VakıfBank Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu 23 3 Mayıs 211 Bu Haftaki Yazımız... Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar 211 yılı ilk çeyreğinde istihdam piyasalarındaki toparlanma devam ediyor... 211 yılının Ocak Şubat Mart döneminde işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.9 puan düşerek, %11. olarak gerçekleşmiştir. 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle işsizlik oranının oldukça yüksek seviyelere ulaşmasının ardından, 21 yılı genelinde aşağı yönlü hareket eden işsizlik oranının 211 yılı ilk iki ayında bir önceki yıla göre oldukça gerilediği görülmektedir. Önümüzdeki dönemde ise olumlu mevsimsel etkilerin artması ile birlikte işsizlik oranındaki aşağı yönlü hareketin devam etmesi beklenebilir. Bu haftaki raporumuzda işgücü piyasalarında yaşanan bu toparlanma incelenerek büyüme istihdam ilişkisinin yönü incelenecektir. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... İşsizlik oranı Şubat ayında %11. olarak açıklandı... Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, Şubat ayında işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 6 bin kişi azalarak 2 milyon 964 bin kişiye düştü. İşsizlik oranı ise %11. seviyesine geriledi. Tüketici güven endeksi 211 yılı Nisan ayında artış kaydederek 93.46 seviyesine yükseldi... 211 Nisan ayında Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre %.3 oranında arttı. Mart ayında 93.43 olan endeks Nisan ayında 93.46 değerine yükseldi. Merkezi yönetim bütçe dengesi Nisan ayında 1.6 milyar TL fazla verdi... Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre, Nisan ayında bütçe 1.6 milyar TL fazla verdi. Ocak Nisan döneminde Merkezi Yönetim Bütçe dengesi ise 3.68 milyar TL açık verdi. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti 24..211 Kapasite Kullanım Oranı (Mayıs) 74.9 Reel Kesim Güven Endeksi (Mayıs) 116.7 2..211 PPK Faiz Kararı %6.2 %6.2 ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE
211 yılı ilk çeyreğinde istihdam piyasalarındaki toparlanma devam ediyor... 2 211 yılının Ocak Şubat Mart döneminde işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.9 puan düşerek, %11. olarak gerçekleşmiştir. 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle işsizlik oranının oldukça yüksek seviyelere ulaşmasının ardından, 21 yılı genelinde aşağı yönlü hareket eden işsizlik oranının 211 yılı ilk iki ayında bir önceki yıla göre oldukça gerilediği görülmektedir. Önümüzdeki dönemde ise olumlu mevsimsel etkilerin artması ile birlikte işsizlik oranındaki aşağı yönlü hareketin devam etmesi beklenebilir. Bu haftaki raporumuzda işgücü piyasalarında yaşanan bu toparlanma incelenerek büyüme istihdam ilişkisinin yönü analiz edilecektir. Grafik 1 Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) 17. İşsizlik Oranı (%) 16.. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kaynak: TÜİK, TCMB Kas.1 11. 1.1 211 yılının Ocak Şubat Mart döneminde işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.9 puan düşerek, %11. olarak gerçekleşmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 2. puan gerileyerek %1.1 olmuştur. Şubat döneminde tarım dışı sektörde çalışan sayısının 1.2 milyon kişi artmasıyla, 21 yılı Şubat ayında %17. seviyesinde olan tarım dışı işsizlik oranı, 211 yılının aynı döneminde 3.3 puanlık düşüşle %14.2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kasım ayından beri mevsimsel olumsuz etkilerle artış eğiliminde olan işsizlik oranının Şubat ayında ise hem aylık hem de yıllık bazda gerilemesi istihdam koşullarında toparlanma açısından olumlu algılanmıştır. Şubat ayında işsiz sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 6 bin kişi azalışla 2.9 milyon kişiye inerken, bir önceki aya göre ise 8 bin kişilik düşüş görülmüştür. Ayrıca, söz konusu dönemde kentsel bölgelerde bir önceki yılın aynı dönemine göre 3 puan düşüşle %13.3 seviyesine gerileyen işsizlik oranı, kırsal alanda da gerileyerek %7.8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Grafik 2 İstihdamın sektörel kompozisyonuna bakıldığında, Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler (Sağ Eks) tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki 3 4 payının.7 puan, sanayi sektörünün payının.1 2 2 puan, inşaat sektörünün payının.6 puan arttığı, 2 hizmetler sektörünün payının ise 1.4 puan azaldığı 48 gözlenmiştir. Buna göre, Şubat 211 döneminde 46 istihdam edilenlerin %24.4'ü tarım, %2.4'ü 1 44 sanayi, %.9'u inşaat, %49.3'ü ise hizmetler 42 sektöründe yer almıştır. İşsizlik oranında yaşanan 4 düşüş istihdam piyasası açısından olumlu algılanmakla beraber tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının artmaya devam etmesi, Kaynak: TÜİK büyüme açısından endişe yaratmaktadır. Krizin ardından iki yıl geçmesine ve ekonomik toparlanmanın sağlanmasına karşın tarım istihdamının artmaya devam etmesi dikkat çekicidir. Son bir yıl içerisinde tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1.2 milyon artarken, tarım sektöründe çalışan sayısı 33 bin artmıştır. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1
Grafik 3, 4,8 4,6 4,4 4,2 4, 3,8 3,6 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak: TÜİK, TCMB 24 Yaş Arası İşgücü (bin kişi) İşgücü Katılım Oranı 1 49 48 47 46 4 44 43 42 41 3 Dünya istihdam piyasasında, son zamanlarda en çok tartışılan konu 24 yaş arası genç nüfusun istihdamı olup, yaşanan ekonomik krizlerden genç nüfusun yetişkinlere göre daha çok etkilendiği tespi edilmiştir. Uluslararası İşgücü Organizasyonu (ILO) dünyadaki genç nüfusun yaklaşık %9 ının gelişmekte olan ülkelerde yaşadığına dikkat çekerken, Türkiye de de genç nüfusun işsizlik oranı seviyesinin yüksek olduğu görülmektedir. Şubat döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılım oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 puanlık artışla %48. olarak gerçekleşirken, yaşanan bu artışta genç nüfusun işgücüne katılım oranında yaşanan yükseliş rol oynamıştır. İşgücünün eğitim ve yaş dağılımlarına bakıldığında, toplam işgücünün %16.6'sını 24 yaş grubundakilerin oluşturduğu görülmüştür. Bu da Türkiye de önemli bir genç nüfus potansiyeli olduğuna işaret etmektedir. Türkiye de, 21 yılının Şubat ayında %26.9 seviyesinde olan genç nüfusun işsizlik oranının 4.4 puanlık azalışla %22. e gerilemesi olumlu bir gelişme olmakla beraber, bu oranın %13 seviyelerinde olan global genç nüfus işsizlik oranının oldukça üzerinde olduğu görülmektedir. Bu noktada önümüzdeki yıllarda Türkiye nin genç nüfus potansiyelini kullanacak istihdam politikaları uygulaması gerektiği açıktır. Grafik 4 17 İşsizlik Oranı (%) 16 14 13 12 11 1 9 8 Kaynak: TÜİK 2 26 27 28 29 21 211 Açıklanan son veriler çerçevesinde, 211 yılı başında işsizlik oranında izlenen trendi geçmiş yıllarla kıyaslayabilmek için yandaki Grafik 4 incelendiğinde, işsizlik oranının yeniden kriz öncesi seviyelerine döndüğü dikkat çekmektedir. 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle işsizlik oranının oldukça yüksek seviyelere ulaşmasının ardından, 21 yılı genelinde aşağı yönlü hareket eden işsizlik oranının 211 yılı ilk iki ayında bir önceki yıla göre oldukça gerilediği görülmektedir. Önümüzdeki dönemde ise olumlu mevsimsel etkilerin artması ile birlikte işsizlik oranındaki aşağı yönlü hareketin devam etmesi beklenebilir. Aşağı yönlü hareket beklentimiz geçmiş yıllara paralel bir çerçeve çizmekle beraber, söz konusu düşüşün 29 ve 21 yıllarındaki kadar sert olmaması, kriz önceki yıllardakine benzer bir hareketle daha sınırlı olması mümkün olabilir. Bu çerçevede işsizlik oranının yılın ilk yarısı içinde yeniden tek hanelere gerilemesi beklenebilir. Fakat ilk yarı ardından olumlu mevsimsel etkilerin sona ermesiyle işsizlik oranının tekrar çift hanelere yükselerek yılı sonlandırması mümkün olabilir.
Tablo.1 4 Nedenselliğin yönü F değeri P değ. Karar İstihdam piyasalarında yılın ilk çeyreğinde devam eden İşsizlik Or. Büyüme Or. 3.8323 1.6E 8 Red toparlanma, büyüme istihdam Büyüme Or. İşsizlik Or.4471.6471 Red Etme ilişkisinin yönüne ilişkin soruları da yeniden gündeme getirmiştir. İşsizlik oranı ile büyüme arasındaki ilişkiyi desteklemek amacıyla Türkiye büyüme oranı ile işsizlik rakamlarını kullanarak kurduğumuz ekonometrik modelde, değişkenler arasındaki nedenselliğin işsizlik oranından GSYİH büyümesine doğru olduğu görülmüştür. Büyümeden işsizlik oranına doğru bir nedensellik ilişkisi ise bulunmamıştır. 1 Bir başka ifade ile işsizlik oranındaki gelişmelerin büyüme üzerinde etkili olduğu söylenebilecekken, büyümede yaşanan dalgalanmaların işsizlik oranı üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Bu sonuç, özellikle son dönemde yaşanan krizle birlikte bozulmakla beraber, önceki dönemlerde büyüme oranında yaşanan toparlanmaya rağmen işsizlik rakamlarında yaşanan yüksek oranlarla açıklanabilir. Bu durum Türkiye deki yapısal işsizliğe dikkat çekmektedir. Bir başka ifade ile işsizlik oranındaki yükselişin büyüme oranı ile ilişkisinin bulunmadığı, işsizliğin yüksek olmasında Türkiye deki yapısal işsizlik oranının etkili olduğu söylenebilir. Fakat işsizlik oranındaki toparlanma yılın ilk çeyreğine ilişkin GSYİH büyüme oranının da güçlü bir performans sergileyeceğine işaret etmektedir. Grafik 3 2 2 1 21 İşsizlik Oranı (%) 211 Yılın ilk çeyreği ile birlikte Türkiye istihdam piyasalarında yaşanan olumlu performansı diğer ülkelerle karşılaştırmak için yandaki Grafik incelendiğinde ise yaşanan düşüşe rağmen Türkiye nin pek çok gelişmekte olan ülkeden daha yüksek bir işsizlik oranına sahip olduğu görülmektedir. Mart ayında Euro Bölgesi işsizlik oranının %9.9 seviyesinde gerçekleştiği izlenirken, Avrupa nın en büyük ekonomisi olan Almanya da işsizlik oranı Euro Bölgesi nden ayrışarak %7.1 seviyesinde bulunmaktadır. Avrupa Birliği nin yeni üyelerinden Polonya ve Kaynak:IMF, Bloomberg Macaristan gibi ülkelerde ise 211 yılı başında işsizlik oranlarında yaşanan yükseliş dikkat çekmektedir. Gelişmekte olan ülkeler arasında bulanan Güney Afrika da halihazırda çok yüksek olan işsizlik oranının 211 yılında 1.6 puan gerilemesine rağmen olumsuz performansın devam ettiği görülmektedir. Diğer yandan Euro Bölgesi borç krizinde sorunlu ülkeler arasında olan İspanya nın işsizlik oranının da halen yüksek seviyelerde seyrederken, Yunanistan da yılın başından beri %2.6 puanlık artış dikkat çekmektedir. Sonuç olarak, 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle rekor seviyelere yükselen işsizlik oranının 211 yılı ilk iki ayında ise bir önceki yıla göre oldukça gerilediği görülmektedir. Önümüzdeki dönemde ise olumlu mevsimsel etkilerin artması ile birlikte işsizlik oranındaki aşağı yönlü hareketin devam etmesi beklenebilecekken, bu durum büyüme için de 211 yılına ilişkin olarak olumlu bir tablo çizmektedir. 1 Modelde değişkenlerin durağanlık testleri Augmented Dickey Fuller testi kullanılarak kontrol edilmiş ve seriler durağan hala getirilerek (I(1)) Granger Causality testi ile nedenselliklerin yönüne karar verilmiştir.
TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) Reel GSYİH (Yıllık % Değişim). Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y y) 1 9.1 1.... 1 1.. 2 2. 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör 29 21 21 21 21 Payları IV. I. II. III. IV. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım 4.1 8.6 4.2 7.2.6 8.2 Sanayi 2.4 23.8 2. 2.8 21.8 24.2 İnşaat.6.3.6.7.4.7 Ticaret 13.3 12. 13. 13.2 11.8 13. Ulaş. ve Haber. 14.9 14.2. 14.9 13.8 14.7 Mali Kur. 12. 13. 12.4 11.1 11. 13.1 Konut Sah....4 4.9 4. 4.6 Eğitim 2.4 2. 2.4 2. 1.6 1.8 Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1. 1.2 1. 1.2 1.1 1.1 Vergi Süb. 8.6 8.2 8.6 8.6 8. 8. GSYİH.9 12. 1.3.2 9.2 3. 2. 1.. 1. 2. 3. Sektörel Büyüme Hızları (%) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma
Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Yer. Hanehalkı Tük. Har. Dev. Nihai Tük. Har. Gay. Safi Ser. Oluş. Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH Sektör Payları (%)* 29 IV. Çey 21 I. Çey 21 II. Çey 21 III. Çey 21 IV. Çey. 67.6 7.9 7.3 71.2 68. 7.8 9.1 17.7 13.6 13.7 12. 17. 22. 16. 18.1 19.1 17.4 2.2 3.8 4.4 3. 3.9 3.8 4.6 18.3 12.1.1.3 13.6.6 23.1 23.1 2. 22.1 2.8 2.9 26.9 2.2 2.4 27.3 2.4 28.2.9 12. 1.3.2 9.2 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 4 3 2 1 1 2 3 4 Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat *21 Q3 itibariyle Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 3 2 1 1 2 3 8 6 4 2 2 4 6 8 3. 2. 1.. 1. 2. Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) 3. Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ. 6
Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi 4 3 2 1 1 2 3 4 6 Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Mart Ayı 21 211 Petrol Ürünleri 33 2.8 Tekstil 26.1. Gıda 13.9 6.1 Kimyasal Madde 3.6 8 Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Ana Metal Sanayi 16.8 2.4 Metalik Olm. Diğ. Mineral 22.2 6.7 Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Taşıt Araçları 62.3 27.2 Elektrikli Teçhizat 2.4 2.2 Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Giyim. 4.4 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. 22. 2. 18. 16. 14. 12. 1. Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi 7 6 4 3 2 1 21 19 17 13 11 9 7 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.2 May.2 Eyl.2 Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak:OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 7
Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 7 6 6 74.9 9 8 7 6 4 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11 Kaynak: TCMB Kapasite Kullanım Oranı (%) Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Verilen İnşaat Ruhsatları 19,9. 17,9.,9. 13,9. 11,9. 9,9. 7,9.,9. 3,9. 1,9.. 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I 21 III Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 12. 1. 11.. 1. 9. 9. 8. Toplam Sanayide Verimlilik Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 6 4 4 3 3 PMI Endeksi Haziran Eylül Aralık Mart 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Aralık 1 Mart 11 Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 8
ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE 14 2 12 1 8 6 4 2 4.26 4.42 2 1 8.21 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Şub.11 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Şub.11 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz İçecekler Yıllık Aylık 3 3 2 2 1.2.8 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 Gıda Enerji Tüfe, Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler (yıllık % değ.) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3 3 2 2 1 1 2 2 1 2 2 1 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 444 4634 Tarım Sanayi İmalat Sanayi UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 9
İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1 1 Oca. Tem. Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Kaynak: İTO İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi 8 6 4 2 2 4 26M1 26M4 26M7 26M1 27M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 21M1 211M1 211M4 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 1 9 8 7 6 4 1 9 8 7 6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 4 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 1
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16.. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 11. 1.1 2M1 2M 2M9 26M1 26M 26M9 27M1 27M 27M9 28M1 28M 28M9 29M1 29M 29M9 21M1 21M 21M9 211M1 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı.. 4. 4. 3. 3. 3 2 2 1 3 2 1 49 48 47 46 4 44 İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, 11 18 16 14 12 1 98 96 94 92 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 11
Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, 1. 113. 111. 19. 17.. 13. 11. 99. 97. 9. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 12
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi 2 2 1 2 4 6 8 1 Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 12 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6 4 14 24 34 44 4 64 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) 3 1 1 3 7 9 Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) 4 3 2 1 1 2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 13
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 1 11 1 9 9 8 8 7 7 6 Ara.3 Mar.4 Haz.4 Eyl.4 Ara.4 Mar. Haz. Eyl. Ara. Mar.6 Haz.6 Eyl.6 Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2. 2.. 1... Oca.2 Nis.2 Tem.2 Eki.2 Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11 8 7 6 4 3 2 1 Oca.4 Nis.4 Ağu.4 Kas.4 Mar. Tem. Eki. Şub.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Mar.8 Tem.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eyl.9 Oca.1 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK 17 13 1 9 7 3 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Şub.11 Krediler (Yıllık % Değişim) Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK 14
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ 1 2 3 4 6 Bütçe Dengesi Ara.6 Şub.7 Nis.7 Haz.7 Ağu.7 Eki.7 Ara.7 Şub.8 Nis.8 Haz.8 Ağu.8 Eki.8 Ara.8 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Ara.1 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) 31 29 27 2 23 21 19 17 Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge 6 4 3 2 2 3 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) 7 47 37 27 17 7 3 Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku. 48. 46. 44. 42. 4. 38. 36. 34. 32. 3. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Borç Stoku (milyar TL) 38. 36. 34. 32. 3. 28. 26. 24. 22. 2. Oca. Ağu. Mar.6 Eki.6 May.7 Ara.7 Tem.8 Şub.9 Eyl.9 Nis.1 Kas.1 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. 6.
Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 3 2 2 1 22 23 24 2 26 27 28 29 21 2. 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2.. 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar $ sol eksen) Kamu Sektörü (milyar $) Özel Sektör (milyar $) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 3 3 2 2 1 2 2 1 Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Nis.11,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı 7 6 4 3 2 1 14 13 12 11 1 9 8 7 6 Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.11 M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen) 16 Kaynak: TCMB
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 2.3 3.2 3.2.2 6.4 Euro Bölgesi 2. 2.8.9 1.2 9.7 Almanya 4.8 2.7.31 1.2 18 Fransa 2.2 2.2 2. 1.2 36. İtalya 1.1 2.9 2.8 1.2 13.7 Macaristan 2.4 4.7.46 1.2 38. Portekiz.7 4. 9.87 1.2 4. İngiltere 1.8 4. 2.49. 31. Japonya 1.. 3.6.1 42.7 Çin 9.7.3.2 6.31 17.6 Rusya 4.1 9.6 4. 8. Hindistan 8.2 8.82 3.18.7 Brezilya.4 6.1 1.1 12. 112. G.Afrika 3.8 4.2 2.83. 9. Türkiye 9.2 4.26 2.32 6.2 93.46 Beklentiler 211 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Nisan 211) Gelişmiş Ülkeler 2.37 2.23.28 7.78 12.94 Gelişmekte Olan Ülkeler 6.4 6.87 2.66.67 33.6 Tüm dünya 4.4 4.46 ABD 2.7 2.17 3.24 8.3 99.2 Euro Bölgesi 1.62 2.26.3 9.9 87.28 Almanya 2.4 2.18.13 6. 8.11 Fransa 1.64 2.14 2.78 9. 87.62 İtalya 1. 1.9 3.36 8.6 12.2 Macaristan 2.79 4.8 1.4 11.46 76.63 Portekiz 1.1 2.3 8.72 11.93 9. İngiltere 1.6 4.2 2.42 7.83 83.3 Japonya 1.39. 2.3 4.88 229.8 Çin 9.9 4.98.71 4. 17.8 Rusya 4.82 9.31. 7.3 8.4 Hindistan 8.24 7.1 3.66 68.2 Brezilya 4.46 6.26 2.8 6.7 6.71 G.Afrika 3.1 4.93 4.36 24.4 39. TÜRKİYE 4.6.69 8.3 11.44 39.41 17
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 28 29 En Son Yayımlanan 211 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 9 144 92 9 1 11 (21) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %).7 4.8 8.9 (21).1 Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) 17.8 9. 1.4 (Mart 211) Kapasite Kullanım Oranı (%) 64.7 67.6 74.9 (Nisan 211) İşsizlik Oranı (%) 13.6 13. 11. (Şubat 211) 1.8 29 21 En Son Yayımlanan 211 Yılsonu Beklentimiz Fiyat Gelişmeleri Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz TÜFE (Yıllık % Değişim) 6.2 6.4 4.26 (Nisan 211) 7. ÜFE (Yıllık % Değişim).93 8.87 8.21 (Nisan 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 17,1 133,88 131,377 (6..211) M2 494,24 87,8 617,81 (6..211) M3 2,674 6,88 647,484 (6..211) Emisyon 34,289 44,368 48,79 (6..211) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,689 8.696 89,486 (13..211) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 6. 1. 1. (16..211) TRILIBOR O/N 6. 6.4 6.873 (16..211) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 13,991 48,28 6,127 (Şubat 211) 64, İthalat 14,928 18,3 21,6 (Mart 211) İhracat 12,143 113,976 11,8 (Mart 211) Dış Ticaret Açığı 38,786 71,9 9,8 (Mart 211) 83, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 2,6 24,28 23,23 (Nisan 211) Bütçe Giderleri 267,27 293,628 22,467 (Nisan 211) Bütçe Dengesi 2,2 39,6 1,6 (Nisan 211) Faiz Dışı Denge 986 8,697 16,2 (Nisan 211) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 33. 32.8 39.9 (Mart 211) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 111. 12. 126. (Mart 211) Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) 39.8 317.4 317.4 (21 IV. Çeyrek) 18
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 312 4 7 87 Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 312 4 84 89 Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr 312 4 84 88 Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr 312 4 84 18 Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr 312 4 84 83 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 312 4 84 87 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 312 4 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 312 4 84 82 Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 312 4 84 9 Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr 312 4 84 76 İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr 312 4 84 93 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar