İbn Sina'nın "el-urcftze fi'l-mantık" Risalesi (Sunum ve Metin)

M.Ü. ilahiyat Fakiiiresi Dergisi 32 (2007/1), 127-156 İbn Sina'nın "el-urcftze fi'l-mantık" Risalesi (Sunum ve Metin) İbrahim ÖZKILIÇ* Özet Bu çal~mada ele aldığımız İbn Sina'nın el-urcılze fi'l-manıık adlı eseri İslam dünyasında klasik Mantık ilminin önemli bir örneği, belki de zirvesini te kil etmektedir. Bu nedenle, eserin gün yüzüne çıkarılması ve tanttılması hem bir zarurer hem de önemli bir görevi yerine getirmek olarak değerlendirilebilir. Amacımız bu kıymetli eserin ilim dünyasına tanttılmasına bir katkıda bulunmak ve ula abildiğiıniz orijinal metinler iie tenkirli ne rini sunarak daha iyi anla ılmasına yardımcı olınakrır. Anahtar Keliıneler: İbn Sina, klasik mantık, urcfıze Abstract al-urcılze fi'l-mantık composed by İbn Sina that we studied is the im portant model, evcn the peak of the Logic, in the İslamic world. So that, it's possible to say that the presenting this book and to make it known clearly is a necessity and an iınportant task. Our alın is the contributing to be known this valuable book by acadcmic area and the helping to be undersroad of it clearly, presenting its original texts that we could have found and i ts editional-critic version. Key Words: İbn Sina, classical logic, urjfızah İbn Sina İslam dü ünce tarihine damgasını vurmu ve tartı masız bir otoriteye sahip dü ünürlerin ba larında yer alır. Bunun nedeni üphesiz ya amı olduğu asrın bilim disiplinlerine hakimiyeti ve ortaya koymu olduğu eserlerin dü ünce bakımından ta ıdığı zirvedir. Eserin isimlendirilmesindeki "Urcilze" (öj.?." )> kavramı "receze" <?. J) kökünden türemi olup, recez vezninde iir söylemek, gök gürlemesi, bulutların ağır ağır hareket etmesi 1, kötülük ve günah 2, eytan vesvesesi, putlara tapma, pislik, necis3, azap ve ceza\ irk, anlamlarına gelir. 5 Bir nazım ekli olarak ise "recez", Arap iirinde altı defa "müstefilatün" kalıbının kullanıldığı bir aruz veznidir. Kırgızistan Ü Devlet Üniversitesi Ara an Sosyal Bilimler Enstitüsü ilahiyat Fakültesi Zemah eri, Esasii'l-Belağa, Beyrut 1986, 221,222. Müddessir, 74/5. Enfal, 8/11 Bakara, 2/59. er-razi, Muhammed b. Ebi Bekr b. Abdülkadir, Muhtanı's-sıhah,Beyrut 1986, 99. el-mu'cemii'l Vasiı, I, 342; Hruzabadl, Kamilsu'l-Mııhrı, 657-658; el-mu'cemii'l-arabiyyii'l-esasi, 506.

128 ~ İbrahim Arapların deve üstünde yolculuk yaparken, pazarlarda, i hayatında, develeri sevkederken (deveci ezgisi, çoban ezgileri), çocukları SEJvip oynatırken, kuyulardan su çekerken terennüm ettikleri iirlerdir. En eski nazım ekillerinden olan "recez", hicri: I. (miladi VII.) yüzyıldan itibaren gittikçe rağbet görmeye ba lamı ve Abbasiler döneminin ba larından itibaren hikaye, fıkra, tasvir ve bilhassa öğretici eseriere tahsis edilmi tir. Bununla beraber "urcuze'' ba ta "mesnevl" olmak üzere yeni nazım ekillerinin dağınasına da zernin hazırlamı tır. 6 Daha sonraları recez klasik medrese sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaya ba lamı tır. İbn-i Sina da eğitim alanında urcuzeyi ustaca kullanmı tır. Manzıime (fi't-tıb) veya Elfiye, dört mevsimde sağlığın korunmasından bahseden Tedbirü's-Szhha fi Fusuli'l-Erbaa, el-kanun fi't-tzbb'ın bir özeti olan Urcılze İbn Sina'nın bu alandaki eserlerindendir. Bu ekildeki iirle tirmelerin amacı bir taraftan özet bir bilgi olu tururken diğer yandan da kolayca ezberlenmesini ve talebenin rahatça yararlanmasını sağlamaktır. 7 Bu hususı:.ı İbn Sina el-urcıize fi'l-mantık'ın giri inde de vurgular. 8 Gerçekte de İbn Sina, mantığı kolayca tanıtmak ve anlatmak için nazmettiği bu risale ile kısaca mantığı açıklamak ve özetlemek istemi tir. 9 İbn Sina mantığın yanında diğer sahalarda manzum eserler telif eden bir müelliftir. Çalı rriamıza konu olan el-urcuze fi'l-mantık yazmalarında, tabakat kitapları ve diğer kaynaklarda; el-urcuze fi'l-mantık; el-kasidetü'l-musarra'a 10, el Mantıku bi' - i'r 11, el-urcuze fi'l-mantık 12, el-urcuzetu'l-mevsumetu Mizanu'n Nazarfi'l-Mantık1\ el-kasidatü'l-müzdavica fi'l-mantık 1 \ Manzume fi'l-mantık 15, Müzdevice 16 isimleriyle zikredilmektedir. el-urcü.ze fi'l-mantık'ın yazmalarına U kütüphanelerde rastladık: 10 11 12 13 14 15 16 Nihad M. Çetin, "Aruz", D.İ.A. (Diyanet İslam Ansiklopedisi), İstanbul 1991, III, 424 437. M. c?üheyr el-baba, Min Müellefati İbn Sinil, 77. İbr~him Özkılıç, İbn Sinil ve el-urcilze fi'l-mantık, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998, 25. (Basılmamı Yüksek Lisans Tezi) İsmet Parmaksızoğlu, İbn Sina ve Mantık Risalesi, Mill! Kültür dergisi, sayı: 41, s: 24. İbn Sina, el-urcilze fi'l-mantık, Beyazıt, 106893/2; Süleymaniye, İ. Hakkı Bölümü, 1542/2. el-kıfti, Ahbarn'IHukema, 272; İbn eb! Usaybia, Uyı1nu'lenba fi tabakati'letibba, 440; William E. Gohlman, The Life of İbn Stnil, 28. İbn Sina, el-urcuze fi'l-mantık, N uru Osmaniye, 4894/125. İbn Sina, el-urcuze fi'l-mantık, İstanbul Üniversitesi, 4755. İbn Sina, el-urcilze fi'l-mantık, Süleymaniye, Ayasofya, 4829/33; Süleymaniye, İzmirli İ. Hakkı, 1736/1; Topkapı, lll. Ahmed, 3447/77; İbn Ehl Usaybia, Uyunu'l-enba fi tabakati'l-etibba, II, 19; William E. Gohlman, The Life of Ibn Sinil, 36; İbn Sina, ei-urcuze fi'l-mantık, Süleymaniye, Hamidiye, 1448. İbn Sina, el-urcilze fi'l-mantık, Süleymaniye, Carullah, 1450.

İbn Sina'nın "el-urcı1ze fi'l-mantık" Risalesi ~ 129 1- İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi: Yazma eserler bölümü, 4755 nurnarada kayıtlı, küçük boy ve ıoxı5 ebadındaki nüsha elimizde mevcut olan yazmalann en eskisi olma ö<:elliğine sahiptir. Eser İbn Sina'nın diğer risaleleri ile birlikte iki kapak arasında toplanmı tır. 2- Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye Bölümü: ı 448 nurnarada kayıtlı, 15,5x28 ebadında, ta'lik yazılı, 9 varak (18 sayfa), her sayfada ı9 satır (beyit) mevcuttur. Mikrofilm ar ivi no: 205. Nüshanın beraberinde İbn-i Sina'ya ait diğer ba ka risaleler de bulunm.aktadır. "el-urcı1ze" burada 296 beyitten mütec ekkildir. 3- Süleymaniye Kütüphanesi: 708/104 nurnarada kayıtlı, 927 h. tarihli, 2 ı,5x29,5 ebadında, ta'lik yazı ile yazılrnı, 5 varak (ı Osayfa) her sayfada 38 satır (beyit) bulunmaktadır. Toplam 283 beyittir. Nüshanın kenarlannda Ali b. El Maliki. el-ezhert el İzzl'ye ait ve kendi el yazısı ile yazdığı manzum bir er h yer almaktadır. Ancak söz konusu erh eserin tamamını kapsamamaktadır. Eser İbn Sina ve ba ka müelliflere ait risaleler ile birlikte iki kapak arasında toplanmı tır. 4- Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Bölümü: 4829 nurnarada kayıtlı, nesih yazılı, 29xı9,5 ebadında, 3 varak, her sayfada 35 satır. Her satırda iki beyit olup, her sayfada da 70 beyit mevcuttur. Eserin ba lığı ise; "Resail'ü İbn-i Sina fi'l-mantık ve ğayrihi erba'ine risale"dir. "el-urcuze", kitabın içerisinde 136-138'inci varaklar arasında yer almakta olup, toplam 293 beyittir. İbn Sina'ya ait felsefe ve mantıkla ilgili risalerle birlikte iki kapak arasında toplanmı tır. 5- Nuruosmaniye Kütüphanesi: 48?4/125 nurnarada kayıtlı, 27,5x42 ebadında, 4 varak, nesih yazı ile yazılmı, her sayfada 37 satır ve 74 beyit mevcut olup, "el-urcı1ze" burada 569-572. sayfalarını kapsamaktadır. İbn Sina'ya ait felsefe ve mantıkla ilgili risalerle birlikte iki kapak arasında toplanmı tır. 6- Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah Bölümü: 1450 nurnarada kayıtlı, 9 sayfadan olu an, nesih yazı ile yazılmı olup, eserin adı; Müzdevice olarak geçmektedir.. 7- Beyazıt Devlet Kütüphanesi ı06893/2 nurnarada yer alan ve ı3ı2 h. tarihli Delhi baskısı ise; bir yazmanın matbaacia tıpkıbasım yapılmı eklidir. Farabi'ye ait iki adet risale (Uyunu'l-mesdil, Ma yenbeği en yetekaddeme el-felsefe) ile beraber iki kapak arasına alınmı tır. el-urcuz.e burada ı8 varak (36 sayfa) yer tutmaktadır. Bu eser beraberindeki erhiyle orijinal bir yapıya sahip olup, gün yüzüne çıkarılması ayrı bir önem arzetmektedir.

130-9- İbrahim el-urcuz.e fi'l-mantık üzerine sınırlı sayıda da olsa yapılmı çalı malar mevcuttur. Yazmalardan bazıları üzerinde kısa notlar mahiyetinde açıklamalara yer verilmi tir. 1. Süleymaniye Kütüphanesi, 708/104 nurnarada kayıtlı yazma üzerinde iir eklinde olan bu erh çalı masırun ba langıcında erhi yapanın Ali bin Ali el-maliki el-ezheri el-izzi olduğu ifade edilmektedir. Ancak qu erh çalı ması eserin tamarnını kapsamamaktadır. 2. İsmet Parmaksızoğlu'nun çalı ması: Prof. Dr. İsmet Parmaksızoğlu tarafından, Milli Kültür dergisinde el-urcuze fi'imantık'ı tanıtıcı mahiyette bir makale yayımlanrnı ve eserin bazı bölümlerinden kısa kısa çevirilere de yer verilmi tir. 17 3. 1998'de tarafımızca (İbrahim Özkılıç) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Yüksek Lisans tezi olarak aldığımız ve İbn Sına ve el-urcılze fi'l-mantık ba lıklı çalı ma eserin tenkildi ne ri ve Türkçe tercümesini ihtiva etmektedir. 18 Eserle ilgili baskı çalı malarına gelince; 1. 1312 (h) tarihli olarak Delhi, Şemsü'l-metali' matbaasında, Farabi'nin Uyı1nu'l-mesail ve ma yenbeği en yetekaddeme el-felsefe' si ile birlikte basılrnı tır. Bu baskının beraberinde bir de kısa erh yer almaktadır. Bir el yazmasının tıpkıbasımından ibaret olup, erhler kenarlara yazılmı tır. Bu erhlerde İbn Sina'nın Kitabii'n-Necat ve ei-şifa'sından yararlanılmı tır. Kitabın ba ında Farsça olarak Ebu Said Muhammed İkbalu'd-din'in emri ile basıldığı ifade edilmektedir. ı 9 2. 1910 Kahire, el-matbaatü'l-müeyyed'de, el-mektebetü's-selefiyye tarafından Mantıkıı'lm~rikiyyin' ile birlikte yapılmı olan 1910 Kahire baskısıdır. 3. Bonn 1836 baskısı Augustus Schmulders tarafından yapılmı olup Kaslde Mıısarra'a fl ilmi'i-mantık ba lıklıdır. İbn-i Sina Uyunu'l-Hikme veya el-mucezü's-saği'r fi'l-mantık'ta "tasavvurat" ve "tasdtkat" ayrımı yapmazken el-urcuz.e'de "tasawurat" ve "tasdtkat ayrımına yer verir. Bu durum Uyunu'l-Hikme'nin onun ilk eserlerinden, el-urcuze'nin ise daha sonra yazılmı olması ihtimalini kuvvetlendirmektedir. 20 İbn Sina el-urcuz.e'yi babasının vefatından sonra, devletteki görevinden ayrılarak.~ürgenç (Kerkanc)'e gittiği zaman yazmı olması ihtimali yüksektir. Babası vefat ettiğinde onun yirmi iki ya larında olduğu ifade edilmektedir. 21 İbn Ebi Usaybia Uyunu'l-enba'da, onun el-urcuze'yi Reis Ebi'I-Hasan Sehl Muhammed_ 17 18 19 20 21 İsmet Parmaksızoğlu, İbn sına ve Mantık Risalesi, Millf Kültür dergisi, Ağustos 1983, sayı: 41, s: 21. İbrahim Özkılıç, İbn sına ve el-urcuze fi'l-mantık, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998, (Basılmaml Yüksek LisanS Tezi) İbn Sina, el-urcuze fi'l-mantık, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, 106893/2: Ali Durusoy, "İbn Sina'nın 'el-mucezü's-sağir fi'l-mantık'adlı Risalesi", Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul1997, sayı 13-15, s. 148-149. İbn Sina, Kitabü'n-Necat, n r. Macid Fahri, 32.

İbn Sina'nın "el-urcuze bin Sühli için Kerkanc (Gürgenç)'te yazığını söyler: 22 Netice olarak Urcıı.ze babasının vefatından sonraki ileri bir dönemde yazılmı olmalidır. İbn Sina el-urcı1ze ile bir bakıma klasik islam mantık hilminin iskeletini ortaya koymu gözükmektedir: Eseri manzum olarak kaleme almasının nedenini ifade ederken klasik İslam eğitim geleneğinin bir parçası olan ezberleme kolaylığı ve akılda kalıcı olması bakımından böyle bir üsl.uba ba vurulduğunu söyler. B Önsöz kısmını bu ilirnde birçok hayırlar olduğuna ve bu hayrın ise "hikmet" olduğuna i aretle bitirir. 24 el-urcuz:e fi'l-mantk sahasında örnek gösterilebilecek ekilde hazırlanmı bir eserdir. Aristo mantığına kendi felsefi anlayı ını da ekleyerek yeni bir kalıba koyan Farabi'den sonra İbn Sina özellikle sistematik çalı maları ile dikkatleri üzerine çeken bir dü ünürdür. Yeti mi olduğu dönemin artlannı da göz önüne alarak dü ünecek ôlursak İbn Sina'nın dü ünce dünyasındaki konumunu ve üstlenmi olduğu misyonu daha rahat anlama imkanına kavu abiliriz. Eserin daha iyi anla ılması için tenkitte kullanım olduğumuz sembollerin açılımlarını veriyoruz: 1. (U İstanbul Üniversitesi Nüshası; Demirba no: 4755, Müze Bölümü. 2. ('-;-') BeyazıtDevlet Kütüphanesi: Demirba No: 106893/2. 3. (d Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye Bölümü, Demi::ba No: 1448. 4. (ı.r') Süleymaniye Kütüphanesi, Süleymaniye Bölümü, Demirba No: 708/104. 5. (...;) Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Bölümü, Demirba No: 4829. 6. (.:.ı) N uruosmaniye Kütüphanesi, Demirba No: 4894/125. 7. "( )" içindeki zikredilen ilk ibare tercih edilen ibaredir. 8. i ı.r' C '-:-'! :(.J...>JI) den wnra konulan simgeler tercih edilen ibarenin bulunduğu nüshadır. 9. "-: '-:-'" i areti zikredilen ibarenin "Beyazıt" nüshasında yer almadığını gösterir. 10. "123 -:...;" i areti 123 nolu beyitin "Ayasof) a" nüshasında yer almadığını gösterir. ll. "123<::::>128: C" i areti, "123"üncü beyit ile "128"inci teyitin "Hamidiye" nüshasında yer deği tirdiğini ve birinin diğerinin yerine zikredildiğini gösterir. 12. "13~8:!" i areti, "İstanbul Üniversitesi" nüshasında 13 nolu beyitin 8 nolu beyitten önce zikredildiğini gösterir. 13. "144~149:.:.ı" i areti "Nuruosmaniye" nüshasında 144 nolu beyitin 149 nolu beyitten sonradır. 22 İbn Ebi Usaybia, Uyunu'L-enbafi ıabakati'l-etibba, 19; Metin 32 nolu beyit. 23 İbrahim Özkılıç, a.g.e., 25. 24 Bakara, 2/281.

132 ~ İbrahim Özkılıç ME TİN 26 ~ )1 ~ )1. 4111 r. 27.0* r).j ':1... \:!ll~ 28.~ ':1 tş..ui JWI o~ 29 1 1 1 1 "-''-" "-::9 ı..)""':' ~ı..)""':' ı.) 30 -/'l.::ll tş~ ~ı (::"J.)..ı..; ':1 31 0..)~ d' fo. wı,; 32' ~.:> j 41....r.?- u L;. 33,~Lo?\J J...) d' J..aji 34.~\11 ii_;s:ji _;JI.Ji J 35 J-.AJ~ ~.ı>,_;> ~1 j 36~ ~ JS" d' l.)_,...a.o o~ tş..ui.j.ıı...l..>ji ~ ~ LS. 411...L..>..ll J :...;~.r. tş..ui 411...L..>..ll J!4111..)~ 411...L..>..ll j <o fo. d' tş..ui 411...L..>JI j <~!J.ll \r. \11 ~ı.#~ r) ~ d'...; r-i 'r-3wi '-:-'.J ö~..l...>...o j.wi '-:-'.J y. J.uı...L..>..ll J WLY ıj~ ı:.ı\1!..::.>~ o i V '. " \'1' ~ ı.,r.l t=.:j.l..;h:-ji <} (ç. _,...,..JI ö~l) 1 :(..;h:-ji <} )2:.!1.JI_;,.. 4.. _,..._,..ll öjy. J ~i) :(..;h:-ji <} öjy. J ~i) 11.1" IL: \) lcj :(l:.,-..:r. ~.:r.l t_:-!..ll ~~ <} ôjy.) o.i...)!i :(..;h:-ji <} ~J>J..ll ö~l) 1'-:' :(ı;;.. ıj..(..j 25 (' :T) lcj i,.j 1.1" L '-:' :(....ılll r-!) Z6.cJ..J 1.1" L :(L:...ll) li ı :(.L:...li) 1'-:' :(.l:!li).cj i..j 1.1" L '-:'ı :(o-w-)..j,.j :(..t..>ji J) li 1.1" L '-:'ı :(.J...>.ll)..:ı,.J 1.1" L :(ojal) li'-:' ı :(o_ja.ı) ZS.i) i,.j L '-:'ı :(.J~) 11.1" :(~) Z9 27 1.}" :(t./'l:.:ji <,}) li) i..j L '-;'ı :(t./'l:.:ji ı.,?ö) 30 ı..r' :(o;_,...ü) lcj i,.j L '-:'ı :(o;~) 31 (..r:a) lı :(4:....;:>> I.J i..j L '-:' :(U..;:>>.ı :(~) I.J i..j C;! :(1:.:,.;) JZ (..r:~) lcj i,.j C.'-:' ı:(.....j~lı 33 (IJ": \ ı 1..J :(..::..l_,ı...) 1.J C.'-:' :(o_,ı...) 1i :(ô')l...) 34 :(Jk.ll...-l J) ı.:ı..j L :(J-A.JI y. J) 1 ı :(jk.ll '-:' y. J) 1'-:' :(jk.ji '-:'J y. J) i :(.UjU) ı.:ı..j L '-:'ı :(.ıll) 35..:ı..J 1.1" c. ı:(~) li'-:' :(..,...;:JI J) i :(J-"11 '-:'J) l..r...,.. :(L.sl>-) lcj i,.j c.'-:' ı :(L...S:,...)..:ı,.J c.'-:' ı :(.Jfo.) li 1.1" :(cjfo) 36

İbn Sina'nın "el-urcuze fi'l-mantık" Risalesi ~ 133 37 " 1 ıj"-"'"" J ~,yı...r.".j~ı _,.. 4-:Jı./' y.- 38.J...u..U..uıL- ı.ıı ~ ı-- J 39.1 'ı.tı.1 '~ :;.F.".Y,yı <U "--::9 -ı..r"~ı-i ~ı :;y.-j ~i ~o. - LtıtA.J..,;..i...iJI>.... 1 rj'..j'""' - 1 J ~~.~ ~..r.:>jı-,i ~)-' ı..r" ~ı r-1wı ı..ş~,yı..j _r!'ıi \i,jwjı y. J. Jw:Jı ~ \ f jsj ı :;.F." J d.:} ~.r" \o ~~_,~L.~ \1 v-:->jı o:; y.-j Js- ~ \V J:! _,::ı ı -4i ı~ ı ıh \A,')\.i,..;~ J...lJ..:..ı..Lp-ı_, \ '\.lalii ı.. ~: ı.:~ ~ J '117" \la:j_,.. ~ J..::...;...b.:.ı~ '1'. ~ 2.~)\..,JIS J>Jı JL:.;.:.ıi.) ~ 3.4J':>WJı y- ~ı AJı_, ~~ \ı ~""~ı..ş:ı.ı..;ı_, 46~<-;J4 ~ 5 ~\.i~ı_, J>Jı :;ı) ı..?,yı~ jsj rs-' ~ 7..:.ıliı - :JL. rj'. -..L.a:lı...;.~ L_;r;;- ~~IS_;:?.JL.i:Jı <:)z.!_, '1' \ 4JI J _,...a>r-! -4Ji r-1 t.. n '~ ~ J;>Jı.:.ı~ 4J li \.JL...;)'ı ~ ı_ş.l.lı L._, If '<-;Jı_ra.~ı.!.\):; y.-j rs-' \O ~.:.ıla _r.j4._;..)"": ı_ş.l.lı L._, n ~~lo~ \;j; c!y- ı_ş.l.ll L._, IV..:ı...;..r c.l =<ı;> li '":" =<..ş;> Jl '":" :(J..w.Jı lll i...;..r c. ı :(J..WI) 33 39 C.'":" :(.U.W J)..r =<~> 1.:ı...; C.:(...,._,...;> 1ı :<...;> 1i '":" :(...:;)..r :(WS J) 1Lı i...; C.'":" ı :(Lo JSJ>..r :(...:.i) lll i...; c.'":" ı :(..ı <:i>..rı :(.U.W) lll i...; <..r= 'v<=> \i)..:ı...;..r c. ı =<t...~l> li'":" =< ~h 40..r :(~ l..::s> lll i...; c.'":" ı:(~..r->..r :(~1) lı)...; c. :(~1..}> li '":"ı :(c;:..ll) 41..:ı i...; c.'":" ı =<Jl:.ıı l..r :(JL::;)..r :(-<:il>) lll i...; c.'":" ı =<.Ytsı 42.J..r c. ı =<ır> li'":" :(~)..J.J..r C. :(tl'ji) li'":" ı :(tliı..:ı...; C. :(~.;>) i..r '":"ı :(.L.J!) ıjk.ji :(..tzy)..:ı 43 <..r :~<<:i>+~..ş":i> '":" =<<:i> ı.:ı i..r c. ı :(4:,ô) 44..:ı...; =<uyı J> 1r..r c.'":" ı =<ul::jı J>..:ı.J </C. :(o~y.j) li'":" ı :( ftj) 46 '":" =<.:ıuı::ı4> lı) r...;..r c. ı =<.:ı~::ı4>..:ı...;..r c. ı =<e"' J) ~r '":" =<e.r.>> 47..:ı...;..r c. '(~ls.) 1 i '":" ı :(~) 46 4 ;

134 -{>- İbrahim Özkılıç 49~ '-;-'.is:: o W:. ~ı _,-;ii.j so. ~ L..-. ~..L..a.:Jı_,..ı.A..J ı :ı SI~~ oj.>. J.ş..U\ C.-' sz ~.r.. i_,.wı ~ Jl.c... sj. ~._;;.:- r-lwi o..r.j.j 54 li' ı. ı \.4 "-"->...) "-::3 ıf": ss.~ ~L_..("I -' - ı.j""" S6_J_,...,i ~ i..u:; r-1 L.. -~1 ~JJ ~.ş..ui!ll~- 57 :-..l.>ji...:,.;:...ü C! Y-.ş..UI 0_,.9 5S_?..UI J ~\; 0~ ı..j>- 59 NI..~;,;:. JJI_,JI ~-' 60 - L 1. -11. ı ı 4.9.r '-:"'.:r"""' '--.! <~.u u -' 61...UI. ~ 1~1 -. ı.r". < ıf>". )V, i _?01 _;:>..U ı.::.j _rp-' 62,d..o,_,.j J5 J-a-9i ~ '~Y--~ 8.ş..UI L.._, 'ia ~~ı )y..ş..uı L.._, ra. ~~ L.. J5..b-~-' i Jk:.JI ~ ;ü~l oh_, i\ :JL W ~ _;JI.ş~ ı.!.ılr. n ~1~1 )2.Jl-4_r.. ~ ii.jljjl..~i~ n J_,...,_,~.)!~ ;o ~.rj )ı ~ı JL Jj n.ş..~;,;:. ~~i.j.ş..ui!ll~ iv.,.,...:jı ~ Jk:.Jı e_,i 0i ia L5 _y.-.>- J t! J-' ~ :ı!.ık-~ ~i 04-..>"" _,i i'\ f ~ı~ ~ı :._)s-l:! f \ ' ')\.iç..c.. u~ ı L....::.J.A.ç. f '1' ı ~1 _?01 _r.:>ji k;!.j fi i :<~> ı.,.. ı :(r-.'ııı ı.:.ı......,.. c :~ı 49.ı :(4)!.)._j <.)""C :(l...,;i) li'";"' :(L...) i :<).)!) ı..j :<)y")i.j <.)""C'";"' ı :<)y.) 50...,.. :(l..js) ı.:ı i... c'":' ı :(\.. JS> 51..:ı._j <.)"" C 'j :(._.Aj.}) li '":' :(._.Aj.)!) <.)"" :(o-4-i) lll i._j C'":' ı :(oh J) 52.._,.. :<1...:>> ı.:.ı i..j C'":' ı:(._.:>-).._,.. :(.JI_r.) ı.:ı i..j C'":' ı :(o!ıl_r.) 5ı..:ı... =<..l.:!.r.> ır...,.. c.,.. ı =<..l.:!.r.> <.)"" :(~) lı) i._j C'";"' ı:(ı:,5j).ı) i.j <.)""C'":' ı :(.J_j-) I(.Jl..) -ı :<J_,...)ııı ı.:.ı i......,.. c.,.. :<J_,...lı c :<i..lö,ı> ı.:ı i......,...,..! :<i..ı..o;> r...,...,.. :<J.::..> ı.:.ı... cl :<J_,...J> 56..:ı... c =<c!.y> ır...,...,.. ı =<c!y->..:ı... c :<.;Jıı ır...,...,.. ı =<.şjjıı 57.._,.. :(_p:a}i.}> ı.:.ı i..j C'":' 1 :c,s"jjl.}>.ı :(..fj) ı.:.ı i..j._,.. C'":' :(._.:>-) 5s...,.. '<.f:->") ı.:.ı i... c'":' ı :(tşfi"'") 59 c=<~..u_)ı ı.:ı i......,...,.. ı '<"!Jlı 60..:ı......,.. cl :<~t.,...! ~uı ır.,..'<~!..}; l:i> 61 54 55

İbn Sina'nın "el-urccıze fi'l-mantık" Risalesi ~ 135 6 \J ':" \lı.:ı_,0ji,y.s_;~i 64\.ı...o_; ~ l:y...:... ~IJ 6s_.._.\.A..ı Lı.~.:ı~ I.)L. 66 t L:-i \;;...lll..?.. i.u_ <- t.~ J ~u 'JW.:.r-:-!l y=-i ~.:ı ı_, '~ <il:>- ı.s?i ~ _;l.o J ~~ tj.)l ~,.~;:.:.,~ı_r=-)'1 ~IJ,.J t:ü u fo f ı fv -~ı.. ı...~:.ıı ö~.,wl J;W\fl ~ -t 67~1.. _r:-...:..... ~u-) 68...4., \;.ll i..lı' :l:j -~< -.r-' J..).r-- 69 JSJI ~.. _r:-,,ı,;.... _r...u 7o~)2JI Y' ~ : l:j _,AS.L,s. _r.sji.~ ~ -~'.? ~~ 7 \J ~4._j fi lşjji t...i 72 ~1 ~~}-ol.! :J:..aJI ~t.; ~ :J-::3 lşjji Y' J :J_,AJ4.ü_rü lşjji)._.wl; ~ J ı.sjji Y' J - - -!L.ı,; ~;.,..li...ıi.l J5 J ~\.:ıı,;,~\ :l:j _,AS JSJ4._j fi - ı_slj\ - - - ~ J ~..uji,y J..>.IJ ~} Js- J..>. \lı ~4 h ı_slj\ Y' J fa o. o\ O\ 00 o ı ov..r :<t...:.ıı ~,rıı.;... 4:-iı l.:.ı r.._. c...,., ı :<<...u J> ~ı ~ı 62 '-:' :<~ı l.:.ı r.._...r c. ı :<J.Wı 6)..r :< 1..::>-ı l.:.ı r.._. c.'-:' :<..;.r.>-l ~ı :<..;1..::>-ı If' :<.r.'"ı ı.:.ı r.._.c.'-:' ı :<.srlı 1>4 c. :(... J) l.:.ı r.._.if''-:' ı :<... Jı If' :<t.l:ajıjı ı.:.ı r.._. c.'-:' ı :(t.l,lllı 65 r :(L...ıJI t}l 1'-:' :(.t...ıji t}l lcj J If' C. ı :(.L...ıJ4ı 66... If' :< ~ı l.:.ı r c.'-:' ı :<.r.jı 67..:ı J :(J ~)lif' c. ı :('./J J.,iı li'-:':(~ J.,iı 68 i.._. c.'-:' ı :< y.j.lı If' :<.u.ı"'ı 1'-:' :(.ufiıı l.:.ı r.._.c. ı :<.u.ı"'ı If' :<..şjjı-"' J) l.:.ı r.._.c.'-:' ı :<..ş.ııı Jtı 69 r '-:' :o ı.:.ı.._.if' c. ı :<~ı If' :<.r.l' J) 1.:.ı If' :ulı l.:.ı r.._. c. '-:' ı :<Y' Jl w..:ı.._.if' c.'-:' ı :ulı ır :<t..lı ı ı

136 ~ İbrahim 73 :~1 JLA:.J ~lll.y' J 74 ~ ~ J.:ı L..:ı.;;:-J 75 -~Illi JLA:.J ~lll y. J 76L.J..U....J ~ r-l.. ~ n.u""l.r-\14...j_r; ~~..!.U; 78t..W ~1 - - ('"""'-~ -~ Ji ~ :l:j_,a.s" OA '~J.Ji t..ı,;!js J5 J O'\...:...~! J ı)l.;i\j ~1:.5 i.,l._,ı,...~ r-l _,J ~lll Ji i\ u ı ı:,ıl.;')ij ~ı if- J :s ır L.Ui...; _?~ W ~ ii it y.y' L.!'-:"'Ir:-,) \b-.j ~ 80 ~.Y' '.Y' ı)~ c.j>" 81 J -~ Jl /' _;;:- : LA: W" 82 ~1:-: D.! _rj ~lll_y. J 83 tfl1:.;.ı.!~ ~lll _Y' J 84 1~1 ('""""! ıjis ~lll 0J.:ı,.t.:... L. ~Illi 0-" ıj! i o "-:._j.r"'.r-~ı J-IS:; ~lll L. ~~i i i ~ri 4.&-;J ~llı t..i w ~~~~~~ri...;ı,; 1A ~l,j.ı..ij.:ıı:.ı~t..ji i'\ '('""""! W!~l ~~ ~1:.5 V r...,.. :<dy-> ı.:ı.j ı.j" c.l :<~> 71 c :<.J~ı ıi.ı r.j ı.j"..,..ı :<JLAı.uı.ı :uı ı.:ı r.j ı.j" c...,.. :ulı.i.ı.j c :<~lı ır ı.j"..,..ı :<..ı...:...ı 73 c:<~~> ı ı:<~> ı.:ı r.j ı.j"...,.. :<~ıı r...,.. :<JJ> ı.:ı.j ı.j" c::.l :<J~ı 74.J ı.j"..,..ı :<.,;ı.ıjıı..:ı.j :<~..r..l.:!> ı c :<l.lül.j rı> ır..r..,..ı :<J~.ıı r :Ufiı ı.:ı.j ı.j" c..,..ı :v-oj> ıs c :<.,;ı~ı ı.:ı r <.}" :(l:j ~) ı.:ı i.j c..,..ı :(.J ~) 76.ı:<~> ı.:ı r.j ı.j" c...,.. :<.J.rü>.ı :<..ş.ilıı ı.:ı r.j ı.j" c...,.. :<..;Jıı n <.J" ı :(\...) ı.:ı i.j C'":"' :(W) ı.j" :(..:...-i) ı.:ı i.j C..,..ı :<.:PJ> ıs :(.L...;Ji < ~.,.Wl)+.l;ü.l~l ~ <J...<U>+> ıı :(.L...;Ji (ö~.,..wiı+.l;w~i ı}> ı.:ı i.j C'":"' :(L...>Ji.l;W~I ı}> 79 ı.j" :(.:ıı J) ı.:ı i.j c..,..ı :(ı?'-) ı.j" :v-oj) ı.:ı i.j c..,..ı :(1....şlı so ı.j" ı.j" :(l.r" y.-) ı.:ı i.j C'":"' ı 'V y.-) sı... ı.. sı....,.. :(-u rı> lı.) i... ı.j" c :(.U _ru) '":"' :(.ôrı) lij i.j 1.}"-cı :(.Ö_ro.j")..:ı.J :(l...o) ı i ı.j" C'":"' ı :(W) ı.j" :(,ri:ji J1 ~1 J) ı.:ı i.j C'":"' ı :(,ri:ji ı,?~ ~ls) SJ 84

İbn Sina'nın "el-urdize fi'l-mantık" Risalesi-} 137 trl' ~. Y' L.a..i - ~ı..j ~4 ~ tf \tf-li.j V\ \r- ı.,? i Lı Li)' ı : I:J _,AS" lş'll h.:->ly,- J Y' Lı.ı,;.. J V\.& \.j _) b-j.l.j ıl.:.. ~ _,:.ı J1 \.j : J _,AS". J...:Ul 4...;_r! vr 85.t.ıL..i'YJ uı ~ı:s d" -.J :Lı~ kg.:..._;:, _rll.j Vf 86-6:....b- \j. "--"' "-::!. Y- <U.:;..,6:- t/-4<lıl..i?u ~ü vo 8 \_;,.<2~j La., j._,..;.wl ~~ :.5 - -.J. '._;:, fi o ı _,_ı._;:, IJ ı ~ VI -ss.w \.A;.d iwi._j:>_rll:~ ~~~~ LıJS.J vv,b9~ \l..)~ _r.5 ~ J-4.) _;.,..6.1 JS.J VA.9o~ı.~~=u y.) ~.Ji._;:, f Jj ;;...,[>. Ji V'l 9 \r.-ji..:.ı~ _,A.cJ 1 J A n._;_}a ~-...ı_; \(1-_;:JI.J Lı _,l.ll.:ı y,-j : J!.o 93\ö? :J; J!.o \r-5 Y' Jj 94 lşj L.:J ı ts_,.,.j lş.j L.:J ı ~. tr"' r-ji J.:ı y,-r-j4..,..j J A \ ~ :j!.o J LıLil :j!.o.}. Ar lş.jb..ll y..j J_,.bJI :J_ij j!.o.jj Af <.)" :c.us)!cj r...; c...,..ı :(l..p) 55...; <.)"c...,..ı =<u".j...ı> c..l :c.:ıw)'lı 1.:ı r...; <.)"...,.. :c.:ıw:tjı -c.. ı :c<!.b...iwı 1.:ı r...; 86 <.)"...,.. :c~li> r...,.. :c'-"'.ı.ı J.c...r.Al> le)...;<.)" c.. ı =<.Y.ı.:-Y-.;'Yı r...,.. :c..:...,,ı.:ı r...,.. :c~li> 1.:ı...; <.)" c..l 87 :c~ts) <.)" :cw l.>. > 1.:ı i...; c...,..ı :cw. Li>..i> <J" :cws:tı 1i...,.. =<~> 1.:ı...; c..l =<JS 85 Jl..:ı...; =<~> li <.1" c...,..ı =<JS Jl 89 <J" :c..,...:.ı 1ıJ i...; c...,.. 1 :c._,...h.ll>..:ı...;...,.. :ella) 1i <.1" 1 :c..s.i.a> 1C.. :c 90.i.Aı c. :o li <.1"..,..ı :<.r-jiı lıj...; :c.r-ji> 91 <.)" :c.ı..ıı.ı 1.:ı i...; c...,..ı :cj_;..)..:ı...; c. =v _,.!lı 1i <.1"..,..ı :v y.-> i...,.. :c..:;...;ı 1.:ı...; <.1" c..l :c~> 91 9 1.:ı...; <.1" c..l :c ~ı <.)" 1 :c~ J> 1.:ı i...; c...,.. :cj.!.o Jl <.)" 1 :c~> 1.:ı i...; c...,.. :cj.!.o th> ]..:ı...; <.1" :cj!.sı li c...,.. 1 :cj!.oı..:ı...; c..l :c~ Jı» Ir <.)"...,.. :ers-"' Jlı i...,.. :c.r.--!-ll> <.)" :o lıj i...; c...,.. t :c.).h 94

138 ~ İbrahim 95.,. '" ı...rj\ ;_;.;.-.JI ~\JI 96_ı.. ~~~...;.i..a.s ~rr.r:. -- J""i)\:5,~ı.;.ı_,..., J! 97.01.,>-?U 0\y>- ~~ :..!ll..i5 9s...ı t:>-i ~ r-10! 'c~ı J.0l411 J!.. ~ı~ 'J~I if._;:..- ~ J.0'11 J Ji..ı.;J\ J :l:j ~ 99 rl\.; Ji ~L.. Ji es-ı_)),.. ı_,..jı Jç. Ji.j\_r.j~4 ıoo_\.:..ç. J~ :J~!..:J.4)\ ~ J.l...k.a;ı :Jj J:o!J\...ui;~\ J 101. o_,...; Lo Jç..uı.4..:>J\ J _r-:j~~~ ~J AO!~\..:.j Ji ~L;, Lo J5 J Ai J""~4 Y' J :._j~\ ~ AV. 0\.; ~ V"" i->..;~ AA!.JJy~~~~~ A'\ 'J~I..1.:>-i t..a.;i ıf-\11 J.... 0\.:>.J\ J Ji...:.JI J :l:j~.. \ 0lo)IJ!<-~I~ '\'\' rlı.; :J~ 'c:!'}l ~ J '\"ı".. ı_r:- \lı ~ Jb- ~c:!' }1 J.. t.l5loi Jl J._:.,Lp,- Jl '\0.L..k.9 :J~ ;~1 ~ J.ö~\._:.,y.:)\ ı/' ~ '\i '\V 1024Wüll J -t.j.b J~ Y' 0L~\:5!ı..:-'.l.S:ll 103.0~ '-:-'.15 \~._r-1 J '\A J..ı...a.1.J J.l.; lo! \J _,.ajl J..... 0L~\ :Ji.J..t..,o..;~ \..:ı J ı.r c. '<}ı.<- ı ır...,.. ı '<.:F-> ı.r :v-jıı ı.:ı r ;..; c...,..! :v-ı 95 ;..; :<o L..ı..:ı;..; '<"i-ıl.!. ı ı..r '<JSUı 1r;..; c...,.. ı '<"!uı r '<&-- JS J) ı.:ı ;..; c. '<ws- J) lı.r...,.. ı '<Lo JS J> ı.r 'b...ııı ı.:ı i ;..; c...,.. ı '<r _,.<~ıı..:ı J ı.r c...,.. ı '<~uı Ir '<~L!Jı..:ı r ı.r :(ıjl..) ııj i J C.'":" ı :(ıju) 97 <J" '<c> lw r;..; c...,.. ı '<t.:-lı 98..:ı;..; c. ı '<t!l;ı Ir ı.r...,.. '<~L;ı..:ı;..; c. ı '<t!li> ıi ı.r...,.. '<~liı 99 i...,.. '<ı;ı lıj J ı.r c. ı :u;ı ı.r :(l:sl..ı lıj i J c...,.. ı :(l:sl..lı l :ulı ı.:ı i J ı.r c...,.. :uı ıoo.ı :(oh J) lı) rj ıj" c.'":" :(o~) 101 ıj" :(\.ıwüji J (J...u)+) lı) r J C.'":" ı :(\.ıwüji.j) toz 96

İbn Sina'nın "el-urcı1ze Risalesi {- 139 104. JUL,a.; J..:..:) 4 : l:j ~ \':>41.!..!..l.Jjj ~ Lı.ı.;...J \.\ 105. ~!.Lı. J J.b;...JJ ~.J ''-;-'.15 '1.J J.)L,.:. '1._;ı:; 106. i ~ \~l!lı~ '"'.r.>".j -. ' \_,b:ji ~ J}ll k;l.j ' r ıoı.1 -.1...; Lı c.sjji >"' ~..r". -.J.k.-; ~1 Lı i.!.ll~.j i j\.o:-.ji \ f. J.) L,.:..1_,.;, ~...; ı:; \ o ıos.~ı ~ y Lı.k.-;i 109 :.1..; 1 W I..L>-1 '1 _;..J, J ~ 110 '-:"'.J~ ~1 if~ Wlb ııı.:wl -. i.. J ~1 J:.i l.,...\;$.. i ı 12.1...\.ç. La.;..l>-\:;.lı '.) '1 _;.J.bl.; ~.JL.i)ll : l:j _,AS ~4...; fi lşjji >"'.J \ i,.1 A.1 _,.;, ~ ~ \lşjji.ji \ V ~l_,s:ji...:..i ls 01 : l:j _,AS \ A ~4..r ~ı Lı) :l:j_;.ji \.'\ d..l>-i.j '1 _;.JL,.:..14)~ \ \. 113.~1 ~J81..!..ll~.J 114.J\.j.ı...L Lı..lio -.J i 115.'-:?' t;jı.j <\.Y.rP Y'.J..J i 116.?-~ı L.i.J <\.Y ro Y' ~\j J-.a.:..JI if~ ~1 J.Ji.J \\\ JlWI ı) J.J ~1 ~ \\'1' \.JI.,.?..J ~ J5.J f'y. ~J5:5..Jr>'-" ' 'r \\f.ı :(1.1_. J) le) i,_; <.)"' C.'-:' :(1~)!OJ..:ı,_; c. :(~Wı.i) 1'-:' :(~La.i) li <.)"' ı :(~Wı.i) 1(.\j r ı...:ı :<ıjla.r.ll> i ı) ıj tr c ı :<J.h:-.1.1> ı os 1ı :(J~ı 10 i,_; c.'-:' :<..._ll l :(W) 10 i,_; -r C.'-:' :(lll~)..:ı,_; :(L..I J) 1-r :<L...;Iö> 1i C.'-:' ı :<L...;ı J) -r :u ı 10 i,_; c.'""' ı :ulı -r :<W..ı 10 i,_; c.'""' ı '<~ı -r '<...,...lı -r '<..:..ı 10 i,_; c.'""' ı '<t..ll..:ı,_; c. '<!mı li -r'""' ı :(lll~ı ıoı '-:' '<\'"""Y"> 10 i,_; -r c.ı '<...,.Y"l 106 ıos <.)"' '<ty.--1 &') le) i,_;c.'""' ı '<ty.- 'lı 109 <.)"' '""'! '<v--!-l lcj i,_; c. :(~1) 110..:ı,_;<.)"' c. ı :(j!..o) li'""' :(J.:s.) <.)"' :(.t,;l:iı lcj i,_; c.'""' ı :<<::>4> lll i :(l..b-y"> 10,_; -r C.'-:' ı :(l..b-uj.ı :(l.ı...w.ı 10 i,_; -r C.'-:' :(l..b-ijj ı ız.ı:(\\t<=>\\1) IIJ..:ı,_; c. :(Jl:iı li '""' :(Jl:iı 1-r ı :(JI:.ll).ı :(~Jiı 10 i,_; -r C.'-:' :(.JJ!ı.ı :(0IJ.r.-ı 10 i,_; -r C.'""' :(.:ıt_r.-ı ııı c. :(JS) le) i,_; <f '-:'ı:(~) <f :(.Ür>'-') lcj i,_; C.'-:' ı:(<.!_,...,...) 116 ıı;

140 «} İbrahim Özkılıç 117\ lzl L... Lo! j ' \.:.1.; tş jj ı J!.o.\.,)\5 1 ll :l:.l.; i ı..r::' ~.T j \JS Lol_j tr"' Y' J5 j ııs.0~\11 '-ı-"..;:r:- y. Ji!19 J5 u-:1 j ~.u:-.rp Y' ı2o~ı.j...ı.; ~.)1 j-"..lu l:.l _,AS ~ ~ r-1 J ~ ':1; Oj"-" ~1.-9 121 ~ r-1..:.ı~! ı} Lo ~i J.ö.ç- j)._;ı..;.. _,..ı J5 122 J.ö.ç- j).. _,..ı J5 l:.l _,AS 123~..r" J...Lç....,...l:.lı ~ l:.l_,as 124.:. ll., l:.ll. 1 <" ~....,... ~ ı..r::'-' ız;~.. 1 1 l:.l. ~<" -...r" ı..r::'.r-' rwi~)j~ 126.)_,_11 ~~ı J~ ~ 4-lj Lo! J~\...;1_.9.~\5 u-:1 if \lı :l:.l_,as -~ J; ~~ t.s.r" u-:1 J y. y.ji J ~1 :l:.l_,as.0l)'i ~ J5 j..lu l:.l_,as ~~-Jfi.ı_j\_j JS \.1ü.! t_rb yji ~ 0! J ~...ı.;~).usj.<:.i 'L':Jil:.l-~<" ~j ~0.r-' J; J!.o.).r=-J~ if-" J.5:1~ ~~!Lo~ ~~~~ıt...:...j ~y~lo.ı.:...j ~~~Lo.ı.:...j ryl>jı '-ı-".)~ J5 j.).r=-j ı.ş.lj ı.1..illı.!.m j \ \ o \\l \\V \\A \ '1' \'1'\ \ 'i"'' 'n \'1'!. \ '1' o \ 'l'l \'I'V \'I'A \'1'0. i '-:-' :(..::.li) I,J.._; <.)"' L_ ı :(I.:Jj) 117 i'-:-':~) I,J.._; <J'' c_ı :ul).,:ı.._; ıj" c_ı :o li'-:-' :v_ı;:jij) i'-:-' :(~IS) I,J...i ıj" c_j :(~1\.:J_,.iS) <.)"' :(ı..r-j.i) I.J i.._; C.'-:-' ı :(ı.r:l J) 119.ı :(~_,i) I.J i.._;<.)"' C.'-:-' :(l.lüj) r <.)"' j :(4) I.J i.._; C.'-:-':(~).,J i.._; C.'-:-' :(.J\i) lı.)"' ı :(.J! J) 120 118..:ı.._; <.)"' :(.;...ıl) li c.'-:-' ı :(J...:-.ll> <.)"' :(.:.r-ı) ı.:ı i.._;c.'-:-' ı :(.:.r.ıl> lll.,j.jı.j"c_ı:(\1"0<-\yo) l22 i ıj" :(J_,.iS) I,J.._; c_ı :(J_ti!IS) 1'-:-' :(I.:J_,.iS) IZJ <.)"' :(~4) I,J i.._; L_ '-:-'ı:(~.:f") '-:-' :(.ı.,l...-,ı) I,J i.._;<.)"' c_ ı :(..,ı...:;) IH c. :asrb hj r J ~ ~ 1 =Url>.ıJ J :<~> i\ ı.j" C..~ 1 :c~>..:ı...; ıj" c. ı :( 1 r<~ ly A 1\Y o<= 1 r )..J...; C.:(</~) li ıj" '-:-'ı :~).. ı :(Jl:;) ı.:ı i.._; ıj" C.'-:-' :(J[:.ı) :26 125

İbn Sina'nın "el-urcilze fi'l-mantık" Risalesi --} J27L.ıl:..i'l L,ıL..,a.;...;, L.ıl:..i'l r-' -. ııs~w -4!.J~ ıjw<g~j..ç.l..~ \r\ uuı - r-' ~ı d..k-.(y" ''"" 129ı.::..ı~l~-'-:" ıjo~j..ç. C-'j J5 J_,z LS 131 1.k.9 IJ..ı u L.ıl. J _J.4J -- LS - 132 L.ıl.9.r.? L.ıLi)/1..!..ll _,;ıs ~Y' ~'-' L.1 ~1 J l~i i J-4..r-J ~ _,i L.ı~l~b~_,i \'"' \rf \\O \ll ~~~-c ~I_,_JI ~ ~1 _, k.ui ~ 133 L.ı LS:..J 1 J ö _;.ll -' jıuij ı -' ~L J} _r=..\ll..!..ll~ _, J_,A.JI. ~1. ~ı.!--*' \\V ~ı.r:-\lı ~ L.ı':l; ~ L.ıi \la L.ıl.. jl_, ~ _r.jl ~ IM.il_, \'\"'\ ~1_, I..Lıı _, ı.::..ıl.9l.ö )/1 ~ _, \ i JS I..Lıı _, ~ _r:-!.ll~_, \ i \ ~~~-~ 134 J _,z Lı J!.o,., -' J _;.ll ~ ı 35 ~ L ci;..r-j IS 1. - J -"' 136L.S:...:...o <ti r-4 l?.ııı :.ı ı~ \i'\' J~l_, ~r-ji~l.ı1 \H ~1 J5 J ~1 ıs_,..ı J5 \U ~4J~L.~ \ i o..:ı...; ıj' c. :<JS J) 'i ~ ı :(~) 117 1 :(o.ia J) ı.:ı r...; ıj' ~:(.~) 128 i~ :o ı.:ı...; ı..r cl :<-=-4=:-11 ıj) m..:ı...;~ :(J~) ır ı..r cl :<J.,Z) 130.ı :(1~ J) ı.:ı r...; ı..r c.~ :(I..W)..:ı...;..,... :<J~) ır ı..r cl :<J.,Z) 131 ı..r ı :(\:.l_ti)) ı.:ı i...; c.~ :(.!.ll_ti))..:ı...; cl:(('"!~) ır ıj' ~ :(~1~) m r..,... :<.:ıts:..)/1) ı.:ı...; <.)""cl :<.:ıi.5:...ji).ı :<.:ıi.5:...ji <=>.:ıt.. ;ll) ı..r :<J_,A;) ı.:ı...; c.~ :<J~) ır ı :<J_,A;)....; :<J_,...,...ıl tr" _,...ll)..:ı r ı..r c.~ ı :<Jr--JI J tr" _,...ll) 134 :<..,-:-1 J).:ı...; :< rı r) ı..r :o.rı*) ı c.~ ı :<.r) ır :<~.ri>..:ı...; :<.ri!~) ır ı..r c.~ ı :<.ri! JS) m <1;)+) ır c.~ ı :<._,..s:...ı~)..:ı...; ı..r : 0 ır c.~ ı :<-...:ı.;).<>...; :(.!l.j:j) ı..r :(~)ıcı :<~ı) ır~..:ı...; :(._,..s:.ji Jl>) ı..r :(~4 133

137~ J..:.ç. JSJ10 ~ 138~?. ~..Y'.ı;.. ~ü...r'lı. f' y. J5...r::' 1'1 :; 139 ~1..;;):> Jç. f' ~.ı_aj J=.- JSJI ~ ıj \_.; ı}sji.j ~ y.ji ~ _ro-)1.j <: ~. ;._ ll...jl.. ~~~..J..,-;ı J5 ~ J_,z ~.J \il \fv \fa \ f " U"'~l ~ -1 14 \/1_;:9)'1) I.J"'l:AJI J -t ~t./~~i~j 141~ Jl.,aj ~~ ı)\5 j 142 cjl!.ll!ll~.j.b_r..l4.ı;.. j 143 J~..1>-lj (Y...r,>- J 144~ i ıj s::; 4J:, - j J._;-V' 145 4..4)..ıj Lo J.1..~.> ~~?. J 146.\..l::w 1 -. 1 ~ll. 1;; Lo. _;...r- ı.r-r ı..! ı..r-- l..ı...bj J_; Y' I.J"'l:AJI ıj!.ı~~. J\1.. 1.. i.r:-..r.? '"ti-""' ıji_;:9~ ip- Lo.w,_; _?~ r-1 Lo.1.9 ıji;:9! ~ J ~~LoJSJ 4..4..U.. ~ I.J"'l:AJI ~ \.k..., ji IJ>. r-" j -~ \o. \ o \ \0'\' \of \00 \Ol \OV ı:. =V#> ır...,.. ı =<!lı:.ı..rı =<~> ı.:ı r...; ı:...,.. =<LS:;>..r =<L.. JS J> ı.:ı...; ı:. =<L..lS' J> ıi...,.. ı =<t.. JSJ> ll6..:ı...;..r..rı=<~.j.:.p <~>...;_; J!.-> ı.:ı i...; ı:.'-:' :(...<i j!.-)..r =<..:+-> ı.:ı i...; ı:.'-:' ı:(~) ll7,..j._; ey L :(.;s:ıl <~>.; _r,ji)!i '-:' j :(.;s:ıi J.; _r,ji) lls..r =<J_,.o.ı 'ı:...,.. =<J.t<ıı ı.:ı r...; ı '<J_,.o.ı 139..:ı i...;..r ı:.'-:' ı =<..r'-:411 ı.i> -~' tu '(.jl_,:i)'l) 110 =<i~> ı.:ı...;..rı:...,.. ı =<ial>..r =<J\.:,ıı ı.:ı i...; ı:...,.. ı =<Ju..ı..r '<'--+-> ıı =<4.:-i> ı.:ı i...; ı:...,.. '<4:--> 141 i..r :(.JU) ı.:ı...; ı:::.l=<.ju) 1'-:':(.jl.!ll)-..r :(!.lı J) ı.:ı i...; C.'-:' 1 :(!ll; J) ı:. :(.c.. J) ı.j i...;..r '-:' 1 :(.c..j) 142 'i '-:' :(;_,5:...l.>IJ)..:ı...; C. :(I,J.L) '..r 1 :(I.J~> ıi '-:' :<.J~>..r :(._.;:>-) ı.:,...; C.:(.:,] i> li '-:' 1 '(~ L..) 143..:ı.J..rı:.! :(l;_p:...ı..-ij)..r :(WS J) 10 i...; C.'-:' 1 :(l.. JS J) 144 I.J r...;..r...,.. ı :(1.1.>)..r =<la.l.>j) I.J i...; ı:...,.. ı '<ü. ;::- J>..r =<~> I.J...; ı:.=<~'> Ir...,.. ı=<~> H5..rı:.!=<... Jlı 10 r...;...,.. =<... )> ı:. '<.ı..-ı i

İbn Sina'nın "ei-urcuze 147 ~_,i 0~ :l:j~ : r--" u-) )J 4 ~ Lo -' \0;\ 1480~ ~<.Ş~ J5-' ~.J ~ı :l:j _;ı) \0'\.149_r>-f J_i! J>J ~ Jj J.)~ı~ıı~ 0\,9 \ı. 150J. ı~ı u.ıı 4:...::; yı.ı ' ıj" J _,.-a>- 4-:-o 0 ~~ı -' \1\ 151~.:..,c.:::-yı <.Şi 0~ ~~l;l;lo~u-o \ 1'1' ı_?.i ı..~.>- Jl:lı-'.~lS ı_,.;...,. i ı..~.>- ~ Lo tj.ô yı \W 152 ıs )ı-.a.lı -'. _?.i.!.>-..) Lo ts..r.>j ı_, 0 ~ l:j _,.as \1t 153.h, ~ı :G':>I,;.Jı i.fl ' y- ~_,~ı_,._,.;...ai..~.>-~lo \10 ':l_,i ~ı~..ıs::..;,-' ~ r-'e<'y- 0L. :4-:-o \11 154~ J> J5.,Y.~ -' ~ ts ya, ı J5 l:j _,.as \W 155 _;t:jı LS"'..!..ı. ~ı ı~ _,.J 0ı..b...lı ~ Y- 0i ~ -' \1;\ 156~ı 0l:Jb.JL; ts.r. ~ JWı _, ts.r. ~ı l:j _,AS \1'\ 157.; 1.:-J ı..:..m r _, 4.).ı:. 0ı..b...lı ~ 0i ~ -' \V 158 r--o _,~ ; \1 J5 ~ -' r-l' _,~ ;\1 J5 J _,Al l5 \V\...; '<!'""' J> ı.:ı r ı.r ı:.":" ı '<ı- J> 146 147 :uh..:ı i...; :c,..-.> ıı.r '<ı-l> ı":" :<1_,_...> ıcı '<ı-> u;"'<.:ıü)jli> ıi ":" '<.:r.i)jü> ı.:ı...; cı '<.:r.i)j4> ı:. :(Y /1 o~ <~>y /1 OA).ı :(J) I.J i._;ı.)"' ":" ı:. :(Y/Io~<~>Y/IOA) ı:. :(1/IO~) ı.r '<1 -ı.> ı.:ı...; c:. ı'<~ lı ır":" '<.:ıı,;> 149 -~~'-""c."'="' :cj~>!r 1 =cj_,..ij> ı.r =cı.jt;il:jli> sı.j r '-*c."":" ı :ccj'jl:ji J> ıso..:ı...; '<~ J) ıı.r '<~>ı c:. '<r--j) ır":"!'<~> ı.r '<..:.ı;> ı.:ı r...; ı:.":" ı '<l:.l.i> 151. ı.r '<.s.r.s3t J> ır":" '<.s.r.s3li> ı.:ı...; c:. ı '<.s.r.s3tj> t..r :(.1 _r!j) St)\ J C."':"' İ :(~_r-) ı.)"' :() slj ('._; C..~ 1 :(~!) c: L:J 1 :(.c.ll) Sc) ('._; (..)"' :(.U~') ISJ ı.)"' :(~) ı.:ı i...; ı:.":" ı '(~) r._;c."'="' ı=<~'> r =<.ys.> hj '-* ıj" c:"":" ı.:c.u> -r =<~> ~ı.j ı..j; c:."-:'"' ı :c~~> r =c' v <=>' ıa> ' 55 ı.r:oı.:ı 148 ı.)"' ı :(ol.:lt...i) ı.:ı r...; ı:.":" :(.JI.:ll:.Jli) 156 :cllı) sr :cil J) ~ıj._;,_,., c) :{._J-.6 J> r :cu) hj._; ı..r C:~ 1 :c~> r :c~ Y..) ~cj...; ~ t. "-:'"' 1 :(~) ısı ":" ısı 154

159 ~ ~ _,i ~...; dj5 J_, ~\ ı:-l:ji...s_r.s ~ ~ \.. \VI 160~-~.Ji ~ \.. ~i ~ Y' '1_;.ı_,;...o ~ ~ -' \Vf 161.)\ _r..)l. ~. ~ -' ili. ıjl:ll.. l:.:-)1...s.r.s ~ ~ \.. \Vt. ~ ~~'-:"'~~~_,~lı) \VO 162 ti..l...,a., '1.Ji.. \.. ~i _,;...o 1 J.o.>- -' ~_,ı '.? ~\.. l:.:-)1...s _,;...o ~ ~ \.. \Vi 163 ~.k..., )\.). 164~1 ~ ~ v-}j ~ J5 J~ ı)t5-' ~ J \VV 165W,...c... \.. v-}j.. Y' ~. l:jl '1} ı:)~\ ~.Jt5 _,i \VA 166JS J_;.. \.. ~_;. ~. ı; :r:- J; ı:r-1 ~\ ~ ı)t5 _,i \V'\ 16i.;s J} ~ \.. ~ ı; :r:- ı:)_,~ 1 ~ ~ ~ \.. \A Jı;~ı ~ ~\ ~ '1 J~~\..:jt; ~...:S:.l \A\ 168~\ ı..r"l:all ~ -'-:"' \Al 169 J.o.>- l.s i...11,. (.r"? 1..9 j..a.:.- i '}6 (.r" ı..r" l:al 1 \..i \ A f I5S..:.ı...;...,. t.1 '<.r.u.ı r..,., :c;u.ı -1 '<~> 1.:.ı r...;..r c...,., :cjsı...,. :c.!ll_,as"> 1.:.ı r...; c...,., i :cj_,l!ls) ı '<ı--">..:.ı...;..r c.l :ct1ı Ir..,., :u1>..:.ı...;..r c.l :v.u.ı r..,., :<JU.ı..r '<~> IL.ı r...; c...,., l '<~>..r '(~) lı) i...; c.'":"..:.ı...; c...,., '<~> Ir..r ı :c~> 159. c. :c~.ıs:.,l.:.ı r...;..r..,., l :c~.is;ı..:.ı...; c...,., :c~> Ir..r ı :c~1 160 ~C.~ 1 :(rjt~i> r L. '"":"':(~)il=<~> ~rj ı.j ı.f :(~) ~~~ =<~>.ıj J C. y :c~> ~r '-'* 1 =<~> t6ı..r :c.:.ıl_r:-ı I.J r..r :c~l> I.J r..; c...,., l :c~.:ılı r..,., :cj> I.J...;..r c.l :cr-'> 162..,.,:c~ _,..llılu..;..r c.l:c.ı...})uı....;..,., :ct_;-.,ı I.J r..r c. ı :cts_;-.,ı..:ı..;..r c...,., :c~ı Ir ı :c~1 163 r r..,., :cır;:l Jl lu w..r c.l :cc.r::l>ı r :c.),;ı ~...,.ı :c~ _,i> lıj..; c...,., :cj,;ı 164.ı :c~1ts) 1.:.ı r...; c...,., :c~'j> l..r :c~ _,..ı..:ı..;.; c. :c~,;ı 1r...,. r w..r c...,., ı :c~ ii>~~~ :cj;tı..:ı..; c. :c.:r.ı.r.jtı 1r..r..,., ı :c.:ı:j_,.iltı i..,., :u-jı lu..;..r c.l :ulı 166 i :c.)sı I.J..;..,., :c.;.r:->..:ı..; :c.:ı:jji> li..,., :c.:ı:j}:itı..r c. ı :c ı".> 167..:ı i w..r c...,., 1 :cı)>_,.!..}~..;j_,...jt+ı ~~ı :c._.:=.-.jı...,.ı,aıı ı}>..:ı 168

İbn Sina'nın "el-urcuze fi'l-mantık" Risalesi ~ ı70jl>- J5 0l5 01 L:.l _,AS ~t::jı'-r.?~~ \Af ı7ıjıy-~ı..b-i u-::1 Jl>.jl.; Jı )ı~.;_w J -.r' -- ı73 ~t::jı \AO 172 \'ı J )ı t.r-' - Lo.;_w -- \1 1>- 0 ~ Lo J5 ı:?j \Ai ~ L,a.,i.. ı. ı:..r-" J Jıy-~ı..b-i u-::1 Jl>.jl.; \AV ı74ı.l.ji.w ı.r-~ı ~ ~. ~.. ı..u..r' ~ J5 0 l5 01 L:.l _,AS \AA ('"'!..li ~ı L:.l _,.a; Jo 1>- J ~ J...:.5J \ A'\. Lo ı.rj9 ~. JJ ~ı ~ J,Jı.; '-r.? J \ '\. ı1s JbL -~ı._) ı 76 ı:r-jl i ~L ~ 01. J '. ~!<.:.J~ı._) ı:?j \ '\ \ 177 l!jı...; ~ı Lo,_jJ\:>. 01?. J 0l5 0! ~ \'\'\' ı./... ı..r:? _r:jı._)!lı~ J.~ J ı:r-j4 \1 ~4 ı:r-jı \'\'1" ı7b~l:.!::...ı._) JJ..li Lo 0l5 J ~ı?. ~ı ö_r..5 ı./'!. 01 J \ '\ f ı79jlwı~~ ~ı_,:jı JL 0~ '-r.? \'\0 ıboj!...,a_.i;! ;;j~ ~4 ~ı_,:ıı.; ~ı 4 0~ \'\i ısı~..li..~.>-ıj '-r.? ~ı ~ı ~ ı~ı,_;:.>- \'\V ısı~l:.!::...lı. yı.;...ı... ~. ~ı?. ~1..b-i._) ı./'!. 0! J \'\A. ıj ~c. :(~Ü) ~r ı..r' '-:"'ı =<~u) 1 :(\..) s.:.ı r._; ı..r' L. "':" :(t...l) 169 r =c.ı,,. o ı.:ı...;..r c...,..ı =<~> ııo..:ı...;..r c. ı :c..b-ij> 'r..,.. :c..ı,...iı,..:ı...; c. =cı.)l:llı.r.- ~> 'r..r..,.. ı =cjıj)ı ~_,..ı ııı..:ı...; c.=<~> ıı =<e:.r:-> 'r..r..,.. =<tr-'1..:ı...; c. ı =o 'r..r..,.. =ct..ı ııı c. =<._.:=..ı J) ı.:ı r...;..r..,..ı =<.r-ı J>..:ı...;..r c. ı =<..b-ij> 'r..,.. =<.b-lı m..r =<~> ı.:ı r...; c...,..ı=<~>..:ır...;..r c. ı =o,..,.. =<JS> ıı4.ı =<J.li J-> ı.:ı r...;..r c...,.. =cj.oı:.. J_,jı..:ır...; c...,..ı =<41> ı..r =<..ı> ııs..r =c.:ıısı,..,.. =<4> ı.:ı r...; c.l =<..::..:..!.> c. =o ı.:ı r...;..r..,..ı =<Lı!> ı.r =<~1> ı.:ı r...; c...,..ı =<.:r:--1> 1]6...,.. =<~1> ı.:ı r...;..r c. ı =< :~ 1> ııı.ı =<1?. \ııı ı.:ır...;..r c...,.. =< 1?. \ııı r..r =<.,S:.1 ı.:ı...; c...,..ı =<~> ııs..r ı =<~> ı.:ı r...; c...,.. =<ı.r.-> ıı9..:ı...; c. =<..t~ı 'r..r..,..ı =<41~>..r =<..;ı_,:ıı J> ı.:ı r...; c...,..ı =<ı.)ı.r~uı..:ı...;..r c. :c.:ıı J> 'r..,..ı =c.:ıı,;ı ıso..r :(~) ı.:ı r._; c...,.. ı :(~) ı.r =<4:-<>> ı.:ı r._; c...,..ı =<ı.r.-> ısı..r =<''lj> ı.:ı r...; c...,..ı =c::ıuı..:ır...;..r..,.. =c..b-ij> 'c. ı =<.b-lı..rı =<.:ıı,;ı ı.:ı r...; i..,.. =c.:ı ı J> ısı

146 {- İbrahim l..lj!-o ~ı J. ~ J~ı Ö.JJ-1" ~~) '"'"' '\' ~ ~ ~\.Ji re-'- '\'. \ ~ı_;;:...)' ı ı.} - t. 186..; ~ı J..L.ı> y:;, L. ır. \1 ~ı.r:- \lı ö~ <G; '\'. '\' JS~~~.JlJ '\' i ~ı_;::.-.,~...;.j _rrj ı ı.!.lj.ı; '\'. f ~ı~-.) ~..l.9~jl..~ (.)'::' ı I..UL. L7" L:Jı...:._,..., ~ ı..r...j '\'.o ~.~ ~ ~.Jl.J '\' i ~4...;J~ı ı.!.!j,l; r v,.::.a....la..jı.)ı_,.. ~ -..~~> J~L...;. fi lüı.j 187 ~. ı-49 ':1 ~.J\5.J.9 ISS;t,ı..).b-i ~ ~.). 189~.J.9 L. ~ j~ ~ ~ı ~.rô.j J:Uı W.l::ıS 190 i L>.\lı4>-. J-1"._,.. ~.ı.; ı..) 191 Lr"~ ~.Ji Lı.}~ 'I' A J~4 J~ı...;fi ':1 '\'."' ~ L. J5.Ji ~.Jl.J '\' \. ~~ )\:.J.b-~ '\'\\ J.Ji..:..ıl...Li. ~~ J. nr._,...,.j ı..:.ı l...li. ~ n; i~.j\iı 47.-y ~.J nt._...,ı _r-j ı 45.J...G L. J5 J no,..(j...; c.'":" ı :(ijfo-ı 'i ı.t' :(ij_,5:!ı ı.t' :(~lı ı(j i...; c.'":" ı:(~ iji).(j...; c.:(~) 'i ı.t' '":"ı '<ır.-> ISJ i '<'fi'-"> ı(j... c.'<'~' ı'"=" '<<>~> ıı.t' ı '<<>_r:.::;ı ~~ı '<l_r:.::;ı 184 t.j"" =<~'> hj' ~~ı =<~> -~ ı..j ı.r c'"'="' ı =<u-:1>!r =<~> ıss ı.t' :<..;.r.l~ı!(j i...; c.'":" ı :<..;.r.jı <i> ı.t' :(~)!(J i...; c.'":" ı:(~)!86 ı.t' :<) J) ı(j i...; C.'":" ı :(ijı J) ısı i '":" :(~ J)!(J...; ı.t' c. ı :(._r:l.ô) ı.t' :(>JJ.:>. ~) lij i...; c.'":" ı :(J.:>. ~) 188 r-- ı :u~ı ıij...; c.'"=" :ul::-:ı 189 'ı.t' ı :(ijı J)!(J i...; c.'":" :(ij\j) ı.t' '":" :(\.r,:-y.)!(j i...; c. ı :(\.r,:-y) 190 -ı :(cj>i) ij i...; ı.t' C.'":" :(~Jl) '":":(...SJ~) ıij i...; ı.t' c. ı :(...SJ.ı:;) ı9ı

İbn Sina'nın "el-urcuze fi'l-mantık" Risalesi ~ 147 195 192 i r-ıji.) :_r J.Y'i.).J ih1 ~~.) ~.:.ıı_j '1'\1 iwi.j ö?ji.j.)_;jis r4 ~~ J>-1) if ri '1'\V 193 ı.i' 1.J ~ r Jl ~.:.ı ı,; ı./'l:.::.ll.j 4-WI.J ~1.J '1'\A 1940\A:'j}l a... if.gis.:.ı \_j yu..ı.:sj ı..r"'fi ı/ ~IS d ~1 r.sr" J-.9 d _,A.:JI J r )ı J-.9.:.ıı,; '1''1'. '1'\'\ 196')lj 4 i LS ~ - ı...r>- ~~~_Ji~.:.ıı,; n\ -19i~l ~la Js- :ıı ~1 J:.. ~ ~ ı--1 _J nr 19Sr.S J"'"""!. ~ - ('""1)1. W -.J\S _J LŞ _?.:. ı--1.:.ı 1 _J ~ 1 ~.)..:.L!.: nı 199 ~')la.ji r-1wi ~)>-.j ~ ')G;. if ~ :ı l;j _,AS" '1''\'f.:.ı~ ~1.).) y.-r-14 ~.:.ı K..)..r-ı la l:j; _J 'l'\0 200 ~~ _J ~~b rjl; ~ la~ l..i.a ~.:.ıı ty. nı 201- L.::..:r.:ı;w 1. _.ı...u - ı./ o.) r>'-" ~~~..:.ıla...ia.o ~_J nv 202öp4 a,.,b- ~is ö.)""-: ~ Y' l;j..:.ı)lo na.ı,;.l;jj\.s4;~-~.ı.:sj J.)L.o l..i.a ~ no. ıf' :<r ~4> hj r ~ c. Y ı ~<r ~~ t.i> r ı =<~J ~tj ıj ~ e: Y :<~> 19.! ":' '< 'J> I.J r...; u-" cl '<<I''J> 19J -1 :c...;ts c..,;!sı+.:ıwtuı 194 ~ :<~> (/=<~>~ı:, rj c. Y-1 =<LS> r Y =<..li Lı> h:>...; ı.r cl=<~> ı.,y' 1 =<tjı:;> ~i) r...j c~ :<ıjlj> ı~n LJ"' '«ı.. Jlı+ w->1>..:ı...; c :c4 <~> ı..ı-"'1> L}"' :o 11 :c4!> ır c :c.!!;..> ~ı :c..!..yı 1r "=" '<J!.-> L}"' '<~> 10 r...; c"=" ı '<~> LJ"' '<rlji> 1.:ı...; c: c.:ı ı J) 1 i "=" 1 '<r-1 J> -r :c~ıı ı.:ı...; u-" c"=" ı :c._,...,jıı L}"' :c.yı 1<.ı...; ~> l<.ı...; u-" cl '<.ş~~> ":' '<.!.Ll:.ı 1Lı r...; u-" c! :c.tmı..:ı...; u-" c :c.!l.!..>h :c.!.l.:jüı ır"="'<~> 195-1 '< r-ll) lı) i... u-" c":' '(('-"}1> i":':~ 1 ~ 7 L}"' '(.J") l<.l i... c":' ı '<.j> 199 r "=" :en ı ı L}"' '<r-+iü) 1.:ı...; cl :c~'j> L}"' '<.!.l.!.ı> 1<.ı...; cl :c&:jı LJ"''<r-" _,ıı J> 1<.ı..J :cl'<!'-" _,Jüı :c~wı ıi u-" "=" :cwwı -1 '<~Wıı 1<.ı i...; u-" c"=" :<.:r.:jjwıı LJ"' :c.y.ı:.ı 1<.ı...; c :c~r:.ı ı_i "=" ı:cwı:.ı..:ı...; cl L}"' '< )=All.jı lı) i...; c"=" h )=Al~ı "=" :c<:i_,..ı l.:ı i... u-" cl :c<:.i_,..ı 202 200 201,

148 -} İbrahim 2oJ.~ _r.:>- JJ...JI 01.5 '.J\.&. 204..6.; ~ J..L..o 'Y ~.J 205t.;\.ji lo L.;.. lll 1\ 1.:.!.--.J 1..5' 206,._,\_.j 1' '~ j ~i..j. 'i!-'-' '-? 207 ~wl c)!..:.ı~~.&. -.:-.S 01 208l5b.l9 \ i \...,. u. e..r 2094..\5...:..ıWI.ill ~ ci f ~ 2 ıo.jj LS _,..g.j.j ı.r" j Lr" ı.şi.}" 211 \:...~ ~ LS_,:.j 0i jl~ 212.11. \... ~y.ı.;...~.r-~ı.ş Lr".JSJI 0.J~.. pjl 01 J_,A.ll5 213.ö~l ~ ~~ ~ 'Y 214....\.9 ı....:...-j t... ~ ~. ~ 2ıs d..l::ı...a...i ü.......r'. 0+-" ~..J~. ~~ l.:j _;6 ır...,.ıs:ıı.j:, _r.ll '-:"l.raji ~ ~1.J ın. 'YI \,;lı w. } u. y.j ın '-:"bi'y.j r".) 'Y.J ı.şi.j L>~~ı ~ :wı~ ~.J l5l>-i W U; ~i L:J _;6 ır.,. ın n c ~1~11~!~ ı 'l"i ~_r.wl...; ~...T-'..J 'l"l"v Lot..! ~ ~ t:..y LS 'l"l"a ~.. t...ui.j.ji.j)i J:i ın JWI...:..ıl...t.io ~.J ı f ' ö ykaj 4 l;1i,j 4J.r=-- 'l'f\...:.j> Y'...:..ıt...W ~.J nı.i.k.lmj 4...; _r:,.;1 1 ı/'.j ı tr ı.j" '<~> ı.:ı r.._;c...,., 1 :<.r.>> 1 :c..,.,l&.> ı.:ı r.._; ıj" c...,., :ul&.>...,., 1 '<c::'> ı.:ı r.._; ıj" c.'<&> 203 c.1 '<~>ır..,., '<~>..:ı.._; c. :c._;~> ı1 '<~>ır ıj"..,., :c~>-1 :c,_,..:...,lü> ı.:ı r.._; ıj" c...,.,,c,_,..:...,ıı }04 ı.j" :c4jô.öl>ı.:ı.._; ':1 J> ı.:ı r.._;c...,., 1 :cuiıl L.J>...,., '<~> ı.:ı r.._; ıj" c.1 :cl:!::-> ı.j" :ci.:...a.h> ı.:ı r.._;c...,., 1 :ci.:...a_,; }J> 205 ı.j" :ct;w1 ı.j" '('":"'\.,;J)'I) lı) r.._; L '":"' 1 '('":"'\.,;Jb ı.j" :(o.l...)!ı).._; L :(la_,..!) lj :(o..r'l) Ir '":"' :c41s> 206...:ı.._; c. :c~ı > r ıj"..,., 1 :cwı > 207.r' '<cil> ı.:ır.._; c...,., 1 :eel> r..,., :c.:ıjl&.> ı.:ı.._; ıj" c.' :<.r-a-'i> r..,., :cj.,.aıts) ı.:ı.._; ıj" c.1 :c8.,.s> 208 209 r..,.,:cr n>..:ı.._; c. :co.:.ıl..,ıl.lll> ıı.j" 1 :c..:.ıwı.llı> ı.j" :ct,.a...ıı> ı.:ı.._; c.1 :c~ı>..:ı.._; c...,., :c.şj+ıj 1 r ıj" ı :c.ş.w1.:ı.._; c...,., '<..?'..ıı> r ıj" 1 :c~.r1..:ı r.._; c...,., :c.j fi) ıı.j" 1 :c.j.rü> 210 ı.j" t:c.ş..w <=> ~;;. 211 c. 1 '<.:ro> ı.:ı r._. ıj"..,., :c~> ıj"..,., 1 :c_,_...; _,.lı> ır c. :c._,..,ı,}ı>..:ı.._; c.1 :cı..:..> ır ıj"..,., :c.:.o>..:ı.._; c.1 :cc_t,...ıı ~> 'r ıj"..,., :cjıj)ı J..i> zız.ı).j '":"' :cö~) lı) r.._; ıj" c.1 :cö~l) r :(.,.;)lı).._; ıj" c.'":"' 1 :c4j> c. :c8r=-> lı) r.._; ıj" '":"' 1 :c4jr=-> Z1J..J :cr ır>..:ır ıj" c...,., 1 :c~> ı..;.a:...ıı :c~> ı.j"'<.r:l> ı.:ı r c...,., 1 :c..::...,l> m

İbn Sina'nın "el-urcilze fi'l-mantık" Risalesi ~ 149 216, ~ ı:.ıi ':J J=:>..:1J Jt4; 217 )~ r-::--" _,Jı ı h : l:..l;; _,i ~l..::..ıla.u.. ~ _, '1' t f.rı ~ııh :l:..l_,as '1' to ı) u. _r.ll ı.; -o 218ıJL,ı..)ı ~ -r ıjliiu ö)aaj4 ıjis LA 219.Jl!.Jı,:r o~_,...; LS LA_,~ y:-y' ~ı c:.ıi ~ ~.J ıjis l..;; ~ 220. _ıı ıı 'b-..u...;. if.r'..r.:-' c..! ). "' if 221.ı~ w ~ ıj _, \.jl ~ı.;t ı:.ıu..)ı ~..::..ıla.u.. JK.;.l ~ L.. ~ ıjis _,i ~ı u. ı ıjlı...;: ~. ~ ~ ~..r:-_,ll~,_?}:j ı ~ı _;:...,...u : l:..l _,;s ı-4-9~~":1 nı nv '1' Q. '1' o\ m._;,.yı ~.J J_,Lv..Jlb ~.~~~y-4~1,; m..ı..k....r.. _,.ı,;..,::,. - LA~ 224._;ft>j _p,jı..~.:.$:. ~ ~":1 225.~ı.j._j _,_5:]ı..:...ıJ.::..i ~ _r-u ~._j _,_5:Jı ~ ':J _,Lv...k... _,i ~ ıj ı,;..k..._, i _, ıj ıj Lı...;: ~ _, _r4ll._j,_s ı~ : l:..l _,;s /' j _p,j ı.j r-9 ıj _,s ıj ı,; 'fo\ '\'00 '1'01 'I'OV -~:ey ı'~"> lf' :c.c...> hj r c.'-=" ı=<~>-~ r (.)"' Y =<~>\c. ı :c~> ııj..:ı... c...,.. :(I...L..,ı) ır ı.r ı :<L...Lü>..:ı... c...,.. :<J~> ır ı.r ı :<Jız> 116.ı :<.:ıla,r.lı ı.i ~ı_,...ıı.ı....ı :(iji> ı.:ı r... ı.r c...,.. :<ı.ı...> m..,...r.t.wı.ı......tt;.,..l ı.i> ı.:ı r... c...,.. :<.:ıla,r.lı J> 118 ı.r :<..:.r-ı u _,..bb.s) ı.:ı r... c...,.. ı :<..,.. l:.ı_,..b t.s> 119 c...,.. ı:<..,.; rıı> ı.r :(i-l~> ı c. :<.;-~ı.;> ı.:ı r...t..,.. ı :v.-jı.;> ı.r :<ı.rp}lı> ıu r... c...,.. ı :<..,.;}.ıı> ı.r :<ı.ri'.rji>.u r...t ~1> ır..,.. :<r-1> ı.:ı... ı.r ı '<r-1 J> ı.r c.. ı '<li~lil> ı.:ı r.....,.. :<Lıi ~Lil> ı.r :<...4.!.S::...> ı.:ı r... c...,.. ı :<...c-s::...> m ı.r :<JZ> ıu...tc.. ı '<J.öı> r..,.. :<.J.A,ı> c.. :<r-1 110 ı.r:<...t _,;.s:ıı> ı u r...t c...,.. ı :<...t,...s:ıı>. ın ı.r :(.U...J Jh ıu i.j c..._,.. :(.U...JI> ı ı :(.U...JI J) m ı.r :(raji) ıı :(raji ı)> ıij r.j C..'":" :(r.ill) 124

150 ~ İbrahim..:ı~\11 ~ ~ 4h. J 226. ~ li _?"i.li \.. ~ u-:1 227.:ı~"~l\ Ji ~.4h..':1 22s. W li.:ı y.-_,jr ~ \.. ->Jj J. -~l:lllh ~ı.:ı~ ~L; 229 ı ı 1 --. ':1 -... ""':. ~ o:j'j'.;4' 230 ~ı...l:..ç. ~ ı.ş.l.ll ':ll 231 -~if..1>-lj ).:>..: -~ 232..:..ı':1WI ~ '-::"~1 '-:-"1.:.:. ~..:.c-. r \lı ~ u-:1 233.~G.}->- ~1.:ıi,~ı ':1 234.J>-b J <li ls-ri> Y' J>.. ~. Jl..>J.l J.>'> L:J ı J '~.oj.>. J.ı.;:-9 ~ --~ -.::,\1.:ıuı 4h- ıh L.a.; - J 4h.lh ~J.:.r.)\S J '(OA '(00. 01::-:-JI 4h.!lı.;.J\.S' ı.;! '(i. Wb~l~':l.JISJ '(i\ ı) \.,ı, _r.jiı._;.l.b ~ ~ '(i'(.i.lo..r" J..ı...,.,.:ı ı., _r.ji ıjiji nı JS ~ ~ı u-:1!ll.l.l ni,.ıls' 0\..j JS ~ J!";}S '('\O _;ı.; JJi ~~ı J nı ~ı.:ı~.:ıi =JJ'ıı J nv.jl)'i~~~~ na J..o l>- \..l-9 _;ı.; JS J no. Jlk.;\11 J,.JL?\) ~IS o..b- ~ 4..Ç-_y-P y J>-b Jj '(V '(V\ ~_rll J,.._4;':>\J tali :~ '(V'(...; U" ı::j :(oj.,..s) li":" :(.J_,...s:JI) U":~) lı) i...; C.":" l :c.,.::ji._..i) U":(~}) lı) i...; C.":" l :(ri) m.ı)..:ı...; U" c. :(rlll) li. ":" ı :v-<jt.,tı C.:< U ~1) lıj i...; U" ":"ı :(U).1) ":"':o lı), i...; ır"" ı :(J.i) 116 U" :<&.::=JI ~.J} 11 :<c,:-!jl:i ~'ıl) 1.; i...;, C'-::-' :(~ ~-'ıl) 121 :(L...;[.J) lı)...; U" l :(~li>ıi ":"'(Wli).ıJ...; U" c.! '(~1>) ıi ":" :(Wl>) U" :(ıjls:i). ı.:ı i...; C'-:-' t :cıj.is..j) 226 c U" c. :c~l ı.:ı i...; ":" ı '<~J..:ı...; ı.r c '<.fo':,'h ~r ":" l '<Jli.JI> 229..;... :c.!ll.is> li c.":" ı :c.!ll.il> 2JO...; U" '<..:r-> lı) r...; c":" ı '<.:tp> m i ":" :(..,...t:...) lıj..j ı.r ı:::j :c..,...t:,u..:ı.j C :(.,ı) li ı.r ":"ı '<4:i> m U" :(ıju) ı.:ı i...; C":" 1 :(.jlı') U" :(J-ll<ıl) 1<.ı i oj C":" l :(~lıji) ;m ":" '<~> ı.:ı i...; U" c.. ı'<..~>-> ":" '<t..l> ı.:ı r.j U" cl :(t..!,ô> r-ı :<JS=i> 1.:ı...; U" c.. ı:<~.j> i":" :<&--l'.j> ı.:ı...; U" cl'<~>..:ı.j c. '<.;-<3'> li U":-:' ı '<l:.lll> 2J5 134

İbn Sina'nın "el-urcuze fi'l-mantık" Risalesi ~ 151 236.~ ru ~ı J_,i J ~~ ı)s- J~ J5 J.0~.)1..) J.SJI.!JJ,l; ı..)ı~ ~ _ı..) ı.! J 237!0\.JI ;J..ç. J :i;i\.:0 ıj~.r.jl..) ~j..b.ji ~ls ıj! 238.ı)~.)1..) J.>--4 Jü ~i 0~ \lı..) ~.r:-_,.ll w, J 239.L.,~.ı.;:.L.b. ~ -. d' - J ~_,.lk..j ı '-:-" l:: lş.lj ı.d- "I'V'f Wf "I'VO Wl wv ~lh.ll.j- ~ ı4oj~..ı.; lş.lji ~~ Y' \.. 3 j ıyı if \..! _,.g.9 J ı_;... J5 241 ~ı;;. k:j ~i lş\11 J w,-\fı Wl -ı ll ı ;;.!U.:. ~ J Jr- U7 J 243:J_,.a; k5 Y' J l..is ı)s- 244\'~Js. Ji J...u Y' 0\.. )1 ıyı 245..:..ı~l J 01~1 \.. :l:jfo 246."j..;. Wl _;-... ;;ııııh - J '-:? r- tr.-:! ~ı_r. l:?.:.t ~ı Y' r-1 Ji ~ı ~.r:-j ıyı ı.. ı J+JL9 J~ l..is ıyı \l-i J.!.lı.:. \'~1 ~! ı.:.ı._,...q;jl ~ıyı..:..ıl.lji...g- ~\.b Wl 3!..\~ ('"""'!~ ~lb_,i... ')Wl "'VA "I'A\ "I'A'f "\'Ai "I'AO '-' :<.ı... ı I.J c. :<..ı...:.jıı r..r '"='ı :<J...>.l'H :<.)) ı ı<.ı r ıj..r c.'"=' :<.)Jt J) 236.ı:(YV ) Ll U... C.'":' :(~j) r :(Lıj) 237.ı:(YVi) cr :(j.>.ı.i) lll t ı.,j C;! :(j.>j.ı) 238.ri =<ı.i>!lı r ıj c.'"=' =<.:r> 239...,=<J~ı 10 r ıj..r c:::.l '<JLo..., ı =<Jı_,...ı 10 r ıj..r c. =<Jı_;...ı.Lı ıj C. :(~l_r.) Ir ~ 1 :(~If.) t :(\..) 10 ıj..r C.'":' 1 :(Wl) r '":' =<J+II J) 10 ıj..r C. 1 :(J+!Uı...r =<r) 10 r ıj c..., ı=< =<rj>..r =<ı..h 10 r ıj c..., ı =<ı..t J).r =<t.!ll~ı 10 r ıj c..., t:<.!lt~ı..:) c. '"='=<J~ı Ir..rı =<J.,zı '-' ıj c. =u ı 1 r..r '"='ı :u h..r =<~.hı 10 r ıj c:,!=u..uı..., =<Jh,ıı ı <.ır ıj..r c. i=<~ i 240 241 242 243 244.r:(..::.l,!ll J..b..ll) ıj <J" c_! :(r--al!) <J" :(;ı6.jls) lll ıj '":' :(';ı\;jls) Ir c_! :(.')\;JlS) <J" :(('""'""';/)lll r ı.,j C.'":'!:(~ ('"""j) 246.., ı =<:ıı.+ııı 1.J..r =<~' J).<.ır c. =< wıı ı.j..r.., ı :<Wıı.r :0 ı<.ı r ıj c..., ı=<...-'> r.., =<r-"';/ıı 10 r c..

152 ~ İbrahim 247..u..Jr _,..,.u.... rj J ::ıy.- u~ i _,.g..wi ı) ('":""' )' 1 ~ V J 248...l.>...o )}...,-:3 ı... l.ı. IJ ~...ili ı... ljj::ı :ı y.-_,..,.u...l.>...il J,JyWI 4l_ç. I.J_,J:. p..r.. J~l 4l_ç. rlll. ~ J ı.ş.jx \..._}>-~il _y. J r'))ı ~ 4l_ç. ö.j~ J 249..!J Lı:.,_} J>-...4...,.; esi :S.)_ - - -..!J )...!... If ~i if--:: ı.ş '1 ı J "I'A1 "I'AV "I'AA "I'A'\ "1''\ (4k.1lWI J _r-.!ji J ~lk;.ji J J~l ~ -Oı -i) J~l ~ -'\ ~l.k;ji J -V _r-.!j 1 J -" 41Jl.WI J -Oı 250t1Jl.i..JI J _,.,..!.ll J 4-ılk>..ll J J..ı.:,.JI.j "1' '\ ' 25ı.J..ı.:,.ll ~,_;:. y L,.j~ ~ JI}JI J..::..ıWI.lll "1' '\ "1' tl..-!1 L$::ı4..::..ıWI.lll J "1' '\i 253. 1 - t.l :. y>-" ~ ~ ~~J~}Io.!.lJ.)J "1"\f 254.J=l..ı.ll c.s.r" _,.,..!.ll ı) ~ ~~r-jio.!.ll.)j "1"\0 255 J::! _,:ll.).>-.uı ~ı J..l.,a.:)l. lii\..ool4 ~ ı..! c..r--...,... "1"\1 "':":u> lı) r...ı..rı:. i :<c.i> m..r :<~> lıj r...ı ı:."':" ı:<~> zıs r..r ı:."':" ı :<r ~ > 249..r :(Uı.ll4ll J <=> _r!.ll J) ı:. :o l..r "':" 1 :(Uı.li.MJI J) z;o..:ı...ı ı:."':" :<~.J"> 1r..r ı :<~.r".j"> r..r :<..:..~Illi> 1.:.ı...ı ı:. i :(..:..~lllı J> 1'":" :(..:..Willl> m..:ı...; ı:. :(e_l.;j)'l) Ir..r "':"ı :(e_l.;j;ı\l).ı) r...;..rı:. i :(..:..~Illi) 1'":" :(..:..Willl) m..r :(... _,.ı...) lı) r...; ı:."':" ı :(W;)..r :(.hju...) lcj r...; ı:."':" ı :<ifju...> m ı:. :<J:l.ııı>,.:.ı r...ı..r "':"ı :<J:l.ı.ıı.s.,..>..r :~> lıj r...ı ı:."':" t:<,r!jı.>> z;ı Ji.ı :<..;;..ı...a.:j4> 1.:.ı r...ı..r "':" :<..;;..ı...a.:jı.>>.ı:ı-j :<J~> 1r..r "':" i:<j.:i>..:ı...ı :<!ll.l.i> 1r..r "':" 1:<.1-+i> m C:. :(Y ~i) _lı.j" :(..w...lli) lı) r.j "':"i :(.ı...-ji