İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ RMAN FAKÜLTESİ YAYINLARI İ.Ü. YAYIN N : 4261.F.YAYIN N : 462 TPRAK İLMİ TPRAĞIN LUŞUMU LAYLARI TPRAK YAPAN FAKTÖRLER TPRAĞIN GELİŞİMİ LAYLARI 1. AYRIŞMA LAYLARI 1.1 Anorganik materyalin ayrışması. 1.2 rganik materyalin ayrışması (Fiziksel - kimyasal). 2. YENİDEN LUŞUM LAYLARI 2.1 Kil mineralinin oluşumu (balçıklanma), demirin serbest kalması (esmerleşme). 2.2 Humusun ve diğer kolloid organik maddelerin oluşumu Ah C n C n Bv Cn 3. YER DEĞİŞTİRME LAYLARI 3.1 Toprağın karıştırılması (Biyolojik). 3.2 Sızıntı ile yer değiştirme olayları. B v B-C A e B s B-C ANAKAYA İKLİM YERYÜZÜ ŞEKLİ CANLILAR ZAMAN YIKANMA A 1 B t B-C KİLİN TAŞINIP BİRİKMESİ A B YIKANMA (Podsollaşma) KİLİN TAŞINIP BİRİKMESİ TABAN SUYU LUŞUMU (Eluviasyon) (Lesivasyon) TABAN SUYU TPRAKLARI (Gleyleşme) DURGUN SU TPRAKLARI (Pseudogleyleşme) LATERİTLEŞME KİREÇLENME KARSTİK TPRAKLAŞMA TUZLANMA İNSAN ETKİSİ İLE TAHRİP A DURGUN SU LUŞUMU (Kalsifikasyon) (Salinizasyon) (Antropojen degradasyon) KİREÇ BİRİKİMİ VEYA TUZLANMA AYRIŞMA LUŞUM LGUNLAŞMA Silikat anakayası Ranker Esmer orman toprağı veya Esmer toprak Kireç taşı ve Rendsina Esmer orman toprağı benzeri anakayalar veya Esmer toprak C n C n C n GELİŞİM B-C G o G r B Sw S d B v B-C Ca B-C C n Prof. Dr. M. DĞAN KANTARCI İ.Ü. rman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı İSTANBUL, 2000
TPRAK İLMİ İstanbul Üniversitesi rman Fakültesi Yayını İ.Ü. rman Fakültesi, 80895 Bahçeköy - ISTANBUL Tel: (0212) 226 11 00 (12 Hat) Fax:(0212) 226 11 13 e-mail:www.orman@istanbul.edu.tr. M. DĞAN KANTARCI (0212) 226 11 00 (295) mdkant@istanbul.edu.tr. Kitabın Her Hakkı Saklıdır. Yazarın izni olmaksızın çoğaltılması ve kısmen de olsa alıntı yapılması yasaktır. Birinci Baskı, Eylül 1987 - İ.Ü. Yayın No: 3444,. F. Yayın No: 387 İkinci Baskı, 2000 - İ.Ü. Yayın No:,. F. Yayın No:... Basımevi İstanbul, 2000 ISBN...
Sordum sarı çiçeğe; annen baban varmıdır? Çiçek eyütür; derviş baba annem kara topraktır. Yunus Emre ARMAĞAN Hocam, rd. Prof. Dr. Asaf IRMAK, 12.9.1996 tarihinde Hakka yürüdü. Toprak İlmi kitabımın ikinci baskısı onun aziz hatırasına armağan edilmiştir. M. Doğan Kantarcı TEŞEKKÜR Toprak İlmi kitabınıın ikinci baskısının hazırlanmasında, Yük. Maden Müh. Nuray Tokgöz hanımefendi insanüstü gayret göstererek yardımcı olmuştur. Kendisine teşekkür ediyorum. M. Doğan Kantarcı
Ö N S Ö Z (2. BASKI İÇİN) rd. Prof. Dr. Mustafa Asaf Irmak tarafından yazılan Toprak İlmi kitabının birinci baskısı 1968, ikinci baskısı 1972 yılında yayınlanmıştır. Tarafımızdan yazılan Toprak İlmi kitabının birinci baskısı 1987 yılında yayınlanmıştır. kitap Asaf Bey Hoca nın başlattığı Bahçeköy kulu nun devamı idi. Bu defa yayınladığımız ikinci baskı da aynı okulun devamıdır. Asaf Bey Hoca nın deyimi ile; yurdumuzun topraklarını öğrenmek ve öğretmek yolunda biz de bir meslek ömrü tüketmiş olmamıza rağmen, Toprak İlmi ne ancak birkaç satır katkıda bulunabildik. Herhalde izimizden yürüyecek olan arkadaşlarımız, hocamızın geleneğini devam ettirmek için gayretlerini esirgemeyeceklerdir. Ancak, kalitenin kantititeye feda edildiği günümüzde, gerçek bilim üreten üniversitelere ve bilime verilen önemin azalması, İbni Sina nın bin yıllık sözünü hatırlatmaktadır. İlim ve Sanat Takdir Edilmediği Yerden Göçer Bahçeköy, 15.4.2000 M. Doğan Kantarcı
Ö N S Ö Z İnsanlığın binlerce yıldan beri toprak hakkında edindiği bilgilerin bilimsel bir disiplin içinde ele alınması, Toprak İlmi ile mümkün olabilmiştir. Asrın başında ilk toprak ilmi kitabını yayınlayan E. Ramann (1911) kitabının önsözünde; «Bilimdeki gelişmeler, toprağın oluşumu, özellikleri ve gelişimi öğretisinin bağımsız olarak ele alınmasını gerektirmektedir» ifadesini kullanmıştır. Toprak İlmi nin bağımsız bir bilim dalı olarak ele alındığı bu tarihten beri geçirdiği gelişme süreci dikkat çekicidir. Yirminci yüzyıldaki teknolojik gelişime paralel olarak Toprak İlmi nde kullanılan inceleme teknikleri ve araştırma yöntemleri de gelişmiştir. Bütün bu hızlı gelişmelere rağmen toprak konusundaki bilgilerimizin yeterli düzeye yükseldiği, Toprak İlmi nin gelişme sınırlarına dayandığı söylenemez. Yapılması gereken pek çok araştırma ve öğrenilmesi gereken pek çok toprak özelliği vardır. Heterojen bir ekolojik sistem olan toprağın bölgesel farklara göre gösterdiği değişik özellikler ve antropojen etkilere karşı reaksiyonları toprakçıları daha uzun zaman meşgul edecektir. Türkler tarihin ilk çağlarından beri toprakla çok yakından ilgilenmişlerdir. Türk Coğrafyasındaki toprak bilgisi birikiminin giderek bilimsel bir şekilde sistemleştirildiği anlaşılmaktadır. Hacı İbrahim in 17. yüzyılın ortalarında yaptığı toprak sınıflandırması sözü edilen gelişimin tipik bir örneğidir. (Revnak-ı Bostan 1651). Türkiye de Toprak İlmi nin son elli yıldan beri giderek daha hızla geliştiği görülmektedir. Bbu gelişme ülkemizdeki toprakçıların bitmek tükenmek bilmeyen enerjileri ve gayretleri sayesinde olmuştur. Ancak toprakların incelenmesi ve araştırılması uzun süreli, yorucu ve yıpratıcı arazi ve laboratuvar çalışmalarını gerektirmektedir. Bu duruma rd. Prof. Dr. Asaf Irmak, Toprak İlmi kitabının birinci baskısının (1968) önsözünde şu mütevazi ifadesi ile değinmiştir; «Yurt toprak şartlarını öğrenmek ve öğretmek yolunda bir meslek ömrü tüketmiş olmamıza rağmen sadece mahalli şartları yansıtan bir toprak ilminin henüz başlangıçlarında bulunmaktayız». Bahçeköy de Asaf Bey Hoca nın geleneğini devam ettirmeğe çalıştığımız 20 yıllık süre içinde ülkemizin topraklarından verebileceğimiz araştırma sonuçları ve örnekler hayli artmıştır. Ancak bizim de henüz bu yolun başında bulunduğumuz bir gerçektir. Ülkemizin barınılabilirliği ve devamlılığı, topraklarımızın korunması, özelliklerinin öğrenilmesi, bu özelliklere uygun olarak kullanılmaları ve verimliliklerinin arttırılması ile sağlanılabilir. Türkiye topraklarının incelenmesi, öğrenilmesi ve öğretilmesinin daha pek çok toprakçımızın alın terini ve göz nurunu gerektiren kutsal bir görev olduğu inancındayım. Bahçeköy, 7.9.1987 M. Doğan Kantarcı
SUMMARY Soil Science; examines formation, development and properties of soils, classifies the soils and investigate the ways to increase soil productivity. Thus, related subjects in soil science books and in index of the titles of this subjects, it should be conformed to definite standard. But, soils are formed, developed and used according to geographical and ecological characteristics for each country. In submitted this book, research results belonging to Turkey Forests are also used. Furthermore, classification of Turkey Soils is also given. These are the originality of this book. Such kinds of books must not be summarized in foreign language. There are many summaries in foreign language pertaining to references and researches that are attributed and used in this book. There is not any summary in Turkish or English in books written by professors at universities from other countries. I am criticizing the condition that writing English summary in lesson books sentenced by University of Istanbul Publication Commission (12.1.1999 dated, 18 th article of 1 th decision) with Farabi s sentences are given below; Man who thinks right and has the will to actualize his thoughts is free. If he is lacking both free thinking and will, he is an animal. If he thinks right but would not have the will, he is a slave. Some people who are working in science and philosophy exceed some others who are categorized as slaves. Nothing could be benefited from their work and knowledge while they are disgrace to the scientific world. (Farabi 870-950)
İ Ç İ N D E K İL E R 1. GİRİŞ... 2. TPRAĞIN LUŞUMU... 2.1. Toprağın oluştuğu anakaya ve anamateryaller... 2.1.1. Anakayalardaki elementler ve mineraller... 2.1.1.1. Mineralleri oluşturan elementler... 2.1.1.2. ksitler... 2.1.1.3. Mineraller... 2.1.1.4 Minerallerin iyonik yapısı... 2.1.1.5. Minerallerin sınıflandırılması ve özellikleri... 2.1.1.5.1. Silikatlar... 2.1.1.5.2. Diğer mineraller... 2.1.2. Toprak yapan anakayalar ve anamateryaller... 2.1.2.1. Erüptif kayalar... 2.1.2.2. Tortul kayalar... 2.1.2.3. Başkalaşım kayaları... 2.2. Toprağın oluşumu... 2.2.1. Toprağın oluşumunda etkili faktörler (luşum faktörleri)... 2.2.2. Toprağın oluşumu olayları... 2.2.3. Ayrışma olayları... 2.2.3.1. Fiziksel ayrışma-parçalanma olayları... 2.2.3.2. Kimyasal ayrışma olayları... 2.2.3.3. Biyolojik ayrışma olayları... 2.2.3.4. Ayrışma derecesi... 3. TPRAĞIN YAPISI VE BİLEŞİMİ... 3.1. Toprağın genel yapısı... 3.2. Toprağın mineralojik bileşimi... 3.3. Topraktaki oksitler... 3.4. Kil mineralleri... 3.4.1. Kil minerallerinin kristal yapısı... 3.4.2. Kil minerallerinin sınıflandırılması... 3.4.3. Topraktaki önemli kil mineralleri... 3.4.3.1. İki tabakalı kil mineralleri... 3.4.3.1. Üç tabakalı kil mineralleri... 3.4.3.1. Dört tabakalı kil mineralleri... 3.4.3.1. Amorf killer (Alofan)... 3.4.4. Kil minerallerinin oluşumu... 3.4.5. Kil minerallerinin değişimi ve ayrışması... 3.5. Toprağın canlıları ve organik maddesi... 3.5.1. Toprak canlıları, yaşama şartları ve toprakta bulunuşları... 3.5.1.1. Toprak canlıları... 3.5.1.2. Toprak canlıların yaşama şartları... 3.5.1.3. Topraktaki canlıların miktarı... 3.5.1.4. Toprak canlıların faaliyetleri ve etkileri... 3.5.2 Toprağın organik maddesi... 3.5.2.1. rmanda ölü örtü... 3.5.2.2. Ölü örtü bileşimi ve organik maddelerin ayrışması... 3.5.2.3. Humus tipleri... 3.5.2.4. Toprakta organik maddenin bulunuşu...
3.5.2.5. rganik maddenin önemi... 4. TPRAĞIN ÖZELLİKLERİ... 4.1. Toprağın fiziksel özellikleri... 4.1.1. Toprağın derinliği... 4.1.2. Toprağın taşlılığı... 4.1.3. Toprağın taneliliği (tekstür) ve toprak türleri... 4.1.3.1. Toprağın taneliliği... 4.1.3.2. Toprak türleri... 4.1.4. Toprağın iç yapısı (Bünyesi=Strüktürü)... 4.1.4.1. Toprağın iç yapı elemanları... 4.1.4.2. İç yapının oluşumu ve devamlılığı üzerinde etkili faktörler 4.1.5. Toprağın bağlılığı... 4.1.6. Toprağın gözenekliliği... 4.1.7. Toprağın özgül ağırlığı ve hacim ağırlığı... 4.1.8. Toprağın geçirgenliği... 4.1.9. Toprak suyu... 4.1.9.1. Toprakta suyu tutan kuvvetler... 4.1.9.2. Toprak suyu ve çeşitleri... 4.1.9.3. Toprakta suyun hareketi... 4.1.9.4. Toprak nemi... 4.1.9.5. Bitki-toprak suyu ilişkileri... 4.1.10. Toprak havası... 4.1.10.1. Toprak havasının bileşimi... 4.1.10.2. Toprağın havalanması... 4.1.10.3. Bitki-toprak havası ilişkileri... 4.1.10.4. Toprağın hava kapasitesinin arttırılması çareleri... 4.1.11.Toprak sıcaklığı... 4.1.12.Toprağın rengi... 4.2. Toprağın kimyasal özellikleri... 4.2.1. Toprağın iyonları tutma özelliği ve sebepleri... 4.2.2. Toprakta katyon değişimi... 4.2.2.1. Katyon değişiminin esasları... 4.2.2.2. Katyon değişimine etkili faktörler... 4.2.2.3. Toprağın katyon değişim kapasitesi ve baz doygunluğu... 4.2.3. Toprakta anyon değişimi... 4.2.4. Toprak reaksiyonu... 4.2.4.1. Toprak reaksiyonunun tanımı ve ifadesi... 4.2.4.2. Toprak reaksiyonunun etkileyen faktörler... 4.2.4.3. Toprağın tampon etkisi... 5. TPRAKTA BİTKİ BESİN MADDELERİ... 5.1. Azot... 5.1.1. Toprakta azotun bağlanışı... 5.1.2. Toprakta azotun mineralizasyonu... 5.1.3. rman topraklarında azotun bulunuşu.ve etkili faktörler... 5.1.4. Toprakta amonyum (NH 4 + ) fiksasyonu... 5.1.5. Topraktaki azot ile bitki arasındaki ilişkiler... 5.2. Fosfor... 5.2.1. Toprak reaksiyonu ile fosfat bileşiklerinin ve fosfat çözünürlüğünün ilişkisi... 5.2.2. Topraktaki fosfat fraksiyonlarının ekstraksiyonu... 5.2.3. Kalsiyum fosfatların ayrışması...
5.2.4. Toprak kolloidlerinde fosforun tutulması... 5.2.5. Topraktaki fosforun toprak suyu ile ilişkisi... 5.2.6. Toprak tipi ile fosfor miktarı arasındaki ilişki... 5.2.7. Bitkiler için fosforun önemi ve alınışı... 5.3. Kükürt... 5.4. Potasyum... 5.5. Sodyum... 5.6. Kalsiyum... 5.7. Magnezyum... 5.8. Topraktaki diğer bitki besin maddeleri... 5.8.1. Demir... 5.8.2. Mangan... 5.8.3. Bakır... 5.8.4. Çinko... 5.8.5. Molibden... 5.8.6. Bor... 5.9. Bitkiler tarafından alınan diğer elementler... 5.9.1. Silisyum... 5.9.2. Klor... 5.9.3. Kobalt... 5.9.4. İyot... 5.9.5. Fluor... 5.9.6. Alüminyum... 5.9.7. Nikel... 5.9.8. Selen... 6. TPRAK GENETİĞİ... 6.1. Toprağın oluşum ve gelişiminde etkili faktörler... 6.1.1. Anakaya... 6.1.2. İklim... 6.1.2.1.Toprakların oluşum ve gelişiminde iklim etkisinin tanımlanması. 6.1.2.2.Bölgesel iklim farklarının topraklarının oluşum ve gelişimine etkisi 6.1.2.3.Yükselti - iklim kuşaklarının toprakların oluşum ve gelişimine etkisi 6.1.3. Yeryüzü şekli... 6.1.4. Canlılar... 6.1.5. Zaman... 6.2. Toprağın olgunlaşaması ve gelişimi olayları... 6.2.1. Balçıklanma... 6.2.2. Esmerleşme... 6.2.3. Biyolojik karıştırılma... 6.2.4. Yıkanma ve podsollaşma... 6.2.5. Kilin taşınıp- birikmesi (léssivation)... 6.2.6. Tabansuyu topraklarının gelişimi (Gleyleşme)... 6.2.7. Durgunsu topraklarının gelişimi (Pseudogleyleşme)... 6.2.8. Lateritleşme... 6.2.9. Kireçlenme (Calcification)... 6.2.10. Karstik arazide topraklaşma... 6.2.11. Tuzlanma (Salinisation)... 7. TPRAKLARIN SINIFLANDIRILMASI... 7.1. Ekolojik toprak sınıflndırmaları... 7.2. Genetik toprak sınıflandırmaları...
7.3. Toprak horizonları... 7.4. Türkiye de bulunan önemli bazı toprak tipleri. 7.4.1. Karasal topraklar bölümü... 7.4.1.1. Azonal topraklar alt bölümü... 7.4.1.1.1. Dağlık arazideki ham topraklar sınıfı... 7.4.1.1.2. Erozyon alanlarındaki ham topraklar sınıfı... 7.4.1.1.3. Tortul materyaller üstündeki ham topraklar sınıfı. 7.4.1.2. İntrazonal karasal topraklar alt bölümü... 7.4.1.2.1.Silikat anakayalarından oluşan intrazonal topraklar sınıfı 7.4.1.1.2. Kireçli silikatlardan oluşan intrazonal topraklar sınıfı 7.4.1.2.3. Kireç taşlarından oluşan intrazonal topraklar sınıfı 7.4.1.2.4. Gevşek materyallerden oluşan intrazonal topraklar sınıfı 7.4.1.2.5. Kara topraklar topraklar sınıfı... 7.4.1.2.6. Tuzlu topraklar sınıfı... 7.4.1.3. Zonal karasal topraklar alt bölümü... 7.4.1.3.1. Esmer topraklar sınıfı... 7.4.1.3.2. Yıkanmış topraklar sınıfı... 7.4.1.3.3. Podsollar sınıfı... 7.4.1.3.4. Kırmızı Akdeniz toprakları sınıfı... 7.4.1.3.5. Laterit toprakları (Latosollar) sınıfı... 7.4.1.3.6. Fosil topraklar (Paleosollar) sınıfı... 7.4.1.3.7. Durgunsu toprakları (Pseudogleyler) sınıfı... 7.4.1.4. Antropojen karasal topraklar alt bölümü... 7.4.1.4.1. Karasal tarım toprakları sınıfı... 7.4.1.4.2. Karasal antropojen orman toprakları sınıfı... 7.4.1.4.3. Erozyona uğramış topraklar sınıfı... 7.4.1.4.4. Kirlenmiş topraklar sınıfı... 7.4.2. Yarı karasal topraklar bölümü... 7.4.2.1. Subasar topraklar alt bölümü... 7.4.2.1.1. Subasar orman toprakları sınıfı... 7.4.2.1.2. Subasar antropojen topraklar sınıfı... 7.4.2.2. Tabansuyu toprakları alt bölümü... 7.4.2.3. Bataklık toprakları alt bölümü... 7.4.2.3.1. Tuzlu bataklık toprakları sınıfı... 7.4.2.3.2. Kireçli bataklık toprakları sınıfı... 7.4.2.3.3. Tatlısu bataklık toprakları sınıfı... 7.4.3. Sualtı toprakları turbalıklar bölümü... 7.4.3.1. Sualtı toprakları alt bölümü... 7.4.3.2. Turbalıklar alt bölümü... TÜRKİYE TPRAKLARININ GENETİK SINIFLAMASI... KAYNAKLAR... KNU DİZİNİ...
1. GİRİŞ Toprak İlmi (Pedologie) tabiî ilimlerin içinde yeralmaktadır. Toprakla ilgili bilgiler uzun süre diğer tabiî ilimlerin içinde veya bunların bir yan dalı olarak kabul edilmiş ve kullanılmıştır. Jeoloji ve petrografi ile uğraşanlar, coğrafyacılar, kimyacılar toprağı kendi meslekleri açısından incelemişlerdir. Botanikçiler, bitki yetiştiriciler ve bitki beslenmesi ile ilgilenenler de toprağı bir yetişme ortamı olarak ele almışlardır. Çeşitli ilim dallarına ve bitki yetiştirme ile ilgili disiplinlere göre toprak bitkilerin kök saldığı, su ve besin maddelerini sağladığı bir ortam olarak kabul edilebilir. Bu tür bir toprak kavramı içinde toprak ile topraklaşmamış bir materyal, hattâ yosun veya likenlerin yetişebildiği bir kaya yüzeyi dahi toprak sayılabilmektedir. Toprak İlmi; çeşitli anakayalar ve anamateryaller üstünde coğrafî mevkiin, yeryüzü şeklinin, iklimin ve canlıların etkisi ile belirli bir sürede oluşan ve gene bu sayılan faktörlerin etkisi ile zaman içinde gelişen, değişik fiziksel ve kimyasal ayrışma olayları, yeniden teşekkül olayları ve yerdeğiştirme olayları ile kendine özgü birçok özellikler kazanmış olan toprağı konu edinmiştir. Esasen toprağın, oluşumu ve gelişimindeki olaylar ve kazandığı özellikler ile üç boyutlu bir sistem durumunda oluşu ve dördüncü boyut olan zaman içinde dinamik bir seri değişimler içinde bulunuşu, onun başlıbaşına ayrı bir doğal sistem olarak incelenmesini gerektirmektedir. Toprak değişik görüş açılarından bakılarak tarif edilmiştir. Toprak İlmi nin gelişmesine de bağlı olarak çeşitli toprak tanımları vardır. Önceleri; Toprak, katı yeryüzünün bitki taşımaya uygun olan ayrışmış üst tabakasıdır (Raman, E.1911) şeklinde toprak tanımlamaları yapılmıştır. Daha sonra toprak ile toprağın oluştuğu anamateryali birbirinden ayıran ve oluşum-gelişim olaylarını da birlikte kapsayan toprak tanımlamaları yapılmıştır. Özellikle Pallmann (1948) toprağı kapsamlı bir şekilde tarif etmiştir. Palmann a göre; Toprak katı yeryüzünün gevşemiş, humus teşekkülü ve kimyasal ayrışma ile değişmiş olan, humuslaşma ve kimyasal ayrışma ürünlerinin taşınması ile değiştirilmiş olan kısımdır (Irmak, A.1972 den). İnsanlar toprak ile çok eskidenberi ilgilenmiştir, onun çeşitli özelliklerine göre tarifini ve sınıflandırmasını yapmışlardır. İlk toprak sınıflaması 4000 yıl kadar önce Çinli Yu tarafından renk ve istiflenme durumuna göre yapılmıştır. Daha sonra Theoprastus (M.Ö.371-286) toprakları jeomorfolojik yapıya, muhtelif bitkilerin yetiştirilebilmesine ve elde edilecek verime göre incelemiştir (Mückenhausen, E.1977). Toprakların renklerine ve fiziksel özelliklerine göre Türkiye de bilinen ilk sınıflaması Sahib-ûlreis Elhac İbrahim İbnülhac Mehmet tarafından Edirne de yapılmıştır. Bu sınıflamanın yer aldığı Revnak-ı Bostan isimli kitabın aslı bugün elde olmayıp 1651 tarihli kopyası Süleymaniye Kütüphanesi ndedir (Kantarcı, M.D.1972). Avrupa da toprakların fiziksel özelliklerine dayanılarak ilk sınıflaması 1811 de A.Thaer tarafından yapılmıştır (Mückenhausen, E.1977). Diğer ilim dallarındaki gelişmeler toprak özelliklerine ve sorunlara değişik açılardan bakılmasına sebep olmuştur. Böylece topraklar daha 19. yüzyılın başlarında farklı yöntemlerle incelenmeğe başlanmış ve Toprak İlmi farklı yönlerde gelişmiştir (Ramann, E.1911). Bu gelişimin sonucunda Toprak İlmi giderek farklı dallara ayrılmıştır.
Toprak İlmi nde ayırtedilen dallar ve inceleme yönleri iki büyük grupta toplanabilir (Schröder, D.1969 dan değiştirilerek). I. Toprak İlmi : Toprak İlmi toprakların oluşumu, gelişimi, özellikleri ile sistematiğini ve yayılışını konu edinir. 1) Toprak Genetiği : Çeşitli ortam faktörlerinin etkisi altında toprakların oluşumunu ve gelişimini inceler. 2) Toprak sistematiği : Toprakların sistematik olarak ele alınıp incelenmesini ve sınıflandırılmasını konu edinmiştir. 3) Bölgesel Toprak İlmi (Toprak Coğrafyası) : Toprakların bölgesel özelliklere göre oluşum ve gelişimleri ile özelliklerini inceler. 4) Toprak Haritacılığı (Toprak Envanteri) : Çeşitli toprak sınıflarının yayılışını ve özelliklerini inceler. II.Uygulamalı Toprak İlmi: Uygulamalı Toprak İlmi; tarım, ormancılık, meyvacılık, bahçıvanlık ve hayvancılık gibi çeşitli konularda üretim amacı ile topraktan faydalanma imkânlarını araştırır. Uygulamalı Toprak İlmi toprağın ekolojik özelliklerini inceleyip, sınıflandırıp, sınırlandırarak (haritalayarak) toprakların hangi faydalanma sektörüne tahsisi gerektiğini belirler ve çeşitli kültür bitkilerinin değişik toprak özelliklerine göre yetiştirilebilme olanaklarını, beslenmelerini, verimliliklerini ve verimi arttırmak için gereken tedbirleri konu edinir. rmancılıkta Uygulamalı Toprak İlmi; orman topraklarının oluşumunu, gelişimini ve özelliklerini inceler, toprakları sınıflandırır ve haritalar. rman ağaçlarının çeşitli toprak özelliklerine göre yayılışını, beslenme ve büyümesini inceler ve verimin arttırılması için toprak özelliklerini geliştirici (toprak işlemesi ve gübreleme gibi) yöntemleri ortaya koyar. Çeşitli ormancılık uygulamalarını orman toprakları üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini araştırır ve gereken tavsiyeleri yapar. Kitabın bundan sonraki bölümlerinde toprakların oluşum ve gelişim olayları, bu olaylara sebep olan ortam faktörleri, toprakların yapısı ve özellikleri, topraktaki bitki besin maddeleri, toprakların sınıflandırılması konuları işlenmiştir. Bu konuların işlenmesinde Toprak İlmi nin genel prensiplerine bağlı kalınmıştır. Ancak örnekler genellikle orman topraklarında yapılmış araştırmalardan alınmıştır. Böylece kitap bir yandan Genel Toprak İlmi Kitabı olarak, bir yandan da rmancılık mesleği nde çalışanlar için gerekli Toprak İlmi bilgisini verebilecek bir kitap niteliğini kazanmıştır. Bu nedenle daha önce rd.prof.dr.a.irmak tarafından konulmuş olan geleneğe bağlı kalınmış ve kitaba Toprak İlmi adı verilmiştir. Toprak İlmi (Pedoloji); sistematik bir bilgi sıralaması veya bir tekniğin uygulanma düsturu değildir. Öyle olduğu takdirde Toprak Bilgisi demek yeterli sayılırdı. Toprak; sadece anorganik ve organik maddelerin bir karışımı olmayıp, toprakta yaşayan canlıların da katılması ile dinamik madde ve enerji değişimlerinin oluşup-geliştiği bir ekolojik sistemdir. Bu ekolojik sistemin, yani toprağın dış faktörlerden etkilenmesi olaylarının ve toprağın içindeki olayların incelenmesi bilimsel sezgi ve yorumu da gerektirmektedir. Bu bilimsel çok yönlülük ve bilimsel sezgi yorum gerekliliğinden dolayı Pedoloji = Toprak İlmi dir.