MOTORLU ARAÇLARIN VE RÖMORKLARININ BAZI SINIFLARININ KÜTLE VE BOYUTLARI İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (97/27/AT) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uyarınca, araçların yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu yerine getirmek üzere, motorlu araçların ve römorklarının kütle ve boyutları ile ilgili olarak araçlara AT araç tip onayı belgesi verilmesine ilişkin hükümleri ve bunların uygulanmasına ait usul ve esasları belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik, MARTOY kapsamında yer alan M 1 sınıfı araçlar hariç olmak üzere, M 2, M 3 ve N sınıfı motorlu araçların ve O sınıfı römorkların kütle ve boyutları bakımından araçlara AT araç tip onayı belgesi verilmesine ilişkin hususları kapsar. Dayanak Madde 3 -Bu Yönetmelik, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun değişik 29 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen; a) Bakanlık : Sanayi ve Ticaret Bakanlığını, b) MARTOY : Avrupa Topluluğunun 70/156/AT Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliğinin Resmi Gazete de yayımlanan şekliyle son seviyesini, c) 96/53/AT: Avrupa Topluluğunun en son 2002/7/AT Yönetmeliği ile değiştirilen, motorlu araçların ve römorklarının ulusal ve uluslararası trafikte izin verilen azami boyutlarına ve uluslararası trafikte izin verilen azami ağırlıklarına ilişkin yönetmeliğini, d) Araç : MARTOY kapsamında yer alan, bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından aşağıda sınıfları belirtilen motorlu araçları; e) M Sınıfı Araç : En az dört tekerleği olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçları; 1) M 2 Sınıfı Araç: Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve azami kütlesi 5 tonu aşmayan motorlu araçları, 2) M 3 Sınıf Araç: Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve azami kütlesi 5 tonu aşan motorlu araçları, f) N Sınıfı Araç : En az dört tekerlekli, motorlu yük taşıma araçlarını; 1) N 1 Sınıfı:Azami kütlesi 3,5 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçlarını, 2) N 2 Sınıfı Araç: Azami kütlesi 3,5 tonu aşan, 12 ton'u aşmayan motorlu yük taşıma araçlarını, 3) N 3 Sınıfı Araç: Azami kütlesi 12 tonu aşan motorlu yük taşıma araçlarını, g) O Sınıfı Araç (Römork): Römork ve yarı römork motorsuz taşıtlardır. 1) O 1 Sınıfı:Azami kütlesi 0,75 tonu aşmayan römorklar 2) O 2 Sınıfı : Azami kütlesi 0,75 tonu aşan, 3,5 ton'u aşmayan römorklar, 3) O 3 Sınıfı : Azami kütlesi 3,5 tonu aşan, 10 tonu aşmayan römorklar, 4) O 4 Sınıfı : Azami kütlesi 10 tonu aşan römorklar, h) Tip Onayı Belgesi: Bir aracın bu Yönetmelik hükümlerine göre imal edildiğini gösteren belgeyi, i) AT : Avrupa Topluluğunu, j) Onay Kuruluşu : Teknik Hizmetler Kuruluşlarını görevlendiren, AT araç tip onayı belgelerini veren ve gerektiğinde geri alan, diğer onay kuruluşlarıyla muhatap olan ve bunlarla temasları yürüten, imalatçının üretim uygunluk düzenlemelerine uyup uymadığını belirleyen, yetkili kuruluş olan Bakanlığı, k) Yetkili Merci: Araçların kütleleri ve boyutları ile ilgili olarak tescil ve kullanımları hususlarında yetkili olan onay kuruluşunu veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarını, l) Teknik Hizmetler Kuruluşu (Teknik Servis): Onay Kuruluşunca deneyleri ve kontrolleri yapmak üzere görevlendirilen kurum veya kuruluşu, m) İmalatçı: Tip onayı işlemlerinin bütün unsurlarından ve imalatın uygunluğunun sağlanmasından Onay Kuruluşuna karşı sorumlu olan, araçların ticari isim veya markasının sahibi olan kişi veya kuruluşu,
n) Tanıtım Dosyası : Başvuru sahibi tarafından Teknik Hizmetler Kuruluşuna veya Onay Kuruluşuna Tanıtım Bildirimi gereğince verilen bilgi, çizim, fotoğraf ve bunun gibi belgeleri içeren dosyayı, o) Tanıtım Paketi : Tanıtım Dosyası ile Teknik Hizmetler Kuruluşunun veya Onay Kuruluşunun görevlerini yerine getirmeleri sürecinde tanıtım dosyasına eklemiş oldukları deney raporları ve diğer belgeleri, p) Tanıtım Paketi Fihristi : Tanıtım Paketi içinde bulunan belgelerin uygun bir şekilde numaralandırılarak veya bütün sayfaların tanımlanabilmesine imkan verecek şekilde işaretlenerek bir liste halinde yazılmasını, r) Üye Ülkeler : Avrupa Topluluğu üyesi ülkeleri, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Uygulama Usul ve Esasları Tip Onayı Başvurusu Madde 5- Tip Onayı Belgesi başvurusuna ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir. a) Tip Onayı Belgesi başvuruları, tanıtım paketi içinde tanıtım fihristine uygun olarak düzenlenmiş tanıtım dosyasıyla birlikte imalatçı tarafından Onay Kuruluşu na yapılır. Tanıtım dosyası başvurudan itibaren onayın verildiği veya reddedildiği tarihe kadar onay kuruluşunun incelemesine açıktır. b) Tip Onayı Belgesi başvuruları, ancak bir onay kuruluşuna yapılabilir. Başvuru sahibi, başka bir ülkenin onay kuruluşuna başvuruda bulunmadığını bir yazı ile Onay Kuruluşu na bildirir. c) Onaylanacak her tip için ayrı bir başvuru yapılır. Tip Onayı İşlemleri Madde 6- Onay Kuruluşu, bu Yönetmelik hükümlerini ve eklerinde belirtilen şartları yerine getiren araçlara ağırlıkları ve boyutları bakımından Ek III deki örneğe uygun AT araç tip onayı belgesi ve AT araç tip onayı numarası verir. Yönetmeliğin Uygulaması Madde 7- MARTOY a göre ulusal tip onayı belgesi alacak yeni bir tip araç, bu Yönetmeliğe uymak zorundadır. Aksi takdirde ulusal tip onayı belgesi verilemez. Araçların tescilde izin verilen azami kütleleri için Karayolları Trafik Yönetmeliğinde belirtilen sınırlar esas alınır, ancak imalatçının talebi halinde bu kütlelerin tayininde Ek IV'te belirtilen esas ve usuller uygulanır. Yetkili Kuruluşlar Madde 8- Onay Kuruluşu olarak Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulanmasından sorumludur. Deneyleri yapmaya veya yaptırmaya Teknik Hizmetler Kuruluşu olarak Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) yetkili kılınmıştır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Tedbirler, Bildirimler ve Muafiyetler Tedbirler Madde 9- Tedbirlere ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir. a) Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğin eklerinde yer alan aracın kütlesi ve boyutları ile ilgili şartları sağlayan bir araç tipinin AT tip onayının veya ulusal tip onayının verilmesini reddedemez, bu aracın satışını, tescilini veya hizmete alınmasını veya kullanımını reddedemez veya yasaklayamaz. b) Bununla birlikte, Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğe göre tip onayı verilmiş olan araç tipi, MARTOY un 9 uncu maddesindeki istisnadan yarar sağlıyorsa ve bu istisna, yürürlükteki ulusal şartlarla çelişiyorsa, ulusal araç tipinin onayını vermeyi reddedebilir veya aracın satışını, tescilini veya hizmete girişini veya kullanımını reddedebilir veya MARTOY un 9 uncu maddesinin (a) bendine göre uygunluk belgesinin geçerli olmadığını kabul edebilir veya sadece bölünmez yüklerin taşınması için müsaade edebilir. c) Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğe göre onaylanmış olan araçlara ulusal tip onayı verdiğinde veya bu tür araçların tesciline, hizmete girişine veya kullanımına müsaade ettiğinde, bu araçlarla ilgili olan azami izin verilen kütlelere göre tescil/kullanım esnasındaki azami müsaade edilen kütleleri verir. Onay Kuruluşu veya yetkili merciler, imalatçının başvuru yapması halinde tescil/kullanım anında müsaade edilen azami kütlelerin belirlenmesi için Ek V de yer alan işlemin uygulanmasını reddedemez.
d) Onay Kuruluşu, (a) bendindeki hususlardan farklı olarak yüklenebilir veya kaldırılabilir dingiller için AİTM ve Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümleri aranır. Bununla birlikte, Onay Kuruluşu imalatçının başvuru yapması durumunda, Ek V ün madde 3 ünde yer alan teknik şartların uygulanmasını reddedemez. e) Onay Kuruluşu, Ek in madde 2 ve madde 7.3 deki hususlardan farklı olarak ve yerine getirilmesi gereken Ek in madde 7.6 sındaki şartları dikkate almaksızın, bu maddelerde yer alan boyutları aşan araçları onaylayabilir. Farklılığın ayrıntıları bu Yönetmeliğin Ek ündeki tip onayı belgesi kapsamında yer alır ve bu maddenin (b) bendinin hükümleri uygulanır. Bildirimler Madde 10- Onay Kuruluşunca yapılan bildirimlere ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir. a) (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/5.md) Araçların kütleleri ve boyutları ile ilgili 2003/19 ve 2001/85/EC direktifleri ile değişik 97/27/EC sayılı AT direktifine göre hazırlanan bu Yönetmeliğin uygulamaya konulduğu, AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve AT Komisyonuna bildirilir. b) Onaylanan veya reddedilen tip onayı belgelerinin bir nüshası bir ay içerisinde AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve AT Komisyonuna bildirilir. Muafiyetler Madde 11- Muafiyetlere ait esaslar aşağıda belirtilmiştir. a) Teknolojik olarak gelişmiş motorlu araçların ve römorklarının kütleleri ve boyutlarına ilişkin tip onayı belgesi talep edilmesi halinde, AT Komisyonuna ve diğer ülkelerin onay kuruluşlarına bilgi verilerek, Ulusal tip onayı belgesi verilebilir. b) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce trafiğe çıkmış motorlu araçlara ve römorklarına bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz. Bu Yönetmeliğin 2003/19/AT seviyesinde aşağıdaki maddeler eklenmiştir: Ek Madde 1- (Ek: 5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/3.md) Bu Yönetmelik (2003/19/AT), aynı Yönetmeliğe (97/27/AT) göre verilen onayları geçersiz kılmaz ve 97/27/AT Yönetmeliğine uygun olarak verilen bu tür onayların kapsam genişletmesini engellemez. Ek Madde 2- (Ek: 5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/4.md) Bu Yönetmeliğin (2003/19/AT) yayımı tarihinden itibaren, 2003/19/AT seviyesi ile değişik şekilde 97/27/AT Yönetmeliğinin şartlarına uyan araçlarda, kütleler ve boyutlardan dolayı; a) Onay Kuruluşu, M 2, M 3, N veya O sınıfındaki araçların tipi konusunda AT tip onayını veya ulusal tip onayını vermeyi reddetmez. b) Onay Kuruluşu veya yetkili merciler, M 2, M 3, N veya O sınıfındaki araçların tipi konusunda Ek IV e uygun olarak tescil/kullanımdaki kütleleri vermeyi reddetmez. c) Onay Kuruluşu veya yetkili merciler, bu tür araçların tescilini, satışını veya hizmete girmesini yasaklamaz. Geçici ve Son Hükümler DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici Madde 1 Bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce ulusal tip onayı belgesi alınmış araçlar için imalatçılar, bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren bu Yönetmeliğe göre AT araç tip onayı belgesi almak zorundadır. Aksi takdirde araçların ulusal tip onayı belgeleri iptal edilir. Bu Yönetmeliğin 97/27/AT seviyesinden alınmış araç tip onayı belgeleri de kabul edilir. Geçici Madde 2 - Ulusal tip onayı almış ya da alacak Ek I madde 2.14 de tanımlanan kaldırma sistemine sahip araçlar, bu Yönetmeliğin Ek IV madde 3 de belirtilen otomatik ayar sistemine sahip değil ise, kaldırma sistemi olmadan bu Yönetmelik için tip onayı alabilir. Ek Geçici Madde 1- (Ek: 5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/Geçici md. 1) 1/10/2004 tarihinden sonra MARTOY a göre Ulusal Tip Onayı Belgesi alacak yeni bir tip araç, bu Yönetmeliğe uymak zorundadır. Yürürlük
Madde 12- Bu Yönetmelik 31/8/2003 tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 13- Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür. Ek 1- Bu Yönetmelik, MARTOY un Ek II (A) sında tanımlandığı gibi M 2, M 3 ve N sınıfı motorlu araçların ve O sınıfı römorkların kütle ve boyutlarına uygulanır. 2 - TARİFLER (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) 70/156/AT Yönetmeliğinin Ek I ve Ek II de belirtilen tarifler (dip notlar dahil) bu yönetmeliğe uygulanmalıdır. Bu Yönetmeliğin amaçları bakımından; 2.1 MOTORLU ARAÇ MARTOY un Ek II (A) sında tarif edildiği gibi herhangi bir güç tahrikli araçtır. 2.1.1 - N Sınıfı Motorlu Araç 2.1.1.1 Kamyon, esas olarak veya özel mal taşımak için tasarlanan ve imal edilen N 1, N 2 veya N 3 sınıfındaki bir motorlu araçtır. Bu araç aynı zamanda bir römorku çekebilir. 2.1.1.2 - Çekici Araç (çekici), esas olarak veya özel olarak römork çekmek üzere tasarlanan ve imal edilen N 1, N 2 veya N 3 sınıfı bir motorlu araçtır. 2.1.1.2.1 Römork Çeken Araç (karayolu çekicisi), yarı römorklar hariç, esas olarak veya özel olarak römorkları çekmek için tasarlanan ve imal edilen bir çekici araçtır. Bu araç bir yük kasası ile donatılabilir. 2.1.1.2.2 - Yarı Römork Çeken Araç (yarı römork çekicisi), esas olarak veya özel olarak yarı römorkları çekmek için tasarlanan ve imal edilen bir çekici araçtır. 2.1.1.3 - Diğer çekme araçları ve kamyonlar haricinde N sınıfı tam veya tamamlanmış araçlar özel amaç araçları olarak kabul edilir. 2.1.2 - M 2 veya M 3 Sınıfı Motorlu Araçlar : 2.1.2.1- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/2.md) Otobüs, 2001/85/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 1 de tanımlanan araçtır. 2.1.2.2- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/2.md) Otobüs sınıfı, 2001/85/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 2.1.1 ve madde 2.1.2 de tanımlanan araç sınıfıdır. 2.1.2.3- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/2.md) Mafsallı (Körüklü) otobüs, 2001/85/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 2.1.3 te tanımlanan araçtır. 2.1.2.4- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/2.md) Çift katlı otobüs, 2001/85/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 2.1.6 da tanımlanan araçtır. 2.2 - O SINIFI ARAÇLAR :
2.2.1 - Çekilen araç (römork), bir motorlu araç tarafından çekilmek üzere tasarlanan ve imal edilen kendinden tahrikli olmayan araçtır. 2.2.2 - Yarı römork, yarı römorku çeken araca veya bağlantı (dolly) aksına bağlanmak üzere ve çekilen araç üzerine veya bağlantı aksına esas olarak düşey yükle yüklemek üzere tasarımlanan çekilen bir araçtır. 2.2.3 - Tam römork, en az iki dingili olan, dingillerden en az biri yönlendirilen ve aşağıdaki hususları sağlayan çekilen bir araçtır. Düşey olarak hareket edebilen bir çekme tertibatıyla donatılan (römorkla bağlantılı olarak) Çekici araca önemli derecede statik düşey yük (100 dan den daha az) aktarmayan. Bir yarı römork bir bağlantı (doly) aksı ile bağlandığında bu araç çekme demirli römork olarak kabul edilir. 2.2.4 - Merkez dingilli römork, çeken araca, sadece römorkun kütlesine karşılık gelen azami yükün % 10 unu geçmeyen veya 1000 dan luk küçük düşey bir yükün (hangisi küçükse) iletildiği, dingil veya dingillerin düzgün olarak yüklendiğinde aracın ağırlıklı merkezine yakın olarak konumlandırıldığı sabit çekme demirli bir römorktur. 2.3 - Dingiller grubu, takviyeli dingilin (tayinin) kısmını oluşturan dingillerdir. İkili dingil grubu tandem olarak ve üçlü dingil grubu üç dingilli takviyeli dingil olarak isimlendirilir. Genel olarak, sadece tek bir dingil bir dingil grubu olarak kabul edilir. 2.4- Araç boyutu, imalatçı tarafından belirtilen aracın yapısına bağlı olan boyutudur. 2.4.1 - Araç uzunluğu, ISO 612-1978 standardının terimler bölümünün madde 6.1 ine uygun olarak ölçülen boyuttur. Bu standardın hükümlerine ilave olarak araç uzunluğu ölçülürken aşağıdaki tertibatlar dikkate alınmamalıdır. Cam sileceği ve yıkama tertibatı Ön veya arka işaretleme levhaları Gümrük mühürleme tertibatı ve mahfazası Branda koruma için tertibat ve mahfazası Aydınlatma donanımı (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Dolaylı görüş için aynalar ve diğer tertibatlar (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) İzleme destekleri Hava emiş boruları Sökülebilir kasaların boy dayamaları (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Giriş merdivenleri ve el tutamakları (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Dövme kauçuğu ve benzer teçhizat (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Aracın yükleme kapasitesinin artmaması kaydıyla, 300 mm yi geçmeyen, çalışır durumdaki kaldırma platformları, giriş rampaları ve benzeri teçhizat, Motorlu araçlar için çeki tertibatı (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Elektrikle hareket eden araçların enerji bağlantı çubukları (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Dış güneş siperleri 2.4.2 - Araç genişliği, ISO 612-1978 standardının terimler bölümünün madde 6.2 sine uygun olarak ölçülen boyuttur. Bu standard hükümlerine ilave olarak araç genişliği ölçülürken aşağıdaki tertibatlar dikkate alınmamalıdır. Gümrük mühürleme tertibatı ve mahfazası, Branda koruma tertibatı ve mahfazası, Lastik arızası ikaz düzenekleri, Paçalıkların (anti-sprey sistemin) çıkıntı yapan esnek parçaları (91/226/AT Yönetmeliğine bakınız), Aydınlatma donanımı, M2 ve M3 araç sınıfları için, çalışır durumdaki araçta, aracın yan tarafından 10 mm den fazla taşmamak kaydıyla biniş rampaları, kaldırma platformları ve benzer donatım; rampaların ileriye veya geriye bakan köşeleri 5 mm den az olmayacak bir yarıçapa sahip olacak şekilde yuvarlatılmış olmalı; kenarlar 2,5 mm den az olmayan bir yarıçapa sahip olacak şekilde yuvarlatılmalıdır,
(Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Aynalar ve dolaylı görüş için diğer tertibatlar, Lastik basınç göstergeleri, Gizlenebilir basamaklar, Dış lastik yanağının zeminle temas ettiği noktanın hemen üstündeki esneyen kısım. (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) İzleme destekleri, (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Geri çekilme yok ise, otobüslerde ve kılavuz otobüs sistemlerinde kullanım için tasarlanan otobüslerde geri çekilebilen yan kılavuz tertibatları. 2.4.3 - Araç yüksekliği, ISO 612-1978 standardının terimler bölümünün madde 6.3 üne uygun olarak ölçülen boyuttur. Bu standard hükümlerine ilave olarak araç yüksekliği ölçülürken aşağıdaki tertibatlar dikkate alınmamalıdır. Antenler, (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Yükselmiş pozisyonlarındaki pantograflar veya enerji bağlantı çubukları Bir dingil - kaldırma tertibatı olan araçlar için, bu tertibatın etkisi dikkate alınmalıdır. 2.4.4 Bir yarı römork veya yarı römork çekicisinden hariç bir aracın yükleme oranlarının uzunluğu, aracın boylamasına düzleminde yatay olarak ölçülen, aracın yükleme alanının arka uç dış noktasından ön uç dış noktasına olan mesafesidir. Bu mesafe, aşağıdaki hususlar dikkate alınmadan ölçülmelidir. Kabinin arka uç noktasının önüne doğru yükleme alanı, (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Madde 2.4.1 de belirtilen tertibatlar, Yükleme alanı veya ön tarafta yerleştirilmiş çıkıntı yapan soğutma üniteleri ve diğer yardımcı tertibatlar. 2.5 (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Çalışır durumdaki aracın kütlesi, 70/156/AT Yönetmeliği Ek I, madde 2.6 da tanımlanan kütledir. 2.6 - Teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütle (M), imalatçı tarafından belirtilen aracın yapısına ve performansına bağlı olarak aracın azami kütlesidir. (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Aracın sınıfı 70/156/AT Yönetmeliği Ek II ye uygun olarak belirlenir. Sadece, teknik olarak müsaade edilen tek bir yüklü kütle tarif edilmek suretiyle, bu Yönetmeliğin Ek sindeki bilgi dokümanında yer alan maddelerin mümkün olan değerlerinin bir seti ile tarif edildiği şekilde, araç tipinin verilen teknik yapısına göre belirtilebilir. Bu tarif, Sadece bir değeri - uygun olduğunda, bu Ekin madde 2.7, madde 2.8, madde 2.10, madde 2.11 ve madde 2.12 nin ilgili teknik şartlarına uygulanır. 2.7 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Teknik olarak izin verilen araç dingili üzerine düşen azami kütle (m) ; araç imalatçısı tarafından belirtildiği şekilde ve aracın ve dingil grubunun yapısı esas alınarak, karayolu yüzeyine araç dingili tarafından uygulanan izin verilen azami düşey statik yüke karşılık gelen kütledir. N 1 sınıfı araçlarda arka dingile(lere) düşen teknik olarak izin verilen azami kütle %15 i ve hangisi daha küçük ise, aracın teknik olarak izin verilen azami yüklü kütlesi ise %10 u veya 100 kg ı geçmemelidir. Sadece araç çeken çekici araçlarda uygulanmak üzere, çalışma hızı 80 km/saat veya daha az olacak şekilde sınırlanmalıdır. Araç imalatçısı, bu tür hız sınırlamasını veya diğer çalışma koşullarını kullanıcı el kitabında belirtmelidir. 2.8 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Bir dingil grubu üzerine düşen teknik olarak izin verilen azami kütle ( ) ; araç imalatçısı tarafından belirtildiği şekilde ve hem aracın hem de dingil grubunun yapısı esas alınarak, dingil grubu tarafından karayolu yüzeyine uygulanan izin verilen azami statik düşey yüke karşılık gelen kütledir. 2.9 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Çekilebilir Kütle çekilen araçların dingil(leri) tarafından yol yüzeyine uygulanan toplam yükü ifade eder.
2.10 - Teknik olarak müsaade edilen azami çekilebilir kütle (TM), imalatçı tarafından belirtilen azami çekilebilen kütledir. 2.11 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Motorlu aracın bağlantı noktası üzerinde teknik olarak izin verilen azami kütle, aracın imalatçısı tarafından belirtildiği şekilde ve aracın ve/veya bağlantı teçhizatlarının yapısını esas alınarak, izin verilen azami düşey statik yüke karşılık gelen kütledir. Bu kütle, motorlu aracın bağlantı tertibatının kütlesini içermez. 2.12 - Bir merkez dingilli römork veya yarı römorkun bağlantı noktası üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütle, imalatçı tarafından belirtildiği gibi, bağlantı noktasında römork tarafından çeken araca aktarılacak azami müsaade edilen statik düşey yüke karşılık gelen kütledir. 2.13 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Katarın teknik olarak izin verilen azami yüklü kütlesi (MC), imalatçı tarafından belirlenen, motorlu araç ve römork (lar) katar toplam kütlesidir. Yarırömorklu veya merkez-dingilli römorklu katarlarda, teknik olarak izin verilen azami yüklü kütle M yerine, çekici dingili üzerindeki teknik olarak izin verilen azami kütle kullanılmalıdır. 2.14 - Dingil kaldırma tertibatı, aracın yükleme şartlarına göre, dingili (leri) üzerindeki yükü artırmak veya azaltmak için bir araca sürekli kalmak üzere takılan ve aşağıdaki işlemleri yapan tertibattır. Tekerleri yerden kaldıran veya yere indiren Veya tekerleri yerden kaldırmadan (örnek, hava süspansiyon sistemleri, veya diğer sistemler olması halinde) araç tam yüklü değilken tahrikli dingil üzerindeki yükü artırarak lastikler üzerindeki aşınmayı azaltmak ve/veya motorlu araçların veya katarların zemin üzerinde kolayca kaymadan durma ve kalkışı kolaylaştırmak için. 2.15 - Kaldırılabilir dingil, bu Ekin madde 2.14 ün birinci paragrafına göre dingil kaldırma tertibatı tarafından kaldırılabilen/indirilebilen dingiller. 2.16 - Yüklenebilir dingil, madde 2.14 in ikinci paragrafına göre dingil kaldırma tertibatı kullanılarak dingili kaldırmaksızın üzerindeki yükün değiştirilebildiği dingildir. 2.17 - Havalı süspansiyon, hava yaylanmasının neden olduğu yay etkisinin en az % 75 olduğu süspansiyon sistemidir. 2.18 - Havalı süspansiyona eşdeğer olarak kabul edilen süspansiyon, bu Ekin madde 7.11 deki şartlara uyan bir araç dingili veya dingil grubu için bir süspansiyon sistemidir. 2.19- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Araç tipi aşağıda belirtilen gerekli hususlar bakımından farklılık göstermeyen araçlardır: - İmalatçı - Aşağıda belirtilen yapı ve tasarıma ait gerekli durumları: - M 2 ve M 3 sınıfı araçlarda: - Şasi/kendinden destekli gövde, tek/çift katlı, rijit/mafsallı (açık ve temel farklılıklar) - Dingil sayısı - N sınıfı araçlarda: - Şasi/taban paneli (açık ve temel farklılıklar) - Dingil sayısı - O sınıfı araçlarda: - Şasi/ kendinden destekli gövde (açık ve temel farklılıklar), çekme çubuklu römork/yarırömork merkez-dingilli römork - Fren sistemi:frenlenmemiş/atalet/sürekli - Dingil sayısı Bu maddenin amaçları bakımından; dingil açıklığı, dingil tasarımı, süspansiyon, direksiyon, lastikler gibi yapı ve tasarım durumları ve dingiller için fren düzeltme tertibatına ilişkin değişiklikler veya yarı-römork çekicisi veya
kamyon konfigürasyonları ile ilgili indirgeme valflerinin ilavesi veya hareket durdurucusu ve şasi ile ilgili teçhizatın (örneğin; motor, yakıt tankı, aktarma vb.) gerekli olduğu düşünülmez. 3 - AT TİP ONAYI İÇİN BAŞVURU 3.1 - Bir araç tipinde MARTOY un 5 inci maddesine göre aracın boyut ve kütlesi bakımından AT tip onay başvuru imalatçı tarafından yapılmalıdır. 3.2 - Bu müracaat, bu Yönetmeliğin Ek II sinde verilen örnek modele göre bilgi dokümanıyla birlikte yapılmalıdır. 3.3 - Bu Yönetmeliğin Ek II sinde tarif edilen karakteristiklere uyan ve onaylanacak tipi temsil edecek onay testleri veya kontrollerinden sorumlu olan teknik servisin uygunluğuna göre seçilen araç ve araçlar o teknik servise sunulmalıdır. 4 - AT TİP ONAYI 4.1 - İlgili özellikler yerine getirilirse, MARTOY un 6 ncı maddesine göre AT tip onayı verilir. 4.2 - AT tip onayı belgesinin bir örneği bu Yönetmeliğin Ek ünde verilmiştir. 4.3 - Bu Yönetmeliğe göre bir araç tipinin onayının veya kapsam genişletilmesinin veya onayının reddedilmesi ile ilgili bildirim, MARTOY un 6 ncı maddesinde yer alan işleme uygun olarak üye ülkelere bildirilmelidir. 4.4 - MARTOY un Ek VII si uyarınca bir onay numarası, onaylanmış aracın her bir tipine verilir. Aynı üye ülke aynı numarayı bir başka araç tipine vermemelidir. 5 - ONAY DEĞİŞİKLİKLERİ 5.1 - Bu Yönetmeliğe göre verilen onayların değiştirilmesi durumunda, MARTOY un 7 nci maddesindeki hükümler uygulanır. 6 - İMALATIN UYGUNLUĞU 6.1- İmalatın uygunluğunu sağlamak için MARTOY un 12 nci maddesinde belirtilen şartlara uygun tedbirler alınmalıdır. 7 - ÖZELLİKLER 7.1 - Çalışır durumdaki aracın kütlesi ve bu kütlenin dingiller arasındaki dağılımı, tekerlekleriyle birlikte düzgün sabit bir konumda duran ve bu Ekin madde 3.3 e göre sunulan araç üzerinde ölçülür. Ölçülen kütleler, araç tipindeki karşılık gelen teknik yapılar için imalatçı tarafından belirtilen kütlelerden % 3 den fazla olmaması durumunda veya bu kütlelerin 3,5 tonu aşmayan N 1, O 1, O 2 veya M 2 sınıfı araçlarda % 5 den fazla olmamak kaydı ile farklılık gösterirse, imalatçı tarafından belirtilen çalışır durumdaki kütleler ve bu kütlelerin dingillere dağılımı, aşağıdaki şartların amaçları doğrultusunda kullanılır. Aksi takdirde, ölçülen kütleler, kullanılmalı ve daha sonra teknik servis isterse, bu Ekin madde 3.3 e uygun olarak sunulanlardan başka bir araç üzerinde ilave ölçmeler yapmalıdır. 7.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) BOYUTLARIN ÖLÇÜLMESİ Tüm uzunluk, genişlik ve yüksekliğin ölçümü madde 3.3 e uygun olarak sunulan çalışır durumdaki araç (lar) üzerinde madde 2.4 ün hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilir. Ölçülen boyutların imalatçı tarafından tip dahilinde ilgili teknik konfigürasyonlar için beyan edilen ölçülerden %1 den daha farklı olması durumunda, aşağıdaki şartların amaçları bakımından ölçülen boyutlar kullanılır ve bu durumda teknik servis gerekirse, araç üzerinde madde 3.3 e uygun olarak sunulan ölçümlerden başka ölçümler de yapabilir. Bununla birlikte, 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek I inde belirtilen sınır değerler aşılamaz.
7.3 - ARAÇLAR İÇİN MÜSAADE EDİLEN AZAMİ BOYUTLAR 7.3.1 - Azami Uzunluk 7.3.1.1 - Motorlu araç : 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 1.1 ine göre. 7.3.1.2 - Römork (yarı römork hariç) 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 1.1 ine göre. 7.3.1.3 - Körüklü otobüs veya banliyö otobüsü 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek I madde 1.1 ine göre. 7.3.1.4 - Yarı Römork Bu Ekin madde 7.3.1.4.1 de belirtilen mesafe bu Ekin madde 2.4.1 içinde bahsedilen tertibatlar dikkate alınmaksızın ölçülmeli ve bu Ekin madde 7.3.1.4.2 de belirtilen mesafe herhangi bir muafiyet olmaksızın ölçülmelidir. 7.3.1.4.1 - Beşinci teker king pim ekseni ile yarı römorkun arkası arasındaki mesafe 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek inin madde 1.6 sında yer alan sınırları geçmemeli ve aracın boylamasına düzleminde yatay olarak ölçülmelidir. 7.3.1.4.2 - Beşinci teker king pim ekseni ile yarı römorkun ön tarafında herhangi bir en uç noktası arasındaki mesafe 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek inin madde 4.4 ünde belirtilen 2,04 m yi aşmamalı ve yatay olarak ölçülmelidir. 7.3.2 - Azami Genişlik 7.3.2.1 - Herhangi bir araç : 96/53/AT Yönetmeliğin Ek inin madde 1.2 sine göre. 7.3.2.2 - Malların kontrollü sıcaklıkta taşınması için özel olarak tasarımlanan N ve O sınıfı araçların sabit veya hareketli üst yapıları yalıtımlar dahil yan duvarları aşan kalınlık, 45 mm : 96/53/AT Yönetmeliğin Ek inin madde 1.2 sine göre. 7.3.3 - Azami Yükseklik 7.3.3.1 - Herhangi bir araç : 96/53/AT Yönetmeliğinin Ek inin madde 1.3 üne göre. 7.4 - KÜTLE DAĞILIM HESABI 7.4.1 - Hesap İşlemi Aşağıda belirtilen kütle dağılımlarının hesaplanması amacıyla, imalatçı :bu Yönetmelikte Ek de yer alan bütün maddelerin muhtemel değerlerinin her bir seti ile belirtildiği şekilde, aracın teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütlenin, dingiller ve dingil grupları üzerindeki müsaade edilen azami kütlelerin, teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütlenin karşılığını belirtmek için gerekli bilgi ile (rulo olarak veya başka uygun bir formda) birlikte deneyleri yapmaktan sorumlu teknik servise sağlamalıdır. 7.4.1,3 Tek (solo) dingilerde, tanımlamak suretiyle, i ile bir dingil ve j ile bir dingil grubu gösterilir. 7.4.1.3 Bu Ekin madde 7.4 ün şartlarının yerine getirilmesi için, aşağıdaki M, m i, F j, TM ve MC simgeleri sırasıyla aşağıdaki parametreleri gösterir. M : Aracın teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütlesi m i : i ile gösterilen dingil üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütle, burada i, aracın 1 den toplam dingil sayısına kadar değişir. F j : j ile gösterilen dingiller grubu veya tek bir dingil üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütle, burada j; Dingiller gruplarının veya tek dingillerin 1 den toplam sayısına kadar değişir. TM : Teknik olarak müsaade edilen azami çekilebilir kütle, MC : Katarın teknik olarak müsaade edilen azami çekilebilir kütlesidir. 7.4.1.4 - Tek bir dingil olması halinde, i bir dingili, j bir dingiller grubunu gösterir, m i = F j ile tanımlanır.
7.4.1.5 - Normal çalışma şartlarında yüklenebilir dingillerle donatılmış araçlarda aşağıdaki hesaplamalar dingillerin süspansiyonu ile yapılmalıdır. Kaldırılabilir dingillerle donatılmış araçlarda aşağıdaki hesaplamalar indirilmiş dingille yapılır. 7.4.1.6 - Dingil grupları için, imalatçı grup üzerine uygulanan toplam kütlenin dingiller arasındaki yük dağılımı ile ilgili kuralları göstermelidir. (örneğin dağılım çizelgeleri oluşturmak veya dağılım formülünü belirterek). 7.4.1.7 - Merkezi dingilli römorklar ve yarı römorklarda aşağıdaki hesaplamaların amacı doğrultusunda römorkun bağlantı noktası üzerinde bağlantı noktası O ile gösterilen tek dingil ve bilinen sistemlerle tanımlanan m o ve F o kütleleri, teknik olarak müsaade edilen azami kütlesinin karşılığı olarak kabul edilir. 7.4.2 - Karavan Römorklar Hariç, N ve O Sınıfı Araçların Şartları 7.4.2.1 - m i kütlelerinin toplamı M kütlesinden daha az olmamalıdır. 7.4.2.2 - j olarak belirtilen her dingil grubu için araç dingili üzerindeki m i kütlelerinin toplamı, F j kütlesinden daha az olmamalıdır. Ayrıca, m i kütlelerinin her biri bu dingil gruplarının kütle dağılım kuralları ile belirtildiği gibi i dingili üzerine uygulanan F j kısmından daha az olmamalıdır. 7.4.2.3 - F j kütlelerinin toplamı M kütlesinden daha az olmamalıdır. 7.4.2.4 - Çalışır durumdaki kütle, yolcu sayısıyla 75 kg ın çarpılmasıyla elde edilen kütle, bağlantı noktası üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütleler toplamı M kütlesini aşmamalıdır. 7.4.2.5 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Madde 7.4.2.5.1 ya da madde 7.4.2.5.2 de açıklanan ilgili durumlardan herhangi birine göre araç M kütlesine kadar yüklendiği zaman i dingili üzerindeki yüke karşılık gelen kütle, bu dingil üzerindeki M 1 kütlesini ve tek (solo) dingil üzerindeki veya j dingil grubu üzerindeki yüke karşılık gelen kütle de j kütlesini geçmemelidir. 7.4.2.5.1 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Kütlenin eşit dağılımı, her yolcu koltuğunda 75 kg kütle bulunan çalışır durumdaki aracın eşya taşımak için tasarlanmış alan üzerinde eşit olarak dağıtılmış toplam ağırlık olan M kütlesine kadar yüklenmesini ifade eder. 7.4.2.5.1.1 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md ile yürürlükten kaldırılmıştır.) 7.4.2.5.1.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md ile yürürlükten kaldırılmıştır.) 7.4.2.5.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Kütlenin eşit dağılmaması durumunda, imalatçı yükün ve/veya gövdenin ve/veya teçhizatın ve/veya iç donanımın ağırlık merkezinin araç çalışır durumda iken ve her yolcu koltuğunda 75 kg yük bulunmak üzere M kütlesine yüklenmiş olarak, izin verilen muhtemel uç konumlarını bildirmelidir.(örnek: Öndeki arka dingilin önünden 0.5 metreden 1,5 metreye kadar ). 7.4.2.5.2.1 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md ile yürürlükten kaldırılmıştır.) 7.4.2.5.3 - Yarı Römork Çeken Araçlar (yarı römorklu çekicileri) 7.4.2.5.3.1 - Tam veya tamamlanmış araçlarda : İmalatçı beşinci tekerin eksenlerinin aşırı konumlarını belirtmelidir. Doğrulama, beşinci tekerin eksenlerinin bütün muhtemel konumlarını kapsayacak şekilde yapılmalıdır. Her yolcu koltuğu üzerine 75 kg lık bir kütle yerleştirilen çalışan araç M kütlesine kadar yüklenir. (beşinci tekerin eksenine uygulanan yükleme yükü ile birlikte) 7.4.2.5.3.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md ile yürürlükten kaldırılmıştır.) 7.4.2.6 - N sınıfı bir araç M kütlesiyle yüklendiğinde ve arka dingile ( n ile gösterilen dingil) veya arka dingiller grubunun ( q ile gösterilen dingiller grubu) aracın m n veya F q kütlesine kadar yüklendiğinde, yönlendirilen dingil veya dingillerin üzerine basan kütle M kütlesinin % 20 sinden daha az olmamalıdır. 7.4.2.2 - MC, M + TM yi aşmamalıdır.
7.4.3 - Otobüsler ve Banliyo Otobüslere Dair Şartlar 7.4.3.1 - Bu Ekin madde 7.4.2.1 den madde 7.4.2.3 e ve madde 7.4.2.7 nin şartları uygulanır. 7.4.3.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Çalışır durumdaki aracın kütlesi, oturan ve ayakta duran yolcu sayısının Q kütlesi ile çarpımı, madde 7.4.3.3.1 de tanımlanan WP, B ve BX kütleleri ve imalatçı tarafından bağlantı yerleştirilmiş ise bağlantı noktasındaki teknik olarak izin verilen azami kütlenin toplamı M kütlesini geçmeyecektir. 7.4.3.3 - Tamamlanmamış araç, bu Ekin madde 7.4.2.5.1.2 de açıklanan duruma uygun olarak aracın M kütlesine kadar yüklendiğinde veya çalışır durumdaki tam veya tamamlanmış araç, bu Ekin madde 7.4.3.3.1 de belirtildiği gibi yüklendiğinde, her bir dingil üzerindeki yüke karşılık gelen kütle, her bir dingil üzerindeki m i kütlesini aşmamalı ve her tek dingil veya dingil grubu üzerindeki yüke karşılık gelen kütle, bu dingil grubu üzerindeki F j kütlesini aşmamalıdır. Bununla birlikte, tahrik edilen dingil üzerindeki yüke karşılık gelen kütle veya tahrik edilen dingiller üzerindeki yüklere karşılık gelen kütlelerin toplamı, M kütlesinin en az % 25 i olmalıdır. 7.4.3.3.1 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Çalışır durumdaki araç: Q kütlesindeki oturan yolcu sayısına (P) karşılık gelen bir kütle ile; ayakta duran yolcular için ayrılmış yüzeye (S 1 ) eşit dağılmış Q kütlesindeki ayakta duran yolcu sayısına (SP) karşılık gelen bir kütle ile; uygun olduğunda, her tekerlekli sandalye alanına eşit dağılmış WP kütlesi ile; bagaj bölmelerinde eşit dağılmış B ye (kg) eşit kütle ile; bagaj taşıyacak şekilde teçhiz edilmiş çatı yüzey alanına eşit dağılmış BX e (kg) eşit kütle ile yüklenir. Burada; P, oturma yerlerinin sayısıdır. S 1, ayakta duran yolcu alanıdır. Sınıf III veya Sınıf B araçlarda S 1 = 0 dır. İmalatçı tarafından beyan edilen SP S 1 /Ssp değerini aşmamalıdır, burada Ssp aşağıdaki tabloda belirtilen bir adet ayakta yolcu için ayrılan konvansiyonel alandır. WP (kg), tekerlekli sandalye alanı sayısının bir tekerlekli sandalye ile kullanıcısının kütlesini ifade eden 250 kg ile çarpımıdır. İmalatçı tarafından beyan edilen B nin (kg) 100 x V den az olmayan sayısal bir değeri olmalıdır. Bu değer, aracın dışına takılabilecek bagaj bölmelerini ya da bagaj raflarını içermelidir. V, bagaj bölmelerinin m 3 cinsinden toplam hacmidir. Sınıf I ya da Sınıf A bir aracı onaylarken, sadece aracın dışından ulaşılabilen bagaj bölmelerinin hacmi dikkate alınmamalıdır. İmalatçı tarafından beyan edilen BX in 75 kg/m 2 den az olmayan sayısal bir değeri olmalıdır. Çift katlı araçlar çatıda bagaj taşımaya yönelik olarak teçhiz edilmemeli ve dolayısıyla çift katlı araçların BX değeri sıfır olmamalıdır. Q ve Ssp değerleri aşağıdaki çizelgede belirtildiği şekilde olmalıdır: Araç Sınıfı Bir yolcunun kütlesi Q (kg) Ayakta duran bir yolcu için konvansiyonel alan Ssp (m 2 /yolcu) Sınıf I ve A 68 0,125 Sınıf II 71 (*) 0,15 Sınıf III ve B 71 (*) Yok (*) El bagajı için 3 kg dahil 7.4.3.3.2- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Değişken oturma kapasitesine sahip bir araç için, yolcuların ayakta durması için ayrılan alan (S 1 ) ve/veya tekerlekli sandalye taşıyacak şekilde teçhiz edilmiş bir araç için Madde 7.4.3.2 ve Madde 7.4.3.3 şartları aşağıdaki koşulların her birinin uygulanabilirliğiyle belirlenir.
7.4.3.3.2.1- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Kullanılabilecek tüm koltuklar dolu ve bundan sonra ayakta yolcular için kalan alan (ulaşılmış ise, imalatçı tarafından beyan edilen ayakta yolcu kapasitesi sınırına kadar) ve eğer yer kalırsa, tekerlekli sandalye alanları dolu olarak, 7.4.3.3.2.2- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Kullanılabilecek tüm ayakta durma alanları (imalatçı tarafından beyan edilen ayakta yolcu kapasitesi sınırına kadar) dolu ve bunun arkasından oturan yolcular için ayrılan kalan koltuklar ve eğer yer kalırsa, tekerlekli sandalye alanları dolu olarak, 7.4.3.3.2.3- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md)Kullanılabilecek tüm tekerlekli sandalye alanları dolu ve bunun arkasından ayakta yolcular için kalan alan (ulaşılmış ise, imalatçı tarafından beyan edilen ayakta yolcu kapasitesi sınırına kadar) ve daha sonra kullanılabilecek kalan koltuklar dolu olarak. 7.4.3.4- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Araç çalışır durumda ya da madde 7.4.3.3.1 de belirtildiği şekilde yüklü iken, ön dingil ya da dingil grubundaki yüke karşılık gelen kütle çalışır durumdaki aracın kütle yüzdesinden ya da aşağıdaki tabloda verilen teknik olarak izin verilen azami yüklü kütle M yüzdesinden az olmamalıdır: Sınıf I ve A Sınıf II Sınıf III ve B Rijit Mafsallı Rijit Mafsallı Rijit Mafsallı 20 20 25 ( 1 ) 20 25 ( 1 ) 20 ( 1 ) Bu rakam, Sınıf II ve Sınıf III üç dingilli ve iki dümenli dingili bulunan araçlar için %20 ye düşürülür. 7.4.3.5- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Bir araç birden fazla sınıfa göre onaylanacağı zaman, her sınıf için madde 7.4.3.2 ve madde 7.4.3.3 geçerli olacaktır. 7.4.4 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Römork karavanlarla ilgili şartlar Bu Ekin madde 7.4.2.1 ilâ madde 7.4.2.4 ve madde 7.4.2.7 nin şartları uygulanır. İlaveten, tamamlanmamış araç, bu Ekin madde 7.4.2.5.1.2 de açıklanan duruma göre aracın M kütlesine kadar yüklendiğinde veya çalışır durumdaki tam veya tamamlanmış araç, 92/21/AT Yönetmeliğinin Ek nın ilavesinde belirtildiği gibi aracın M kütlesine kadar yüklendiğinde, her bir dingil üzerindeki yüke karşılık gelen kütle, bu dingil üzerindeki m i kütlesini aşmamalı ve her bir tek dingil veya dingil grubu üzerindeki yüke karşılık gelen kütle, dingillerin bu grubu üzerindeki F j kütlesini aşmamalıdır. Bununla birlikte, tahrik edilen dingil üzerindeki yüke karşılık gelen kütle veya tahrik edilen dingiller üzerindeki yüklere karşılık gelen kütlelerin toplamı, M kütlesinin en az % 25 i olmalıdır. 7.5 - ARAZİ ARACI GİBİ BİR ARACI SINIFLANDIRMAK İÇİN DOĞRULAMA ŞARTLARI (MARTOY un Ek madde 4) 7.5.1 - Teknik servis, tam veya tamamlanmış araçları veya beşinci tekeri olmayan yarı römork çeken aracı, MARTOY un Ek sinde belirtilen şartlara göre arazi aracı olarak (yarı römork çekicisi) kabul edilecek ise doğrulamalıdır. 7.5.2 - Diğer tamamlanmamış araçlar için, doğrulama, sadece imalatçının isteği doğrultusunda yapılır. 7.6 - DÖNÜŞ YETENEĞİ 7.6.1 - Herhangi bir motorlu araç ve herhangi bir yarı römork, dış daire yarıçapı 12,50 m ve iç daire yarı çapı 5.30 m olan ortak merkezli iki daire ile tanımlanan bir alan içinde, dairenin çevresi dışına aracın dış en uç noktalarından herhangi biri çıkıntı (bu Ekin madde 2.4.2 deki araç genişliği için belirtilen çıkıntı parçaları hariç) yapmaksızın, 360 derecelik tam bir daire yörüngesinin her iki yönden biri üzerinde dönebilmelidir. (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Motorlu araçlar ve dingil kaldırma tertibatlı (bkz. madde 2.14) yarı römorklar için, bu şart geri çekilebilen dingil(ler) kalkık konumda iken ya da yüklenebilen dingil(ler) yüksüz durumda iken de geçerlidir. Ek IV madde 3.5 in şartlarını karşılayan geri çekilebilen dingiller gibi başlangıç destekleri bu şarttan muaftır.. Yukarıda belirtilen özellikler, aşağıdaki şekilde doğrulanmalıdır : 7.6.1.1 - Motorlu Araçlar Motorlu aracın ön en uç noktası, dış dairenin çevresi boyunca yönlendirilmelidir (Şekil A ya bakınız).
7.6.1.2 - Yarı Römorkları Bir yarı römorkun dingil mesafesi, aşağıdaki formülden daha büyük değilse yarı römork madde 7.6.1 in şartlarına uygun olduğu kabul edilir. 2 2 ( 12,50-2,04) - (5,30 L/2) burada L; yarı römorkun genişliğidir, Bu maddenin amacı doğrultusunda, dingil mesafesi, yönlendirilmeyen dingil gruplarının (logie) merkez hattına göre yarı römorkun beşinci teker (king pin) eksenine mesafesi ölçülür; yönlendirilmeyen dingil gruplarının biri veya daha fazlasının dingil kaldırma tertibatı varsa (bu Ekin madde 2.14 e bakınız), böyle bir durumda, indirilen/kaldırılan dingil (dingiller) için dingil mesafesi (hangisi daha uzunsa) dikkate alınmalıdır. Tereddüt durumunda, onay mercii bu Ekin madde 7.6.1 de belirtildiği gibi bir deneyin yapılmasını isteyebilir. 7.6.2- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) N sınıfı araçlarla ilgili ilave şartlar Araç sabitken ve dümenlenen tekerlekleri araç hareket ettirildiğinde ileri en dış noktası 12.50 m yarıçapında bir daire çizecek şekilde yönlendirildiğinde, yere bir çizgi çizildiğinde aracın dairenin dışına bakan yanına teğet düşey bir düzlem oluşmalıdır. Araç herhangi bir taraftan 12,50 m yarıçapındaki daireyi izleyerek ileri hareket ettiğinde, aracın hiç bir parçası düşey düzlemin dışına 0,80 m den fazla çıkamaz (bkz. Şekil B). Dingil kaldırma tertibatlı araçlar için bu şart, dingil (ler) kalkık konumda iken de geçerlidir (madde 2.14 ün anlamı dahilinde). Geri çekilebilen dingilleri kalkık konumdaki ya da yüklenebilen dingilleri yüksüz durumdaki N sınıfı araçlar için, 0,80 m değerinin yerine 1,00 m değeri konur. 7.6.3- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) M 2 ya da M 3 sınıfı araçlarla ilgili ilave şartlar Araç sabitken, yere bir çizgi çizildiğinde aracın dairenin dışına bakan yanına teğet düşey bir düzlem oluşacaktır. Mafsallı bir araç için, iki rijit kısım düzlemle aynı hizada olmalıdır. Araç düz bir çizgiden madde 7.6.1 de açıklanan dairesel alana hareket ettiğinde, aracın hiç bir parçası düşey düzlemin dışına 0.60 m den fazla çıkmamalıdır (bkz. Şekil C ve Şekil D).
ŞEKİL A ŞEKİL B
R= 12,5 m R= 5,3 m U = Azami 0,6 ŞEKİL C (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) R= 12,5 m R= 5,3 m U = Azami 0,6 Şekil D (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md)
7.6.4- (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Madde 7.6.1 den madde 7.6.3 e kadar maddelerin şartları, imalatçının talebi üzerine, uygun bir eşdeğer hesaplama ya da geometrik gösterim ile de doğrulanabilir. İmalatçının talebi üzerine, dümenlenen arka dingilleri olmayan N sınıfı araçların geometrik özelliklerine uygun olarak doğrulanması halinde: Arka uzunluk araç dingil açıklığının %60 ından fazla değilse, aracın yukarıdaki madde 7.6.2 nin şartlarına uygun olduğu kabul edilir. 7.6.5- (Ek:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Tamamlanmamış araçlarda imalatçı, madde 7.6.1 den madde 7.6.3 e kadar olan maddelerin şartlarına karşı kontrol edilecek aracın azami izin verilen boyutlarını beyan etmelidir. 7.7 - M 2 ve M 3 Sınıfı Motorlu Araçlar İçin İlave Özellikleri Teknik olarak müsaade edilen azami çekilebilir kütle 3500 kg i aşmamalıdır. 7.8 - MOTORLU ARAÇLARIN BAĞLANTI NOKTASI ÜZERİNDEKİ TEKNİK OLARAK MÜSAADE EDİLEN AZAMİ KÜTLE VE BAĞLANTILAR İÇİN MONTAJ TALİMATLARI 7.8.1 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Merkez dingilli bir römorku çekmek için tasarımlanan ve teknik olarak izin verilen azami çekilebilir kütlesi 3,5 tonu aşan bir motorlu aracın bağlantı noktası üzerindeki teknik olarak izin verilen azami kütlesi, hangisi daha küçük ise, teknik olarak izin verilen azami çekilebilir kütlenin en az %10 una eşit veya 1000 kg olmalıdır. 7.8.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Merkez dingilli bir römorku çekmek için tasarımlanan ve teknik olarak izin verilen azami çekilebilir kütlesi 3,5 tonu aşmayan bir motorlu aracın bağlantı noktası üzerindeki teknik olarak izin verilen azami kütlesi, hangisi daha büyük ise, teknik olarak izin verilen azami çekilebilir kütlenin en az %4 üne eşit veya 25 kg olmalıdır. 7.8.3 - Teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütlesi 3,5 tonu geçmeyen bir motorlu araçta, imalatçı; bağlantı tertibatının motorlu araca bağlama koşullarını kullanım dokümanında belirtmelidir. Bu durum, yukarıdaki şartları meydana getirdiğinde, motorlu aracın bağlantı noktası üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütlesini, bağlama tertibatın müsaade edilen azami kütlesini, motorlu araçtaki bağlantı noktalarının müsaade edilen azami noktalarını ve bağlantı tertibatının azami müsaade edilen çıkıntısını içermelidir. 7.9 - TIRMANMA YETENEĞİ Bir römork çeken ve katarın teknik olarak müsaade edilen azami yüklü kütlesiyle yüklenmiş olan motorlu araçlar, en az % 12 meyilli bir yokuşta 5 dakika içinde 5 kere tırmanma yeteneğine sahip olmalıdır. 7.10 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) MOTOR GÜCÜ/AZAMİ KÜTLE ORANI Motorlu araçlar, katarın teknik olarak izin verilen yüklü kütlenin en az 5 kw/t motor güç çıkışını sağlamalıdır. Karayolu çekicisinde, motor güç çıkışı en az 2,2 kw/t olmalıdır. Motor güç çıkışı 80/1269/AT Yönetmeliğinin (*) hükümlerine uygun olarak ölçülür. (*) RG (OJ) L 375, 31.12.1980 s. 45 7.11 - ARACIN TAHRİKLİ DİNGİL (DİNGİLLER)İ İÇİN BELİRLİ HAVA SÜSPANSİYONU OLAN VEYA HAVA SÜSPANSİYONU OLMAYAN SİSTEMLER ARASINDAKİ EŞDEĞERLİLİKLE İLGİLİ ŞARTLAR 7.11.1 - İmalatçının isteği doğrultusunda teknik servis, tahrikli dingil (dingiller) için, bir havasız süspansiyonun havalı süspansiyona eşdeğerliliğini doğrulamalıdır. Havasız süspansiyonun bir havalı süspansiyona eşdeğerliliğini kabul etmek için, havasız süspansiyon aşağıdaki şartlara uygun olmalıdır :
7.11.1.1 - Dingil grubu veya tahrikli dingilin üst kısmındaki asılı kütlenin serbest geçici düşük frekanstaki düşey salınımı süresince, azami yükünü taşıyan süspansiyonla birlikte ölçülen frekans ve sönme bu Ekin madde 7.11.1.2 ila madde 7.4.1.5 te belirtilen sınırlar arasında olmalıdır. 7.11.1.2 - Her bir dingil hidrolik amortisörle donatılmalıdır. Dingil grubu üzerindeki amortisörler, dingil gruplarının salınmasını en aza indirecek şekilde konumlandırılmalıdır. 7.11.1.3 - Normal koşullardaki süspansiyon hidrolik amortisörleri takılı ve çalışır durumda iken, ortalama sönümleme oranı D m, kritik sönümlemenin % 20 sinden fazla olmalıdır. 7.11.1.4 - Bütün hidrolik amortisörleri çıkartılmış veya yetersiz hale getirilmiş süspansiyon sisteminin sönümleme oranı D r, D m nin % 50 sinden büyük olmamalıdır; 7.11.1.5 - Serbest geçici düşey salınımda, tahrikli dingil veya dingil grubu üzerindeki asılı kütlenin frekansı, 2 Hz den büyük olmamalıdır ; 7.11.1.6 - Süspansiyon sisteminin frekansı ve sönümlemesi bu Ekin madde 7.11.2 de belirtilmiştir. Frekansı ve sönümlemeyi ölçmek için kullanılan deney yöntemleri bu Ekin madde 7.11.3 de verilmiştir. 7.11.2 - Frekans ve Sönümlemenin Tarifi Bu tarifte, bir tahrikli dingil veya dingil grubu üzerinde asılan M (kg) kütlesi dikkate alınmıştır. Dingil veya dingil grubu karayolu yüzeyi ve asılı kütle arasında K newton/metre (N/m) lik bir düşey yay sabitine ve toplam C Newton. Saniye/metre (N.s/m) yay sönümleme katsayısına sahiptir. Z, asılı kütlenin düşey yer değiştirmesidir. Asılı kütlenin, serbest salınım için hareket denklemi aşağıda verilmiştir : M 2 Z d 2 dt dz c KZ O dt Asılı kütlenin salınım frekansı F(Hz), aşağıda verilmiştir : 1 F 2 2 K C - M 2 4M C = C 0 olduğunda, sönümleme kritiktir. Burada, Co = 2 KM Sönümleme oranı kritik noktaya göre, C/Co dır. Asılı kütlenin serbest geçici salınımı süresince, kütlenin düşey hareketi, sönümlenen bir sinüzoidal yol takip edecektir (Şekil 2). Frekans, gözlenebildiği ve mümkün olduğu kadar çok salınım çevrimi için süre ölçülerek, tahmin edilebilir. Sönümleme, aynı yönde birbirini takip eden salınımların tepe yükseklikleri ölçülerek, tahmin edilebilir. Salınım ilk ve ikinci çevrimlerinin tepe genlikleri A1 ve A2 ise, sönümleme oranı D, aşağıdaki eşitlikle bulunur : C 1 A1 D n Co 2 A2 n genlik oranının doğal logaritmasıdır. 7.11.3 - Deney İşlemi Sönümleme oranı D m yi, hidrolik amortisörleri sökülmüş olarak D r sönümleme oranını ve süspansiyon frekansı F yi deney yoluyla bulabilmek için, yüklü araç, aşağıdaki yöntemlerden birine göre deneye tabi tutulmalıdır.
a) Şekil 1 de profili gösterildiği gibi, araç 80 mm basamak üzerine düşük hızda (5 km/h 1 km/h) sürülmelidir. Tahrikli dingilin tekerlekleri basamağı terk ettikten sonra, frekans ve sönümleme değerlerinin belirlenmesi için incelenmesi gereken geçici salınım meydana gelir; veya b) Tahrikli dingil yükü, azami statik değerinin 1,5 katı olacak şekilde, araç şasisinden aşağı doğru çekilmelidir. Durdurulmuş olan araç, ani olarak serbest bırakılmalı ve sonuçta meydana gelen salınım ölçülmelidir; veya c) Asılı kütle, tahrikli dingilin 80 mm üzerinde düşey doğrultuda yükselecek şekilde, şasiden yukarı doğru kaldırılmalıdır. Durdurulmuş olan araç, aniden bırakılmalı ve sonuçta meydana gelen salınım ölçülmelidir, veya d) İmalatçı tarafından geçerliliği kanıtlanan ve teknik servisin mutabakatı ile eşdeğer diğer yöntemler uygulanabilir. Araç, tahrikli dingili ile doğrudan tahrikli dingil üzerindeki şasi arasına düşey yer değiştirmeli bir düşürücü (prob) ile donatılmalıdır. Toplanan veriden, birinci ve ikinci sıkıştırma uçları arasındaki zaman aralığı, sönümlemeyi elde etmek için ölçülebilir. Çift tahrikli dingil grupları için, düşey yer değiştirmeli problar, her bir tahrikli dingil ve şasi arasına doğrudan takılmalıdır. Lastikler, aracın deney kütlesine göre imalatçı tarafından tavsiye edilen uygun basınca kadar şişirilmelidir. Süspansiyonların eşdeğerlerini doğrulamak için yapılacak deney, dingil veya dingil grubu üzerindeki teknik olarak müsaade edilen azami kütleyle yapılır ve bütün daha düşük kütleleri kapsadığı kabul edilir. ŞEKİL1 - Süspansiyon Deneyleri İçin Basamak ŞEKİL 2 - Sönümlenmiş Geçici Tepki
Ek BİLGİ DÖKÜMAN NO KÜTLELERİ VE BOYUTLARI KONUSUNDA BELİRLİ MOTORLU ARAÇ SINIFLARIN VE RÖMORKLARIN AT TİP ONAYLARINA İLİŞKİN 70/156/AT (MARTOY) YÖNETMELİĞİNİN EK İNE GÖRE BİLGİ DÖKÜMANI (97/ /AT Yönetmeliği) Aşağıdaki bilgiler, uygulanabilirliği varsa, üç kopya halinde verilmeli ve bir içindekiler listesini içermelidir. Herhangi bir çizim ve A4 boyutunda veya A4 formatına katlanmış olarak uygun bir ölçekte ve yeterli ayrıntıda sunulmalıdır. Varsa, fotoğraflar yeterli ayrıntıyı göstermelidir. Sistemde, aksam ve ayrı teknik ünitelerde, elektronik kumandalar varsa, bunların performansı ile ilgili bilgiler sağlanmalıdır. 0 - GENEL 0.1 - Marka (imalatçının ticari ismi) : 0.2 - (Değişik:5/5/2004 tarihli ve 25453 sayılı R.G/1.md) Tip:.. 0.2.1 - Ticari isim(ler) : 0.3 - Araç üzerinde işaretlenmişse tip tanıtım şekli (b) : 0.3.1 Bu işaretin yeri 0.4 - Araç sınıfı(c) : 0.5 - İmalatçı adı ve adresi : 0.6 - Zorunlu etiketler ve yazıların yerleri ve tespit yöntemi : 0.6.1 - Şaside :. 0.6.2 - Karoserde : 0.8 - Montaj fabrikasının (fabrikalarının) adresi (adresleri) : 1 - ARACIN GENEL YAPI KARAKTERİSTİKLERİ 1.1 - Temsil eden aracın fotoğrafları ve/veya çizimleri : 1.2 - Komple aracın ölçekli çizimi :. 1.3 - Dingil ve tekerlek sayısı : 1.3.1 - Çift tekerlekli dingillerin sayısı ve konumu :.. 1.3.2 - Yönlendirilen dingillerin sayısı ve konumu : 1.3.3 - Tahrikli dingiller (sayısı, konumu ve birbirleriyle bağlantısı)
1.4 - Şasi (varsa) (komple çizim) : 1.6 - Motorun konumu ve yerleştirilmesi : 1.7 - Sürücü kabini (burunlu, burunsuz) (z) : 1.9 - Motorlu aracın yarı römork veya diğer römorkları çekmek için tasarlanıp tasarlanmadığını ve römorkun yarı, çekme demirli veya merkezi dingilli bir römork olup olmadığını belirtiniz. Araçların, malların sıcaklık kontrollü (soğutuculu) olarak taşınması için tasarlanmış olup olmadığını belirtiniz :.... 2 - KÜTLELER VE BOYUTLAR (e) (kg ve mm cinsinden) (uygulanabilir olduğunda çizime başvurun) 2.1 - Dingil (dingiller) mesafesi (tam yüklü) (f) : 2.1.1 - Yarı römorklarda 2.1.1.1 - Beşinci teker (king pin) ekseni ile yarı römorkun arka ucu arasındaki mesafe. 2.1.1.2 - Beşinci teker ekseni ile yarı römorkun ön ucundaki herhangi bir nokta arasındaki mesafe. 2.1.1.3-Bu Yönetmeliğin Ek inin madde 7.6.1.2 sinde tarif edilen yarı römork dingil mesafesi : 2.2 - Yarı römork çekici araçlarda 2.2.1 - Beşinci tekerin arka dingile olan mesafesi (azami ve asgari: tamamlanmamış araçlarda izin verilen değerleri belirtiniz) (g) : 2.2.2 - Beşinci teker azami yüksekliği (standardlaştırılmış) (h) : 2.3 - Dingil izi (izleri) ve genişliği (genişlikleri) :. 2.3.1 - Yönlendirilen her bir dingilin izi (i) : 2.3.2 - Bütün diğer dingillerin izi : 2.3.3 - En geniş arka dingilin genişliği : 2.4 - Komple aracın boyutları 2.4.1 - Karoserisiz şaside 2.4.1.1 - Uzunluk (j) : 2.4.1.1.1 - Azami müsaade edilebilir uzunluk : 2.4.1.1.2 - Asgari müsaade edilebilir uzunluk : 2.4.1.2 - Genişlik (k) :. 2.4.1.2.1 - Azami müsaade edilebilir genişlik : 2.4.1.2.2 - Asgari müsaade edilebilir genişlik :