0.08 M A 8X 7.9-8.1 0.1 M B M M42 X 1.5-6g 0.06 A 6.6 6.1 9.6 9.4 C 8X 45 0.14 M A C M 86 20.00-20.13 İZDÜŞÜM C A 0.14 B PRENSİPLERİ 44.60 44.45 B 31.8 31.6 0.1 9.6 9.4 25.5 25.4 36 Prof. Dr. 34 Selim ÇETİNKAYA A 41.3 41.1 0.02 57.6 56.6 100 99 1
İzdüşüm metodu 2
3
Koordinat uzayı Noktaları, çizgileri, düzlemleri veya diğer geometrik biçimleri uzayda yerleştirmek için konumları, başlangıcı referans noktası veya orijin olarak bilinen bir sisteme bağlı olarak tanımlanmalıdır. Bu sisteme koordinat uzayı denir. 4 4
İzdüşüm sistemi Birinci Bölge Üçüncü Bölge 5 5
İzdüşüm sistemi 6 6
İzdüşüm teorisi İzdüşüm teorisi, 3-B objeleri 2-B ortamda (kağıt, bilgisayar ekranı) grafik olarak ifade etmek için kullanılır. İzdüşüm teorisi iki değişken üzerine kurulmuştur: 1. Bakış doğrultusu (BD) 2. İzdüşüm düzlemi (İD) (görüntü düzlemi veya resim düzlemi) 7
Bakış doğrultusu Bakış doğrultusu gözlemci ile obje arasındaki hayali ışındır. İki tip BD bulunmaktadır: Paralel izdüşüm Bakış doğrultusu Perspektif izdüşüm Bakış doğrultusu 8
İzdüşüm düzlemi İzdüşüm düzlemi görünüşün çizildiği düzlemdir. Görünüş, izdüşüm ışınlarının izdüşüm düzlemin deldiği noktaların birleştirilmesiyle çizilir. Paralel izdüşüm Perspektif izdüşüm İzdüşüm düzlemi İzdüşüm düzlemi 9
Perspektif izdüşümün dezavantajı Perspektif izdüşüm imal edilecek parçaların imalat resimlerinde kullanılmaz. Çünkü; 1. Çizilmesi zordur. 2. Gerçek biçim ve boyutları göstermez. Genişlik değişmesi 10
Dik izdüşüm 11
Obje özellikleri Kenarlar İki yüzey arasındaki sınırı temsil eder. Köşeler iki veya daha fazla kenarın kesişme noktalarıdır. Kenar Kenar Kenar yok Köşe Köşe yok Köşe yok 12
Obje özellikleri Yüzeyler kenarlar veya sınır elemanlarıyla çevrelenen alanlar. Sınır elemanı eğri yüzeyin görünen son kısmını temsil eden çizgidir. Yüzey Yüzey Yüzey Sınır Sınır 13
Dik izdüşüm Dik izdüşüm, paralel ışınların izdüşüm düzlemine dik olduğu izdüşüm biçimidir. 1 obje 2 5 1 5 2 3 4 3 4 İzdüşüm düzlemi 14
Dik izdüşüm Dik izdüşüm, objenin bakış doğrultusu ile ilişkili konumuna bağımlıdır. Objenin iki boyutu görülür. Objeyi tanımlamak için birden fazla görünüş gereklidir. Döndür Eğ Eşlenik dik izdüşüm Objenin üç boyutu görülür. Aksonometrik izdüşüm 15
Dik izdüşüm Notlar: Dik izdüşüm tekniği şu iki tipi üretir: 1. Eşlenik dik izdüşüm Her görünüşte objenin iki boyutu görünür. 2. Aksonometrik izdüşüm Objenin üç boyutu bir görünüşte görünür. Teknik resimde her iki çizim tipi de kullanılır. 16
Dik izdüşüm Aksonometrik izdüşüm Çoklu görünüşler 17
Çoklu görünüşler Avantajı Dezavantajı Örnek Doğru biçim ve boyutu temsil eder. Çizim ve okunmasında pratik yapmayı gerektirir. 18
Aksonometrik (izometrik) çizim Avantajı Dezavantajı Anlaşılması kolay Biçim ve açı bozunumu Örnek İzometrik çizimde biçim ve ölçü bozunumu Silindirik delik elips biçimini alır. Dik açı bozulur. 19
Dik izdüşüm Parçanın, resim düzlemine dik olarak ve parçaya değişik yönlerden bakılarak, iki veya daha çok sayıdaki farklı görünüşünün çizilmesinde kullanılan izdüşüm yöntemine, "eşlenik dik izdüşüm" ya da kısaca "dik izdüşüm" denir Görünüşler, genellikle birbirine dik düzlemler üzerine ve kesinlikle birbiriyle bağıntılı olarak çizilirler. Her görünüş, parçayı yalnızca bir yönden tanımlar ve toplu olarak çizildiklerinde kesin anlatım sağlarlar. Gözlemcinin (resmi çizenin) durumuna göre bir cismin konstrüksiyon, montaj, satış, bakım vb. ne bağlı önemli özelliklerini gösteren görünüşe esas görünüş denir. 20
Dik izdüşüm teorisi İzdüşüm, bir cismin belirli noktalarını bir gözlem noktasından gelen izdüşüm çizgileri (ışınlar) yardımıyla bir veya daha fazla izdüşüm düzlemi üzerinde gösterme şeklidir. Bir izdüşümün oluşması için şu dört kavramın varlığı söz konusudur: 1. Bakış noktası, 2. Parça, 3. İzdüşüm düzlemi (resim düzlemi), 4. İzdüşüm ışınları 21
Dik izdüşüm teorisi Bakış noktası, çizimin amacına göre, yakında veya sonsuzda seçilebilir. Bakış noktası sonsuzda 22
Dik izdüşüm teorisi İzdüşüm ışınları izdüşüm düzlemine diktir. Bakış doğrultusu Bakış noktası sonsuzda İzdüşüm düzlemi (Resim düzlemi) 23
Dik izdüşüm teorisi Obje bakış noktası ile izdüşüm düzlemi arasındadır. Obje Bakış doğrultusu Bakış noktası sonsuzda İzdüşüm düzlemi (Resim düzlemi) 24
Dik izdüşüm teorisi Bakış noktası sonsuzda olduğundan, izdüşüm ışınları birbirine paraleldir. Obje Bakış doğrultusu Bakış noktası sonsuzda Paralel izdüşüm ışınları İzdüşüm düzlemi (Resim düzlemi) 25
Objeye sonsuzdan bakış İzdüşüm düzlemi Obje Bakış doğrultusu Paralel izdüşüm ışınları İzdüşüm düzlemi İzdüşüm ışınlarının izdüşüm düzlemine değdiği noktalar yardımıyla objenin sabit bir görüntüsü oluşturulur. 26
Resimsel görünüşlerden eşlenik dik izdüşümlerin elde edilmesi 27
Görünüşlerin düzeni Teknik resimlerin çizilmesinde iki metottan biri kullanılır: 1. Birinci bölge iz düşüm metodu E ( Europe) metodu metrik sistemi benimsemiş ülkelerde 2. Üçüncü bölge iz düşüm metodu A (America) metodu inch sistemini benimsemiş ülkelerde uygulanmaktadır. 28
İzdüşüm metotları Birinci bölge Üçüncü bölge 29
Eşlenik dik izdüşüm 1 ci bölge sistemi 30
Eşlenik dik izdüşüm 1 ci bölge sistemi Katlama çizgisi Katlama çizgisi 31
Eşlenik dik izdüşüm 1 ci bölge sistemi Önden görünüş Yandan görünüş Üstten görünüş 32
İzdüşüm sembolleri 1 ci bölge sistemi 3 cü bölge sistemi 33
İzdüşüm sembolleri Önerilen oran d 1,7d 2,2d 34
35
36
Birinci bölge izdüşümü = Bakış doğrultusu 37
Birinci bölge izdüşümü Önden görünüş 38
Birinci bölge izdüşümü Önden görünüş Üstten görünüş 39
Birinci bölge izdüşümü Önden görünüş Üstten görünüş Profil veya sağ yan görünüş 40
Çoklu görünüşleri tek bir X-Y düzleminde gösterebilmek için referans düzlemi açılır. Profil veya sağ yan görünüş Önden görünüş Üstten görünüş 41
Çoklu görünüşleri tek bir X-Y düzleminde gösterebilmek için referans düzlemi açılır. Profil veya sağ yan görünüş Önden görünüş Üstten görünüş 42
Önden görünüş Sol yan görünüş Üstten görünüş 43
Örnekler 44
Örnekler 45
Örnekler 46
Örnekler 47
Soru Önden ve üstten görünüşleri verilen parçanın sol yan görünüşü için alternatifler neler olabilir? 48
Cevap İki görünüşü verilen parça için birkaç alternatif 49
Soru Önden ve üstten görünüşleri verilen parçanın sol yan görünüşü için alternatifler neler olabilir? 50
Eğik yüzeyler 51
Eğik yüzeyler 52
Eğik yüzeyler 53
Eğik yüzeyler 54
Eğik yüzeyler 55
Eğik yüzeyler 56
Eğik yüzeyler 57
Eğik yüzeyler 58
Eğik yüzeyler Tüm standard görünüşlerde eğik bir yüzeyin kenarları en az iki eksende kısalmaktadır. 59
Soru Eğik bir yüzeyi tam olarak tanımlayabilmek için en az kaç görünüş gereklidir? (30 s) a) Bir b) İki c) Üç d) Dört 0 10 20 30 60
Temel görünüşleri elde etme doğrultuları a yönünden görünüş = önden görünüş, b yönünden görünüş = üstten görünüş, c yönünden görünüş = soldan görünüş, d yönünden görünüş = sağdan görünüş, e yönünden görünüş = alttan görünüş, f yönünden görünüş = arkadan görünüş 61
Görünüşlerin yerleştirilmesi Önden görünüş (esas görünüş) seçildikten sonra, diğer görünüşler kendi aralarında ve önden görünüşle 90 ve 90 'nin katı olan açılar yapacak şekilde düzenlenir: Üstten görünüş, önden görünüşün altına Alttan görünüş, önden görünüşün üstüne Soldan görünüş, önden görünüşün sağına Sağdan görünüş, önden görünüşün soluna Arkadan görünüş, soldan görünüşün sağına veya sağdan görünüşün soluna yerleştirilir. 62
Görünüşlerin yerleştirilmesi ÖRNEK: 63
Yeterli görünüş seçme Bir cismin tanıtımına en uygun görünüşü, esas görünüş olarak seçilmelidir. Bu, genellikle önden görünüştür. Görünüşler seçilirken görünmeyen kenarları olmayan veya en az olan görünüşler seçilmelidir. Kullanılacak görünüş sayısı, parçanın biçim ve boyutlarına ait bilgileri tam olarak verecek en az fakat yeterli sayıda olmalıdır. Görünüşler, kesitler de dahil olmak üzere, parçayı (veya bütünü), hiçbir yanlış anlamaya meydan vermeyecek şekilde göstermek için yeterince ve en az sayıda olmalıdır. Diğer görünüşler ve kesitler, görünmez kenarları mümkün olduğu kadar az olacak şekilde seçilmeli ve düzenlenmelidir. 64
Görünüşlerin yerleştirilmesi Doğal ve doğal olmayan konumlar 65
Görünüşlerin yerleştirilmesi Doğal ve doğal olmayan konumlar Seçilen önden görünüşle ilişkili görüntüler doğal konumda görünmelidir. Uygun değil 66
Ön görünüşün seçimi Parçanın en uzun boyutu genişlik olarak sunulmalıdır. Birinci seçenek İkinci seçenek Fazla alan kullanımı Uygun değil İyi 67
Ön görünüşün seçimi Görünüşleri en az sayıda görünmez çizgi olacak konumda seçiniz. İyi Uygun değil 68
derinlik yükseklik Uygun görünüşlerin seçimi Her görünüşte parçanın üç temel boyutunun sadece ikisi yerleştirilebilir. yükseklik genişlik derinlik genişlik derinlik Biçimi tam olarak tanımlamak için ilişkili görünüşler gereklidir. 69
Uygun görünüşlerin seçimi Görünmez çizgisi en az olan görünüşü seçin. Uygun değil İyi Uygun değil İyi 70
Uygun görünüşlerin seçimi Parçanın esas özelliklerini temsil eden en az sayıda görünüş seçin. Yorumlaması zor. Gerekli gerekli Deliğin yeri aynı görünüşte tanımlanabilir. Anlaşılması kolay 71
Uygun görünüşlerin seçimi Çizim alanına uygun görünüşleri seçin. Zayıf Ölçülendirme için yeterli boşluk yok. 72
Uygun görünüşlerin seçimi Çizim alanına uygun görünüşleri seçin. İyi 73
D Y Uygun görünüşlerin seçimi Örnek: Ö.G. Y G G D yanıltır Ölçü tanımı Biçim tanımı Ö.G ve Ü.G. Üç görünüş Ö.G. ve Sol G. 74
Bir görünüşle anlatılabilen parçalar Kalınlığı sabit yassı parça Kalınlık 1 Gereksiz. Bu iki görünüş sadece parçanın kalınlığını belirtir! 75
Bir görünüşle anlatılabilen parçalar Silindirik biçimli parça Eksen çizgisinden anlaşılır Tekrar! Gereksiz Gereksiz 76
Bir görünüşle anlatılabilen parçalar 77
Bir görünüşle anlatılabilen parçalar 78
İki görünüşle belirtilen parçalar Cisim iki görünüşle belirtilecekse öncelikle önden ve üstten görünüşler, üstten görünüş yerine yandan görünüş çizilecekse sol yandan görünüş tercih edilmelidir. İkinci görünüş, parçanın biçiminin tanımlanması için en fazla katkıyı sağlayacak görünüş olmalıdır. 79
İki görünüşle belirtilen parçalar Özdeş görünüş varsa Tekrar! Gereksiz 80
İki görünüşle belirtilen parçalar 3 cü görünüşte parçanın anlamlı bir ayrıntısı yok Gereksiz 81
İki görünüşle belirtilen parçalar 3 cü görünüşte parçanın anlamlı bir ayrıntısı yok Gereksiz 82
İki görünüşle belirtilen parçalar 83
Üç görünüşle belirtilen parçalar Cisim üç görünüşle belirtilecekse öncelikle önden, üstten ve sol yandan görünüşler tercih edilmelidir. 84
Üç görünüşle belirtilen parçalar 85
Üç görünüşle belirtilen parçalar 86
Çok görünüşle belirtilen parçalar 87
Çok görünüşle belirtilen parçalar 88
Özel görünüşler Bir görünüşün, 6 doğrultudan hiçbirine uymayacak doğrultuda çizilmesi gerektiğinde veya bir görünüşün yeri, resmin çizilmesinde kabul edilmiş olan metotlara uymuyorsa, bakış doğrultusu uygun bir ok ile gösterilerek çizilmelidir. Bakış doğrultusu ve İnce çizgi ile koparma 89
Döndürülmüş görünüşler Kısımlarının eksenleri bir merkezde birleşen parçaların, herhangi bir veya daha çok kısmı, normal iz düşümlerinde gerçek büyüklükte görünüş vermiyorsa, o kısım veya kısımlar görünüşlere ait iz düşüm düzlemlerine paralel konuma gelinceye kadar döndürülerek çizilmelidir. Ayrıca, görünüşlerin okunmasında yanlış anlama ihtimali söz konusu olduğunda döndürme işlemi ince sürekli çizgiyle (B tipi) gösterilmelidir. 90
Yerinde döndürülmüş görünüşler Düzleme göre simetrik parçaların bir görünüşle yeterince anlatılamayan elemanlarının şekil ve konumları, o görünüşteki çizgi görüntüleri, yerinde döndürülerek ince sürekli çizgilerle yarım görünüş olarak çizilmelidir. Çizim alanının durumuna göre parçanın o yüzeyinde yapılacak işlemler (döndürülmüş yarım görünüş olarak) dışa, yer yoksa görünüşün üzerine çizilebilir. 91
Kısmi görünüşler Görünüşün anlaşılmasını engellemediği durumlarda, parçalar gerekli görülen yerlerden "serbest elle ince sürekli" veya "cetvelle zikzaklı çizgi" ile sınırlandırılarak koparılmış veya koparılarak bir kısmı ayrılmış olarak çizilebilir. 92
Kısmi görünüşler 93
Kısmi görünüşler 94
Lokal görünüş Esas görünüşe ilave olarak, herhangi bir karışıklığa meydan vermemek şartıyla bir parçanın ikinci görünüşünün tamamı yerine, bir lokal görünüş çizilebilir. Resmin genel çizimi için seçilen metot ne olursa olsun, lokal görünüşler 3. iz düşüm metoduna göre çizilmelidir. 95
96