UYGULAMA PLANLAYICILARI ÖN SÖZÜ Mali sorumluluk, psikoterapi uygulamasının önemli bir boyutudur. Tedavi programcıları, kamu kuruluşları, klinikler ve uygulayıcılar servis masraflarının karşılanması için terapi planlarını ilgili denetim kurumlarına onaylatmaları ve belgelemeleri gerekmektedir. Uygulama Planlayıcıları ndaki kitap ve yazılım programları uygulayıcıları bu belgelerin şartlarını etkili ve profesyonel bir şekilde yerine getirmeleri için düzenlenmiştir. Uygulama Planlayıcıları serisi tedavi planlaması kitapları geniş bir diziyi kapsamaktadır: şuan dördüncü baskıları sunulan Orijinal Genel Yetişkin Psikoterapi Tedavisi Planlayıcısı, Çocuk Psikoterapi Tedavisi Planlayıcısı (5. Basım, 2014) ve Ergen Psikoterapi Tedavisi Planlayıcısı (5. Basım, 2014) ve son olarak da Tedavi Planlayıcısı geniş bir yelpazeyi hedefleyerek aşağıdaki uygulamalı uzmanlık alanlarını kapsamaktadır: Bağımlılık Eş Zamanlı Bozukluklar Davranışsal Tıp Üniversite Öğrencileri Çift Terapisi Kriz Danışmanlığı Erken Dönem Çocuk Eğitimi Çalışana Yardım Aile Terapisi Eşcinseller ve Lezbiyenler Grup Terapisi Çocuk Adaleti ve Yatılı Okul Mental Reterdasyon ve Gelişimsel Engellilik Nöropsikoloji Yaşlılar Ebeveynlik Becerileri Pastoral Danışma Kişilik Bozuklukları Denetimli Serbestlik ve Şartlı Tahliye Psikofarmakoloji Rehabilitasyon Psikolojisi Okul Danışmanlığı vii
viii Ciddi ve Kalıcı Akıl Hastalığı Cinsel İstismar Mağduriyeti ve Failleri Özel Eğitim Konuşma-Dil Patolojisi İntihar ve Cinayet Risk Değerlendirmesi Gazilik ve Aktif Askerlik Görevi Kadın Sorunları Bunlara ek olarak Tedavi Planlayıcılar ile birlikte ya da tek başına kullanılabilecek eş üç kitap vardır: Gelişim Notları Planlayıcıları: Danışanın semptom sunumu ve sağlayıcının terapötik müdahalesi üzerinde ayrıntılı bir gelişim tablosu menüsü sunmaktadır. Gelişim Notları Planlayıcıların her biri davranışsal tanımlar ve tedavi yaklaşımları ile doğrudan Tedavi Planlayıcısından entegre edilmektedir. Ödev Planlayıcıları: Mevcut sorunlara göre tasarlanmış (anksiyete, depresyon, madde bağımlılığı, öfke yönetimi, yeme bozuklukları ya da panik atak vb.) ev ödevlerini kapsamaktadır. Danışanın Eğitim Notları Planlayıcıları: Yaşam becerileri teknikleri yanı sıra sunuş problemleri ve ruh sağlığı sorunları konusunda danışanlara eğitim vermek ve bilgilendirmek için broşür ve bildiriler sağlamaktadır. Bildirilere CDROM ile bilgisayardan kolaylıkla erişebilir; ruh sağlığı ile mücadele eden danışanlar için bekleme odalarında ve sunumlarda bu bilgileri bülten ya da bilgi notu olarak kullanmak idealdir. Bu seri ayrıca: TheraScribe the #1 Ruh sağlığı profesyonelleri için en çok satan tedavi planlaması ve klinik kayıt tutma yazılım sistemi olan TheraScribe, kullanıcısına Tedavi Planlayıcısı, Gelişim Notları Planlama Uzmanı ya da Ödev Planlama Uzmanı kitaplarından yazılımın genişletilebilir veri tabanına tek klikle detaylı, organize edilmiş, kişiselleştirilmiş ve özelleştirilmiş tedavi planı ve aynı zamanda opsiyonel entegre gelişim notları oluşturma amaçlı bilgi aktarılmasını sağlamaktadır. Psikoterapi Belgeleme Broşürü ve Klinik Belgeleme Kaynak Kitabı gibi alternatif kitaplar, ruhsal sağlık uygulama yönetimi konusunda klinik tedavi uzmanına yardım amacıyla bazı kaynaklar içerir. Bu kitap serilerinin amacı uygulayıcıların sorumlu oldukları dönemde hastalara yüksek düzeyde bakım sağlamaları için ihtiyaç duydukları kaynakları onlara sunmaktır. Kısacası, bu seriler hastalar üzerinde çok, kağıt üzerinde ise daha az zaman harcamanız için hazırlanmıştır. ARTHUR E. JONGSMA, JR. Grand Rapids, Michigan
TEŞEKKÜR İlişkilerindeki görüş ve bakış açılarını bizimle paylaşan ve tedavi ettiğimiz yüzlerce çifte teşekkürlerimizi bir borç biliriz. Bireylerin birbirleri ile çalışmaları konusunda birçok yol bulunmaktadır ve çoğu insan kendilerine özgü olan yolları tercih eder. Oldukça zor koşullar altında bireylerin eşleri ile birlikte çalışma yetenekleri dış ve iç baskılar nedeniyle oldukça dikkat çekici ve saygındır. Problemlerle nasıl başa çıkılacağı, tutum ve davranışların nasıl değiştirilebileceği konusunda bize yol gösteren tüm birey ve çiftlere teşekkür ederiz. İlk Çift Psikoterapisi Tedavi Planlayıcısı on yıl önce yazılmıştır ve bu dönemde yaşlanan nüfus, ekonomik durgunluk ile ilgili çift sorunları ve cinsel amaçlı internet kullanımı ilgili problemler gibi yeni sorunlarla çiftler karşı karşıya kalmıştır. Bu tür sorunlara karşı olan eğilimleri çözmek için bu kitaba emeklilik, ebeveynliğe geçiş ve cinsel amaçlı internet kullanımı ile ilgili bölümler ekledik. Yakın eş şiddeti ve finansal problemlere daha güncel bir yaklaşım perspektifi geliştirmek için çiftlerle ilgili bölümleri güncelledik. Kitabın tüm bölümlerinde, çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalan çiftlerin görüşlerinden, tepkilerinden, gözlemlerinden ve aynı zamanda deneysel literatürden yararlandık, bu yüzden çiftlerin bize sundukları yardımlar ve çeşitli perspektifler için çok teşekkür ederiz. Birçok durumda değişiklikler o kadar çok olumluydu ki çiftlerin ilişkilerinde birbirlerine karşı daha sevecen davrandıklarını ve sevdiklerini hissettim. Bazı durumlarda bireylerin birlikte yaşamaya devam etmeleri için bu değişiklikler yeterli olmayabiliyor fakat bazı durumlarda ise bireylerin kendileri hakkında daha iyi hissetmeleri için birlikte yaşamaya devam etme kararlarına da rastlanabiliyor. Kitabın birçok bölümünde yer alan Kim Halford un düzenleme çalışmaları (ör. Halford, 2004) ve bilişsel davranış terapisine öncülük eden Jim McCullough un (2003) durumsal analiz yaklaşımı konusunda teşekkürü bir borç biliriz. Bu iki yaklaşım birçok hastanın kendi düzenlemesine yardımcı ve destek olmaktadır. Belki de en önemlisi, bireylerin mantıksız düşündüklerini söyleyerek onlara hakaret etme yerine başarılı sonuçlar elde etme olasılığını artırmak için hastaların düşünce ve davranışlarını inceleme konusunda bu iki yaklaşım oldukça fayda sağlamıştır. Ayrıca çiftlerin ilişkisi alanında yaptıkları araştırmalarda entelektüel fikirlerine başvurduğumuz Steven Beach, Ileana Arias, Mark Whisman, Donald Baucom, Doug Snyder, Alan Gurman ve Murray Straus a teşekkürlerimizi sunarız. ix
x TEŞEKKÜR Ayrıca yıllar boyunca bireysel vakaların tedavisi konusunda birlikte çalıştığımız değerli meslektaşlarımız Dina Vivian ve Jose Luis Grana ya çok teşekkür ederiz. K. DANIEL O LEARY ve RICHARD E. HEYMAN Bu projeye önemli derecede uzmanlık bilgisini katan Rick Heyman ve Dan O Leary ye büyük bir saygı duyuyorum. Her ikisi de çok meşgul psikolog olmalarına rağmen hazırlanan bu kitabın içeriği konusunda önemli derecede katkı sağlamışlardır. Çift Psikoterapisi Tedavi Planlayıcısı nın ikinci baskısının güncellenmesinde onlarla beraber çalışmak benim için bir ayrıcalıktır. Çeşitli sorunlar üzerine birçok çifte danışmanlık hizmeti vermişlerdir ve bu kitapta yer alan kanıta dayalı Hedefler ve Müdahaleler konusunda önemli yaklaşımlar geliştirmişlerdir. Proje sürecinde bana karşı sağladıkları yardımlar için onlara saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca editoryal ve üretim personeli olan John Wiley ve Sons a çok teşekkür ederim. Onların çok başarılı olduklarına inanıyorum ve Uygulama Planlayıcıları serisi çalışmalarına sağladıkları katkılardan dolayı onlara minnettarım. Hepinize çok teşekkür ederim. Son olarak kitabın iyi bir içeriğe sahip olmasında bizi karmakarışık kaoslardan kurtaran baskı yöneticisi Sue Rhoda ya çok teşekkür ederim. ARTHUR E. JONGSMA, JR.
ÇEVİRENİN ÖN SÖZÜ Günümüzde eşlerin anlaşamaması ve çatışması aile içinde birçok problemin çıkmasına neden olmaktadır. Ruh sağlığı alanında çiftlerle çalışan uzmanların ve aynı alandaki lisans/yüksek lisans öğrencilerin kullanabileceği elinizdeki bu kitapta; çiftler arasındaki çatışmaları çözmek için gerekli olan birçok problemin çözüm yolu ve izlenecek aşamalar anlatılmıştır. Her bir konu kanıta dayalı terapi planları ile terapi sürecini açıklayarak hızlandırır ve en önemlisi de yapılandırmayı kolaylaştıracak birçok üstünlük sağlar. Böylelikle danışanlarla daha etkili ve istenen niteliklerde zaman geçirilmiş olur. Çiftlerde görülebilecek 35 farklı problemi 1000 in üzerinde terapik amaçla açıklaması, danışmanlarınızda büyük bir konfor ve rahatlık sağlayacak, seanslarınızı yapılandırmanızı kolaylaştıracaktır. Konuların sistematik bir şekilde sunulmasını danışmanlık seanslarınızı raporlaştırmanızı kolaylaştıracaktır. Ayrıca kendi deneyim ve gözlemlerinizi de ekleme imkanı sunmaktadır. Çift Psikoterapisi Tedavi Planlayıcısı nın dilimize çevrilmesinde desteğini eksik etmeyen değerli dostum Ümit CURA ya; bu eserlerin ülkemize kazandırılmasında bana ufuk olan Mevlana Üniversitesinin tüm mensuplarına; bu dönemde hep yanımda olan eşim ve çocuklarıma ve Nobel Akademik Yayıncılık ın değerli çalışanlarına teşekkür ederim. Aziz YILDIRIM Uzm. Psk. Dan. Mevlana Üniversitesi Konya xi