TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER: Başkan: Hamdi GÜLEÇ Üyeler: II. Başkan Şinasi CANDAN, Osman DURU, Erol ÖZ, Köksal SARINCA, Ahmet İhsan ŞATIR, Hasan KOCAGÖZ, Mehmet ATASEVER, Oğuzhan YILDIZ BAŞVURU SAHİBİ: Deha Altyapı A.Ş., Mevlana Bulvarı Ege Plaza No: 182/61 Çankaya/ANKARA İHALEYİ YAPAN İDARE: Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü, 152 Evler Mah. Ankara Yolu Cad. No: 286 16330 Yıldırım/BURSA BAŞVURUYA KONU İHALE: 2016/14358 İhale Kayıt Numaralı (İznik-Mekece)Ayr-Osmaneli-Bilecik İl Yolu Osmaneli Şehir Geçişi Km:0+000-4+000 Arası Bsk Yapım İşi İhalesi KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME: Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü tarafından 26.02.2016 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen (İznik-Mekece)Ayr-Osmaneli-Bilecik İl Yolu Osmaneli Şehir Geçişi Km:0+000-4+000 Arası Bsk Yapım İşi ihalesine ilişkin olarak Deha Altyapı A.Ş. nin 25.03.2016 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 01.04.2016 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 05.04.2016 tarih ve 21398 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 05.04.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Başvuruya ilişkin olarak 2016/872 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir. KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi. İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, 1) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı uygun olmadığı ve teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği ve aşırı düşük teklif açıklamasının yeniletilmesi yönünde alınacak bir kararın uygun olmayan açıklamanın daha sonra mevzuata uygun olarak yapılması imkânı sağlanmış olacağı dolayısıyla bu durumun Kamu İhale Kanunu nun 5 inci maddesine aykırı olacağı, a) Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanmış 2015 yılı birim fiyatlarını oluşturan analizlerde yer alan işçilik ücretinin güncel saatlik asgari ücretin altında olması nedeniyle söz konusu birim fiyatlar ile yapılan açıklamanın uygun olmayacağı, alt analizlerde yer alan işçilik giderlerinin düşük gösterildiği, b) Açıklama kapsamında sunulan fiyat teklifleri ve fiyat teklifine dayanak olan ilgili tutanaklar arasında uyumsuzluk olduğu, açıklamanın incelenmesi sırasında idarece söz konusu tutanakların meslek mensubundan istenilmediği, söz konusu tutanakların doğruluğunun teyit edilmesi gerektiği, söz konusu tutanaklarda fiyat tekliflerinin ilgili 1
olduğu iş kaleminde yer alan işçilik ve diğer girdileri de içeren ayrıntılı açıklamaların yer almadığı ve sunulan fiyat tekliflerinin mevzuata uygun olmadığı, c) Açıklama kapsamında yer alan akaryakıt girdisi için öngörülen bedelin EPDK tarafından açıklanan fiyatlardan daha düşük olduğu, d) Sunulan analizlerin idarece ihale dokümanı kapsamında yer alan analiz formatlarına uygun olmadığı, sunulan analizlerde yer alan girdi miktarlarının idarece verilen analiz formatlarında yer alan girdi miktarları ile uyumsuz olduğu, e) Açıklama kapsamında dikkate alınan nakliye mesafelerinin idarece belirlenen nakliye mesafeleri ile uyumlu olmadığı, nakliye bedellerinin hesaplanmasında nakliye formüllerinin tek başına yeterli olmadığı, bu mesafelerin belirlenmesine ilişkin belgeler ve hesap yönteminin izah edilmesi gerektiği, ihale konusu işin yapımı sırasında iş güzergahı içerisinde kalan alanlarda işe özgü olan asfalt plenti, beton santrali, depo vb. tesislerin kurulumu için ve malzemenin dökümü için kullanılacak sahaların kullanımına ilişkin ilgili izinlerin alınmadan isteklinin açıklama kapsamında söz konusu sahalar için öngördüğü yerlerin uygun olup olmadığının belirsiz olması nedeniyle nakliye mesafelerinin doğruyu yansıtmayacağı, f) Malzeme ocaklarına ilişkin işletme ruhsatı, ÇED raporu ve ocağın kullanımına ilişkin sözleşmenin açıklama kapsamında sunulması gerektiği ancak açıklama kapsamında sunulmadığı, g) Analizlerde yer alan makine girdilerine ait amortisman bedellerine ilişkin rayiç bedellerin kullanılması gerektiği, ancak söz konusu istekli tarafından makine amortismanlarına ilişkin kendi makine parkında yer alan araçlara ait amortisman defterinde yer alan daha düşük bedellerin öngörüldüğü ve açıklama kapsamında kullanılacağı belirtilen araçların idarece verilen analiz formatlarında yer alan makineler olduğuna ilişkin herhangi bir belge sunulmadığı, amortisman bedellerinin belirlendiği YMM veya SMMM onaylı raporun açıklama kapsamında sunulması gerektiği, analizlerde yer alan makine kalemlerinde yer alan bakım onarım, işletme, finansman vb. alt girdilerin açıklama kapsamında gösterilmesi gerektiği, h) Nakliyeye ilişkin iş kalemlerinin farklı tür ve miktarda girdiler içeren iş kalemleri olduğu bu nedenle nakliye maliyetlerinin söz konusu nakliye iş kalemlerine ilişkin fiyat teklifi alınan firmaların resmi defter ve muhasebe kayıtlarından çıkarılabilir bilgiler olmadığı ve bu hususun daha önce gerçekleştirilmiş aynı tür ve girdileri içeren nakliye işlerinin olmadığı ve geleceğe dair bir fiyatlandırmanın yapıldığı ve bu şekilde yapılan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı, i) İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifi kapsamında öngördüğü kâr oranı ile açıklama kapsamında sunmuş olduğu analizlerde öngörülen kâr oranlarının farklı olduğu, açıklama istenilmeyen iş kalemleri için teklif etmiş olduğu bedeller ile söz konusu iş kalemlerinin gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığı, 2) İhale dokumanı kapsamında kendilerine verilen CD içerisinde yer alan sıralı analiz girdilerine ilişkin excel dosyasında sıralı analiz girdilerinin eksik ve hatalı olarak görüldüğü, 3) İhaleye yapılan şikâyet başvuruları sonucu idarece verilen cevapların tüm isteklilere tebliğ edilmediği iddialarına yer verilmiştir. 2
1) Başvuru sahibinin 1 inci iddiasına ilişkin olarak: Şikâyete konu ihaleye ait İdari Şartname nin 2 nci maddesinden bahse konu ihalenin Karayolları 14. Bölge Müdürlüğünün (İznik-Mekece) Ayr-Osmaneli-Bilecik İl Yolu Osmaneli Şehir Geçişi Km:0+000-4+000 Arası BSK Yapım İşi olduğu anlaşılmıştır. İşe ait İdari Şartname nin Sınır değer başlıklı 33 üncü maddesinde 33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar. 33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) Yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır. düzenlemesi yer almaktadır. Anılan Şartname nin 35 inci maddesinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği, tekliflerin nasıl puanlanacağı hususuna yer verilmiştir. Yukarıya aktarılan İdari Şartname düzenlemelerinden sınır değerin altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklama istenileceği, mevzuata uygun aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilere ait tekliflerle diğer geçerli teklifler arasında fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucu ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirleneceği anlaşılmıştır. Şikâyete konu ihaleye 14 isteklinin teklif verdiği, 14.03.2016 tarihli ihale komisyonu kararı ile 3 isteklinin teklifinin yeterlik kriteri kapsamında sunulması gereken bazı belgelerde aranan şartları sağlamadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı diğer 11 istekliye ait teklifin ise geçerli teklif olarak belirlendiği, idarece sınır değerin altında teklif verdiği tespit edilen Orak Altyapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.den aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, Orak Altyapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından sunulan açıklamanın uygun bulunduğu, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirlemek için teklif fiyatı ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucunda ihalenin en yüksek puana sahip Orak Altyapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. üzerinde bırakıldığı, tekliflerin değerlendirilmesi sonucunda ikinci yüksek puana sahip başvuru sahibi Deha Altyapı A.Ş. ye ait teklifin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği görülmüştür. 4734 sayılı Kamu İhale Kanun un Aşırı düşük teklifler başlıklı 38 inci maddesine göre ihale komisyonunun verilen teklifleri anılan Kanun un 37 nci maddesine göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre 3
içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, komisyonun; yapım yönteminin ekonomik olması, teklif sahibinin yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar ve teklif edilen yapım işinin özgünlüğü hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendireceği, bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği, ihale komisyonunca reddedilmeyen aşırı düşük tekliflerin geçerli teklif olarak dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca bu hususa Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği nin 60 ıncı maddesinde de yer verilmiş ve aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kamu İhale Kurumu tarafından aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlenmiş ise ihale komisyonunun bu düzenlemeyi esas alması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Kamu İhale Genel Tebliği nin Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler başlıklı 38 inci maddesinde, 38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği sıralı iş gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren sıralı analiz girdileri tablosu hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır. açıklamaları yer almaktadır. Ayrıca, açıklama istenilecek iş kalemleri ile açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin idare tarafından nasıl tespit edileceği ve yapım işleri ihalelerinde teklif bedelinin aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerin 4734 sayılı Kanun un 38 inci ve Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği nin 60 ıncı maddesi uyarınca yapacakları açıklamada uyacakları usul ve esaslar Kamu İhale Genel Tebliği nin 45 inci maddesinde düzenlenmiştir. Yapılan incelemede aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan istekliye gönderilen, açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ait analiz formatlarının bu iş kalemlerinin temel girdileri (malzeme, işçilik ve makine v.b.) üzerinden hazırlanmadığı, dolayısıyla açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin doğru bir şekilde belirlenmediği tespit edilmiş olup, bu durumun Kamu İhale Genel Tebliği nin 45.1.2 nci maddesine uygun olmadığı anlaşıldığından idarece açıklama istenilen iş kalemlerinin analiz formatlarının temel girdiler üzerinden oluşturulup (temel girdilere kadar ayrıştırılıp) bir liste halinde açıklama istenilmeyen girdilerinin belirlenmesi ve girdi cinsi ile miktarının yer aldığı anılan formatlar gönderilerek aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesini sonucuna varılmıştır. 2) Başvuru sahibinin 2 nci iddiasına ilişkin olarak: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun İdareye şikâyet başvurusu başlıklı 55 inci maddesinde Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde 4
beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar. İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikâyetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. hükmü yer almaktadır. İhalelere Yönelik Başvurular hakkında Yönetmelik in Başvuru ehliyeti başlıklı 5 inci maddesinde, c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler, hakkında başvuruda bulunabilir. hükmü yer almaktadır. Yukarıya aktarılan mevzuat hükümlerinden isteklilerin yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunabileceği, şikâyete konu ihaleye ait ihale dokümanının ilana yansımayan düzenlemelerine yönelik şikâyet başvurusunun, dokümanın satın alındığı tarihten itibaren 10 gün içerisinde ve en geç ihale tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabileceği ve istekli sıfatını kazanmış bir firmanın şikâyete konu ihaleye ilişkin tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunabileceği anlaşılmıştır. Başvuru sahibinin ihaleye teklif vererek istekli sıfatını kazandığı ve ihale dokümanını aldığı tarihin 25.02.2016 olduğu görülmüş olup iddiaya konu hususa ilişkin anılan Kanun hükmünde belirtilen süre içerisinde herhangi bir şikâyet başvurusu olmadığı görüldüğünden söz konusu iddiasının ehliyet ve süre yönünden reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. 3) Başvuru sahibinin 3 üncü iddiasına ilişkin olarak: Yapılan incelemede başvuru sahibinin idareye şikâyet başvurusu dışında 12.02.2016 tarihinde istekli olabilecek sıfatını haiz başka bir firma tarafından şikâyet başvurusunda bulunulduğu idarenin ise söz konusu şikâyet başvurusu üzerine 16.02.2016 tarihinde karar aldığı ve alınan kararın 18.02.2016 tarihinde EKAP tan tebliğ edildiği görülmüştür. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun Tanımlar başlıklı 4 üncü maddesinde yer alan istekli olabilecek tanımı gereği başvuru sahibinin ihale dokümanını 25.02.2016 tarihinde satın aldığı dikkate alındığında yukarıda bahsedilen şikâyet başvurusunun tebliğ edildiği tarihte istekli olabilecek sıfatını haiz olmadığı anlaşılmıştır. Kamu İhale Kanunu nun İdareye şikâyet başvurusu başlıklı 55 inci maddesinde İdare, şikâyet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikâyetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz. hükmü gereği başvuru sahibinin idarenin söz konusu şikâyete cevabın tebliğ edildiği tarihte istekli olabilecek sıfatını haiz olmadığı dikkate alındığında söz konusu şikâyet başvurusuna verilen cevabın, kendisine tebliğ edilmemesinin mevzuata aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan başvuru sahibinin idareye şikâyet başvurusuna idarece verilen cevabın ise başvuru sahibine 01.04.2016 tarihinde EKAP tan tebliğ edildiği ve bunun üzerine Kuruma itirazen şikayet başvurunda bulunduğu dikkate alındığında idareye yapılan şikayet başvurusunun diğer isteklilere tebliğ edilip edilmemesinin başvuru sahibinin hak kaybına 5
sebep olmadığı anlaşılmasının yanında başvuru sahibi tarafından yapılan şikayet başvurusuna idarece verilen cevabın diğer isteklilere de EKAP tan tebliğ edildiği görüldüğünden başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, idarece açıklama istenilen iş kalemlerinin temel girdiler üzerinden oluşturulup, (temel girdilere kadar ayrıştırılıp) bir liste halinde açıklama istenilmeyen girdilerin belirlenmesi ve girdi cinsi ile miktarının yer aldığı anılan formatlar gönderilerek aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere, Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine, Oybirliği ile karar verildi. Hamdi GÜLEÇ Başkan Şinasi CANDAN II. Başkan Osman DURU Erol ÖZ Köksal SARINCA Ahmet İhsan ŞATIR Hasan KOCAGÖZ Mehmet ATASEVER Oğuzhan YILDIZ 6