AYAKTAN CERRAHİ UYGULAMALARINDA HASTA EĞİTİMİ *

C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1999, 3 (2) AYAKTAN CERRAHİ UYGULAMALARINDA HASTA EĞİTİMİ * Mevlüde KARADAĞ ** ÖZET Ambulatory (ayaktan) cerrahi uygulamaları hastaların hastaneye yatmasına gerek duyulmaksızın diğer ameliyatlarla eşdeğer güvenlik ve etkinlikle yapılması gereken, komplike olmayan cerrahi girişimlerdir. Son yıllarda dünyada ve ülkemizde oldukca yaygın hale gelen bu uygulamalarda, ameliyat öncesi ve sonrası dönemde hastanın birçok bakım sorumluluğu hastanın kendisi ve ailesi tarafından yerine getirilmektedir. Bu nedenle hasta ve ailesinin eğitimi ayaktan cerrahi uygulamalarının ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Hasta ve ailesinin eğitimi ameliyat öncesi başlar, hasta taburcu olduktan sonra da devam eder. Eğitimde amaç, bireylerin ameliyat öncesi ve sonrası bakım gereksinimlerini karşılamalarına yardımcı olmak ve gerektiğinde sağlık ekibinden yardım almalarını kolaylaştırmak iyileşme sürecini hızlandırmak ve normal yaşama en kısa sürede geçişi sağlamaktır. Anahtar Sözcükler: Ayaktan cerrahi, Hasta eğitimi, Anksiyete, Taburculuk eğitimi SUMMARY Patient teaching of ambulatory surgery Ambulatory surgical interventions are uncomplicated surgical interventions, that should be done an equal safety and effectiveness alike other surgical operations, which the patient's do not require to be hospitalised. Ambulatory surgery has recently become very common in the world and in our country. During this intervention most of the responsibility for the pre-operative and post-operative care are assumed by the patient s himself and his family. Therefore education of the patient's family is an integral part of ambulatory surgical interventions. Education of the patient and his family begins before the operation and continues after his discharge from the hospital. The goals of this education are; to help to the individuals before and after the operations in meeting their care needs; when necessary to facilitate receiving help from the health care team; to enhance rapid recovery process and to return to the normal life as soon as possible. Key Words: Ambulatory surgery, Outpatient surgery, Patient teaching, Anxiety, Discharge educatıon GİRİŞ Ülkemizde ayaktan cerrahi, günlük cerrahi ya da gündüz cerrahisi olarak adlandırılan ambulatory cerrahi, hastaların hastaneye yatmasına gerek duyulmaksızın diğer ameliyatlarla eşdeger güvenlik ve etkinlikle yapılması gereken, komp-like olmayan cerrahi girişimleri kapsamaktadır (Litwack 1995). 1970'li yılların başlarında popüler olmaya başlayan ayaktan cerrahi uygulamalarının; hasta sayısındaki artışa, anestezi ve cerrahi tekniklerdeki gelişmelere paralel olarak her geçen gün artış gösterdiği gözlenmektedir. Resmi ve özel sağlık kuruluşlarının çeşitli düzenlemeler yapmaları, hastanede bakım masraflarının yüksek olması, sigorta şirketlerinin alternatif uygulamalara ödenek sağlaması gibi faktörler hastaların ayaktan cerrahi uygulamalarına yönelmelerine neden olmaktadır (Johnson 1996). A.B.D. de 1985 yılında yapılan cerrahi uygulamaların %26 sı ayaktan cerrahi uygulama iken, bu oranın 1990 yılında %52 ye yükseldiği gözlenmektedir (Litwack 1995). 2000 yılında hastane gelirlerinin %50 sini ayaktan tedavi uygulamalarının oluşturacağı tahmin edilmektedir (Litwack 1995). Cerrahi endoskopik teknoloji, lazer ve fiber optik araçların gelişmesi ve yeni anestetik maddelerin anesteziden en az yan etkiyle ve daha hızlı uyanmayı sağlaması, ayaktan cerrahi uygulamalarını giderek daha * Ulusal Cerrahi Kongresi 98 de Bildiri olarak sunulmuştur 6-10 Mayıs 1998, İzmir ** Öğ. Gör. Dr. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Sivas 27

popüler hale getirmektedir. Örneğin 1977 yılında katarakt ameliyatı için hastalar ameliyattan bir gün önce hastaneye yatırılıp, a- meliyat yaklaşık olarak iki saat sürer iken ve hastalar ameliyat sonrası birkaç gün yatakta hareketleri kısıtlı olarak yatmak zorundayken; günümüzde bu hastalar ameliyattan bir saat önce hastaneye gelmekte, ameliyat yaklaşık olarak 30 dakika sürmekte ve hastalar ameliyattan bir iki saat sonra taburcu edilmektedirler. Ayrıca günümüzde hastalar u- cuz ve nitelikli sağlık hizmetlerini daha fazla talep eder hale gelmiş, bu da ayaktan cerrahi uygulamalarına ilgiyi arttırmıştır (Johnson 1996, Litwack 1995). Ayaktan cerrahi uygulamaları ameliyat stresini yok etmemesine karşın, hastaneden kısa sürede ayrılacağını bilmek bireyin kendini daha iyi hissetmesini sağlayabilir (Bean 1990). Çünkü hasta olma ve hastaneye yatma, birçok kişi için kontrolünü kaybetme ve yaşamın kısıtlanması anlamına gelebilir. Hastaneye yatma bireylerin bilinmeyen korkusu yaşamalarına neden olurken, yaşlılar ve çocukların durumlarının olduğundan daha ciddi olduğunu düşünmelerine neden olabilir (Johnson 1996). Ayrıca hastaların erken dönemde ayağa kaldırılmasının flebit, pnömoni gibi ameliyat sonrası komplikasyonların önlenmesinde önemli olduğu bilinmektedir. Hastalar kendi ortamlarında genellikle daha rahat oldukları ve daha iyi dinlendiklerinden, evde iyileşme daha hızlı ve rahat olabilmektedir. Diğer taraftan hastanede kalma süresinin azalması hastane enfeksiyonu gelişme riskini azaltır. Bu durum hastane personelinin enerjisini daha fazla gereksinimi olan hastaların bakımında kullanmasına olanak sağlamaktadır (Bean 1990, Johnson 1996, Litwack 1995). Ayrıca bu uygulama ile hastaların günlük yaşam alışkanlıklarındaki değişiklikler çok az olacağından ve hastane kuralları ve rutinlerine bağlı kısıtlamalar daha az yaşanacağından, bireysel gereksinimler; daha iyi karşılanabilmektedir (Johnson 1996). Ayaktan cerrahi uygulamalarında istenilen başarının elde edilmesi ameliyat öncesi ve sonrası hasta ve ailesinin etkili olarak ele alınması, iyi bir bakım ve eğitim verilmesiyle mümkündür. Özellikle hastaların ameliyat öncesi ve sonrası birçok bakım gereksinimi hasta ve ailesi tarafından yerine getirildiğinden, bu gereksinimlerin karşılanmasında hasta ve ailesinin eğitimi ayaktan cerrahi uygulamasının ayrılmaz bir parçasıdır. Böylece ameliyat öncesi hazırlıklar evde tamamlanabilmektedir. Ancak günümüzde bu uygulamalarla ilgili çeşitli sorunlar olduğu görülmektedir. Hastaların hastanede geçirdikleri sürenin az olması servise ameliyat günü kabul edilmeleri, ameliyat öncesi hazırlıkların evde kendileri tarafından yapılması gibi nedenlerle hasta ve yakınlarının ameliyat öncesi ve sonrası uygun bakım ve eğitim almalarında bazı aksaklıklar ortaya çıkmakta; bu durum evde bakım aktivitelerini yerine getirirken bireylerin çeşitli sorunlar yaşamalarına neden olabilmektedir (Johnson 1996, Lancaster 1997). Ayrıca ayaktan cerrahi girişim uygulanan hastaya bakım veren hemşirelerin de hastaya kısa zamanda neler ögreteceği, etkin öğretim yönteminin ne olduğu, bu bilgileri ne zaman öğreteceği v.b. konularda çeşitli endişeler yaşadıkları da belirtilmektedir (Johnson 1996, Litwack 1995, Lancaster 1997). Klinik gözlemlerimize göre ülkemizde ayaktan cerrahi girişim uygulanan hastaların tedavileri çoğunlukla poliklinik veya ameliyathanede yapılmakta, bu nedenle hastaların hemşireyle etkileşimleri çok sınırlı olmakta, hastalar ameliyat öncesi ve sonrasında yeterli eğitim alamamakta ve evde kendi bakımlarını karşılama konusunda birçok sorunlar yaşamaktadırlar. Oysa ayaktan cerrahi girişimin başarısı hastanın ameliyat öncesi ve sonrası bakımlarının evde en etkin biçimde devam ettirilmesine bağlıdır. Bu durum ise, hasta hastaneye kabul edilmeden önce hasta ve yakınlarının eğitimine başlanmasını ve ameliyattan bir gün önce, ameliyat günü ve taburculuk döneminde eğitimlerin tekrarlanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu eğitimler 28

hekim, anestezi uzmanı ve hemşireden oluşan bir ekip tarafından verilebileceği gibi sadece hekim ya da hemşire tarafından da verilebilmektedir (Johnson 1996, Litwack 1995, Lancaster 1997). Bu nedenlerle hemşirelerin ayaktan cerrahi girişim uygulanan hastaların bakımı ve eğitiminde yapılması gerekenleri bilmesi önemlidir. Aşağıda ayaktan cerrahi uygulamalarında hasta ve hastaya evde bakım veren kişilere yönelik yapılması gereken eğitimin içeriğine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Hasta Hastaneye Kabul Edilmeden Önce Yapılan Eğitim Ayaktan cerrahi uygulamalarında hasta eğitimi hekimin ameliyat kararını verdiği anda başlar ve hasta taburcu olduktan sonra da devam eder. Bu eğitimin amacı, hastaların ameliyat öncesi ve sonrası evde bakım gereksinimlerini karşılamalarına yardımcı olmak ve gerektiğinde sağlık ekibinden yardım almalarını kolaylaştırmaktır (Johnson 1996, Lancaster 1997). Ayaktan cerrahi uygulamalarında görev alan hemşireler öncelikle ameliyat öncesi dönemde hasta ile ya telefon görüşmesi yaparak veya hastanede yüzyüze görüşerek gerekli verileri elde eder. Bu görüşmeler hemşirenin hastasının fiziksel ve duygusal durumunu değerlendirmesini, böylece hastanın ameliyatını ve taburculuğunu etkileyebilecek sorunları belirleyerek, ameliyattan önce çözümlenmesini sağlar. Bu sorunlardan en önemlisi anksiyetedir. Ameliyat Öncesi Anksiyete Ayaktan cerrahi uygulamalarında beklendik bir durum olan anksiyete, hastanın öğrenmesini etkiler. Bilindiği gibi ameliyat olma ve hastaneye yatma anksiyeteyi artırmaktadır. Lazarous ve Averil (Hopps 1983) bireylerin anlamadıkları, kontrol edemedikleri ve beklemedikleri durumlar karşısında çaresizlik ve anksiyete yaşadıklarını belirtmektedirler (Dobree 1990, Hopps 1983, Lancaster 1997). Yapılan bir çalışmada ayaktan cerrahi uygulanan hastaların şu andaki durumları, cerrahi girişimin nasıl yapılacağı ve sonucu, evde bakımın sürdürülmesi konularında endişeleri olduğu belirlenmiştir (Lancaster 1997). Ayrıca tanı ve prognoz hakkında yeterli bilgiye sahip olmama, bilinmeyen korkusu, anestezi korkusu, yabancı bir ortamda bulunma, ameliyatın ertelenmesi nedeniyle bekleme, çocukların bakımı ve evdeki düzenin sürdürülmesi konularındaki endişeler de anksiyeteye neden olabilir (Lancaster 1997). Çalışmalar anksiyetenin vücutta iyileşmeyi geciktiren biyokimyasal değişikliklere neden olduğunu, bu nedenle ameliyat öncesi bireye verilen bilginin anksiyeteyi azaltarak iyileşmeyi hızlandırdığını göstermektedir (Dobree 1990, Hopps 1983). Normal ameliyatlarda da ameliyat öncesi bilgi vermenin ameliyat sonrası komplikasyonların oluşma olasılığını azalttığı bilinmektedir (Dobree 1990). Baylack (1968) ve Hayward (1975) ameliyat öncesi yaşanan yüksek anksiyetenin ameliyat sonrası ağrıyı artırdığını, bu nedenle ameliyat öncesi verilen bilginin anksiyeteyi hafifletebileceğini, buna bağlı olarak hastanın daha az ağrı yaşayacağını ve daha az analjezik gereksinimi olacağını ifade etmektedirler (Dobree 1990, Hopps 1983). Ayrıca ameliyat sonrası ağrısı azalan hastaların daha çabuk mobilize olduğu, buna bağlı olarak daha hızlı iyileştikleri de vurgulanmaktadır (Hopps 1983). Egbert'in yaptığı çalışmada ameliyat öncesi bilgi verilen hastaların, bilgi verilmeyenlerden ortalama 2,5 gün daha erken taburcu oldukları belirlenmiştir (Dobree 1990, Hopps 1983). Bununla birlikte ameliyat öncesi anksiyetenin yoğunluğu hastaların bireysel özelliklerine göre değişmektedir. Araştırmalar düşük düzeyde anksiyetenin yararlı olduğunu ve dikkati artırdığını, buna karşılık yüksek düzeydeki anksiyetenin yanlış algılamalara, konsantrasyon bozukluğuna, bilgiyi analiz etmede ve hatırlamada zorlanmalara neden olduğunu göstermiştir (Carpenito 1995). Hastanın yüksek ya da panik düzeyde anksiyetesi danışmanlık almasını zorunlu hale getirmektedir. Bu nedenle hemşire yüksek düzeyde anksiyetenin nedenini araştırarak kontrol edilebi- 29

lir düzeye getirilmesinde hastasına yardım edebilir (Carpenito 1995, Watson, Sangermono 1995). Ameliyat Öncesi Eğitim Ayaktan cerrahi uygulamalarında hastanın gereksinimlerine göre bireysel olarak verilen ameliyat öncesi eğitim beş grupta özetlenebilir. 1- Psikososyal destek; hastanın anksiyetesinin azaltılmasını, sorularının yanıtlanmasını, yeniden güveninin kazanılmasını sağlayan girişimler bu grupta toplanmaktadır. 2- İşlemlerle ilgili bilgiler; bunlar ameliyat öncesi ve sonrası hastaya neler yapılacağı ve hastanın nerede bulunacağına ilişkin bilgileri kapsamaktadır. Ameliyathane, uyanma odasının yeri, odada bulunan aletler, aç kalma, lavman, premedikasyon gibi ameliyat öncesi hazırlıklar; anestezi tipi, ameliyat sonrası vücuda takılan dren, I.V infüzyonların açıklanmasını içeren bilgiler bu grupta yer almaktadır. 3- Beceri öğretimi; bu grupta ameliyat sonrası hastanın yapması istenilen derin solunum, öksürük ve bacak egzersizleri, öksürürken insizyon bölgesinin desteklenmesi, yatakta dönme gibi aktivitelerin öğretimi bulunmaktadır. 4- Hastanın yaşayabileceği rahatsızlıklara ilişkin bilgiler; hastanın ameliyat öncesi ve sonrası yapılan işlemler sırasında neler hissedeceği (örneğin: premedikasyon verildiğinde baş dönmesi olabileceği), yaşayabileceği sorunlar (örneğin: anestezi sonrası kusma, ağrı, idrar retansiyonu v.b. olabileceği) açıklanır. 5- Hastanın sorumluğunu açıklayan bilgiler ise; hastanın ameliyat öncesi hazırlıklarda ve ameliyat sonrası yaşanabilecek sorunlarla başetmede neler yapabileceği, bu sorunlarla başetmedeki rolünü içerir (Brumfield ve ark. 1996, Watson ve Sangermono 1995). Ayaktan cerrahi girişim uygulanan hastaların eğitiminde bu bilgilere ek olarak, ameliyat günü nereye, nasıl geleceği, yanında bakımından sorumlu bir yetişkinin bulunması ve özel araçla gelmesinin önemi, sigara kullanıyorsa birkaç gün öncesinden bırakmasının gerekliliği, ameliyattan önceki gece saat 24'ten sonra oral yolla bir şey almaması, değerli eşyalarının ve takılarının evde bırakılması gerektiği, ameliyat gününe kadar yaptırması gereken testler de açıklanır (Bean 1990, Johnson 1996, Lancaster 1997, Litwack 1995). Ayaktan cerrahi uygulamalarında hasta ve ailesine yapılacak eğitimde şu noktalara dikkat edilmelidir. Hemşire ameliyat öncesi eğitim sırasında öğrenmenin bireyin gereksinimlerine cevap verdiğinde daha etkin olabileceği ilkesinden yola çıkarak öncelikle hastanın almak istediği, merak ettiği bilgileri vermelidir (Lancaster 1997). Brumfield ve arkadaşlarının (1996) yaptıkları bir çalışmada, ayaktan cerrahi girişim uygulanacak hastaların öncelikle almak istedikleri bilgilerle, hemşirelerin öncelikle vermek istedikleri bilgilerin farklı olduğu bulunmuştur. Çalışmada hastaların ilk sırada, yapılacak işlemlerle ilgili bilgileri, ikinci sırada kendilerine psikososyal destek sağlanmasını istedikleri ve en son olarak da kendi sorumluluklarının öğretilmesini istedikleri; buna karşılık hemşirelerin hastalara önce psikososyal destek verme, sonra hastanın sorumluluklarının ne olduğunu öğretme ve en son olarak işlemlerle ilgili bilgi vermeyi tercih ettikleri belirlenmiştir (Brumfield ve ark. 1996). Hasta ve yakınlarına yapılacak eğitimde seçilecek yöntem kurumun olanaklarına uygun olmalıdır. Eğitim yöntemi seçilirken birkaç yöntemi bir arada kullanmaya dikkat edilmelidir. Ayrıca bireysel eğitim planı hastanın eğitim gereksinimlerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Bununla ilgili standart eğitim planları hastaların gereksinimlerine çoğu kez yanıt vermeyebilir. Ayrıca hemşire kabul öncesi dönemde hasta ve ailesinin sorularını yanıtlayabilmek için en az bir görüşme planlamalıdır. Hemşire, hasta ve ailesine evde kullanmaları için yazılı veya görsel eğitim materyali vermeyi de unutmamalıdır (Bean 1990, Johnson 1996, Lancaster 1997, Litwack 1995). 30

Ameliyattan Bir Gün Önce Yapılan Eğitim A.B.D. de ayaktan cerrahi girişim uygulanan ünitelerin bazılarında bireylerle telefon bağlantısı kurularak, bazılarında ise ameliyattan önce gece hasta ve yakınları hastaneye çağırılarak eğitimler tekrarlanmakta, böylece bilgi pekiştirilmekte, yanısıra hasta ve ailesinin varsa sorularının yanıtlanmasına olanak tanınmaktadır (Lancaster 1997). Bu görüşmeler sırasında, hastanın gece oral yolla her hangi birşey almaması gerektiği, evde alması gereken ilaçlar ve ne zaman alacağı, hastaneye bir yetişkinle gelmesi, eve özel araçla gitmesi gerektiği konuları önemle vurgulanmaktadır (Georgry 1981, Lancaster 1997, Watson, Sangermono 1995). Ameliyat Günü Yapılan Hazırlık Profesyonel ameliyathane hemşiresinin rolü hasta ve ailesiyle dostça, sıcak bir ilişki kurarak anksiyetelerini hafifletmek, gerekli hatırlatmaları yapmak, soruları yanıtlamaktır (Lancaster 1997). Hemşire hastanın fiziksel ve duygusal durumunu değerlendirerek, ameliyathane ortamının hastayı nasıl etkilediğini belirlemelidir. Ameliyathane hemşiresi yapılan işlemleri açıklayarak ve hastanın sorularını yanıtlayarak anksiyetesinin azalmasına yardımcı olmalıdır (Lancaster 1997, Litwack 1995). Taburculuk Eğitimi Ayaktan cerrahi uygulama yapılan hastalar ameliyattan sonraki birkaç saat içinde ya da bir gün sonra taburcu edilmektedirler. Taburculuk eğitimi, hastanın durumu ameliyat sonrası stabil hale geldiğinde ve hasta hastaneden çıkmadan önce başlatılır ve sürdürülür. Bu eğitimde hastanın bir kaç gün motorlu araç gereç kullanmaması, yaşamıyla ilğili önemli kararlar almaması, ameliyat sonrası beklenen sorunlar ve bunlarla nasıl başedebileceği anlatılır, beklenmeyen bir sorun geliştiğinde doktora baş vurması, acil durumlarda arayabileceği sağlık personelinin adı ve telefon numarası v.b. bilgiler verilir (Bean 1990, Johnson 1996, Lancaster 1997, Litwack 1995). Ayaktan cerrahi uygulama yapılan hastalara yönelik tanımlayıcı bir çalışma yapan Girard (1996), ameliyat sonrasında hastaların psikomotor performaslarının iki saatlik süreyle azaldığını, bu sürenin anestezinin süresine, kullanılan anestetik maddelere bağlı olarak değiştiğini belirlemiştir. Bu nedenle ameliyattan sonra yapılacak eğitimde hastaların sözel bilgileri hatırlamaları zorlaşacağından, hastalara mutlaka yazılı eğitim materyeli verilmesi gerektiği ve ailesinin eğitim sırasında hastaların yanında bulunması gerektiği vurgulanmaktadır (Johnson 1996). Ameliyat Sonrası Telefon Görüşmesi Hemşireler ameliyat sonrası birinci gün hastalarla telefon görüşmesi yapmalıdır. Bu görüşmede, hemşire hastanın evde kanama, ağrı, bulantı-kusmasının olup olmadığını, sıvı alımını, kaybettiği sıvıları ve ilaçların etkinliğini araştırarak çeşitli veriler elde eder ve ortaya çıkabilecek sorunları belirler. Hemşirelik uygulamalarıyla çözümlenebilecek sorunlarda, hastaya uygun önerilerde bulunur. Sorunun ciddiyeti olduğuna karar verdiğinde ise, hastayı hastaneye çağırarak, uygun bakımı almasını sağlar. Ayrıca bu telefon görüşmesi hasta ve ailesine evde iyileşme sürecine ilişkin sorularını sorma fırsatı da verir (Johnson 1996, Lancaster 1997, Litwack 1995). Aşağıda ayaktan cerrahi girişim uygulanan hastalar için oluşturulmuş örnek bir eğitim rehberi verilmiştir (Johnson 1996). 31

AMELİYAT ÖNCESİ EĞİTİM REHBERİ (Johnson 1996) Sevgili hastamız, rahat bir ameliyat deneyimi yaşayabilmeniz aşağıdaki kurallara uymanıza bağlıdır. Ameliyata gelmeden önce yapmanız gereken uygulamalar; 1- Ameliyat öncesi gece saat 12'den sonra su dahil hiç bir şey yiyip-içmeyiniz, 2- Ameliyat sabahı dişlerinizi fırçalayabilir, gargara yapabilirsiniz, ancak su yutmayınız, 3- Ameliyat sonrası evde sizin bakım sorumluluğunuzu alabilecek, bir yetişkinin bulunabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapınız. Tek başınıza eve gitmeniz ve a- raba kullanmanız uygun değildir. Ameliyat sonrası ilk 24 saatlik süre içinde mutlaka yanınızda bir yetişkin birey bulundurunuz. 4- Çocuğunuz ameliyat olacaksa, taburcu oluncaya kadar yanında kalmanız gerekir. Lütfen diğer çocuklarınızı yanınızda getirmeyiniz, 5- Hastaneye gelirken basit, bol giysiler giyiniz. Değerli hiçbir eşyanızı (para, kredi kartı, çek defteri v.b.) yanınıza almayınız ya da takı takmayınız, 6- Takma dişiniz varsa, ameliyata girmeden önce çıkarınız. Dişleriniz bir koruyucu içinde sizin için saklanacaktır, 7- Kontakt lens veya gözlük kullanıyorsanız lütfen onlar için bir koruyucu getiriniz. 8- Lütfen makyaj yapmayınız. Tırnaklarınızdaki ojeleri çıkartınız. 9- Ameliyat sabahı hastaneye gelmeden önce, kalkar kalkmaz şu ilaçları çok az miktar suyla alınız,... 10- Ameliyata giderken başınıza bone takacak ve ameliyat önlüğünü giyeceksiniz Herhangi bir sorunuz olduğunda... numaralı telefonu arayabilirsiniz. Ameliyat öncesi gün hastaneden bir görevli görüşmek için sizi arayacaktır. Evde yoksanız lütfen... saatleri arasında... numaralı telefonu arayınız. Ameliyat günü sizi bekleyeceğiz. Hastanemizi seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Bana verilen bu eğitimi Anladım Anlamadım Anlaşılmadıysa nedeni... Tarih.../.../... Hastanın Adı-Soyadı imza Doktorun Adı-Soyadı Hemşirenin Adı -Soyadı Eğitime Tanık Olanın Adı Soyadı 32

TABURCULUK EĞİTİM REHBERİ Bugün aldığınız anestezi birkaç gün başdönmesine, kendinizi uykulu ve sersem gibi hissetmenize neden olabilir. 12-24 saat dinleniniz ve aktivitelerinizi dikkatli yapınız. Lokal anestezi aldıysanız, ameliyat bölgesindeki duyu kaybı birkaç saat içinde geri dönecektir. Aktiviteler Normal aktivitelerinize devam edebilirsiniz. 24 saat motorlu araçları ve elektrikli makinaları kullanmayınız. 24 saat kanuni belgeleri imzalamayınız, kişisel veya işinizle ilgili önemli kararlar almayınız. Aktivitelerinizle ilgili doktorunuzun kısıtlama ve önerilerine uyunuz. İlaçlar Evde... isimli ilaçları alınız. Orta dereceli ağrınız olduğunda... alınız. Özel ilaç bilgisi... Diyet İlk önce sıvı içecekler (açık çay, asitsiz meyve suları) alınız, sonra yumuşak yiyecekler (çorba, sup, muhallebi v.b.) alınız. Bulantınız yoksa normal diyetinize geçiniz. 24 saat alkollü içecek almayınız. Özel diyet bilgisi... Yara Bakımı Sargılarınızı kuru tutunuz. Doktor görünceye kadar sargılarınızı çıkartmayınız....gün sonra sargılarınızı çıkartınız... gün sonra banyo yapabilirsiniz, Yaranızı temizleyip kuru tutunuz. Çok az miktarda kanamanız olabilir Dikişleriniz...gün sonra alınacaktır Dikişleriniz... gün sonra eriyecektir. Aşağıdaki problemlerden herhangi biri geliştiğinde ya da bir sorununuz olduğunda doktorunuzu arayınız. İlaç aldığınız halde geçmeyen ağrı Aşırı kanama, insizyon (kesi) çevresinde kızarıklık ve şişme 38 0 C üzerinde ateş ve titreme Ameliyat yapılan organda soğukluk, morarma, karıncalanma ya da his kaybı Hastaneden ayrıldığınızda ve ayrıldıktan sonra 4 saat içinde idrar yapmamış olmanız Tekrarlı kusmalarınızın olması, taburcu olduktan 4 saat sonra sıvı içecekler alamamanız Özel bilgiler... Doktorunuzu bulamıyorsanız, size en yakın acil servise gidiniz. Kontrol tarihi...... isimli doktor... gün... bölümde kontrol muayenenizi yapacaktır. Verilen bu eğitimi Anladım Anlamadım Anlaşılmadıysa nedeni... Hastanın Adı-Soyadı imza Doktorun Adı-Soyadı Hemşirenin Adı -Soyadı Tarih.../.../... Eğitime Tanık Olanın Adı Soyadı 33

KAYNAKLAR Bean M (1990), Preparation for surgery in an ambulatory surgery unit: Journal of Post Anesthesia Nursing, 5(1) : 42-47 Brumfield, V.C, Kee, C.C., Johnson, J.Y (1996), Perioperative patient teaching in ambulatory surgery setting: AORN Journal, 64(6) : 941-952. Carpenito, L.,J. (1995), Nursing Care Plans Documantation, Second Edition, Philadelphia, J. B Lippincot Company. Dobree, L. (1990), Preoperative advice for patients: Nursing Standard, 4(48) : 28-30 Gregory, G.A. (1981), Out patient anesthesia: Anesthesia, R.D. Miller, (Ed.) New York,Churchill Living Stone Hopps, L. (1983), A case for patient teaching: Nursing Times, December 7 : 42-45 Johnson, J.H., (1996) Ambulatory surgery: Perioperative Nursing Care Planning, J.L Rothrock, (Ed.) Second Edition, St Louis, Mosby : 467-484 Lancaster, K.,A., (1997), Patient teaching in ambulatory surgery: Nursing Clinics of North America, 32( 2) : 417-427 Litwack, K, (1995), Post Anesthesia Care Nursing, St Louis, Mosby Watson, D.S., Sangermono, C.A, (1995), Ambulatory Surgery. Alexander's Care of The Patient in Surgery, M.H., Meeker, J.C., Rothrack (Ed.) Tenth Edition, St Louis,Mosby : 1125-1144 34