TÜRK DİL KURUMU ŞUBAT 2012 DEĞİŞİKLİKLERİ YAZIM KURALLARI & NOKTALAMA İŞARETLERİ AÇI DERSHANELERİ TÜRKÇE ZÜMRESİ
AÇIKLAMA Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri ile ilgili Türk Dil Kurumu tarafından bazı değişiklikler yapılmıştır. Biz yayınlarımızı 2011 Ağustos ayında kurumlara sevk ettiğimiz için bu değişiklikler yayınlara yansımamıştır. Bu değişikliğin, 2012 şubat ayı ortalarında yapılmış olması nedeniyle, sınava yansıyıp yansımayacağı da ne yazık ki belli değil. Kaldı ki bu değişiklikleri içeren yeni kılavuz da henüz satışa sunulmamıştır ve yeni kılavuzun ne zaman satışa sunulacağı da belli değildir. Bu dokümanda, 2009 TDK İmla Kılavuzu (mevcut kılavuz) ile, TDK nin şubat ayı ortalarında -değişiklik yaptık şeklinde bir duyuruya yer vermedeninternet sitesinde güncellediği yazım kuralları ve noktalama işaretleri metinlerini karşılaştırdım ve bu karşılaştırma sonucunda ulaştığım değişiklikleri ya da ilaveleri sizlerle paylaşıyorum. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. DURSUN ŞALCIOĞLU AÇI DERSHANELERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ZÜMRE BAŞKANI
YAZIM KURALLARI 2009 TDK YAZIM KILAVUZU 1. ay tutulması 2. YKr un 3. YTL nin 1. Ay tutulması 2. kr.un 3. TL nin (Paramızdan yeni ibaresi kaldırıldığı için bu kullanımların değiştirilmeleri gerekiyordu.) 4. fizik ötesi 5. kızıl ötesi 6. Kılavuzda bu madde yoktu. Numara sözcüğü bu kılavuzda Nu. Şeklinde kısaltılmıştı. 4. fizikötesi 5. kızılötesi 6. Numara sözünün kısaltması da kelime gibi okunduğundan getirilecek olan ek okunuşa göre getirilecektir: No.lu, No.suz 7. Kılavuzda bu madde yoktu ama bu sözcükler bu kılavuzda da bitişik yazılıyordu. Bir değişiklik söz konusu değil. 7. -zede ile oluşturulmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır: depremzede, afetzede, selzede, kazazede vb. 8. Kılavuzda bu madde yoktu ama bu sözcükler bu kılavuzda da bitişik yazılıyordu. Bir değişiklik söz konusu değil. 8. Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik yazılır: akağaç, alacamenekşe, karadut, sarıçiçek; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, akbasma, mavihastalık, maviküf vb. 9. Kılavuzda yoktu. 9. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar: Uzak Doğu dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.
YAZIM KURALLARI 2009 TDK YAZIM KILAVUZU 10. Lale festivali 25 Haziranda başlayacak. (Zaten bu yazım yanlıştı. İsabetli bir değişiklik olmuş.) 11. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. 12. Kılavuzda bu madde yoktu ama kullanım, bu şekildeydi. 10. Lale Festivali 25 Haziran da başlayacak. 11. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz. 12. Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, 50 vb. 13. Kılavuzda bu madde yoktu ama söz konusu sözcükler eski klavuzda da bu şekilde yazılıyordu. Maddeleştirilmesi iyi olmuş. 13. İçeri, dışarı, ileri, şura, bura, ora, yukarı, aşağı gibi sözler ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlüler düşmez: içerde değil içeride, dışardan değil dışarıdan, ilerde değil ileride, şurda değil şurada, burda değil burada, orda değil orada, yukarda değil yukarıda, aşağda değil aşağıda vb. 14. Kılavuzda bu madde yoktu ama ekler, kesirlere eskiden bu yana böyle getiriliyordu. 14. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır: 4/8 i (dört bölü sekizi), 1/2 si (bir bölü ikisi) vb. 15. Hakkında açıklama yapılan söze ait ek, ayraç kapandıktan sonra yazılır: Yunus Emre(1240? 1320) nin İmek fiili (ek fiil) nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir. 15. Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır: Yunus Emre nin (1240?- 1320)... İmek fiilinin (ek fiil) geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.
NOKTALAMA İŞARETLERİ 2009 TDK YAZIM KILAVUZU 1. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur: 326.197, 49.750.812 vb. 1. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur: 1.000, 326.197, 49.750.812 vb. 2. Kılavuzda yoktu. Not: Bu kılavuzdaki şu uyarı aynen duruyor: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz. Örnek: Cumaları bahçede buluştukça kıza kendisinin adi bir meslek talebesi olmadığını anlatmaya çalışıyordu. 2. Metin içinde art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konur: Ancak yemekte bir karara varıp, arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu. (Şu örnek daha isabetli olurdu: O şehre severek, isteyerek gitmişti.) 3. Kılavuzda yoktu ama söz konusu zamirlerden sonra virgül kullanılıyordu. 3. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra virgül konur: Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz. O, eski defterleri çoktan kapatmış, Osmanlıya kucağını açmıştı. (Tarık Buğra) 4. Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur: Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. 4. Yeni kurallarda yok. Gayet isabetli olmuş. 5. Kılavuzda yoktu. 5. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir: Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu. (Yahya Kemal Beyatlı) (Nihayet bu madde eklenmiş. Anlam belirsizliğini önlemek için zaten kullanıyorduk.)
NOKTALAMA İŞARETLERİ 2009 YAZIM KILAVUZU 6. Kılavuzda yoktu. 6. Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz: On on beş yıl. Üç beş kişi geldi 7. Kılavuzda yoktu. 7. Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kısa çizgi kullanılır: -2 C 8. Kılavuzda yoktu. 8. Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken eğik çizgi araya boşluk konulmadan kullanılır: g/sn (gram/saniye) 9. Kılavuzda yoktu. 9. Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için köşeli ayraç kullanılır: Eldem, Osmanlıda en önemli fark[ın], mezar taşının şeklinde ortaya çık[tığını] söyledikten sonra... 10. Kılavuzda yoktu. 10. Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb. 11. Kılavuzda yoktu. 11. Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır: Avrupa Birliği ne üye ülkeler...
NOKTALAMA İŞARETLERİ 2009 YAZIM KILAVUZU 12. Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra konur: Yunus Emre (1240?- 1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin. 12. Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce konur: Yunus Emre nin (1240?- 1320), Yakup Kadri nin (Karaosmanoğlu) vb. 13. Kılavuzda yoktu. 13. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için kesme işareti konur: Başvurular 17 Aralık a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu nun veri tabanının Genel Ağ da hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi nin TDK için önemi büyüktür. 14. Akım, çağ ve dönem adlarından vb. sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Eski Çağın, Yükselme Döneminin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına vb. 14. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: Kurtuluş Savaşı nı, Atatürk üm, Türkiye mizin, Fatih Sultan Mehmet e, Muhibbi nin, Gül Baba ya, Sultan Ana nın, Mehmet Emin Yurdakul dan, Kâzım Karabekir i, Yunus Emre yi, Ziya Gökalp tan, Refik Halit Karay mış, Ahmet Cevat Emre dir, Namık Kemal se, Şinasi yle, Alman sınız, Kırgız ım, Karakeçili nin, Osmanlı Devleti ndeki, Cebrail den, Çanakkale Boğazı nın, Samanyolu nda, Sait Halim Paşa Yalısı ndan, Resmî Gazete de, Millî Eğitim Temel Kanunu na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği ni, Eski Çağ ın, Yükselme Dönemi nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı na vb. Onun için Batı da bunlara birer fonksiyon buluyorlar. (Burhan Felek) 1919 senesi Mayıs ının 19 uncu günü Samsun a çıktım. (Atatürk)