6. BÖLÜM: BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu bölümde araştırma bulgularının değerlendirilmesine yer verilecektir. Yerleşik yabancılara yönelik demografik verilerin ve ev sahibi ülkeye uyum aşamasında gereksinim duydukları bilgilerin yer aldığı bulgulara Bölüm 5 te yer verilmiştir. Bulgular değerlendirilirken yerleşik yabancılara uygulanan anket verileri ile halk kütüphanecileri ile gerçekleştirilen yapılandırılmış görüşme ve gözlemler sonucu elde edilen veriler karşılaştırılacaktır. Yerleşik yabancıların demografik özelliklerine dair elde ettiğimiz bulgular, katılımcıların kalma süreleri ile Türkçe bilgilerinin artması arasında anlamlı bir ilişki olmadığı ortaya koymuştur. Bu durum, yerleşik yabancıların sosyal ve kültürel uyumları için gerekli bilgi hizmetlerinin planlanmasında öncelikli olarak yabancı dillerde kaynak ve hizmet planlamasını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle yöredeki yerleşik yabancı dağılımının ülkelere göre dağılımlarının kesin olarak bilinmesi hem koleksiyona dahil edilecek kitapların dilleri hem de kütüphanede bilgi hizmetlerini tanıtıcı materyallerin hazırlanmasında önem taşımaktadır. Mevcut bulgular halk kütüphanelerinde yabancı dilde ne gibi hizmetler sunulabileceği ve Türkçe öğreniminin nasıl özendirilebileceği ile ilgili soruları gündeme getirmektedir. Halk kütüphanelerinde halkla ilişkiler uygulamalarının yapılmıyor olması, yerleşik yabancıların kütüphaneler aracılığıyla hangi konularda bilgi ve hizmetlere erişebileceği konusunda düzenli bilgilendirme olmaması bugüne dek çeşitli sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerin ilgili birimlerince bir araya getirilen yerleşik yabancıların henüz kütüphanelere davet edilmemiş olması gözlenen önemli eksikler arasındadır. Kullanıcının kütüphaneye gelmesini bekleme üzerine kurulu hakim yaklaşımın yerini kullanıcılarını hizmetleri konusunda bilgilendirme ve tanıtma faaliyetleri düzenleme, özel gruplara yönelikler organizasyon planlama ve kullanıcılarına ana dillerinde ulaşma yaklaşımına dönüşmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu yönde elde edilen bulgular halk kütüphanelerinin yerleşik yabancılara yönelik ne gibi halkla ilişkiler faaliyetlerini hayata geçirebileceği ile ilgili soruyu gündeme getirmektedir. Demografik bulgular ile halk kütüphanelerinde gerçekleştirilen yapılandırılmış görüşme sonuçları karşılaştırıldığında kütüphane yöneticilerinde var olan kanının aksine ve yerleşik yabancıların bilgisayar becerileri, internet kullanma becerileri, kütüphane kullanma alışkanlığı gibi bilgi okuryazarlığı kapsamında sayılabilecek becerilerinin oldukça düşük olduğu görülmüştür. Katılımcıların söz konusu bilgi ve becerilerini sanılanın aksine yetersiz görüyor olmaları T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı, internet altyapısı ve bilgisayar olanakları gibi sorunları büyük ölçüde çözülmüş tüm kütüphaneler için olduğu gibi Antalya kütüphaneleri için de potansiyel kullanıcılarına erişmede bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Söz konusu 36
bulgular ışığında yerleşik yabancılar için planlanacak bilgi okuryazarlığı eğitiminin içeriğinde neler olabilir sorusunu karşımıza çıkmaktadır. Yerleşik yabancıların bilgi kaynakları ile ilgili gereksinimlerine yönelik bulgular tüm katılımcılar açısından değerlendirildiğinde çeşitli başlıkların öne çıktığı gözlenmiştir. Bu başlıklar arasında gereksinim düzeyi yüksek olan konulardaki bilgi gereksiniminin, kütüphane aracılığıyla sunulan bilgi kaynaklarından çok sözlü iletişime dayalı bilgi alışverişi sonucunda giderildiği sonuçları da önemle vurgulanması gereken konular arasındadır. Resmi olmayan şekilde çözülen bilgi gereksinimin hata payı yüksek ve güvenirlik düzeyi düşük bilgi olarak tanımlayabiliriz. Bu yönüyle araştırma bulguları yerleşik yabancıların resmi bilgi kaynaklarından bilgi edinme konusundaki nasıl bilgilendirilmesi ve bu yönde bilgi alma konusunda nasıl teşvik edilmesi gerektiği ile ilgili soruları gündeme getirmektedir. Araştırmada elde edilen ve dikkat çekici olduğu düşünülen bulgular Antalya da kalma süreleri 1-2 yıl arasında değişen yerleşik yabancıların verdikleri cevaplardan elde edilmiştir. Söz konusu grup, katılımcıların bilgi gereksinimlerine yönelik hazırlanan 6 kategorinin her bir setinde yer alan maddelerin neredeyse hepsini önem düzeyi yüksek ancak karşılanma düzeyi düşük maddeler olarak tanımlamıştır. Bu durum bölgede 1-2 yıldır kalmakta olan katılımcıların ciddi bir bilgi eksikliği hissettiklerini göstermektedir. Bu katılımcı gurubunu diğerlerinden ayıran özellik ise, 2 yıldan daha uzun süredir yörede yaşayan yerleşik yabancıların gereksinim duydukları bilgilere resmi ya da gayri resmi kanallardan ulaşma konusundaki deneyimlerine karşın bölgede henüz yaşamaya başlamış, yeterli bilgi ağına sahip olmayan katılımcıların ise belirli konularda halen yüksek düzeyde bilgi eksikliği hissediyor olmaları şeklinde yorumlanmıştır. Mevcut bulgu, halk kütüphanelerinin potansiyel kullanıcı grupları arasında odak kitle olarak bölgeye yeni gelenler ya da yeni göç edenler ismi adı altında özel bir kullanıcı grubuna işaret etmektedir. Bu durum, yöredeki yerleşik yabancıların eğitim, yaş, dil bilgisi vb. niteliklerinin yanı sıra kalma süreleri ile ilgili ayırt edici özelliklerini dikkate alarak nasıl hizmetler planlanması gerektiği sorusunu gündeme getirmektedir. Bu bölümde, her bir bilgi kategorisine yönelik olarak Antalya da toplamda yaşam süresi 1-2 yıl arasında değişen katılımcıların (%22) bulgularına dair grafikler yer almaktadır (Grafik 25, 26,27,28,29,30). Grafik 25 te açıkça görülmektedir ki önem düzeyi yüksek olarak nitelendirilen bilgi gereksinimleri ile karşılanma düzeyi yüksek olan bilgi gereksinimleri arasında oransal farklılıklar vardır. Bu farkların yüksekliği büyük ölçüde bilgiye gereksinim duyulan konularda bu gereksinimin yüksek düzeyde karşılanamıyor olmasından kaynaklıdır. Bu sonuç, kısa ya da uzun vadeli bilgi hizmetleri planlamasında yöreye yeni yerleşen yabancıların hedef kitle olarak alınması gerektiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır. 37
Bilgi kaynakları kategorisinde gazete, film, müzik ve yerel bilgi kaynakları en fazla öne çıkan bilgi kaynakları arasında yer almıştır. Söz konusu kaynaklar tüm katılımcıların cevaplarına yer verilen Grafik 15 te de önem derecesi bağlamında öne çıkan kaynaklardır ancak karşılanma düzeyi noktasında bölgede kalma süresi 1-2 yıl arasında olan katılımcılar özelinde daha düşüktür (Grafik 25). Bu durum mevcut bilgi gereksinimlerini karşılanma düzeyi daha yüksek olan katılımcılar ile düşük olan katılımcılar arasındaki farkı telafi etmek noktasında halk kütüphanelerinin nasıl bir misyon üstlenebileceği sorusunu gündeme getirmektedir. Grafik 25. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Bilgi Kaynakları Gereksinimleri Kütüphane Hizmetlerine yönelik bilgi gereksinimleri değerlendirildiğinde söz konusu kullanıcı grubunun temel kütüphane hizmetlerine yönelik beklentilerinin düşük olduğu, bir başka deyişle gerekli olduğunu düşünmedikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Karşılanma düzeyi düşük olan nitelenen bilgi türlerinin önem düzeylerinin de düşük olarak nitelenmiş olması bu sonucun çıkartılmasına neden olmaktadır. Buna karşın odak grup kendi dilinde kaynak, internette bilgi arama eğitimi ve yerel bilgiye erişim konusundaki bilgi gereksinimlerinin farkında olduklarını verdikleri cevaplarla göstermektedirler (Grafik 26). Bu noktada bölgeye yeni gelen yerleşik yabancıların diğer kütüphane hizmetleri ile ilgili gereksinimleri ve bu sayede ne gibi bilgi eksiklerini giderebilecekleri konusunda nasıl bilinçlendilebileceği sorusu gündeme gelmektedir. 38
Grafik 26. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Bilgi Gereksinimleri Katılımcıların sağlık hizmetleri alanındaki bilgi gereksinimleri ile ilgili bulgular ışığında ciddi oranda önem atfedilen konularda bir o kadar da bilgi eksikliği duydukları gözlenmektedir. Kalma süreleri diğer katılımcılarla karşılaştırıldığında daha kısa süredir Antalya da yaşamakta olan katılımcıların sağlıkla ilgili herhangi bir olumsuz deneyim yaşamış olup olmadıklarına bakılmaksızın acil servis, yerel hastalıklar, eczane hizmetleri ve aile hekimliği konularının öne çıkan konular olduğunu söylemek mümkündür (Grafik 27). Bu noktada odak grup katılımcıların sağlık konusunda doğru bilgi edinmelerini ve bilgi eksikliği konusundaki kaygılarını giderecek referans hizmetlerinin ne şekilde kendilerine ulaştırılabileceği sorusu gündeme gelmektedir. Grafik 27. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Sağlık Bilgisine Yönelik Gereksinimleri 39
Katılımcıların eğitim bilgi gereksinimleriyle ilgili bulgular henüz yaşamaya başladığı ülkeye uyum sağlama süreci başlamış olan bir grup için önemli görülen yaşamboyu öğrenme ile ilgili gereksinimlere vurgu yapmaktadır. Belediyelerce verilen ücretsiz eğitimler, dil kursları ve çeviri hizmetleri ile ilgili bilgi gereksinimlerinin önemli konular arasında yer almış olması katılımcıların eğitim almak konusunda istekli olduklarını gösteriyor olmasının yanı sıra dil engeli ile karşılaştıklarını da göstermektedir (Grafik 28). Söz konusu bulgular halk kütüphaneleri tarafından katılımcıların dil konusunda yaşadıkları engelleri aşacak ne gibi öneriler getirilebileceği ve katılımcılara yaşamboyu öğrenme konusunda nasıl bir hizmet planlanabileceği konularını gündeme getirmektedir. Grafik 28. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Eğitim Bilgisine Yönelik Gereksinimleri Spor ve boş zamanların değerlendirilmesine yönelik bilgiler halk kütüphanesi hizmetleri kapsamında yeni bir ülkede çalışma kaygısı gütmeden gönüllü olarak yaşama başlamış yerleşik yabancıların dikkatini çekebileceği en kritik konuların başında gelmektedir. Dini günlerde ve resmi tatillerde yapılan etkinlikler, kültürel aktiviteler, yerel kutlama günleri, yerel festivaller ve yerel gezilerle ilgili bilgi gereksinimlerinin önemli olarak tanımlanması odak grubun hem kendi kültürel değerlerini korumak ve devam ettirmek hem de yerel kültürle kaynaşmak eğiliminde olduklarını göstermektedir (Grafik 29). Bu bulgular ışığında halk kütüphanelerinin yerleşik yabancılarla ev sahibi kültür arasındaki etkileşimi artırıcı rolü ne olabilir sorusu akla gelmektedir. 40
Grafik 29. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Spor ve Boş Zaman Bilgisine Yönelik Gereksinimleri Gündelik ve pratik bilgiler bağlamında yerleşik yabancıların gereksinimleri kesintiye uğramayan, hayati olmamakla birlikte gündelik yaşam kalitesini artırıcı etkiye sahip olması nedeniyle önemli görülen bilgi türleri arasında yer almaktadır (Grafik 30). Yerleşik yabancılardan odak grubun bulgularına bakıldığında halk kütüphanelerinin ülkeye yeni gelen yabancıların gündelik hayatta gereksinim duyduğu bilgilere ulaşmak konusunda başvuru noktası olma görevini yerine getirebilmek için ne gibi adımlar atabileceği sorusu akla gelmektedir. Grafik 30. Kalma Süresi 1-2 Yıl Olan Katılımcıların Gündelik/Pratik Bilgilere Yönelik Gereksinimleri 41