Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ II DERSİ BETON TEKNOLOJİSİ. TAZE ve SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ II DERSİ BETON TEKNOLOJİSİ TAZE ve SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ 1

BETONDA KALİTE KONTROLÜ TAZE BETON İşlenebilirlik Deneyleri (çökme, Vebe, Sarsma tablası, Kelly Topu) B.H.A. Beton Sıcaklığı Hava içeriği SERTLEŞMİŞ BETON TAHRİBATLI DENEY Karot çıkarma LABORATUVAR DENEYLERİ TAHRİBATSIZ DENEYLER Beton tabancası Ses geçirme ÖRNEK ALMA Mekanik deneyler Basınç, Çekme Eğilme B.H.A., Su emme, Boşluk oranı, Kılcallık, Geçirimlilik, Boy değişimi Mikro yapı incelemeleri Kimyasal analiz 2

9 YAPI MALZEMESİ İŞLENEB LENEBİLİRLİK DENEYLERİ 3

BETONDA KALİTE KONTROL İŞLENEB LENEBİLİRLİK K DENEYLERİ Çökme deneyi VeBe deneyi Sıkıştırılabilme derecesi deneyi (Walz( deneyi) Yayılma deneyi Sıkıştırma faktörü deneyi Kelly topu deneyi 4

BETONDA KALİTE KONTROL Kendiliğinden inden Yerleşen en Beton 5

BETONDA KALİTE KONTROL Kendiliğinden inden Yerleşen en Beton 6

BETONDA KALİTE KONTROL Kendiliğinden inden Yerleşen en Beton 7

BETONDA KALİTE KONTROL Kendiliğinden inden Yerleşen en Beton 8

BETONDA KALİTE KONTROL Kendiliğinden inden Yerleşen en Betonlarİçin İşlenebilirlik Ölçüm m YöntemleriY Kendiliğinden inden yerleşen en beton (KYB) gibi çok akıcı kıvama sahip olan karışı ışımların n işlenebilirlikleri i ve akıcılık özelliklerinin tayini buraya kadar sözü edilen işlenebilirlik i deneyleri ile belirlenemez. KYB nin işlenebilirliği i yüksektir. y KYB nin doldurma kapasitesi, dar engeller arasından geçiş yeteneği i ve segregasyona karşı direnci yüksek y olmalıdır. Çok akıcı kıvamda olup, bu üç karakteri birden sağlayabilen betonlar kendiliğinden inden yerleşen en beton olarak sınıflands flandırılabilir. labilir. Çok akıcı kıvamdaki her beton kendiliğinden inden yerleşen en beton değildir. 9

BETONDA KALİTE KONTROL KYB de uygulanan bazı deneyler Deney Yöntemi Değerlendirilen Özellik 1 Çökme - yayılma Doldurma yeteneği / akıcılık 2 50cm çapa yayılma süresi (t 50 ) Viskozite / akıcılık 3 J - halkası Geçiş yeteneği 4 V kutusu akış süresi Viskozite / akıcılık 5 V kutusu deneyinde t 5 dakika Segregasyon direnci 6 L kutusu deneyi Geçiş yeteneği 7 U kutusu deneyi Geçiş yeteneği 8 Kajima kutusu deneyi Görünür geçiş yeteneği 9 GTM görüntü stabilite testi Segregasyon direnci 10 Orimet deneyi Doldurma yeteneği 10

BETONDA KALİTE KONTROL Çökme Yayılma Deneyi Doldurma yeteneği / akıcılık 11

J - Halkası Deneyi BETONDA KALİTE KONTROL Geçiş yeteneği 12

V-Kutusu Deneyi BETONDA KALİTE KONTROL Viskozite / akıcılık Segregasyon direnci 13

U-Kutusu Deneyi BETONDA KALİTE KONTROL Geçiş yeteneği 14

L-Kutusu Deneyi BETONDA KALİTE KONTROL Geçiş yeteneği 15

HAVA İÇERİĞİ BETONDA KALİTE KONTROL HAVA MİKTARI (HAPSOLMUŞ veya SÜRÜKLENMİŞ) BETON DİZAYNININ KONTROLU HAVA SÜRÜKLEYİCİ KATKI KULLANILDIYSA ETKİNLİĞİNİN KONTROLÜ BETONUN HOMOJENLİĞİNİN KONTROLÜ HAVA ÖLÇER (AEROMETRE) 16

BETONDA KALİTE KONTROL BİRİM M HACİM M AĞIRLIK A TESTİ B.H.A. DENEYİ HACMİ BELLİ bir KALIBA DOLDURULAN BETONUN TARTILMASI BETON TASARIMININ KONTROLU BETONUN HOMOJENLİĞİNİN KONTROLÜ 17

BETONDA KALİTE KONTROL TAZE BETON SICAKLIĞI BETON SICAKLIĞI İDEAL SICAKLIK 15 C CİVARI < +5 C veya > +32 C ÖNLEM ALMAK ŞART 18

BASINÇ DENEYİ ve BASINÇ DAYANIMI 19

BASINÇ DENEYİ ve BASINÇ DAYANIMI σ = P A Betonun basınç dayanımı : Eksenel basınç yükü etkisi altındaki betonun kırılmamak için gösterebileceği direnme kabiliyeti (betonda oluşan maksimum gerilme) 20

EĞİLME DENEYİ ve EĞİLME DAYANIMI 21

EĞİLME DENEYİ ve EĞİE ĞİLME DAYANIMI Laboratuvarda yapılan eğilme e dayanımı belirleme deneyleri standartlara göre g iki grupta toplanabilir: 4 Nokta eğilme e deneyi 3 Nokta eğilme e deneyi 22

EĞİLME DENEYİ ve EĞİE ĞİLME DAYANIMI P P /2 P /2 L/2 L/2 L L/3 L/3 L L/3 P/2 T + - P/2 P /2 T + 0 - P /2 M + + M + + + P L/6 P L/6 PL/4 23

EĞİLME DENEYİ ve EĞİE ĞİLME DAYANIMI P L/2 L/2 L P/2 T M + + + - P/2 Tekil yüklemeli y deneylerde açıkla klık boyunca tek noktada (açıkl klık k ortası, yükleme noktası) ) maksimum moment oluşur ur ve o noktada kesme kuvveti de değer er değiştirmektedir. PL/4 Dolayısı ile saf eğilme e durumundan söz s edilemez. 24

EĞİLME DENEYİ ve EĞİE ĞİLME DAYANIMI P /2 P /2 L/3 L/3 L/3 T M P /2 + L 0 + + + P L/6 P L/6 - P /2 İki noktadan yüklemeli y deneylerde maksimum moment belirli bir aralıkta değer er almaktadır. Bu aralıkta kesme kuvveti sıfırds rdır. r. Bir başka deyişle, salt eğilme e hali söz s konusudur. Eğilme deneylerinde sadece eğilme e etkisi inceleneceğinden inden iki noktadan yüklemeli y ikinci deney yöntemi y daha sağlıkl klı sonuçlar vermektedir. 25

ÖRNEK ŞEKLİ ve BOYUTLARI 4 Nokta eğilme e deneyi M W P L 6 b h 6 σ = = 2 3 Nokta eğilme e deneyi M W P 4 b h 6 L σ = = 2 26

ÖRNEK ŞEKLİ ve BOYUTLARI 4 Nokta eğilme e deneyi 3 Nokta eğilme e deneyi Hangi deney yönteminde y eğilme e dayanımı daha düşük d çıkar? Hangi deney yöntemi y daha güvenilirdir? g 3 nokta eğilme e deneyi ile alınan sonuçlar 4 nokta eğilme e deneyindekine göre g daha yüksektiry 27

ÇEKME DAYANIMI 28

BETONDA KALİTE KONTROLÜ DOĞRUDAN ÇEKME DAYANIMI İlk çekme deneyi örnekleri σ = P A Son çekme deneyi örnekleri 29

BETONDA KALİTE KONTROLÜ DOĞRUDAN ÇEKME DAYANIMI Deneyler sonucunda, basınç dayanımının değeri arttıkça çekme dayanımının arttığı, fakat çekme/basınç dayanımı oranının düştüğü belirlenmiştir. 30

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Çekme yüklerinin y dolaylı olarak uygulanması ile çekme dayanımının tespit edildiği i bu yöntem y Brezilya Yarma Deneyi olarak da adlandırılmaktad lmaktadır. İlk olarak 1953 yılında y Brezilyalı Carnerio ve Barcellas tarafından önerilen bu deney yönteminde, y genellikle silindir beton örnekleri kullanılmaktad lmaktadır, ayrıca küp k örnekler de kullanılabilmektedir. labilmektedir. 31

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Bu deneyde, yatay olarak presin tablaları arasına yerleştirilen, basınç deneylerinde de kullanılan, lan, silindir beton örneklerinin altına ve üstüne yerleştirilen plakalara dik yönde basınç yüklemesi uygulanarak gerçekle ekleştirilmektedir. 32

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Yükün n arttırılmas lmasıyla, dolaylı olarak çekme gerilmeleri oluşur ur ve örnek ekseni boyunca yarılarak göçg öçer. 33

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Elastisite teorisine göre, g şekilde gösterildiği i biçimde imde yüklenen y bir silindirin yük y k ekseni doğrultusundaki düzleminde, birbirine dik asal çekme ve basınç gerilmeleri oluşur. ur. Yükün n uygulandığı yerlerde oluşan yerel basınç gerilmeleri, bu noktalardan uzaklaştıkça çekme gerilmelerine dönüşmekte ve bu çekme gerilmeleri çap boyunca sabit kalmaktadır, kesitin orta bölgesinde b oldukça üniform dağı ğılımlı çekme gerilmeleri oluşmaktad maktadır. 34

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Burada uygulanan gerilme iki yönly nlü olduğundan undan asıl çekme dayanımından ndan daha büyük b k değerler erler elde edilir Yarma deneyi süresince, s deney aletinin (presin) yükleme y tablalarının n silindir örneğe e göre g dikey bir düzlemde d tutulması sağlanmal lanmalıdır. 35

BETONDA KALİTE KONTROLÜ YARMADA ÇEKME DAYANIMI Mukavemet dersi bilgilerinden yararlanarak, şu şekilde ifade edilir : Basınç gerilmesi : 2P πld D r(d 2 r) 1 Çekme gerilmesi = 2P πld P:silindire uygulanan basınç yükü, L:silindir örneğin uzunluğu, u, D:silindir örneğin çapı, r ve (D-r): seçilen elemanın n yükleme y noktalarına na uzaklıklar klarıdır. r. 36

BETONDA KALİTE KONTROLÜ ÇEKME DAYANIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ EKSENEL ÇEKME ( f ct ) SİLİNDİR R YARMA( f ct ) EĞİLME ( f ct ) ( f ct = ct ) 1.5 = ( f ct ) 2.0 37 f ct 37

BETONDA KALİTE KONTROLÜ ÇEKME İLE BASINÇ DAYANIMI ARASINDAKİ İLİŞKİ ÇEKME DAYANIMI BASINÇ DAYANIMI İLE TABLOLAR f ctk = 0,35 f ck (TS500) Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları Betonun çekme dayanımı (doğrudan) basınç dayanımının n yaklaşı şık k 10 da biri kadardır. r. Eğilmede çekme dayanımı ise basınç dayanımının yaklaşı şık k 5 de 5 biri kadardır. r. 38

BETONDA KALİTE KONTROLÜ ÇEKME İLE BASINÇ DAYANIMI ARASINDAKİ İLİŞKİ Basınç Dayanımı/Çekme Dayanımı Oranı 20 15 10 5 0 C16 C18 C20 C25 C30 C35 C40 C45 C50 Beton Sınıfı 39

BETONDA KALİTE KONTROLÜ ÇEKME İLE BASINÇ DAYANIMI ARASINDAKİ İLİŞKİ Beton dayanımı (MPa) Oran (%) Basınç Eğilme Çekme Eğilme dayanımı / Basınç dayanımı Çekme dayanımı / Basınç dayanımı Çekme dayanımı / Eğilme dayanımı 6,9 1,6 0,8 23,0 11,0 48 13,8 2,6 1,4 18,8 10,0 53 20,7 3,3 1,9 16,2 9,2 57 27,6 4,0 2,3 14,5 8,5 59 34,5 4,7 2,8 13,5 8,0 59 41,3 5,3 3,2 12,8 7,7 60 48,2 5,9 3,6 12,2 7,4 61 55,1 6,4 4,0 11,6 7,2 62 62,0 7,0 4,3 11,2 7,0 63 40

BETONUN DİĞD İĞER ÖZELLİKLERİ KESME DAYANIMI AŞINMA DAYANIMI 1. Yüzeysel aşınma 2. Kavitasyon(oyulma) 3. Erozyon DARBEYE DAYANIKLILIK BETONUN f-εf DAVRANIŞI ve ELASTİSİTE TE MODÜLÜ 41

BETONUN DİĞD İĞER ÖZELLİKLERİ BETONUN f-εf DAVRANIŞI f f c f c 3 ε 0 ε bm ε 42

σ σ σ Doğrusal Elastik ε Doğrusal Olmayan Elastik ε Doğrusal Olmayan İç Sürtünmeli Elastik 43

GERİLME LME-ŞEKİL L DEĞİŞ ĞİŞTİRME İLİŞKİSİ ve ELASTİK K DAVRANIŞ Yük k altında belirli mertebede şekil değiştirme gösteren, g yük y kaldırıld ldığında ilk haline dönen d malzemelere elastik malzemeler denilmektedir. Malzemenin bu tür t r davranışı elastik davranış olarak tanımlanmaktad mlanmaktadır. Bu tür t r davranış ışta Hooke Kanununa na uygun olarak gerilmelerle şekil değiştirmeler orantılıdır. r. σ= ε E σ: Gerilme ε: Birim şekil değiştirme E. Elastisite modülü 44

Betonun ve beton bileşenlerinin gerilme-şekil değiştirme ilişkileri Gerilme agrega beton Çimento hamuru Birim şekil değiştirme 45

Betonun basınç yüklemesi ve yükün y n kaldırılmas lması sırasındaki gerilme-birim deformasyon ilişkisi gerilme basınç dayanımı yükün boşaltılması kalıcı deformasyon Birim deformasyon 46

Farklı dayanım m sınıflars flarındaki betonların tipik gerilme-birim deformasyon eğrileri e * Yüksek Y dayanıml mlı betonların elastisite modülü daha yüksek y olduğundan undan aynı gerilme değerinde erinde mukavemeti yüksek y olan beton daha az deformasyon yapar 47

Betonun f-εf İlişkisini Tanımlamak İçin Geliştirilmi tirilmiş Bağı ğıntılar Beton için i in gerilme-birim deformasyon eğrisi e sadece bir malzeme özelliği i olmayıp p deney koşullar ullarından da etkilenmektedir. Dolayısıyla, yla, gerilme-birim deformasyon eğrisi için i in bir denklem formüle etmek oldukça a güçg üçtür. Ancak, böyle b bir bağı ğıntı,, yapısal analiz için i in oldukça kullanış ışlıdır. Bu sebeple betonun gerilme-birim deformasyon ilişkisini bağı ğıntılarla temsil edebilmek için i in bir çok çalışma yapılm lmıştır. 48

Voellmy bağı ğıntısı Bir εi ye karşı şıt t fi, alıns nsın, n, şekil değişimi imi εi den itibaren ε kadar artarsa, gerilme de f f kadar artacaktır. r. Yalnız z (εi),( (ε o ) a a ne kadar yakın n ise, aynı ε 'na karşı şıt t gelen f f o kadar küçük üçüktür. df dε = K ( ε ) ε 0 denkleminin integralişu şekilde hesaplanabilir: f 2 ε = K ε.ε0 2 f ε = K.ε ε0 2 49

Sınır şartlarından ε = ε 0 iken f = f c K parametresi şu şekilde hesaplanabilir: ε0 fc = K.ε0 ε0 = 2 K yerine konulursa, 2( f ) c ( ε ) 2 - K ( ε ) 0 2 2 2( f ) c ( ε ) 2 ε f = -. ε ε0 =. ε ε0 2 0 fc f =.ε 0 ( ε ) 0 2 ( 2ε ε) 0 = c ε ε K = - 0 ε 2 2( fc ) ( ε ) 2 0 2 ε Bu denklem < 1 ε değerleri için geçerlidir 0 f f ε ε 0 50

Smith ve Young bağı ğıntısı: f 1- ε ε = f e 0 c ε ε 0 Smith ve Young bağı ğıntısının n deney verilerine daha iyi uyum sağlad ladığı ifade edilmektedir. 51

Betonun f - ε eğrisinin, εo'dan büyük b k birim kısalmalara k karşı şıt t gelen düşüşd bölgesinin de, betonarme elemanların davranış ışlarında önemli yeri vardır. r. Yapılan çalışmalar, doğrusal bölge b dışıd ışındaki zorlamalar altında, en dışd ıştaki lifin birim kısalma k değeri eri εo'a ulaştığı ığında kırılma k durumuna hemen ulaşı şılmadığını ve elemanın n yük y k taşı şımaya devam ettiğini ini göstermig stermiştir. tir. Bu davranışı ışın n kaynağı f - ε eğrisinin, εo o 'dan büyük b k birim kısalmalara karşı şıt t gelen düşüşd kısmıdır. Eğrinin E bu özelliğinden inden dolayı,, en dışd ıştaki lif taşı şıma gücüg kapasitesine ulaşı şınca, aşıa şırı gerilmeleri daha az zorlanan komşu u liflere aktarmaktadır. r. Bu olay gerilmelerin yeniden dağı ğılımı (redistribution)) adını alır. Bu davranış nedeniyle Betonarmede Taşı şıma GücüG hesap kavramı ve yöntemi y doğmu muştur. 52

Poisson Oranı Eksenel yüke maruz kalmış bir malzemede elastik bölge b içerisinde yanal birim deformasyonların eksenel birim deformasyona oranı Poisson oranı olarak adlandırılır. r. Betonun Poisson oranı 0.15 ile 0.22 arasında değişir. ir. µ = ε ε y εy: yanal birim şekil değiştirme ε: eksenel birim şekil değiştirme 53

ELASTİSİTE TE MODÜLÜ Malzemenin elastisite modülü veya elastik modülü rijitliğinin inin bir ölçüsüdür. Malzemenin şekil değiştirmeye karşı koyabilme kapasitesini gösterir. g Betonda değişik ik sebeplerle oluşan şekil değiştirmelerin ve gerilmelerin hesabı için in elastisite modülünün bilinmesi gereklidir. Yük k altındaki basit elemanlarda gerilmelerin ve karmaşı şık k yapılarda momentlerin ve sehimlerin hesabı için in de elastisite modülüne ihtiyaç vardır. r. 54

Basınç veya çekme altında betonun statik elastisite modülü eksenel yükleme altında gerilme-birim deformasyon eğrisinin e eğimi e olarak verilir. Betonun gerilme-birim deformasyon eğrisinin e doğrusal olmayan karakterinden dolayı elastisite modülünün n bulunmasında nda zorluklar yaşanmaktad anmaktadır. Bu nedenle elastisite modülünün n hesabında farklı tanımlar geliştirilmi tirilmiştir 55

ELASTİSİTE TE MODÜLÜ f f c Teğet Modülü 0.4 f c Teğet Modülü: f -ε eğrisine herhangi bir noktada çizilen teğetin eğimi Uygulamada bu teğet yaklaşık olarak eğrinin 0.4 fc gerilmesine karşıt gelen noktası esas alınarak çizilir. ε 56

ELASTİSİTE TE MODÜLÜ TE MODÜLÜ f Başlangıç Modülü f c ε Başlangıç modülü: f-ε eğrisinin başlangıçtaki teğetinin eğimi (E t = tanα) 57

ELASTİSİTE TE MODÜLÜ f f c Sekant Modülü Sekant modülü; f - ε eğrisinin herhangi bir noktasını, koordinat merkezine birleştiren doğrunun eğimidir. ε Gerilmenin değeri ile değişir. Bu nedenle, sekant modülünün hesaplandığı gerilme değeri belirtilmelidir. Gerilme değeri, dayanımın (fc) belirli bir oranı olarak seçilir. Bu oran İngiliz standardında %33 Amerikan standardında ise %40 olarak öngörülmüştür. 58

Dinamik Elastisite Modülü (Ed) f-ε eğrisinin şekli uygulanan gerilmenin hızına h bağlı (Et) Hız z arttıkça a Et daha büyük b k değerler erler alır. Ed, Et nin alabileceği i en fazla değerdir. erdir. Genel olarak en çok 2-42 4 dakika süren, s bir basınç deneyinden elde edilen, f-εf eğrisinin başlang langıç teğetinin etinin eğimi e Ed, dinamik elastisite modülü olarak kabul edilebilir. Dinamik elastisite modülü ultrasonik ölçümlerle de bulunabilmektedir. Dinamik elastisite modülü,, gerilmenin büyüklb klüğüne ve gerilme artım hızına bağlı olmadığı ığından, diğer elastisite modüllerine kıyasla k daha güvenilirdir. Yüksek Y dayanıml mlı betonlarda daha büyük b k değerler erler alır. 59

Chord (Kiriş) ) Modülü Bazen deney sırass rasında, gerilme- birim deformasyon eğrisinin e başlang langıcı içbükey olarak gözlenir. g Böyle B durumlarda gerilme- birim deformasyon eğrisi e üzerindeki iki nokta arasında çizilmiş doğrunun eğimi olan Chord (kiriş) Modülünün kullanımı tercih edilebilir. Çoğu u standart betonun elastisite modülünün n ve Poisson oranının bulunması için in kiriş metodunu tanımlar. Bu amaçla, 150 x 300 mm lik silindir örnekler kullanılır. Deformasyonlar komparatör (dial gage) ) veya strain gage ile ölçülür. Sünme S olayını devre dışıd bırakmak ve komparatörün oturmasını sağlamak amacıyla deney sırass rasında en az iki ön n yükleme y yapılır. 60

Elastisite modülü deneysel yöntemler y dışıd ışında şu şekillerde de hesaplanabilir: f-ε eğrisi için i in kabul edilen fonksiyonun ε 'na göre türevi, t ε = 0 durumunda betonun elastisite modülünü verir. Örneğin, Voellmy parabolü betonun f-εf eğrisini simgeliyorsa ; = f bağıntısının ε na göre türevi 2 ε ε 2.fc.ε ε f fc 2 - ε 0 ε = 2 0 ε0 ( ε0 ) c df dε = 2.f ε 0 c - 2ε ( ε ) 0 2 f c ε=0 için df dε = 2.f ε 0 c E = 2.f ε 0 c 61

Smith - Young fonksiyonunun betonun f-f ε davranışı ışını simgelediği i varsayılırsa ; f 1- ε ε 0 = f e c ε ε 0 fonksiyonunun ε na göre türevi alınırsa df dε 1- ε ε 1-1 ε 1 = + 0 f 0 ε c e fc. e ε0 ε0 ε0 ε ε=0 için df d ε = E = e. ε f c 0 62

Ampirik formüllerden elastisite modülü tahmini L'Hermite formülü E = K f c ACI Building Code 318-92 K parametresi : 18 000-23 000 Normal ağıa ğırlıklı betonlar için i in (ρ=2300( kg/m3) E c = 4.73 f c E fc<40 MPa = 3.32 f 6.9 40<fc<80 MPa c c + E c = 3.65 f c 80<fc<140 MPa 63

TS 500 E = 3250 f + cj ckj 14000 f ckj = betonun 28 günlük karakteristik silindir basınç dayanımı CEB-FIB-90 Model Code 64

Ultrases yöntemi L uzunluğunda unda bir beton üzerinde özel aygıtlarla üretilen ultrases dalgalarının, n, beton elemanın n bir ucundan diğer ucuna varabilmesi için, i in, geçen en (t) zamanı mikrosaniye mertebesinde ölçülür. Beton içindeki i indeki V ses hızı h ; E V = = V 2 L t x δ g olarak cm/s boyutunda bulunur δ: betonun birim hacim ağırlığı, g: yerçekimi ivmesidir Boyut değişimi yapıldığında 5 2 E = 10 xv x bağıntı şu şekle gelir : 9.81 δ Burada, V km/sn, δ kg/lt, E kgf/cm 2 birimlerinde alınır 65

Değişik sınıftaki betonların farklı standart ve bağıntılara göre tahmini elastisite modülleri Elastisite Modülü (MPa) f c (MPa) TS500 ACI CEB Smith- Young Voellmy 20 28534 21153 27088 27100 20000 30 31801 25907 31008 35348 26087 40 34555 29915 34129 43360 32000 50 36981 30376 36764 45167 33333 80 43069 36595 43000 72267 53333 66

Betonun Elastisite Modülünü Etkileyen Faktörler Agrega Düşük ya da orta dayanım sınıfındaki betonlarda beton dayanımıagrega porozitesi tarafından fazla etkilenmez Bağlayıcı hamur S/Ç oranı, hidratasyon derecesi, hava içeriği ve mineral katkıların varlığı çimento hamuru elastisite modülü 7-30 GPa Ara yüzey geçişbölgesinin yoğunluğunun artışının yararlıetkisi basınçdayanımından daha çok gerilme-birim deformasyon eğrisinde görülmektedir Deney koşulları Karışım özellikleri ve kür yaşı aynı olan betonlardan ıslak olarak test edilmiş örnekler kuru olarak test edilmişörneklerden yaklaşık %15 daha yüksek elastisite modülü değerleri verebilmektedir.

ÖRNEK SORULAR ÖRNEK -1 20 cm ayrıtl tlı bir beton küp k üzerinde yapılan basınç deneyinde; 12 tonluk yük y k altında betonun 1,6x10-2 mm kısaldk saldığı,, 6 ton yük y k altında ise 0,83x10-2 mm kısaldığı ölçülmüştür. Bu sonuçlara göre g betonun σ-ε (f-ε) ) davranışı Voellmy Parabolü ile simgelenmekte ise betonun olası basınç dayanımını bulunuz. ε ε f = f c (2 ) ε ε 0 0 E = 2f c ε 0 *** Çözümleri sınıfta yapılmıştır. 68

ÖRNEK -2 ÖRNEK SORULAR 15 cm çaplı,, 30 cm yükseklikli y beton silindir örnekleri ortalama 56 ton basınç yükünde kırılmk lmışlardır. r. Kırılma K anında nda ise 0,6 mm kısalmk salmışlardır. r. Betonun f-εf davranışı Smith Young fonksiyonu ile simgelenmektedir. a)basınç dayanımını ve kırılma k anındaki ndaki birim şekil değişimini imini hesaplayınız. b)elastisite modülünü hesaplayınız. c)bu malzemeden yapılm lmış 40*20 cm enkesitli,, 2,50 m yükseklikli kolonun en fazla 1,25 mm kısalma k yapmasına izin verilmektedir. Söz S z konusu kolona kaç ton yük y k emniyetle yüklenebilir? (Emniyet katsayısı=2,5) *** Çözümleri sınıfta yapılmıştır. f ε 1- ε 0 = e f c ε ε 0 E = fc* e ε 0 69

ÖRNEK SORULAR ÖRNEK -3 10*10*50 cm ayrıtl tlı bir beton prizma üzerinde eksenel doğrultuda yapılan ultrases deneyinde sesin 50 cm lik boyu 128 mikrosaniyede geçti tiği saptanıyor. Bu betondan yapılacak 275 cm yükseklikli y ve 40*40 cm enkesitli bir kolon 91200 kg lık düşey ve eksenel yük k altında ani olarak ne miktarda kısalk salır? Varsayımlar; betonun f-εf davranışı Voellmy parabolüne uymaktadır. L Hermitte formülü geçerlidir. erlidir. K=20000 alınacakt nacaktır. Betonu birim hacim ağıa ğırlığı 2,4 kg/lt lt dir. Kolonun kendi ağıa ğırlığı ve burkulma ihmal edilecektir. ε ε f = f c (2 ) ε ε 0 0 E = E 5 2 10 * V * E = K f c *** Çözümleri sınıfta yapılmıştır. = 2 f c ε 0 g V = L t 70

BETONUN ZAMANA BAĞLI ŞEKİL DEĞİŞTİRMESİ BÜZÜLME (RÖTRE) SÜNME

HİDROL RÖTRE DROLİK (KURUMA)RÖTRE BOŞLUKLARDAK LUKLARDAKİSUYUN KAYBI TERMİK K RÖTRER KÜTLE BETONLARINDA İÇ-DIŞ SICAKLIK FARKI BÜNYESEL RÖTRER ÇİMENTO HİDRATASYON H ÜRÜNLERİNİN DAHA AZ HACİM M KAPLAMASI ERKEN PLASTİK K RÖTRER TERLEMENİN N BUHARLAŞMAYI KARŞILAYAMAMASI KARBONATLAŞMA RÖTRESR TRESİ KARBONATLAŞMA SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN SUYUN BUHARLAŞMASI 3Ca(OH) 2 +CO 2 CaCO 3 +H 2 O

BETONUN ZAMANA BAĞLI DAVRANIŞI SÜNME : Üzerine uygulanan sabit gerilme nedeniyle malzemenin zamanla artan bir deformasyon göstermesi f ε t t 73

Betonda tekrarlıyükleme kleme ve yorulma YORULMA Beton tekrarlı yükleme altında birkaç dakikada bulunan statik dayanımından daha düşük bir değerde göçebilir. Örn: Deniz yapıları, köprüler, havaalanı vb. yapılarda kullanılan betonlar, öngerilmeli beton yapı elemanlarında, kreyn kirişlerinde, makine temellerinde, dinamik yükler altında yorulma olayı önem kazanabilir 74

Tekrarlı yükleme altında betonun gerilme-şekil değiştirme ilişkisi Tekrarlı eğilme yüklemesine maruz betonda tipik yorulma eğrileri Betonun tipik yorulma eğrisi p=0.5 (kırılma olasılığı%50)

Betonun yorulma dayanımı (10 6 yükleme) betonun yorulma dayanımı10 6 yüklemede kırılma oluşturmayan en büyük gerilme olarak tanımlanır

BETON ÜRETİMİNİN İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROLÜ 77

BETON ÜRETİMİNİN İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROLÜ Betonun basınç dayanımı birçok faktöre bağlı Bu nedenle beton kalitesi olasılığa dayalı istatistiksel yöntemlerle belirlenmeli ARİTMET TMETİK K ORTALAMA YETERLİ DEĞİ ĞİL! BETON KALİTESİKARAKTERİSTİK DAYANIMA GÖRE KONTROL EDİLMELİDİR! 78

BETON ÜRETİMİNİN İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROLÜ TS 500(2000) f cm f ck + 1 MPa f cmin f ck -3 MPa TS 500(2000) Hiç Yok TS EN(206-1) f cm f ck + 4 MPa f cmin f ck -4 MPa TS EN(206-1) f cm f ck + 1.48σ f cmin f ck -4 MPa PARTİ BAZINDA DENETİM TÜM ÜRETİMİN DENETİM KAREKTERİSTİK BASINÇ DAYANIMI: Beton basınç dayanımının n bu değerden erden daha düşük d k olma olasılığı ığının %5 olduğu u değerdir erdir (TS EN 206). %5 1.48 1.48 79

Sayısal örnek TS EN 206-1 GRUP KÜP DAYANIMI 28. gün (N/mm 2 ) Değerlendirme: fcm fck + 4.0 fcmin fck 4.0 1 28.8; 27.0; 29.2 fcm=28.3 < 25.0 + 4= 29.0 fcmin=27.0 > 25.0-4= 21.0 2 30.4; 28.5; 29.4 fcm=29.4 > 25.0 + 4= 29.0 fcmin=28.5 > 25.0-4= 21.0 3 24.8; 25.6; 26.8 fcm=25.7 < 25.0 + 4= 29.0 fcmin=24.8 > 25.0-4= 21.0 4 29.0; 28.7; 29.7 fcm=29.1 > 25.0 + 4= 29.0 fcmin=27.8 > 25.0-4= 21.0 5 26.5, 28.5; 27.2 fcm=27.4 < 25.0 + 4= 29.0 fcmin=26.5 > 25.0-4= 21.0 6 26.6; 28.0; 27.5 fcm=27.3 < 25.0 + 4= 29.0 fcmin=26.6 > 25.0 4= 21.0 Tüm üretim f cm = 27.9 σ= 1.49 Beton sınıfı C20/25 f cm f ck + 1.48σ? 27.9 25 + 1.48*1.49= 27.2 fcmin=24.8 > 25.0-4= 21.0 Değişkenlik Katsayısı= S.sapma/ortalama= (1.495/27.9)*100= %5.4 Sonuç Red Kabul Red Kabul Red Red KABUL 80

YERİNDE BETON DAYANIMININ BELİRLENMES RLENMESİ 81

BETON GÖRSEL MUAYENE Aşınma, erozyon kabuk şeklinde dökülme Pul pul dökülme Kapak atma Paspayı tabakasının kalkması Pas lekesi Jel sızması Kristalizasyon Yumuşama Ufalanma Çatlaklar (makro, mikro) TAHRİBATSIZ DENEYLER Beton tabancası Ses geçirme Pull-out TAHRİBATLI DENEY Karot çıkarma Basınç deneyi LABORATUVAR DENEYLERİ Kimyasal analiz Mekanik deneyler Basınç, Çekme Eğilme B.H.A., Su emme, Boşluk oranı, Kılcallık, Geçirimlilik, Boy değişimi Mikro yapı incelemesi 82

BETONUN YAPIDAKİ DAYANIMI TAHRİBATLI YÖNTEM (KAROT) ZAHMETLİ, PAHALI, GERÇEĞE EN YAKIN SONUÇ TAHRİBATSIZ YÖNTEM (TABANCA, ULTRASES) TEK BAŞINA YETERSİZ, KAROTLARLA KORELASYON ŞART, YANILGI PAYI YÜKSEK (özellikle eski yapılarda) ANLAMLI SAYIDA DENEY VERİSİ OLMALI, DEĞERLENDİRMEDE İSTATİSTİKİ YÖNTEMLER KULLANILMALI!! 83

KAROT SONUÇLARA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NUMUNE ÇAPI ve YÜKSEKLİĞİ İÇERİDE KALAN DEMİR DONATI PRESTEKİ YÜKLEME HIZI NUMUNENİN ALINMA YÖNÜ NUMUNENİN ALINDIĞI YER BETONUN YAŞI KAROTUN NEM İÇERİĞİ PRESİN HASSASİYETİ VE KALİBRASYONU Vb. 84

KAROT BOYUTLARI 5X10 cm 7.5x15 cm Kesim payı dikkate alınmalı h/d ORANI=2.0 10x20 cm KAROTLARDA FARKLI h/d ORANLARI VARSA TS 10465 de h/d =1.0 DÜZELTME YAPILMALIDIR. SAĞLIKSIZ! ASTM ve BS DE h/d < 0.95 İSE DENEY YAPILAMAZ! 85

BETON TEST ÇEKİCİ BETON İÇİN (Narin elemanlar) DÜŞÜK DAYANIMLI MALZEMLER İÇİN (SIVA vb.) KÜTLE BETONU İÇİN 86

BETON TEST ÇEKİCİ SONUÇLARA ETKİ EDEN FAKTÖRLER BETONUN YÜZEY DURUMU YEREL FARKLILIKLAR YÜZEYDEKİ KARBONATLAŞMA YÜZEYDEKİ NEM ORANI ÇEKİÇ VURUŞ AÇISI ÇEKİÇ KALİBRASYONU BETONUN YAŞI YÜZEY SERTLEŞTİRİCİLER ÇELİK DONATININ BULUNMASI Vb. 87

KARBONATLAŞMA ASİT T + ALKALİ Ca(OH) 2 CO 2 C = K t TUZ + SU Ca(OH) 2 +CO 2 CaCO 3 +H 2 O ph 12.6 ph 8.3 ph<9.5-11.5 ise PASLANMA!! (ORTAMDA O 2 ve SU MEVCUTSA) C : KARBONATLAŞMA DERİNLİĞİ (mm) K : KARBONATLAŞMA KATSAYISI (mm/yıl 0.5 ) t : ZAMAN (yıl) DÜŞÜK DAYANIMLI BETON S/C>0.6 K >3-4 mm/yıl 0.5 OLMAKTA 88 15 YILDA 15 mm KARBONATLAŞMA DERİNL NLİĞİ MÜMKÜN N!!

KARBONATLAŞMIŞ BETONDA BETON TABANCASI DENEYİ KARBONATLAŞMIŞ BETON BETON YÜZEYİNDE SERTLEŞME BETON TABANCASI (ÇEKİCİ) DENEYİNDE ÇOK BÜYÜK YANILGILAR!!! ÖRNEK ÇALIŞMA: BETON YAŞI 25 YILLIK ve 50 GÜNLÜK OLAN İKİ YAPIDA BETON TABANCASI + KAROT DENEYİ UYGULANDI BETON YAŞI 25 YIL BETON YAŞI 50 GÜN BETON TABANCASI İLE fck = 16.9 MPa!! KAROT İLE fck = 4.8 MPa BETON TABANCASI İLE fck = 25.1 MPa KAROT İLE fck = 18.0 MPa 89

KAROT ALMA 90

KAROT SON HALİ 91

Örnek No Örnek Yeri veya Adı KAROT VERİLER LERİ boy (mm) Çap (mm) Kırılma Yükü (kgf) h/d Düzeltme Katsayısı h/d oranına göre düzeltilmiş basınç dayanımı (kgf/cm 2 ) 1 MBK1 Kolon 124 64 6240 1,94 0,994 193 2 MBK2 Kolon 131 64 4930 2,05 1,000 153 3 MBK3 Kolon 93 64 4200 1,45 0,954 125 4 MBK4 Kolon 135 64 8100 2,11 1,000 252 5 MBK5 Kolon 137 64 6060 2,14 1,000 188 6 MBK6 Kolon 134 64 5970 2,09 1,000 186 7 MZK1 Kolon 125 64 5580 1,95 0,996 173 8 MZK2 Kolon 127 64 4350 1,98 0,998 135 9 MZK3 Kolon 117 64 4840 1,83 0,986 148 10 MZK4 Kolon 105 64 4040 1,64 0,971 122 11 MZK5 Kolon 120 64 4210 1,88 0,990 130 12 M1K1 Kolon 129 64 5930 2,02 1,000 184 13 M1K2 Kolon 137 64 5620 2,14 1,000 175 14 M1K3 Kolon 131 64 5550 2,05 1,000 173 15 M1K4 Kolon 115 64 6760 1,80 0,983 207 16 M2K1 Kolon 137 64 4060 2,14 1,000 126 17 M2K2 Kolon 137 64 5630 2,14 1,000 175 92

TEST ÇEKİCİ VERİLER LERİ Örnek No Örnek Yeri veya Adı okuma değerleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ortala ma silindir dayanımı kgf(cm 2 ) 1 MBK1 Kolon 38 37 39 33 38 37 35 36 36 34 36,3 327 2 MBK2 Kolon 34 36 32 27 29 30 32 32 29 32 31,3 245 3 MBK3 Kolon 31 30 30 29 31 34 30 33 32 28 30,8 234 4 MBK4 Kolon 37 38 36 38 36 36 38 38 35 38 37,0 341 5 MBK5 Kolon 35 35 33 34 35 35 35 35 34 35 34,6 293 6 MBK6 Kolon 40 37 40 35 30 37 37 37 34 38 36,5 327 7 MBT10 Kolon 37 35 37 35 29 33 33 37 36 34 34,6 293 8 MBT11 Kolon 40 40 44 42 40 40 41 41 40 40 40,8 393 9 MBT12 Kolon 35 32 33 33 36 38 34 40 36 35 35,2 310 10 MBT7 Kolon 37 32 36 35 38 36 32 33 33 35 34,7 293 11 MBT8 Kolon 36 38 36 37 35 36 38 35 37 35 36,3 327 12 MBT9 Kolon 32 35 34 32 34 35 32 31 34 32 33,1 279 13 MZK1 Kolon 29 31 32 28 32 34 30 34 37 35 32,2 262 14 MZK2 Kolon 32 33 29 28 36 32 32 29 28 30 30,9 234 15 MZK3 Kolon 29 31 30 31 30 30 30 31 30 30 30,2 234 16 MZK4 Kolon 32 32 30 33 30 30 27 28 33 29 30,4 234 17 MZK5 Kolon 30 34 30 37 27 32 34 33 28 32 31,7 245 93

KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME Örnek Örnek Yeri Test Çekici h/d oranına göre No veya Adı Silindir düzeltilmiş basınç dayanımı basınç dayanımı (kgf/cm2) (kgf/cm2) 1 MBK1 Kolon 327 193 2 MBK2 Kolon 245 153 3 MBK3 Kolon 234 125 4 MBK4 Kolon 341 252 5 MBK5 Kolon 293 188 6 MBK6 Kolon 327 186 7 MZK1 Kolon 262 173 8 MZK2 Kolon 234 135 9 MZK3 Kolon 234 148 10 MZK4 Kolon 234 122 94

KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME 300 Beton Tabancası ve Karot arasındaki ilişki Karot Dayanım ı (kgf/cm 2 ) 250 200 150 100 50 0 y = 0,8176x - 64,526 R = 0,91 100 150 200 250 300 350 400 Test Çekici Dayanımı (kgf/cm 2 )

Örnek No KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME Örnek Yeri veya Adı B.Tabancası Görünür Basınç Dayanımı (kgf/cm 2 ) Düzeltilmiş B. Tabancası Basınç dayanımı kgf(cm 2 ) 1 MBK1 Kolon 327 203 2 MBK2 Kolon 245 134 3 MBK3 Kolon 234 125 4 MBK4 Kolon 341 215 5 MBK5 Kolon 293 174 6 MBK6 Kolon 327 203 7 MBT10 Kolon 293 174 8 MBT11 Kolon 393 258 9 MBT12 Kolon 310 189 10 MBT7 Kolon 293 174 11 MBT8 Kolon 327 203 12 MBT9 Kolon 279 163 13 MZK1 Kolon 262 148 14 MZK2 Kolon 234 125 15 MZK3 Kolon 234 125 16 MZK4 Kolon 234 125 96

KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME f y = f ort - t (σ) f y : yerinde beton basınç dayanımı f ort : ortalama basınç dayanımı σ : standart sapma t : katsayı t katsayısı belirlenirken veri sayısı 30 dan fazla ise %10 riske karşı şılık k gelen 1.28 kullanılm lmıştır. 30 veriden az ise örnek sayısına bağlı olarak Student-t diyagramından belirlenen katsayı kullanılm lmıştır. Ortalama Dayanım, f cm (kgf/cm 2 ) Standart Sapma, σ (kgf/cm 2 ) Değişkenlik Katsayısı (%) Yerinde Beton Dayanımı, f y (kgf/cm 2 ) 159 26,36 17 125 97

KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME KAROT SAYISI VE ÇAPI BELİRLEN RLENİRKENRKEN BETONARME ELEMANLARIN BOYUTLARI DONATI SIKLIĞI AYRICA BETONARME ELEMANLARIN BİNADAKİ YERLEŞİ ŞİMLERİ BELİRLEY RLEYİCİOLMAKTADIR. 98

KAROT DEĞERLEND ERLENDİRMERME KAROT ALMA ve TEST ÇEKİCİ DENEYİ YAPILMASI SIRASINDA BİNADA B GENEL BİR B İNCELEME YAPILMALIDIR VE YAKIN ZAMANDA BENZER AGREGA ve BENZER İŞÇİLİKLE BETON DÖKÜLDD LDÜĞÜ KANAATİNE NE VARILDIĞINDA INDA BİNAYA FAZLA ZARAR VERMEMEK AMACI İLE KAROT SAYISI AZALTILABİLİR. GEREKTİĞİ İĞİNDE FARKLI BETON OLDUĞU KANAATİNE NE VARILDIĞI I DURUMLARDA HER KAT İÇİN N AYRI AYRI BETON DAYANIMLARI DA BELİRLENMEL RLENMELİDİR. R. 99

KARAR KARARI ETKİLEYEN DİĞD İĞER FAKTÖRLER TAŞIMA GÜCÜ YETERLİ TAŞIMA GÜCÜ YETERSİZ YIKIM SAĞLAM Hiçbir işleme gerek yok YÜZEYSEL ONARIM GEREKLİ Basit onarımlar Hasarın tekrarını önleyecek tedbirler vb. GÜÇLENDİRME GEREKLİ ONARIM GÜÇLENDİRME GEREKLİ GÜÇLENDİRME PROJESİ 100

YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİ, TASARIMDA DİKKATE ALINMAMIŞ EK YÜKLER, (Ek kat çıkma vb.) YAPI KULLANIM AMACININ DEĞİŞMESİ vb. TAŞIMA GÜCÜ YETERSİZLİĞİ GÜÇLENDİRME GÜÇLENDİRME PROJESİ 101

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ BİNALARDAN BİLGB LGİ TOPLANMASI Bilgi DüzeyleriD 1. SınırlS rlı Bilgi DüzeyiD Binanın n taşı şıyıcı sistem projeleri mevcut değildir. Taşı şıyıcı sistem özellikleri binada yapılacak ölçümlerle belirlenir. 102

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ BİNALARDAN BİLGB LGİ TOPLANMASI Bilgi DüzeyleriD 1. SınırlS rlı Bilgi DüzeyiD 2. Orta Bilgi DüzeyiD Binanın n taşı şıyıcı sistem projeleri mevcut değilse,s ilse,sınırlı bilgi düzeyine d göre daha fazla ölçüm m yapılır. Eğer mevcut ise sınırls rlı bilgi düzeyinde d belirtilen ölçümler yapılarak proje bilgileri doğrulan rulanır. r. 103

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ BİNALARDAN BİLGB LGİ TOPLANMASI Bilgi DüzeyleriD 1. SınırlS rlı Bilgi DüzeyiD 2. Orta Bilgi DüzeyiD 3. Kapsamlı Bilgi DüzeyiD Binanın n taşı şıyıcı sistem projeleri mevcuttur. Proje bilgilerinin doğrulanmas rulanması amacıyla orta bilgi düzeyine d göre g daha kapsamlı ölçümler yapılır. 104

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ BİNALARDAN BİLGB LGİ TOPLANMASI Mevcut Malzeme dayanımı Taşı şıyıcı elemanların n kapasitelerinin hesaplanmasında nda kullanılacak lacak malzeme dayanımlar mları 105

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ BİNALAR İÇİN N BİLGB LGİ DÜZEYİ KATSAYILARI Bilgi Düzeyi Bilgi Düzeyi Katsayısı Sınırlı 0.75 Orta 0.90 Kapsamlı 1.00 Malzeme dayanımlar mları, özellikle belirtilmedikçe e ilgili tasarım m yönetmeliklerinde y verilen malzeme katsayılar ları ile bölünmeyecektir. b Eleman kapasitelerinin hesabında mevcut malzeme dayanımlar mları kullanılacakt lacaktır. 106

Karot Sayısı: 2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Sınırlı Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: BETON Her katta kolonlardan veya perdelerden en az 2 adet Değerlendirme: erlendirme: örneklerden elde edilen en düşük d k basınç dayanımı betonun mevcut beton dayanımı dayanımı olarak alınır. 107

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Sınırlı Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: ÇELİK Donatı sınıfı,, sıyrs yrılan yüzeylerde y yapılan görsel g inceleme ile tespit edilir. Değerlendirme: erlendirme: Bu sınıftaki s çeliğin in karakteristik akma dayanımı mevcut çelik dayanımı olarak alınacakt nacaktır. Donatısında nda korozyon gözlenen g elemanlar planda işaretlenir ve bu durum eleman kapasite hesaplarında dikkate alınır. 108

Karot Sayısı: 2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Orta Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: BETON Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam 3 adetten az olmamak üzere ve binada toplam 9 adetten az olmamak üzere, her 400 m 2 den bir adet Değerlendirme: erlendirme: örneklerden elde edilen (ortalama-standart sapma) değerleri erleri mevcut beton dayanımı olarak alınır. Beton dayanımının n binadaki dağı ğılımı, karot deney sonuçlar ları ile uyarlanmış beton çekici okumaları veya benzeri hasarsız z inceleme araçlar ları ile kontrol edilebilir. 109

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Orta Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: ÇELİK Donatı sınıfı,, sıyrs yrılan yüzeylerde y yapılan görsel g inceleme ile tespit edilir, Değerlendirme: erlendirme: Bu sınıftaki s çeliğin in karakteristik akma dayanımı mevcut çelik dayanımı olarak alınır. Donatısında nda korozyon gözlenen g elemanlar planda işaretlenir ve bu durum eleman kapasite hesaplarında dikkate alınır. 110

Karot Sayısı: 2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Kapsamlı Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: BETON Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam 3 adetten az olmamak üzere ve binada toplam 9 adetten az olmamak üzere, her 200 m 2 den bir adet Değerlendirme: erlendirme: örneklerden elde edilen (ortalama-standart sapma) değerleri erleri mevcut beton dayanımı alınır. Beton dayanımının n binadaki dağı ğılımı, karot deney sonuçlar ları ile kalibre edilmiş beton çekici okumaları veya benzeri hasarsız inceleme araçlar ları ile kontrol edilir. 111

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Kapsamlı Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: ÇELİK Donatı sınıfı,, sıyrs yrılan yüzeylerde y yapılan inceleme ile tespit edilir. Her sınıftaki s çelik için i in (S220, S420, vb.) birer adet kupon (tercihen kirişlerin uygun bölgelerindeki b donatılar larından) alınarak deney yapılır, çeliğin in akma ve kopma dayanımlar mları ve şekildeğiştirme özellikleri belirlenerek projeye saptanır. 112

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ Betonarme Binalarda Kapsamlı Bilgi DüzeyiD Malzeme Özellikleri: ÇELİK Değerlendirme: erlendirme: Projesine uygun ise, eleman kapasite hesaplarında projede kullanılan lan çeliğin in karakteristik akma dayanımı mevcut çelik dayanımı olarak alınır Uygun değil ise, en az üç adet kupon daha alınarak deney yapılır, elde edilen en elverişsiz değerler erler eleman kapasite hesaplarında mevcut çelik dayanımı olarak alınır Donatısında nda korozyon gözlenen g elemanlar planda işaretlenir i ve bu durum eleman kapasite hesaplarında dikkate alınır. 113

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ MEVCUT BETON DAYANIMI İLE İLGİLİ ÖRNEK 3 katlı pansiyon binası 3 katlı okul binası No isim Dayanı m 1 P1K1 167 2 P1K2 170 3 P1K3 145 4 P1K4 171 5 P1K5 189 6 P2K1 144 7 P2K3 163 8 P2K4 142 9 PZK1 179 10 PZK2 141 Test çekici ve karot beraber değerlendirildiğinde Örnek sayısı 31 Ortalama 162 kgf/cm 2 S. sapma 13,2 kgf/cm 2 No isim Dayanı m 1 SA1K1 166 2 SA1K2 99 3 SA1K3 123 4 SA2K1 58 5 SA2K2 68 6 SA2K3 54 7 SAZK1 123 8 SAZK2 127 9 SAZK3 71 Test çekici ve karot beraber değerlendirildiğinde Örnek sayısı 26 Ortalama 111 kgf/cm 2 S. sapma 26,01 kgf/cm 2 11 PZK3 179 12 PZK4 171 13 PZK5 146 Mevcut dayanım 145 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 77 kgf/cm 2 114

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ SINIRLI BİLGB LGİ DÜZEYİ 3 katlı pansiyon binası No isim Dayanı m 1 P1K1 167 2 P1K2 170 3 P1K3 145 4 P1K4 171 5 P1K5 189 6 P2K1 144 7 P2K2 163 8 P2K3 142 9 PZK1 179 10 PZK2 141 11 PZK3 179 12 PZK4 171 13 PZK5 146 Her kattan en az 2 karot Örnek sayısı 6 En küçük 141 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 141 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 141 0.75=105 kgf/cm 2 3 katlı okul binası No isim Dayanı m 1 SA1K1 166 2 SA1K2 99 3 SA1K3 123 4 SA2K1 58 5 SA2K2 68 6 SA2K3 54 7 SAZK1 123 8 SAZK2 127 9 SAZK3 71 Her kattan en az 2 karot Örnek sayısı 6 En küçük 58 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 58 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 58 0.75=43.5 kgf/cm 2 115

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ ORTA BİLGB LGİ DÜZEYİ 3 katlı pansiyon binası No isim Dayanı m 1 P1K1 167 2 P1K2 170 3 P1K3 145 4 P1K4 171 5 P1K5 189 6 P2K1 144 7 P2K2 163 8 P2K3 142 9 PZK1 179 10 PZK2 141 11 PZK3 179 12 PZK4 171 13 PZK5 146 Her kattan en az 3 karot, min 9 karot Örnek sayısı 13 Ortalama 162 kgf/cm 2 S. sapma 13,2 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 162-13.2=148.8 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 141 0.90=127 kgf/cm 2 3 katlı okul binası No isim Dayanı m 1 SA1K1 166 2 SA1K2 99 3 SA1K3 123 4 SA2K1 58 5 SA2K2 68 6 SA2K3 54 7 SAZK1 123 8 SAZK2 127 9 SAZK3 71 Her kattan en az 3 karot, min 9 karot Örnek sayısı 9 Ortalama 111 kgf/cm 2 S. sapma 26,01 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 111-26,01=84,99 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 116 84,99 0.90=75 kgf/cm 2

2007 AFET YÖNETMELY NETMELİĞİ KAPSAMLI BİLGB LGİ DÜZEYİ 3 katlı pansiyon binası No isim Dayanı m 1 P1K1 167 2 P1K2 170 3 P1K3 145 4 P1K4 171 5 P1K5 189 6 P2K1 144 7 P2K2 163 8 P2K3 142 9 PZK1 179 10 PZK2 141 11 PZK3 179 12 PZK4 171 13 PZK5 146 Her kattan en az 3 karot, min 9 karot Örnek sayısı 13 Ortalama 162 kgf/cm 2 S. sapma 13,2 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 162-13.2=148.8 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 141 1=141 kgf/cm 2 3 katlı okul binası No isim Dayanı m 1 SA1K1 166 2 SA1K2 99 3 SA1K3 123 4 SA2K1 58 5 SA2K2 68 6 SA2K3 54 7 SAZK1 123 8 SAZK2 127 9 SAZK3 71 Her kattan en az 3 karot, min 9 karot Örnek sayısı 9 Ortalama 111 kgf/cm 2 S. sapma 26,01 kgf/cm 2 Mevcut dayanım 111-26,01=84,99 kgf/cm 2 Kapasite dayanımı için 84,99 1=85 kgf/cm117 2

SONUÇ STANDARTLARA ve YÖNETMELİKLERE UYGUN KALİTELİ MALZEME KULLANIMI KALİTELİ ve DOĞRU İŞÇİLİK DOĞRU ve EKSİKSİZ UYGULAMA ÜRETİMİN HER AŞAMASINDA YETERLİ KALİTE KONTROLU GÜVENİLİR, SAĞLAM, İSTENEN DAYANIM ve DAYANIKLILIKTA BETONARME YAPI SİSTEMLERİ 118