İSMAİL VATANSEVER ETİK VE BİYOETİK KAVRAMLARININ KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ İLE İLİŞKİSİ 1
ETİK NEDİR?
ETİK NEDİR? Etik terimi Yunanca ethos yani "töre" sözcüğünden türemiştir. Değerler felsefesinin [Aksiyoloji] dalı olan etik, felsefenin üç ana dalından biridir. Doğru davranışı yanlış davranıştan ayırabilmek amacıyla ahlak kavramının doğasını anlamaya çalışır. Türkçe "ahlak felsefesi" olarak da anıldığı olmuştur. Ayrıca Türkçede etik sözcüğü yanlış bir biçimde ahlak sözcüğüyle eş anlamlı olarak da kullanılmaktadır. Etik ile ahlak arasındaki en temel fark ahlakın toplumsal değerlere dayanırken etiğin evrensel insani değerlere dayanmasıdır. Ahlak yöresel, etik ise evrenseldir. 3
Etik; adalet, tarafsızlık, dürüstlük, saydamlık, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetmek gibi olguları içinde barındırır. 4
ETİK Etik, insanlara işlerin nasıl yapılması gerektiğini belirlemede yardımcı olan kılavuz değerler, ilkeler ve standartlardır. Aynı zamanda bir süreçtir. Bu süreçte karar alırken ve uygulamayı yaparken, belirli değerlere bağlı kalınarak hareket edilir. Etik davranış ilkeleri ile elde edilmek istenen amaç, devlette ve toplumda yolsuzluğu ve yozlaşmayı önlemek ve dürüstlüğü hakim kılmaktır. 5
ETİK Günümüzde çeşitli mesleklerin yürütülmesinde uyulması gereken değerlerin başında ETİK gelmektedir. Siyasette, yönetimde, yargıda, ticaret hayatında, tıpta, eğitimde, bilim, sanat ve basın-yayın alanlarında, etik ilke ve değerler ön plana çıkmaktadır. 6
Mesleki Etik: İş hayatındaki davranışları yönlendiren, onlara rehberlik eden prensipler ve standartların toplamıdır. Mesleki etik, bir özdenetim düzeneği gibi çalışır fakat diğer denetim biçimlerinden farklı olarak içseldir ve manevi bir nitelik taşır. Meslek etiği; genel ahlaki ilkelerin, söz konusu meslek özelinde yeniden yazılmasıdır
BİYOETİK Etik sosyal bilimler dışında kalan çeşitli bilim dallarına da yayılmıştır. Örneğin biyolojide biyoetik adıyla, ekolojide ise çevresel etik adıyla önemli bir yer teşkil eder. Biyoetik, tıpta ve biyolojide meydana gelen gelişmelerin, çeşitli teknolojik gelişmelere bağlı olan bilimsel sonuçların etik düzlemde meydana getirdiği kapsamlı sorunların irdelenmesi üzerine gelişen etik alanıdır. Kelime anlamı olarak "canlı etiği" olarak da ifade edilebilir. Dolayısıyla biyoetik tüm bir yaşamı konu edinen etik tartışmadır.
BİYOETİK Biyoloji ya da canlı bilimleri denilen alanlarda insan tavır ve davranışlarının ne olduğu, ne olacağı ve ne olması gerektiği konusunda önemli sorunlar belirmiş durumdadır. Bilimlerdeki gelişmeler çok sayıda alışılmadık durum meydana getirmekte ve etik kararların alınmasında belirli bir özellik talep etmektedir. Bu özgül durumların çokluğu biyoetiği doğurmuştur.
BİYOETİK Tıp alanındaki ahlaki ikilemlere yanıt bulmaya çalışan tıp etiğinden farklı olarak biyoetik; çevre etiği, araştırma ve teknoloji politikalarını da içine alan bilimsel ve teknolojik gelişmelerin etik ilkelerini ortaya koymaya çalışan bir disiplindir. Bu gelişmelerden dünyadaki tüm ülkelerin yararlanabilmesi için etik standartların belirlenmesi gerekir.
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK İş dünyası için etik, karar ve iş süreçlerinin ahlaki değerler gözetilerek oluşturulması ve neyin nasıl yapılması gerektiğiyle ilgili bir tanımdır. Nadiren yazılı olarak bulunur ve toplumlara göre değişiklik gösterebilir.
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK Kurumsal sosyal sorumluluk ise şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak toplumdaki duruşlarını belirlemeye yönelik bir süreç olarak tanımlanabilir ve toplumsal konulara yatırım yapmalarını kapsar. Kurumsal sosyal sorumluluk tanımı gereği yasal zorunluluklara ve yasalara uymayı değil gönüllü olarak gerçekleştirilen doğru ve iyi işleri ifade eder.
Hem KSS hem de etik çalışma konuları şirketlerin en üst düzeyinde kabul edilmek ve şirket liderleri tarafından her platformda desteklenerek güçlendirilmek durumundadır. Aksi takdirde söz konusu kavramlar, şirketlerin tozlu arşivlerinde genellikle hiç bir zaman kullanılmayan strateji dökümanları yanındaki yerlerini almaya mahkum olurlar.
KSS VE ETİK Birçok şirket için bu iki kavram birbiriyle ilişkili olmakla birlikte başarılı KSS çalışmalarının varlığı, o şirketin etik davrandığının göstergesi değildir. Bir şirket, birçok insana yarar sağlayan KSS projeleri hayata geçirirken paydaşlarına ve rakiplerine karşı yeterince etik davranmıyor olabilir.
Gerçekten iyi kurumsal vatandaş nasıl olmalıdır? Başarılı KSS projelerini hayata geçirip işlerinde etik konusuna çok kafa yormayan mı? Yoksa tüm işlerini etik ilkelerle şekillendiren, ancak KSS alanında yatırım yapmayan mı?.
KSS VE ETİK Kurumsal sorumluluk, kurumsal vatandaş olarak bir şirketin yalnızca sosyal yatırımlarını değil, çalışanlarına, hissedarlarına, tüm paydaşlarına ve müşterilerine etik ve sorumlu ilkeler çerçevesinde yaklaşmasını ifade eder. Pratikte etik ve kurumsal sosyal sorumluluk alanın iç içe geçtiği ve birbirinden ayrılamaz olduğu yadsınamaz.
HANGİ ETİK? Elbette etik söz konusu olduğunda akla hangi etik? sorusu gelecektir. Etik günümüzde hala kültürden kültüre, toplumdan topluma değişiklik gösterebilen bir kavramdır. Küresel etik ilkeleri yerleştirmeye yönelik olarak Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi ve benzeri çalışmalar giderek yaygınlaşmaktadır.
HANGİ ETİK? Şu an için yapabileceğimiz en iyi şey; yaygın kabul gören mevcut ortak değerler çerçevesinde sorumlu kurumsal vatandaşlar olarak en doğru olanı kendi deneyimlerimizle ortaya koymak olacaktır.
Dinlediğiniz için teşekkür ederim...