler Total diflsizlik, dental implant, protetik rehabilitasyon. Although many edentulous patients are satisfied with their conventional complete dentures, some often encounter problems with this design. These problems include poor stability and retention of the prosthesis, pain during mastication and decreased chewing efficency. Therefore implant therapy is widely used for the treatment of edentulous patients. Several clinical studies have shown that these problems can be successfully addressed using a dental prosthesis employed in conjunction with dental implant. A number of treatment strategies have been employed when carried out in the edentulous cases. These strategies include fixed prosthesis, mucosa-suppoerted overdentures, mucosa-implantsupported overdentures and implant-supported overdentures. Our aim in this article, the total implant-supported prosthetic restorations in edentulous patients is to evaluate the success criteria. Key words Total edentulousness, dental implant, prosthetic rehabilitation. G R fi mplant, kelime anlam olarak tedavi ve fonksiyon amac yla vücut içerisine ve canl dokulara yerlefltirilen cans z materyallerdir. Dental implantlar ise çene kemi inin içerisine, üzerine veya mukozaya yerlefltirilen ve diflin yerinin tutmas amac yla uygulanan yap lard r (17). Dental implantlar, diflhekimli i alan nda sabit veya hareketli protezlere destek sa lamak amac yla uygulanmas n n yan nda çene ve yüz defektlerinin restorasyonunda da kullan lmaktad r (16). Günümüzde kullan lan endosteal (kemik içi) dental implantlar n flekli kök formunda ve yivlidir. Materyal titanyum veya farkl yöntemlerle yüzeyi çal fl lm fl titanyumdur. Uygulama teknikleri genellikle birbirine benzer olmakla birlikte, implant üstü protezler için genel protetik endikasyonlar n n ve protezler arac l ile kuvvet iletimi ilkelerinin iyi bilinmesi implantlar n uzun süreli baflar - s n artt racakt r (3). mplant üstü protezler, estetik üstünlükleri, hareketli protetik tedavileri sabit protetik tedavi haline getirmekle sa lanan baflar lar, tutuculu u önemli oranda artt rmalar, difl dokular n n korunmas gibi avantajlar n n bulunmas nedeniyle tercih edilmektedir (13). Tam diflsizlik olgular nda uygulanan protezlerin stabilite ve tutuculu undaki yetersizlik nedeniyle çi neme problemiyle karfl lafl lmas ndan dolay total diflsizlik vakalar implantolojide önemli bir endikasyon olarak görülmektedir. Protezin artan mekanik stabilitesine ba l hasta memnuniyeti ve önlenen dikey kemik rezorpsiyonu, implant uygulamas tercihinin önemli nedenlerindendir (14). GENEL B LG LER VE TAK P OLGULARI Total diflsizlik olgular nda hastan n beklentisi ve ekonomik durumu, alveolar kemi in anatomik ve morfolojik durumu, çeneler aras iliflki, implantlar n ark üzerindeki da l m, lokalizasyonu, say s ve estetik ihtiyaçlar gibi faktörler göz önünde bulundurularak tedavisinde genellikle 3 farkl tedavi plan uygulanmaktad r. 1. mplant-doku destekli overdenture protezler; implantlara ba lanan hareketli bir protez yap m na dayan r. Bu tip protezlerde 03 / 2013 88 21 1- stanbul Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi, A z, Difl, Çene Cerrahisi AD. 2- Protez Uzman

33 BİLİMSEL ÇALIŞMALAR DENTAL İMPLANTOLOJİDE TOTAL DİŞSİZ VAKALARDA YAPILAN FULL RESTORASYONLARIN UZUN DÖNEM TAKİBİ VE BAŞARI KRİTERLERİ LONG-TERM FOLLOW-UP AND SUCCESS CRITERIA IN EDENTULOUS CASES WITH FULL MOUTH IMPLANT RESTORATION ÖZET Birçok dişsiz hasta geleneksel total protezlerden memnun olsa da sıklıkla tasarım ile ilgili sorunlar yaşamaktadırlar. Bu sorunlar protezin stabilitesi ve retansiyonundaki zayışık, çiğneme sırasında duyulan ağrı ve fonksiyon verimindeki azalmadır. Bu nedenle implant tedavisi dişsiz hastlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Çeşitli klinik çalışmalar bu tür problemlerin, dental implantla bağlantılı protezlerin kullanımıyla giderildiğini göstermektedir. Dişsiz vakalarda bir dizi tedavi protokolü bulunmaktadır. Bunlar sabit protez, mukoza destekli overdenture, mukoza-implant destekli overdenture ve implant destekli overdenture protezlerdir. Bu makaledeki amacımız, total dişsiz hastalarda uygulanan implant destekli protetik restorasyonları n başarı kriterlerini değerlendirmektir. Anahtar kelimeler Total dişsizlik, dental implant, protetik rehabilitasyon. ABSTRACT Although many edentulous patients are satisfied with their conventional complete dentures, some often encounter problems with this design. These problems include poor stability and retention of the prosthesis, pain during mastication and decreased chewing efficency. Therefore implant therapy is widely used for the treatment of edentulous patients. Several clinical studies have shown that these problems can be successfully addressed using a dental prosthesis employed in conjunction with dental implant. A number of treatment strategies have been employed when carried out in the edentulous cases. These strategies include fixed prosthesis, mucosa-suppoerted overdentures, mucosa-implantsupported overdentures and implant-supported overdentures. Our aim in this article, the total implant-supported prosthetic restorations in edentulous patients is to evaluate the success criteria. Key words Total edentulousness, dental implant, prosthetic rehabilitation. GİRİŞ İmplant, kelime anlamı olarak tedavi ve fonksiyon amacıyla vücut içerisine ve canlı dokulara yerleştirilen cansız materyallerdir. Dental implantlar ise çene kemiğinin içerisine, üzerine veya mukozaya yerleştirilen ve dişin yerinin tutması amacıyla uygulanan yapılardır (17). Dental implantlar, dişhekimliği alanında sabit veya hareketli protezlere destek sağlamak amacıyla uygulanmasının yanında çene ve yüz defektlerinin restorasyonunda da kullanılmaktadır (16). Günümüzde kullanılan endosteal (kemik içi) dental implantları n şekli kök formunda ve yivlidir. Materyal titanyum veya farklı yöntemlerle yüzeyi çalışılmış titanyumdur. Uygulama teknikleri genellikle birbirine benzer olmakla birlikte, implant üstü protezler için genel protetik endikasyonlarının ve protezler aracılığı ile kuvvet iletimi ilkelerinin iyi bilinmesi implantların uzun süreli başarısını arttıracaktır (3). İmplant üstü protezler, estetik üstünlükleri, hareketli protetik tedavileri sabit protetik tedavi haline getirmekle sağlanan başarıları, tutuculuğu önemli oranda arttırmaları, diş dokularının korunması gibi avantajlarının bulunması nedeniyle tercih edilmektedir (13). Tam dişsizlik olgularında uygulanan protezlerin stabilite ve tutuculuğ undaki yetersizlik nedeniyle çiğneme problemiyle karşılaşı lmasından dolayı total dişsizlik vakaları implantolojide önemli bir endikasyon olarak görülmektedir. Protezin artan mekanik stabilitesine bağlı hasta memnuniyeti ve önlenen dikey kemik rezorpsiyonu, implant uygulaması tercihinin önemli nedenlerindendir (14). GENEL BİLGİLER VE TAKİP OLGULARI Total dişsizlik olgularında hastanın beklentisi ve ekonomik durumu, alveolar kemiğin anatomik ve morfolojik durumu, çeneler arası ilişki, implantların ark üzerindeki dağılımı, lokalizasyonu, sayısı ve estetik ihtiyaçları gibi faktörler göz önünde bulundurularak tedavisinde genellikle 3 farklı tedavi planı uygulanmaktadır. 1. İmplant-doku destekli overdenture protezler; implantlara bağlanan hareketli bir protez yapımına dayanır. Bu tip protezlerde implant üstü yapının tutuculuğu bar, küresel, mıknatıs, locator ataşman sistemi veya teleskop tipi tutucular ile sağlanır. Bu yöntemle yumuşak doku desteğini kaybetmiş hastalara fonksiyonel ve estetik açıdan yardımcı olunmakla birlikte yetersiz kemik desteği bulunan vakalarda da sekonder retansiyon sağlanır. Sabit protezlere kıyasla daha az implant uygulandığı için daha ekonomik ve protez yapımı daha kolaydır. 2. İmplant destekli overdenture protezler; birbirine bağlanan implantlar ile primer stabilite sağlanarak doku desteğine gerek duyulmadan vida uygulanabilir üst yapı tutucularıyla ya-

BİLİMSEL ÇALIŞMALAR 34 pılan protezlerdir. Protez kaidesi daha az alan kaplar. Kuvvetler implant sayısı arttırılarak kemiğe daha dengeli iletilmektedir (8). 3. İmplant destekli sabit protezler; kemik miktarı ve kalitesi yeterli ise anterior ve posterior bölgeye 6-8 implant yerleştirilerek yapılan kuron ve köprü tasarımları şeklindeki protezlerdir. Tam dişsiz vakalarda tedavi planlaması sırasında çenelerin anatomik ve morfolojik yapısına, kemik kalitesine, fasiyal destek, diş uzunluğu, yumuşak doku miktarı ve gülme hattı gibi estetik faktörlere, hastanın ekonomik durumuna, çeneler arası mesafe gibi faktörlere dikkat etmek gereklidir. İntermaksiller mesafe fazla olursa estetik ve biyomekanik açıdan sorun yaratan kuron boyu yüksek restorasyonlar yapılmak zorunda kalınır. Böyle durumlarda overdenture protez yapımı tercih edilmelidir (19). Bu tür tam protez çalışmalarında anatomik oluşumlar nedeni ile gerektiğinde kantilever endikasyonu da konulabilmektedir. Bu durumda protezin taşıma kuvvetleri dengelenmeli, planlama ve oklüzal ilişki kantileverin yeri ve mesafesi dikkate alınarak düzenlenmelidir. İmplantüstü protezlere uygulanan uzun kantilever implantlarda aşırı yüklenmeye, periimplant kemik kaybı ve protetik başarı sızlıklara neden olabilir. Distal kantilever protezlere ısırma kuvveti uygulandığı nda en yüksek aksiyel ve devrilme kuvvetleri distal implantlarda gözlenir. Mandibulada 15mm.den ve maksillada 12mm.den uzun kantilever bulunan implantüstü sabit protezlerde implant-protez başarısızlığı görülme oranı yüksektir. Kantileverlerde çalışan ve çalışmayan tarafta temaslardan kaçınarak, düzgün ve homojen lateral hareketler sağlanmalıdır. Oklüzal temaslar için sentrik ilişkide ve maksimum interküspidasyonda geniş serbestlik (1-1.5 mm) fonksiyon süresince erken temasların azaltılıp daha uyumlu vertikal kuvvetler sağlanmalıdır. Çalışan taraftaki temasların anteriora alınması, posterior bölgede aşırı yüklemeyi de azaltmaktadır (6). Modern diş hekimliğinde büyük önem kazanan implant uygulamaları nda başarının anahtarı, oklüzyon biyomekaniğ inin vakaya uygun şekilde değerlendirilmesidir. İmplant destekli protezlerde tedavi planından önce, hangi oklüzyon tipinin kullanılacağı belirlenmelidir. İmplant destekli protezlerde uygun oklüzyon tipine karar vermeden önce doğal dişlerde görülen oklüzyon tiplerinin bilinmesi gerekir (15). İdeal oklüzyon, stomatognatik sistemle uyum içinde olan, etkin çiğnemeyi sağlayan, Şzyolojik fonksiyonlarda anormallikler oluşturmadan iyi bir estetik sağlayan oklüzyon olarak tanımlanabilir. Günümüzde kabul edilen oklüzyon tipleri; bilateral balanslı oklüzyon, grup fonksiyonu oklüzyonu (unilateral balanslı oklüzyon) ve kanin koruyuculu oklüzyondur (10). Bilateral Balanslı Oklüzyon: Alt çenenin sentrik, protrusiv ve lateral hareketlerinde tüm dişlerde temasın olması gerektiği bilateral balanslı oklüzyonda; tüberkül-marjinal sırt ve iki dişe bir diş ilişki söz konusudur. Sentrik oklüzyon long sentrik şeklindedir. Overdenture protezlerde endike olan oklüzyon tipidir. Grup Fonksiyonu Oklüzyonu (Unilateral Balanslı Oklüzyon): Lateral hareketler sırasında gelen kuvvetleri çalışan taraf dişleri paylaşırken denge tarafında hiç temas yoktur. Protrusiv harekette posterior disklüzyonun sağlanması istenir. Sentrik oklüzyon long sentrik şeklindedir. Sınıf III veya IV parsiyel dişsizlikte implantimplant destekli köprü protezlerde uygulanmalıdır. Kanin Koruyuculu Oklüzyon: Sentrik oklüzyon nokta şeklindedir. Maksimal interkuspitasyonda anterior dişler arasında

35 BİLİMSEL ÇALIŞMALAR disklüzyon mevcutken, posterior dişler bir dişe bir diş ve tüberkül fossa ilişkisi içindedir. Protrusiv harekette posterior dişler disklüzyonda, insizörler alt çeneye rehberlik eder. Lateral hareketlerde ise üst kaninin lingual yüzeyi, alt kaninin distal eğimi ve birinci premoların bukkal tüberkülünün mesial eğimi boyunca rehberlik sağlar. Full implant destekli sabit protezlerde ve sınıf I veya II parsiyel dişsizlikte (modişkasyonsuz) implant-implant destekli köprü protezlerde endikedir. Sentrik ilişkide karşıt dişin fonksiyonel tüberkülü tarafından gerçekleştirilen oklüzal kontağın lokalizasyonundan yararlanılarak oklüzal plan sı nışanabilir. Tüberkül-Marjinal Sırt Oklüzal Planı: Bir dişe iki diş ilişki söz konusudur. Bir arktaki dişin fonksiyonel tüberkülü karşıt arktaki iki dişin marjinal sırtları ile kapanışa gelir. Tüberkül-Fossa Oklüzal Planı: Kapanışta bir diş karşıt arktaki bir diş ile temas yapar. Dişe-diş bir ilişki söz konusudur. Bir dişin fonksiyonel tüberkülü karşıt dişin fossası ile kapanışa gelir. Bu şekilde oklüzal kuvvetlerin dişlerin uzun eksenleri boyunca iletilmeleri sağlanır (1). Makalemizde son 2 yıl içerisinde Dental İmplant KA üzerine uygulanan olgularda üç tip protez çalışmasının sonuçları gözlemlenmiştir. Her tip protez için 10 ar olgu takip edilmiştir. Protez tipleri, full sabit simante protezler, full sabit simante distale kantilever protezler ve full hibrit vidalı protezler olarak belirlenmiştir. Örnek olması açısından 2 yıl takibi yapılan söz konusu protez tiplerinden 2 şer olgunun görüntüleri sunulmuştur. TARTIŞMA VE SONUÇ İmplant destekli overdenture tipi protezlerde ortalama 2 yıllık takip sonucunda çok önemli bir implant (kemik) resorbsiyonu gözlenmemiştir. Ancak zaman zaman protezde gevşeme ve vida kırıkları gözlemlenmiştir. Ayrıca temizleme güçlüğü de bir dezavantaj oluşturmuştur. Bunun dışında haşf de olsa stabilite bozulmalarında yumuşak dokularda irritasyon söz konusu olmaktadır. Nemli ve ark.(11) yaptıkları çalışmada, dişsiz alt çenede 4 implant ile desteklenen bar tutuculu overdenture protez uygulanan 18 hastada 2 yıl düzenli kontroller sonucu memnuniyet durumunu değerlendirmişlerdir. En sık görülen komplikasyonun kliplerin tutuculuğunda azalma, daha sonra da bar vidalarında gevşeme olduğu bildirilmiştir. Ayrıca hasta memnuniyetinin birinci yılın sonunda başlangıca göre rahatlık, konuşma ve temizleme kolaylığı açısında arttığı, ikinci yılın sonunda fonksiyon açısından memnuniyetin birinci yıla göre anlamlı olarak azaldığı da belirtilmiştir. Distal uzantılı overdenture protezleruzun dönem başarıyı önemli derecede etkilemektedir. Distal kantileverli bar destekli overdenture protezlere yükleme yapıldığına kantilevere en yakın implantta en yüksek basma stresleri ve 2. implantta ise çekme stresleri gözlenmektedir. Diğer implantlarda stres seviyesi düşüktür. Bevilacqua ve ark.(5) çalışmalarında premaksiller bölgeye distaldeki 2 si açılı olmak üzere 4 adet implant yerleştirilerek yapılan distal uzantılı barlı overdenture protezin, implant-kemik ara yüzeyindeki stres dağılımına etkisini sonlu elemanlar analizi incelemişler ve maksimum stres değerlerinin kuvvetin uygulandığı tarafa en yakın implantın distalindeki kortikal kemikte olduğunu belirtmişlerdir. Spongioz kemikte belirlenen maksimum değerleri ise düşük olup genellikle implantların apeksinde ve implant çevresindeki kemikte saplantığını ifade etmişlerdir. Bu tip protezlerin, normal kretlere sahip hastalarda protezin stabilitesini ve çiğneme basıncını arttırması, hastanın implant üstü sabit proteze nazaran daha ekonomik bir yolla rahat kullanabileceğ i bir proteze kavuşmuş olması, uygulanan implant sayısının az olması nedeniyle cerrahisinin kısa olması gibi avantajlarının yanında takılıp çıkarılan bir protez olduğu için hasta motivasyonunda düşüklük, çiğneme basıncı- nın ve stabilitenin klasik protezlere göre arttırılmış olmasına rağmen implantüstü sabit protezlerin yerini tutmaması gibi dezavantajları bulunmaktadır. Bu tür protezler kaybedilen dişlerin fonksiyonunu yerine getirmenin yanı nda, meydana gelen çene-yüz defektleri sonucu kaybedilen iskeletsel fonksiyonları da yerine getirebilmektedir. Carini ve ark.(7) 64 yaşındaki erkek hastanın mandibulasının ramusu da içeren sağ bölümünü, neoplastik lezyon nedeniyle hemimandibulektomi sonucu kaybetmesiyle yaptıkları protetik rehabilitasyon sonucunu de- ğerlendirmişlerdir. SemŞz bölgesine yapılan 4

BİLİMSEL ÇALIŞMALAR 36 implant destekli overdenture protezin, hastanın hem çiğneme fonksiyonunu yerine getirdiğini hem de fasiyal simetriyi ve dış görünümü iyileştirdiğ ini belirtmişlerdir. İmplant destekli sabit protezlerde yine 2 yıllık takipte daha az temizleme güçlüğü görülmekle birlikte ağız hijyeninin önemi yine ön plandadır. Önemli bir diğer problem ise seramik kırıklarıdır. Bunun dışında uzun dönem başarısı için implant-kuron oranının çok fazla kron lehinde olması oklüzyonda açısından dezavantaj oluşturmaktadır. Fakat bunun yanında estetik beklentileri karşılamadaki ve fonksiyon açısından üstünlükleri de gözardı edilemez. Gargari ve ark.(9) yaptıkları çalışmada, 53 yaşındaki kadın hastanın üst çenesindeki total protezinin görünümü ve işlevinden memnun olmadığı için sabit bir protez isteği olduğunu belirtmişlerdir. İmplant cerrahisi açısından kontrendike bir durumu olmayan hastanın maksillasına 6 adet implant ve zirkonya seramikten tek parça sabit köprü protezi yapılmıştır. Hastanın hem estetik beklentisi hem de eksikliğini hissettiği fonksiyon ihtiyacı karşılanarak memnuniyet sağlandığı bildirilmiştir. Bu sebeplerden dolayı hastalar tarafından fazla tercih edilen protez tipidir. Ancak tam dişsizlik olgularında implantüstü sabit protetik restorasyon yapmak, metal-akrilik hibrit protezlere göre hem tedavi planlaması hem de üretim açısından daha zor olup, başarı lı bir uygulamayı gerçekleştirmek için gerek endikasyon ve planlama aşamasında gerek se uygulamada bir dizi kuralın takip edilmesi gerekmektedir. İmplantüstü sabit protez uygulaması na karar verirken çeneler arası dikey boyut önemli bir faktördür. Kısa implant intermaksiller aralığın geniş olduğu durumlarda, kuron/kök oranı implant aleyhine olduğu ve çiğneme kuvvetleri implantlar üzerinde aşırı momentler oluşturacağı için uzun dönemde biyomekanik komplikasyonlara yol açabilir. Dolayısıyla biyomekanik sebeplerle daha esnek olan hareketli sistemler tercih edilmelidir. Bunun aksine alveolar kret rezorpsiyonunun normal sınırlar içersinde olacağı ve estetik olarak diş morfolojisini rahatlı kla proteze yansıtılacağı için sabit protez endikedir (4). Endikasyon açı- sından önem taşıyan bir başka faktör ise iskeletsel ilişkidir. Özellikle klas II ve III tip iskeletsel ilişki durumlarında sabit uygulamalar implantlar üzerine aşırı kuvvet ve momentlerin oluşmasına yol açabilir. Bu tip olgular biyomekanik olarak değerlendirilerek, risk görülen vakalarda kuvvet dağılımı açısından daha esnek olan hareketli protezler tercih edilmelidir (18). Hastaların ilk tercihi sabit protez olmasına rağmen her total dişsiz hastalarda bu tip protezler endike olamıyor. Bu nedenle birincil beklentinin estetik olması göz önünde bulundurularak, morfolojik durumları kısıtlayan olgularda, çiğneme kuvvetlerinin aktarımında implant boyları ile protez dizaynı arası nda biyomekanik risklerin bulunduğu durumlarda hareketli implant üstü protez seçenekleri değerlendirilmelidir (2,12). Planlama sırasında bir diğer önemli faktör de hastanın isteklerine önem verilmesidir. Bazı hastalar sabit protez için ısrarcı davranırken bazıları için sadece fonksiyonları yerine getirebilen hareketli bir protez beklentileri karşılayabilmektedir. Hastanın istekleri, ekonomisi ve anatomik yapıların durumu göz önüne alınarak protez planlaması yapılmalıdır. Full kantilever köprü protezlerde ise sabit olma ve büyük cerrahi operasyonlardan kaçınma avantajları yanında, kantilevere yakın implantların rezorbsiyon riski çok fazladır. Yine 2 yıllık takiplerde bu rezorpsiyonla karşılaşmamıza karşın temizleme güçlüğü ve seramik kırıkları ile karşılaşma olası lığı ön plandadır. Kantilever endikasyonu konulan vakalarda implantlar mümkün olduğunca tüm arka dağıtılmaya çalışılmalıdır. Böylece kullanılacak kantilever uzunluğunu azaltmak da mümkün olacaktır. Full köprülerde en önemli sıkıntı protez kırıklarının tamir edilmesidir. Simante köprülerin sökülmesi ve fırınlanması problem olmaktadır. Köprüler geçici simante edilmedi ise çıkartılmaları güçtür. Ağızda yapılacak tamirler ise yeterli verimi sağlamamaktadır. Buna karşın vidalı hibrit protezlerde bu sorun kolayca çözülebilmekte, protez sökülüp renove edilerek tamir edilebilmekte ve tekrar implant üstü uygulanabilmektedir. Sabit protezlerde kantilever kullanımında ise beklenildiği kadar bir kemik rezorbsiyonuna rastlanmamıştır. Üstelik bu rezorbsiyon riskini ölçü olarak alırsak, hibrit protezlerdeki doku ve kemik destekli bölgelerdeki rezorpsiyon riski daha fazladır. Yine de destek vidalardaki kuvvet dağılımı dikkate alındığında sabit simante protezlerde kantileverden kaçınmakta fayda olduğunu düşünmekteyiz. Bu durumda geriye kalan seçeneklerden hibrit protezlerin tek avantajı çıkartılabilir ve kontrol edilebilir olması yanında, full sabit protezlerin, estetiği, kolay temizlenebilir olması ve uzun dönem de vida kırığı ya da vida kaynaklı lüksasyon gibi riskleri taşımaması daha avantajlı olduklarının işaretidir.

37 BİLİMSEL ÇALIŞMALAR KAYNAKLAR 1. Acar A, İnan Ö (2001). İmplant destekli protezlerde okluzyon. Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Dergisi., Cilt 4, sayı 1, sayfa: 52-56. 2. Albrektsson T. A multicenter report on osseointegrated oral implants. J Prosthet Dent. 1988 Jul;60(1):75-84. 3. Aras E, Çötert S, Öztürk B, Uran Y. Subperiostal ve kemik içi implant uygulamalar ı. Oral İmplantoloji Dergisi 1992, 8(94); 4-10. 4. Balshi TJ, Lee HY, Hernandez RE. The use of pterygomaxillary implants in the partially edentulous patient: a preliminary report. Int J Oral Maxillofac Implants. 1995 Jan- Feb;10(1):89-98. 5. Bevilacqua M, Tealdo T, Menini M, Pera F, Mossolov A, Drago C, Pera P. The influence of cantilever length and implant inclination on stress distribution in maxillary implantsupported fixed dentures. J Prosthet Dent. 2011 Jan;105(1):5-13. 6. Bilhan H, Sülün T, Mumcu E. İmplantlarda erken krestal kemik rezorpsiyonu ve oklüzyonun önemi. Klinik Dergisi (Journal of ıstanbul Dental Association), Nisan 2004, 17: 58-66. 7. Carini F, Gatti G, Saggese V, Monai D, Porcaro G. Implantsupported denture rehabilitation on a hemimandibulectomized patient: a case report. Ann Stomatol (Roma). 2012 Apr;3(2 Suppl):26-31. 8. Chao YL, Meijer HJ, Van Oort RP, Versteegh PA. The incomprehensible success of the implant stabilised overdenture in the edentulous mandible: a literature review on transfer of chewing forces to bone surrounding implants. Eur J Prosthodont Restor Dent. 1995 Dec;3(6):255-61. 9. Gargari M, Prete V, Pujia A, Ceruso FM. Full-arch maxillary rehabilitation fixed on 6 implants. Oral Implantol (Rome). 2013 Jul 15;6(1):1-4. 10. Hobo S, Ichida E, Garcia LT. Osseointegration and occlusal rehabilitation. Quintessence publishing co, 1990, Tokyo; 163-86. 11. Karakoca S, Boynueğri D. Dişsiz Alt Çeneye Uygulanan 4 İmplant Destekli Bar Tutuculu Hareketli Protezlerde Komplikasyonlar ın ve hasta memnuniyetinin değerlendirilmesi. ADO Klinik Bilimler Dergisi. 2010 (4): 581-9. 12. Kirsch A, Ackermann KL. The IMZ osteointegrated implant system. Dent Clin North Am. 1989 Oct;33(4):733-91. 13. Saadoun AP, Sullivan DY, Krischek M, Le Gall M. Single tooth implant management for success. Pract Periodontics Aesthet Dent. 1994 Apr;6(3):73-80. 14. Sertgöz A. İmplant üstü protezlerde planlama. implantr, Say ı 1 Mart 2005, 1: 30-4. 15. Sonugelen M, Özp ınar B, Öztürk B, Ertürk S (1997). İmplant protezlerde oklüzyon ve Tscan yard ım ıyla düzenlenmesi. Ege Üniversitesi Dişhekimliği Dergisi, 18; 9-13. 16. Tang W, Long J, Feng F, Guo L, Gao C, Tian W. Condyle replacement after tumor resection: compar,son of individual prefabricated titanium implants and costochondral grafts. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009; 108: 147-52. 17. Türker M, Yücetaş fi (1999). Ağız, Diş, Çene Hastal ıklar ı ve Cerrahisi. 2. Bask ı, Atlas Kitapç ı l ık Tic. Ltd. fiti, Ankara; 455-86. 18. Weigl P. İmplant üstü protezler ve daha ilerisi. Quinessence 2002; 4: 51-7. 19. Wright PS, Glantz PO, Randow K, Watson RM. The effects of fixed and removable implant- stabilised prostheses on posterior mandibular residual ridge resorption. Clin Oral Implants Res. 2002 Apr;13(2):169-74.