SİYASAL BİLGİLENMEDE MEDYANIN ROLÜ VE ETKİNLİĞİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMASI

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss4870 Number: 53, p. 111-126, Winter II 2016 Yayın Süreci / Publication Process Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date 07.11.2016 31.12.2016 SİYASAL BİLGİLENMEDE MEDYANIN ROLÜ VE ETKİNLİĞİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMASI THE ROLE AND EFFECTIVENESS OF MEDIA WITH POLITICAL INFORMATION: UNIVERSITY STUDENT RESEARCH Doç. Dr. Şükrü Balcı Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Doç. Dr. Zülfikar Damlapınar Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Tuğçe Esin Pınarbaşı Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Fatma Kübra Astam Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Öz Bireyin siyasal toplumsallaşma süreci içinde siyasal bilgilenme farklı boyutlarla gerçekleşmektedir. Özellikle günümüzde önemi gittikçe artan ve yaygınlaşan medyanın bireylerin siyasal bilgilenme süreçlerindeki yeri yadsınamaz. Bu önem doğrultusunda medyanın bireylerin tutum ve davranışlarını etkilediği veya var olan tutumları pekiştirdiği de söylenebilir. Aynı zamanda medya; siyasal katılım ve oy verme davranışı üzerinde de etkili bir faktördür. Özellikle medyanın gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla, siyasal gelişmelerin büyük kitlelere kolaylıkla ve eşzamanlı ulaşma olanağına sahip olması, siyasal katılım biçimlerini de dönüştürmüştür. İşte Konya da öğrenim gören üniversite öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilen bu araştırma; siyasal bilgilenme sürecinde medyanın rolü ve etkilerine ilişkin tespitlerde bulunmayı amaçlamaktadır. Saha araştırması yönteminin kullanıldığı bu çalışmada veriler; 400 katılımcıdan yüz yüz anket tekniği ile toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre; internet ve sosyal medya, katılımcıların siyasal bilgilenme sürecinde en etkili gördükleri iki iletişim aracıdır. Radyo ve dergi ise, en az etkili olduğuna inanılan medya olarak dikkat çekmektedir. Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenme sürecinde interneti etkili görme eğilimi arttıkça, sosyal medyayı etkili görme eğiliminde de bir artış yaşanmaktadır. Ayrıca erkeklerin siyasal gündem konularına ilgi düzeylerinin, kadınlara göre daha yüksek olduğu bu araştırma ile ortaya konulmuştur. Siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arttıkça, gazetenin siyasal bilgilenme sürecinde etkili olduğuna duyulan inanç da artmaktadır. Anahtar Kelimeler: Siyaset, Siyasal Bilgilenme, Medya, Üniversite Öğrencisi

112 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam Abstract Political information occurs in different dimensions during the individual s political socialization. In particular, the role of media becoming increasingly important and popular today cannot be ignored during the process of the individuals political information. With regard to this importance, it can be said that the media affects the attitude and behaviors of individuals and supports preexisting attitudes. Besides, media is also an important factor in political participation and voting behavior. Especially with the development and popularization of the media, political events having the opportunity to reach the large masses at the same time easily have transformed the forms of political participation. Here the research based on the university students studying in Konya; aims to make some points on media s role and effects during the political information process. The data of this study, in which field research method is used, has been gathered from 400 participants by face to face questionnaire technique. According to research findings; internet and social media are the most effective communication instruments during the political information process of participants. On the other hand, radio and magazine attract attention taken as the least effective media. While the participant university students tendency to regard the internet as the most effective during the political information process is increasing, there is an increase in the tendency to regard the social media as effective. In addition, it is revealed by this research that men s interest level in political agenda topics is higher than women s. As long as the interest level in political agenda topics increases, the belief that newspaper is affective during the political information process increases too. Keywords: Politics, Political Information, Media, University Student Giriş En geniş anlamıyla siyaset, insan ve toplum hayatını düzenleyen, genel kuralları oluşturmak, korumak ve değiştirmek için gerçekleştirdikleri faaliyetlerdir. Aynı zamanda siyaset, akademik bir konu olarak bu faaliyetlerin incelenmesini de kapsamaktadır. Bu çerçevede siyaset, çatışma ve iş birliği olgularıyla karmaşık bir düzlemde yer almaktadır. Bir yandan, rakip fikirlerin, farklı isteklerin, rekabet eden ihtiyaçların ve çatışan çıkarların varlığı, insanların beraberce tabii olduğu kurallar hakkında hem fikir olmamalarını beraberinde getirmektedir; diğer yandan, bu kurallar üzerinde etkili olmak veya onların yürürlükte kalmasını sağlamak için birlikte çalışmayı ve el birliği etmeyi zorunlu kılmaktadır. İşte bu nedenle siyaset kavramı, genellikle rakip görüşlerin ve birbirleriyle rekabet halindeki çıkarların uzlaştırıldığı bir çatışmayı çözme süreci olarak tarif edilmektedir (Heywood, 6: 2). Siyasetle çok yakın bir ilişki içerisinde bulunan iletişim, insanlar arasındaki ilişkilerin her şeklinin temelidir. İletişim, insan yaşantısında büyük bir yer tuttuğu gibi, toplumsal uğraşların hemen hemen her alanında karşımıza çıkmaktadır (Tokgöz, 2010: 518). Siyasal iletişimin öğelerinden biri olan kitle iletişim araçları/medya ise mesajların vericiden alıcıya (hedef kitleye) gönderilmesini sağlayan kitlesel iletişim kanalarının tümüdür. Özellikle günümüzde medya, siyasal söylemin nerede ve nasıl olursa olsun hedef kitleye ya da kitlelere ulaşmasının en etkili yolu olarak kabul edilir (Aziz, 3: 8). Siyasal iletişim alanındaki birçok çalışma, medyanın seçimler, adaylar, imajlar ve buna bağlı olarak seçim kampanyaları, partiler, programlar, vaatler, tartışmalar, siyasal skandallar, kamuoyu araştırmaları ve tahminlerin sonuçları gibi konularda toplumu bilgilendirme işlevi gördüğünü değerlendirmektedir. Bireylerin siyasal konular, sorunlar ve problemler hakkında edineceği bilgiler ve alacağı haberler kitle iletişim çağında, dolaylı hale gelmiştir. Bu durumda seçmenler, siyasal gündemlerle ilgili doğrudan bilgi sahibi olmak yerine medyanın kendilerine hazırladığı imajlar aracılığı ile fikir edinebilmektedir. Bu değişim, geniş seçmen kitlelerinin siyasal alan-

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 113 daki faaliyetleri, gelişmeleri, tartışmaları, gündemleri medyanın diliyle kavrar hale getirmiştir (Damlapınar & Balcı, 2014: 44). Medya ile birlikte siyasal izleyici kitlesi de sürekli olarak genişlemektedir. Eskilerin siyasal toplantıları ve teknolojik yetersizlikleri dikkate alındığında bugün haberler, siyasal konular, siyasal görüşmeler ve tartışmalar siyasi konularda bilgi arayanlara alternatif bakış açısı sunmaktadır. Bu sayede medyayı takip eden insanlar hem kendisine ulaşan mesajları hem de kendi fikirlerini tekrar gözden geçirerek daha sağlam bilgi edinebilmektedir (Arklan & Karakoç, 2013: 332). Günümüzde insanların, medyayı, büyük ölçüde bilgi kaynağı olarak kullandıkları, kısa vadede çok etkili olmasa da uzun vadede farkına varmadan kararlarını değiştirebileceği, yapılan araştırmalarda ortaya konulmuştur. Ancak, seçmenin yapısına, parti ve lidere bağlılığına, eğitim düzeyine, hangi bilgi kaynaklarını daha çok kullandığına ve medyaya güven derecesine bağlı olarak, medyanın seçmen davranışı üzerinde etkinliği değişebilmektedir (Kalender, 5: 122). İşte Konya da öğrenim gören üniversite öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilen bu araştırma; siyasal bilgilenme sürecinde medyanın rolü ve etkinliğine ilişkin tespitlerde bulunmayı amaçlamaktadır. Yine siyasal bilgilenme sürecinde medya türlerinin etkileri arasındaki ilişkinin tespit edilmesi, siyasal bilgilenmede medya türlerinin etkinliği ile siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arasındaki ilişkinin mercek altına alınması, araştırmanın diğer amaçları arasında yer almaktadır. 1. Siyasal Bilgilenme Siyasal bilgilenme, seçmenlerin adayların isimlerini, kişisel özelliklerini ve niteliklerini hatırlama yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca siyasal bilgi seçim meselelerini ve kampanyadaki gelişmeleri kavrama, adaylarla onların gündem konularına karşı tutumları arasındaki bağlantıyı fark etme olarak da ifade edilmektedir (Atkin & Heald, 1976: 216). Siyasal bilgilenme, aynı zamanda oy verme davranışıyla ilgili bütün yaklaşımlarda anahtar bir öğedir. Çünkü siyasetçiler ve siyasi partiler hakkında sahip olunması gereken bilgi, hem oy verme hem de diğer siyasi katılım şekilleri için ön koşul durumundadır (Grönlund, 7: 399). Grönlund a (7: 400) göre siyasal bilgilenmenin en az üç boyutu bulunmaktadır. Birincisi, bilgilenme siyasal sistemin işleyişine ilişkin bilgilere yöneliktir. İkincisi, bilgilenme güncel siyasi tartışmalar ve gündeme ilişkin olabilir. Üçüncüsü ise kısmen ikinci boyut ile iç içe bir durumdadır ve siyasi aktörleri, ya da politikaları anlamada ideolojik farklılıkların önemine ilişkin bilgilenmeyi içermektedir. Siyasal bilgilenme, aynı zamanda siyasal toplumsallaşmanın da anahtar kavramlarından bir tanesidir. Siyasal toplumsallaşmayı merkeze alan araştırmalarda siyasal değer, inanç, tutum ve davranışların daha sonraki kuşaklara aktarılarak yaygınlaştırılması esas alınır. Bu yönden, siyasal toplumsallaşma araştırmalarında siyasal bilgilenme ve iletişim olgusu önemli bir yer tutar (Tokgöz, 2014: 91). Bireylerin siyasallaşmasında siyasal toplumsallaşmanın aktörleri olan; okul, bürokrasi, ideoloji siyasal ilişkiler (seçim, parti), askerlik, iş alanı, dernekler, medya ve tüm bunları kuşatan siyasal kültür bireyin içerisine girdiği siyasal yapıları oluşturmaktadır. Bu yapı ve kurumlar ile muhatap olan birey kişisel ve sosyal değer ve ilkeleri ile siyasal gerçekler arasında siyasal kimlik ve kişilik kazanarak siyasal insan olma yolunda karar ve davranış değişimlerine uğramaktadır (Çetin, 3: 71). Kalaycıoğlu na (1983: 42) göre, siyasal bilgi bilişsel bir kolaylık veya hazırlık yaratarak siyasal katılmayı artırmakta ve etkilemektedir. Öyle ki; bireyin siyasal bilgisi arttıkça başvurabileceği siyasal katılma türlerinin çeşit ve sayısı artabilecektir. Bireyin siyasal bilgisi

114 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam ne denli fazla ise, sadece oy vermek ile yetinmek gibi bir katılma türüne saplanıp kalmayacaktır. Öte yandan siyasallaşma sürecinde özellikle bireyin siyasal bilgilenmesinde medyanın rolü ise yadsınamaz. İletişim alanındaki teknolojik gelişmeler; gazete, radyo, televizyon ve internet yayınlarının eklenmesi medyayı siyasal olayların odağı yapmıştır. Günümüzde gündem ve siyasal gündeme ilişkin bireylerin bilgi edinme aracı olarak yoğun bir şekilde medyayı kullanması medyaya vazgeçilmez neredeyse olmazsa olmaz bir özellik kazandırmıştır. Kitle iletişim araçlarının yayınlarına maruz kalan bireyler, dünyada ve ülkesinde nelerin olup bittiğini öğrenmek, sosyal olaylar hakkında bilgi edinmek isterler. Temel bilgi ve algılarının belirlenmesinde ya bütünüyle ya da kısmen medyadan etkilenirler (Arklan & Karakoç, 2013: 327). 2. Siyasal Bilgilenmede Medyanın Etkinliği Medya günümüzde, siyasal aktörler ile izleyici (hedef kitle) arasında aracı konumundadır. Bunun anlamı, medya bugün yalnızca kanal olarak, ileten olarak görev yapmamakta, aynı zamanda siyasal iletişim konusu olan iletileri alarak bunları olgunlaştırmakta, yeniden yorumlamakta ve kimi kez ağırlıklı olarak taraflara; siyasal aktörlere ve izleyici/ hedef kitleye vermektedir (Aziz, 3: 42-43). Medyanın gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla siyasal konuların büyük kitlelere kolaylıkla ve eşzamanlı ulaşma olanağına sahip olması siyasal katılımı da biçimsel olarak değiştirmiştir. Özellikle televizyon, vatandaşla siyasal sistem arasında bir köprü olarak her türlü siyasal konuda vatandaşın bilgi sahibi olmasında ve siyasal gündemi kolaylıkla takip ederek siyasal katılımının artmasında belirleyici olmuştur (Dilber, 2012: 155). Medyaya atfedilen bu önem, toplumsal yaşamdaki değişimlerin de bir anlamda dönüştürücüsü olmuştur. Bireyler, yüz yüze iletişim olanaklarının azaldığı, tartışma ortamlarının yeterince oluşmadığı bir ortamda bilgilenme gereksinimlerini karşılamak üzere medyaya yönelmişlerdir (Yıldız, 2: 11). Yapılan araştırmalar, medyaya açıklık ile siyasal ilgi ve siyasal bilgilenme arasında yoğun bir ilişkinin varlığını doğrulamaktadır. Özellikle radyo ve televizyonla ilgili tespitler, bu araçların siyasal yönelimleri doğrudan belirlemediği, ancak var olan ilgi yönelimleri pekiştirdiği şeklindedir (Güneş, 6: 152). Medya ile birlikte her seviyedeki kültürel ürün, düşünce, bilgi tarihin hiç bir döneminde gerçekleşmediği kadarıyla geniş bir vatandaş kitlesine ulaşabilir duruma gelmiştir. Bu anlamda kitle iletişimi, demokratik toplumun ve bu toplum üyelerinin gelişmesinin vazgeçilmez bir parçası olmuştur (Timisi, 3: 41-42). Günümüzde medya yalnızca bilgileri ileten bir kanal olarak görev yapmamakta yanı zamanda bunları olgunlaştırmakta, yeniden yorumlamakta ve kimi kez ağırlıklı olarak taraflara, siyasal aktörlere ve izleyici / hedef kitleye sunmaktadır (Aziz, 3: 42-43). Bugün çoğu kişi için yakın sosyal çevremizin uzağında gerçekleşen olaylara dair bilgimiz, kitle dolayımlı sembolik biçimleri alımlamamızdan türeyen bir bilgidir. Örneğin, siyasal liderlere ve bunların politikalarına dair sahip olduğumuz bilgi, büyük ölçüde televizyon başta olmak üzere, diğer kitle iletişim araçlarından kaynaklanan bir bilgidir ve bu şekilde edinilen bilgi kurumsallaşmış siyasi güç sistemine katılma biçimlerimizi derinden etkilemektedir (Thompson, 2013: 251). Bu haliyle medya toplumun, hayata geçirilmesi düşünülen politikalarla ilgili bilgilendirilmesi ve siyasi hayata katılımlarının sağlanmasında etkili olabilmektedir. Çünkü toplumun desteğini ve güvenini sağlamak partiler ve adaylar için büyük önem taşımaktadır. Seçmenlere doğrudan ulaşmanın her zaman mümkün olmadığı gerçeğinden hareketle medya siyasal iletişimde önemli bir yer tutmaktadır (Kılıçaslan, 8: 37). Medya, partiler ve adaylar için özellikle seçim dönemlerinde kendilerini tanıtmak ve partilerin politikalarını seçmenlere açıklamak için önemli bir araçtır. Medya, seçim

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 115 dönemlerinde siyasi partiler ve adayları daha fazla ön plana çıkartırken aslında bir yandan da bireylerin bilgi edinme ihtiyaçlarını da karşılamaktadır. Bireyler özellikle seçim dönemlerinde medyanın dolayımdan geçen enformasyonlara daha çok maruz kalsalar da sonuç itibariyle siyasal bilgilenme hayatın her anında devam eden bir süreçtir. Medya günümüzde siyasal iletişimin hem yaratıcıları, hem de mesaj çoğaltıcılarıdır. Bu yönü ile medya, çağımıza siyasal iletişim açısından da damgasını vurmuştur (Aziz, 3: 102). Televizyonun yaygınlaşması ve uydu kanalları yoluyla artık dünyanın her tarafına ulaşması, bugün onu en etkili iletişim aracı haline getirmiştir. Radyoya oranla görüntüyle güçlendirmesi sebebiyle televizyon, bireyi en çok etkileyen kitle iletişim araçlarının başında gelmektedir (Kazancı, 1982: 158). Gazeteler, siyasal bilgilenme noktasında derinlemesine bilgi arayan insanlara, farklı tür yazılar arasında seçim yapma kolaylığı sunmaktadır (Balcı vd., 2010: 73). Dergiler ise, gazete okuyucusuna oranla daha az kitleye ulaşmakla birlikte aktüaliteyi ayıklama, diğer kitle iletişim araçlarını yüzeysel olarak geçtiği haberler arasında kendi hedef kitlesini ilgilendirenleri seçerek ayrıntılarıyla sunma avantajına sahip bulunmaktadır (Avcı, 0: 107). Günümüzde seçmenler internetin yaygınlaşması sonucunda geleneksel iletişim araçları tarafından oluşturulan ve iletilen içeriğin yanı sıra sosyal medya içerikleri ile de gündemi takip etmektedir. Geleneksel medyanın belirlediği gündem sosyal medyanın da gündemi olabilirken, geleneksel medyanın çeşitli nedenlere bağlı olarak önemsemediği bir iddia, skandal, gelişme veya sansasyonel bir söylem sosyal medyanın en önemli gündemi haline gelebilmektedir. Örneğin buna benzer bir olay Twitter da en çok konuşulan konu haline gelerek TT (trend topic) olabilmektedir (Tongut & Akman, 2014: 121). Daha güçlü ve etkin bir medya sağlayıcısı haline gelen internet, kullanıcılara kendi içeriklerini kendilerinin oluşturmasına ayrıca birbirleriyle zaman mekân gözetmeksizin iletişim kurarak ortak ağlarını oluşturmalarına olanak tanımaktadır (Alikılıç, 2011: 35). İnternetin getirdiği değişim ve yenilikler, toplumsal yaşantımız üzerinde de büyük etkiler yaratmıştır (Gülnar & Balcı, 2011: 63). İnternetin yaygınlaşmasının ardında farklı dinamiklerin olduğu kuşkusuz bir gerçektir. İnternetin dünya çapında hızla yaygınlaşmasının en önemli nedeni, güncel bilgilere ulaşmada hız ve ucuzluğa imkân tanımasıdır. Dünyanın herhangi bir yerinden internete bağlanan bir kişi, herhangi bir yerdeki bilgi bankasına ulaşarak, buradan edindiği bilgileri bilgisayara aktarabilmektedir (Şeker, 5: 67). Medyanın siyasal bilgilenme ve siyasal karar sürecindeki rolü, gerek Batı gerekse Türkiye de farklı zamanlarda ve farklı yerlerde yapılan birçok araştırmada ortaya konulmuştur. Özellikle Batı da siyasal bilgilenmede medyanın etkileriyle ilgili zengin bir literatür bulunmaktadır. Örneğin, yürütülen bazı araştırmalarda siyasal bilgilenme ile gazete okuma arasında önemli bir ilişkinin olduğu tespit edilmiş (Chaffee & Frank, 6: 48) ve gazete bağımlılığı gösteren kişilerin, hem yerel hem de ulusal kamu politikaları hakkında gazete bağımlılığı göstermeyen kişilere göre daha fazla bilgiye sahip olduğu bulgulanmıştır (Becker & Whitney, 1978: 19). Bazı yazarlar ise televizyon haberlerinden bilgilenmenin önemi üzerinde durmaktadırlar (Zhao & Chaffee, 5: 41; Eveland & Scheufele, 0: 215). Eveland (4: 184) yapmış olduğu çalışmada, televizyon haberlerini izleme ile siyasi tartışmalara girme ve siyasi konularda bilgi sahibi olma arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Becker ve Dunwoody nin (1982: 216-217) yürüttüğü araştırmanın bulguları ise, siyasi kampanya konuları hakkında bilgilenme açısından radyonun; televizyondan daha etkili, ancak gazeteden

116 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam daha etkisiz olduğunu göstermektedir. İnternet ortamında sunulan bilgilerin çoğalması, gelişen teknoloji sayesinde her yerden ve her zaman bu bilgilere ulaşılabilmesi, interneti siyasal bilgilenme açısından daha da kullanışlı hale getirmiştir (Balcı & Akar, 2010). İnternet, temel bir bilgi kaynağı olmaktan ziyade, destekleyici ve tamamlayıcı bir bilgi kaynağıdır (DiMaggio vd., 1: 320). Türkiye deki literatür incelendiğinde; son yirmi yılda amprik veri sunan araştırmaların sayısında görece bir artışın yaşandığı dikkat çekmektedir. Örneğin Konya da 29 Mart 9 Yerel Seçimleri sürecinde Balcı ve Akar ın (2010: 301) yaptığı çalışma, siyasal bilgilenme ve karar sürecinde medyanın orta düzeyde önemsendiği sonucunu ortaya koyarken; katılımcıların, siyasal bilgilenme aracı olarak televizyon ve gazeteyi diğerlerine göre daha çok önemsediği saptanmıştır. Balcı ve Tarhan ın (7: 328-330) 7 Genel Seçimleri sırasında üniversite öğrencileri üzerinde yaptığı araştırmanın bulguları; gençlerin seçim döneminde interneti bilgilenme ve rehberlik motivasyonu doğrultusunda daha çok kullandıklarına işaret etmektedir. Medyanın siyaseti temsili ile ilgili 7 de Ankara nın merkez ilçelerinde 468 katılımcıdan elde edilen verilere dayalı bir çalışmada (Damlapınar, 7: ) siyasal bilgilenme en önemli ikinci faktör konumundadır. Doğan ve Göker in (2010: 184) Yerel Seçimlerde Seçmen Tercihi (29 Mart Yerel Seçimleri Elazığ Seçmeni Örneği) isimli çalışmasında, yerel seçim sürecinde araştırma sorusuna cevap veren seçmenlerin, adayların yerel televizyonlardaki konuşmaları ve açık oturumlardaki performansları siyasi tercihimi etkiler ifadesine yüksek oranda katıldıkları bulgulanmıştır. Yine aynı şekilde televizyonlarda ve gazetelerde yayınlanan haberlerin siyasi tercihin oluşmasında etkili olduğu görülmektedir. Balcı ve arkadaşlarının (2011: 60) Konya örnekleminde yürüttükleri araştırmanın bulgularına göre; katılımcıların yaşı, eğitim durumu, siyasal bilgilenmede televizyona duyulan güven, seçim döneminde televizyon yayınlarına verilen önem ve televizyon izleme motivasyonları, günlük televizyon izleme süresini belirleyen temel değişkenler konumundadır. İnsanlar, seçim dönemlerinde bir taraftan ülkelerinde ve yaşadıkları coğrafyada olup bitenleri öğrenmek için televizyon karşısına geçerken; diğer taraftan siyaset arenasında parti ve adayların faaliyetlerini takip etmek, kendi aralarında tartışacakları siyasi konuları belirlemek ve seçimi kimin kazanacağına yönelik ipuçları yakalamak amacıyla televizyon izleyebilmektedirler. Karaman seçmeni üzerine yapılan alan araştırması bulguları ise; üniversite eğitimlilerin daha çok seçim dönemlerinde radyo ve televizyonda yayınlanan siyasi parti haberleri ile siyasi liderlerin konuşmalarını takip ettiği ve siyasal düşüncelerinde etkili olduğu sonucu ortaya koymaktadır. Medyanın, seçmenleri siyasal gelişmelerden haberdar ederek hem bilgilendirme hem de yönlendirme görevini yürüttüğü, gelecekte de bu görevi artan teknoloji içinde devam ettireceği düşüncesi bu araştırmayla tespit edilmiştir (Dilber, 2012: 102-103). Küçükşen in (2012: 126) yaptığı alan araştırması sonucunda da, televizyonun, bireylerin hem politika ve siyasi konularda bilgi almalarında, hem de siyasi propagandaları takip etmede kullandıkları en önemli kitle iletişim aracı olduğu tespit edilmiştir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde yaşayan Türk seçmenler üzerinde yapılan bir araştırmanın bulguları ise, siyasal bilgilenmede sosyal medyanın etkinliğine vurgu yapmaktadır. Öyle ki; sosyal medya, araştırma kapsamına alınan seçmenlerin % 88,5 inin siyasal bilgi edinme ihtiyacını karşılayan kaynaklardan biri konumundadır. Bu durum, siyasal iletişim sürecinde sosyal medyanın KKTC de yaşayan Türk seçmenler tarafından siyasal bilgiye ulaşmada kullanılan oldukça önemli bir araç haline geldiğini göstermektedir. Araştırmada 18-24 yaş grubundaki seçmenlerin diğer yaş gruplarındaki seçmenlere

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 117 oranla, bu mecradan siyasal bilgi edinme amaçlı daha sık yararlandıkları ortaya konulmuştur. Analiz sonuçları incelendiğinde, seçmenlerin yaşları ile siyasal bilgi edinmek için sosyal medyadan yararlanma sıklıkları arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve negatif yönde bir ilişkinin varlığı dikkat çekmektedir. Yine lisans/yüksek lisans eğitim düzeyindeki seçmenlerin siyasal bilgi edinmek amaçlı sosyal medya kullanımlarının, diğer eğitim düzeyindeki seçmenlere nazaran daha yüksek olduğu bulgulanmıştır. Elde edilen istatistiksel veriler, seçmenlerin sosyal medyayı sadece bilgi edinmek için değil, aynı zamanda kendi siyasi görüşlerini ortaya koymak suretiyle siyasal iletişim sürecine aktif bir şekilde katılmak amacıyla kullandıklarını ortaya çıkarmıştır (Arslan & Seçim, 2015: 158-160). Üniversite öğrencilerinin örneklem olarak seçildiği bir başka araştırmanın sonuçlarına göre televizyon ve gazete; siyasal bilgilenmede en çok önemsenen iki iletişim aracıdır. lar; erkek katılımcılara nazaran siyasal bilgilenmede televizyon yayınlarına daha çok önem vermektedirler. Anket sorularına cevap verenlerin parti bağlılıkları arttıkça, siyasal bilgilenmede televizyona verilen önem düzeyinde de bir artış yaşanmaktadır. Özellikle seçim dönemlerinde siyasal kampanya ve konulara ilginin artması; siyasal bilgilenmede televizyon yayınlarına verilen önemi pozitif yönde etkilemektedir (Balcı & Bor, 2015: 48). 2014 Yerel Seçimleri sırasında Konya da yapılan bir araştırmanın gösterdiği gibi; genç seçmenlerin siyasal karar alma sürecinde internet, televizyon ve sosyal medya (Facebook, Twitter vb.) en etkili üç aracı oluşturmaktadır. Özellikle genç kadın katılımcılar; televizyon, gazete, radyo, aile üyeleri ve kamuoyu araştırmaları gibi iletişim araç ve yöntemlerini siyasal karar sürecinde daha etkili bulmaktadır. Sosyal medyayı etkili bulma, kadın ve erkeklerde birbirine yakın oranlar taşımakta ve anlamlı farklılık meydana getirmemektedir. 2014 Yerel Seçimleri sırasında Facebook gibi sosyal paylaşım ağları; genç seçmenlerin olaylar ve kişiler hakkında bilgi toplamak, iletişim kurmak, mesaj göndermek ve/veya mesaj almak için yararlandıkları bir kitle iletişim aracı olmuştur (Balcı & Sarıtaş, 2015: 531). Balcı nın (2016: 104) 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri öncesi yaptığı araştırmada ise siyasal bilgilenme ve karar sürecinde televizyon, aile ve yakın çevre, internet ve miting/ gezilerin etki düzeyinin, diğer iletişim araç ve yöntemlerine göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Radyo, seçim afişleri/ ilan ve broşürler ile kamuoyu araştırma sonuçları insanların daha az etkili olduğuna inandıkları iletişim araç ve yöntemleri olarak gözükmektedir. Siyasal karar sürecinde interneti etkili görenler, aynı zamanda sosyal medyadan da etkilenmektedirler. İşte yukarıdaki literatür taraması ışığında, bu araştırmada aşağıda sıralanan 6 araştırma sorusuna cevap aranmaktadır: AS 1: Katılımcıların haftalık medya kullanım sıklığı nedir? AS 2: Katılımcıların siyasal gündem konularına ilgi düzeyi nedir? AS 3: Katılımcıların siyasal bilgilenmede medya türlerine güven düzeyleri nedir? AS 4: Siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyi nedir? AS 5: Siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyleri arasında nasıl bir ilişki vardır? AS 6: Siyasal bilgilenmede medya türlerinin etki düzeyi ile siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arasında nasıl bir ilişki vardır? 3. Yöntem Yöntem olarak saha araştırmasının kullanıldığı bu çalışmada; Konya da Selçuk Üniversitesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, KTO Karatay Üniversitesi ve Mevlana Üniversitesi öğrencileri üzerinde siyasal bilgilenme süreçlerinde medyanın rolü ve etkilerini ortaya koymak amacıyla veriler toplanmıştır.

118 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam 3.1. Araştırmanın Uygulanması ve Örneklem Konya öğrenim gören üniversite öğrencilerinin üzerinde siyasal bilgilenme sürecinde medyanın rolünü belirlemek için bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Selçuk Üniversitesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Karatay Üniversitesi, Mevlana Üniversitesi öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde rastlantısal örneklem kullanılmıştır. Araştırmaya konu veriler, katılımcılarla yüz yüze görüşmeye dayalı anket tekniğiyle toplanmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda 400 anket analize tabii tutulmuştur. 3.2. Veri Toplama Araçları Araştırmaya katılan öğrencilerin siyasal bilgilenme süreçlerinde medyanın etki düzeyini ortaya koymak amacıyla 28 sorudan oluşan bir anket formu hazırlanmıştır. Anket formu katılımcılar tarafından anlaşılabilecek şekilde, konu ile ilgili yapılmış araştırmalardan yararlanılarak düzenlenmiştir. Soru formunun ilk bölümünde kitle iletişim araçlarının ne sıklıkla kullandığını ortaya koymak amacıyla 5 li likert tipinde hazırlanmış 5 soruya yer verilmiştir. Bu ölçekle katılımcılardan 1= Hiç, 5= Her gün Düzenli aralığında cevaplar alınmıştır. Anketin ikinci bölümünde 6 maddeden oluşan 5 li likert tipindeki ölçekle siyasal bilgilenmede medyanın etkinliği mercek altına alınmıştır. Ölçeğin güvenilirliğini hesaplamada Cronbach s Alpha katsayısı.73 olarak ortaya konulmuştur. Anketin üçüncü bölümünde 7 maddeden oluşan bir ölçekle de siyasal bilgilenmede medyaya güven sorgulanmıştır. Ölçeğin güvenilirliği Cronbach s Alpha=.83 dür. Anket formunun son bölümü ise demografik özelliklerinin belirlemesi amacıyla dizayn edilmiştir. 3.3. Verilerin Analizi ve Kullanılan Testler Saha araştırması 20-27 Nisan 2016 tarihleri arasında katılımcılarla yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, istatistik programı kullanılarak elektronik ortamda işlenmiştir. Verilerin analizinde; anket sorularını cevaplayanların demografik özellikleri ile siyasal tutum ve davranışlarına ilişkin bir takım veriler elde etmede Frekans Analizi esas alınmıştır. Cinsiyete göre siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyi ile siyasal bilgilenmede medyaya güvendeki farklılıkları belirlemede Bağımsız Örneklem T- Testinden yararlanılmıştır. Siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyleri arasındaki ilişkiye ortaya koymada Korelasyon Analizi ne başvurulmuştur. 3.4. Araştırmanın Modeli Bu araştırma genel tarama modelinde olup; çalışmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri arasında karşılaştırmalı ilişkisel tarama yapılmıştır. On sekiz yaş ve üzeri seçme hakkına sahip üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenme süreçlerinde medya türlerinin etki düzeylerini ortaya koymak amacıyla veriler toplanmıştır. 4. Bulgular ve Yorum Bu başlık altında öncelikle katılımcıların sosyo-demografik özellikleri ortaya konulmakta; takiben siyasal bilgilenme sürecinde medyanın rolü ve önemine ilişkin analiz sonuçları gösterilmektedir. Sonrasında siyasal bilgilenme sürecinde kitle iletişim araçlarına duydukları güven düzeyleri ile gündem konularına ilgi düzeyleri tanımlanmaktadır. 4.1. Katılımcıların Sosyo- Demografik Özellikleri Araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 50.2 si erkek, yüzde 49.8 i ise kadınlardan oluşmaktadır. Sonuçlar erkekler lehine bir farklılık görünse de; örneklemin cinsiyet bakımından çok da dengesiz bir dağılıma sahip olmadığı, analiz yapılabilecek düzeyde bulunduğuna işaret etmektedir. Araştırma sorularına cevap veren öğrencilerin yaş aralığı 18-33 arasındadır. Yaş ortalamaları ise 21.5 dir. Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin yüzde 23.8 i Mühendislik Fakültesi nde, yüzde 14.3 ü Eğitim Fakültesi nde, yüzde 12.8 i İletişim Fakültesi nde, yüzde 8 i Hukuk Fakültesi nde, yüzde 7.8 i İktisadi ve

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 119 İdari Bilimler Fakültesi nde, yüzde 6.8 i Edebiyat Fakültesi nde, yüzde 5.5 i Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi nde, yüzde 3.5 i Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu nda, 2.8 i Tıp ve Mimarlık Fakültesi nde, yüzde 2.5 i Teknoloji Fakültesi nde, yüzde 2 si Ziraat Fakültesi nde ve Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu nda, yüzde 1.3 ü Sağlık Bilimleri Fakültesi nde, yüzde 1 i Diş Hekimliği nde, 0,8 i Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü ve Spor Bilimleri Fakültesi nde, yüzde 0.5 i Güzel Sanatlar Fakültesi ve Fen Fakültesi nde, 0.3 ü Veterinerlik Fakültesi nde öğrenim görmektedir. 4.2. Katılımcıların Medya Kullanım Sıklığı Çalışmanın bu bölümünde katılımcıların haftalık medya kullanım sıklığı mercek altına alınmaya çalışılmıştır. Tablo 1. Katılımcıların Haftalık Medya Kullanım Sıklıklarının Merkezi Eğilim İstatistikleri Medya Türleri N Min. Max. SD İnternet 400 1 5 4,64,80 Sosyal Medya (Facebook, Twitter vs.) 400 1 5 4,30 1,15 Televizyon 400 1 5 2,46 1,26 Gazete 400 1 5 2,25 1,24 Radyo 400 1 5 2,20 1,29 Araştırma sorusuna cevap veren üniversite öğrencilerinin haftalık en sık kullandığı iki iletişim aracı internet ( = 4,64) ve sosyal medyadır ( = 4,30). Aritmetik ortalama değeri açısından en az kullanılan medya olarak radyo ( = 2,20) ve gazete ( = 2,25) dikkat çekmektedir. Tablo 2. Cinsiyete Göre Haftalık Medya Kullanım Sıklığındaki Farklılık Medya Türleri Cinsiyet N SD t-value Sig. Televizyon 2.56 2.36 1.32 1.20 1,59,111 Gazete 2.42 2.08 1.28 1.19 2,77,006 Radyo 2.16 2.24 1.24 1.35-0,62,533 İnternet 4.55 4.74 0.86 0.73-2,41,016 Sosyal Medya 4.17 4.44 1.17 1.12-2,36,019 Katılımcıların cinsiyetine göre haftalık gazete okuma (t= 2,77; p<.01), internet (t= - 2,41; p<.05) ve sosyal medya (t= -2,36; p<.05) kullanma sıklığı anlamlı farklılık göstermektedir. Betimleyici istatistik sonuçları incelendiğinde; erkekler ( = 2,42), kadınlara ( =

120 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam 2,08) göre haftalık daha sık gazete okumaktadırlar. Buna karşılık kadınlar; haftalık internet ve sosyal medya kullanma sıklığı bakımından, erkeklere nazaran daha yüksek oranlara sahiptirler. Öte yandan televizyon izleme ve radyo dinleme sıklığı açısından erkek ve kadınların aritmetik ortalama değerleri birbirine oldukça yakındır. 4.3. Katılımcıların Siyasal Gündem Konularına İlgi Düzeyi Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin siyasal gündem konularına ilgi düzeylerini belirlemek üzere 1 ile 10 puan arasında işaretleme yapabilecekleri bir skaladan yararlanılmıştır. Tablo 3. Katılımcıların Siyasal Gündem Konularına İlgi Düzeyinin Merkezi Eğilim İstatistikleri N Çok İlgisiz Çok İlgili Gündem Konularına İlgi Düzeyi 400 1 10 6,21 2,53 SD Tablo 3 te de görüldüğü üzere, Siyasal gündem konularına ilgi düzeyiniz nedir? şeklindeki soruya, üniversite öğrencileri en düşük 1, en yüksek 10 puan işaretlemesi yapmışlardır. Merkezi eğilim istatistik sonuçları, katılımcıların gündem konularına ilgi düzeylerinin orta seviyede ( = 6,21) olduğuna işaret etmektedir. Tablo 4. Cinsiyete Göre Siyasal Gündem Konularına İlgi Düzeyindeki Farklılık Cinsiyet N SD t-value Sig. Gündem Konularına İlgi Düzeyi 6.55 5.88 2.62 2.41 2,61,009 Katılımcıların cinsiyeti, siyasal gündem konularına ilgi düzeyi bakımından anlamlı farklılık meydana getirmektedir (t= 2,61; p<.01). Betimleyici istatistik sonuçları; erkeklerin ( = 6,55) siyasal gündem konularına ilgi düzeylerinin, kadınlara ( = 5,88) göre daha yüksek olduğunu göstermektedir. 4.4. Siyasal Bilgilenmede Medya Türlerine Güven Katılımcıların siyasal bilgilenme sürecinde en çok güven duydukları ilk üç medya sırasıyla internet, gazete ve televizyondur. Tablo 5. Katılımcıların Siyasal Bilgilenmede Medya Türlerine Güven Düzeylerinin Merkezi Eğilim İstatistikleri Medya Türleri N Hiç Güvenmem Çok Güvenirim İnternet 400 1 5 2,94 1,23 Gazete 400 1 5 2,85 1,19 Televizyon 400 1 5 2,74 1,29 Twitter 400 1 5 2,62 1,26 Radyo 400 1 5 2,61 1,13 Dergi 400 1 5 2,54 1,08 SD

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 121 Facebook 400 1 5 2,46 1,19 En az güven duyulan medya olarak Facebook ve dergi dikkat çekmektedir. Özellikle Facebook ortamında kişilerin doğruluğundan emin olunmadan her türlü paylaşımda bulunması, söz konusu iletişim aracının denetlenmesinde yaşanan güçlükler, katılımcılar nezdinde böyle bir algılamanın oluşmasına neden olabilir. Tablo 6. Cinsiyete Göre Siyasal Bilgilenmede Medya Türlerine Güven Düzeyindeki Farklılık Medya Türleri Cinsiyet N SD t-value Sig. Televizyon 2.65 2.82 1.34 1.22-1,35,178 Gazete 2.73 2.95 1.26 1.09-1,90,050 Radyo 2.44 2.79 1.17 1.06-3,16,002 İnternet 2.94 2.93 1.23 1.23 0,02,998 Facebook 2.50 2.43 1.24 1.13 0,61,542 Twitter 2.69 2.56 1.32 1.20 1,00,317 Dergi 2.51 2.57 1.11 1.05-0,62,531 Öte yandan araştırmaya katılanların cinsiyetine göre siyasal bilgilenmede sürecinde gazete (t= -1,90; p.05) ve radyoya (t= - 3,16; p<.01) duyulan güven anlamlı farklılık göstermektedir. Betimleyici istatistik sonuçları mercek altına alındığında; kadınlar, siyasal bilgilenmede gazete ve radyoya güven düzeyi bakımından, erkeklere göre daha yüksek aritmetik ortalamalara sahiptirler. 4.5. Siyasal Bilgilenmede Medyanın Etki Düzeyi Siyasal bilgilenme sürecinde hangi medyanın daha etkili olduğunu belirlemek üzere katılımcıların 1 ile 5 arasında işaretleme yapabilecekleri bir ölçek kullanılmıştır. Tablo 7. Siyasal Bilgilenmede Medyanın Etki Düzeyinin Merkezi Eğilim İstatistikleri Medya Türleri N Çok Etkisiz Çok Etkili İnternet 400 1 5 4,25 1,01 Sosyal Medya 400 1 5 4,04 1,22 Televizyon 400 1 5 3,58 1,28 Gazete 400 1 5 3,27 1,10 Dergi 400 1 5 2,63 1,14 SD

122 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam Radyo 400 1 5 2,53 1,11 Tablo 7 de de görüldüğü üzere internet ( = 4,25) ve sosyal medya ( = 4,04), katılımcıların siyasal bilgilenme sürecinde en etkili gördükleri iki iletişim aracıdır. Radyo ( = 2,53) ve dergi ( = 2,63) ise, en az etkili olduğuna inanılan medya olarak dikkat çekmektedir. Tablo 8. Cinsiyete Göre Siyasal Bilgilenmede Medyanın Etki Düzeyindeki Farklılık Medya Türleri Cinsiyet N SD t-value Sig. Televizyon 3.49 3.67 1.31 1.24-1,39,165 Gazete 3.22 3.33 1.12 1.07-1,05,290 Radyo 2.36 2.70 1.10 1.10-3,10,002 İnternet 4.18 4.33 1.33 0.99-1,49,137 Sosyal Medya 3.94 4.13 1.26 1.18-2,18,030 Dergi 2.60 2.65 1.19 1.08-0,51,610 Araştırma sorularını cevaplayanların cinsiyetine göre siyasal bilgilenme sürecinde radyo (t= -3,10; p<.01) ve sosyal medyanın (t= -2,18; p<.05) etki düzeyleri anlamlı farklılık göstermektedir. Aritmetik ortalama değerleri açısından karşılaştırma yapıldığında; kadınlar, erkeklere nazaran radyo ve sosyal medyayı siyasal bilgilenme sürecinde daha etkili görmektedirler. Tablo 9. Siyasal Bilgilenmede Medyanın Etki Düzeyleri Arasındaki İlişkiye Yönelik Korelasyon Analizi Bulguları (Pearson r) Medyası Türleri 1 2 3 4 5 6 1. Televizyon 1 2. Gazete,343** 1 3. Radyo,246**,298** 1 4. İnternet,152**,109*,003 1 5. Sosyal Medya,216**,018 -,021,554** 1 6. Dergi -,027,069,286** -,007 -,025 1 Not: **p<.01, *p<.05

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 123 Siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyleri arasındaki ilişkiyi tespit etmeye yönelik Korelasyon Analizi bulguları incelendiğinde en güçlü ilişkinin internet ve sosyal medya arasında yaşandığı dikkat çekmektedir (r=,554; p<.01). Araştırma katılan üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenme sürecinde interneti etkili görme eğilimi arttıkça, sosyal medyayı etkili görme eğiliminde de bir artış yaşanmaktadır. Diğer yandan siyasal bilgilenmede internetin etki düzeyi ile gazetenin etki düzeyi arasında pozitif yönde oldukça zayıf anlamlı ilişki bulunmaktadır (r=,109; p<.05). Tablo 10. Siyasal Bilgilenmede Medya Türlerinin Etki Düzeyi ile Siyasal Gündem Konularına İlgi Düzeyi Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Korelasyon Analizi Bulguları Medya Türleri Siyasal Gündem Konularına İlgi Düzeyi Televizyon,020 Gazete Radyo İnternet,100* -,061,058 Sosyal Medya,094 Dergi Not: *p<.05 Son olarak siyasal bilgilenmede medyanın etki düzeyleri ile siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arasındaki ilişki incelendiğinde; sadece gazetenin etki düzeyi ile siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arasında anlamlı ilişki ön plana çıkmaktadır (r=,100; p<.05). Bir başka ifadeyle; siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arttıkça, gazetenin siyasal bilgilenme sürecinde etkili olduğuna duyulan inanç da artmaktadır. Sonuç ve Tartışma Siyasal bilgilenme yaşam boyu devam eden bir süreç olarak dikkat çekmektedir. İnsanlar çevrelerinde medya gelen siyasi olaylar ve gelişmelere dair bilgileri; ya olay ve gelişmeleri bizzat görerek- yaşayarak tecrübe ederler ya da medya yoluyla dolaylı yönden sahip olurlar. Özellikle bireylerin cemaat hayatından cemiyet hayatına geçişleriyle birlikte, siyasal bilgilenme sürecinde medyanın -,030 önemi ve etkinliği daha belirgin olmaya başlamıştır. Bu görüşü test etmek amacıyla bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre üniversite öğrencilerinin haftalık en sık kullandıkları kitle iletişim aracı internet olurken; sosyal medya ikinci sırada yer almaktadır. Diğer medya türlerinin gelişimi ve yaygınlaşmasıyla önemi zaman içerisinde azalma gösteren radyo, katılımcıların haftalık en az kullandıkları medya olarak dikkat çekmektedir. Cinsiyet bakımından erkekler, kadınlara nazaran haftalık daha sık gazete okumaktadırlar. lar ise gerek internet gerekse sosyal medya kullanımı açısından daha yüksek ortalamalara sahiptirler. Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin siyasi gündem konularıyla orta düzeyde ilgilendikleri bu araştırma ile ortaya konulmuştur. Bulgular, erkek katılımcıların, kadınlara nazaran siyasi gündem konularıyla

124 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam daha çok ilgilendiklerine işaret etmektedir. Siyasal bilgilenme sürecinde katılımcıların en çok güven duydukları medya; internet, gazete ve televizyondur. Facebook ve dergiler, üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenme en az güvendikleri iletişim araçları konumundadır. Özellikle Facebook aracılığıyla ve farklı kimlikler altında, insanların doğruluğunu kontrol etmeden her türlü bilgi paylaşımında bulunması, katılımcılar nezdinde böyle bir algılamanın oluşmasına neden olabilmektedir. Cinsiyete göre kadınlar, erkeklerle karşılaştırıldığında, siyasal bilgilenmede gazete ve radyoya daha çok güven duymaktadırlar. Araştırma sorularına cevap veren katılımcıların siyasal bilgilenme bakımından en çok etkili olduğunu düşündükleri medya türleri içerisinde internet, sosyal medya ve televizyon ilk üç sırada yer almaktadır. Radyo ve dergi ise; siyasal bilgilenmede daha az etkili olduğuna inanılan medya türleri olarak dikkat çekmektedir. Özellikle kadınlar, erkeklere göre siyasal bilgilenmede radyo ve sosyal medyanın daha etkili olduğuna inanmaktadırlar. Yine üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenme sürecinde interneti etkili görme eğilimi arttıkça, sosyal medyayı etkili görme eğiliminde de bir artış yaşanmaktadır. Üniversite öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilen bu araştırma sonucunda; siyasal gündem konularına ilgi düzeyi ile siyasal bilgilenmede gazetenin etkinlik düzeyi arasındaki ilişki ortaya konmuştur. Araştırma bulgularının da gösterdiği gibi, siyasal gündem konularına ilgi düzeyi arttıkça, gazetenin siyasal bilgilenme sürecinde etkili olduğuna duyulan inanç da bir artış yaşanmaktadır. Gazetelerin siyasi gelişme ve olaylarla ilgili daha çok ayrıntı sunması, yorumlara yer vermesi, siyasi gündemi takip eden insanların daha çok gazetelere yönelmesinde ve bu araçtan daha çok etkilenmesinde önemli olabilmektedir. Sonuç olarak bu araştırma; üniversite öğrencilerinin siyasal bilgilenmesinde medyanın etkinliğini ortaya koymak adına dizayn edilmiş bir saha araştırması kimliğine sahiptir. Şüphesiz bu konuda ülkenin farklı bölgelerinde, toplumun farklı kesimlerinden katılımcıların yer alacağı yeni çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Böylelikle insanların, siyasal bilgilenmede medya türlerinden etkilenme açısından farklılıklar daha iyi ortaya konabilecek ve karşılaştırmalar yapılabilecektir. Yine gelecekteki çalışmalarda bireylerarası iletişimin siyasal bilgilenme açısından etkileri mercek altına alınmalıdır. Bu araştırmanın verileri yüz yüze görüşmeye dayalı anket yoluyla elde edilmiştir. Sonraki araştırmalar, veri toplamada online anket gibi farklı teknikleri benimseyebilirler. KAYNAKÇA Alikılıç, Ö. A. (2011). Halkla İlişkiler 2.0 Sosyal Medyada Yeni Paydaşlar, Yeni Teknikler. Ankara: Efil Yayınevi. Arklan, Ü. & Karakoç, E. (2013). Medyanın Genel ve Siyasal Gündeme İlişkin Bilgi Edinme Aracı Olarak Kullanımı: Görgül Bir Araştırma. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 325-363. Arslan, S. & Seçim, H. (2015). Siyasal Bilgilenme ve Çift-Yönlü Siyasal İletişim Bağlamında KKTC de Sosyal Medyanın Demokrasi Açısından Önemi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15/ 1, 145-162. Atkin, C. & Heald, G. (1976). Effects of Political Advertising, Public Opinion Quarterly, 40/ 2, 216-228. Avcı, N. (0). Kitle Kültürü: Enformatik Cehalet. Ankara: Rehber Yayınları. Aziz, A. (3). Siyasal İletişim. Ankara: Nobel Basım Yayım Dağıtım. Balcı, Ş. & Akar, H. (2010). Siyasal Bilgilenmede İletişim Araç ve Yöntemlerinin Önem Düzeyi: 29 Mart 9 Yerel Seçimleri Konya Araştırması, NWSA e- Journal of New World Sciences Academy, 5/ 2, 282-305. Balcı, Ş. vd. (2010). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinde Seçim Dönemlerinde Gazete Okuma Alışkan-

Siyasal Bilgilenmede Medyanın Rolü Ve Etkinliği: Üniversite Öğrencileri Araştırması 125 lıkları ve Motivasyonlar: Konya Örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 30, 51-79. Balcı, Ş. & Bor, T. (2015). Siyasal Bilgilenmede Televizyonun Önem Düzeyi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Global Media Journal TR, 5/10, 47-70. Balcı, Ş. & Tarhan, A. (7). Siyasal Bilgilenme ve İnternet: 22 Temmuz 7 Genel Seçimleri nde Bir Kullanımlar ve Doyumlar Araştırması, Medya ve Siyaset Uluslararası Sempozyumu, Cilt 1, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi, 15 17 Kasım, İzmir, ss. 322-335. Balcı, Ş. vd. (2011). Televizyon ve Seçmen İlişkisini Yeniden Düşünmek: 9 Yerel Seçimleri nde İzleyici Motivasyonları. Selçuk İletişim, 6/ 4, 48-63. Balcı, Ş. & Sarıtaş, H. (2015). Facebook ve Siyasal Katılım: 2014 Yerel Seçimleri Araştırması, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37, 511-535. Balcı, Ş. (2016). Siyasal Karar Sürecinde İletişim Araç ve Yöntemlerinin Etki Düzeyleri: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Örneği. Şükrü Balcı (Ed.), 7 Haziran'dan 1 Kasım'a Türkiye'de Siyasal İletişim Uygulamaları, İstanbul: Litera- Türk Academia Yayınları, ss. 71-108. Becker, L. B. & Dunwoody, S. (1982). Media Use, Public Affairs Knowledge and Voting in a Local Election. Journalism Quarterly, 59/ 2, 212-218. Becker, L. B. & Whitney, D. C. (1978). The Effects of Media Dependencies on Audience Assessment of Government, Paper Presented at the Annual Meeting of the Association for Education in Journalism, August 13-16, Washington, pp. 1-27. Chaffee, S. & Frank, S. (6). How Americans Get Political Information: Print Versus Broadcast News. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 546, 48-58. Çetin, H. (3). İnsan ve Siyaset: Siyasetin Psikolojik Temelleri. Ankara: Siyasal Kitabevi. Damlapınar, Z. (8). Medya ve Siyasete Güvenilirlik: Medya Siyaseti nin Toplumsal Algılanmasına Bağlı Faktörler, Zülfikar Damlapınar (Ed.), Medya ve Siyaset, Konya: Eğitim Kitabevi, ss. 187-207. Damlapınar, Z. & Balcı, Ş. (2014). Siyasal İletişim Sürecinde Seçimler, Adaylar, İmajlar. Konya: LiteraTürk Academia Yayınları. DiMaggio, P. et al. (1). Social Implications of the Internet. Annual Review of Sociology, 27, 307-336. Dilber, F. (2012). Seçmenlerin Kitle İletişim Araçlarından Aldığı Siyasal İçerikli Bilgilerden Etkilenme Düzeyi; Karaman İli Seçmenleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Gümüşhane İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4/1, 84-105. Doğan, A. & Göker, G. (2010). Yerel Seçimlerde Seçmen Tercihi (29 Mart Yerel Seçimleri Elazığ Seçmeni Örneği). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5/2, 159-187. Eveland, W. P. & Scheufele, D. A. (0). Connecting News Media Use with Gaps in Knowledge and Participation. Political Communication, 17/3, 215-237. Eveland, W. P. (4). The Effect of Political Discussion in Producing Informed Citizens: The Roles of Information, Motivation, and Elaboration. Political Communication, 21/2, 177-193. Grönlund, K. (7). Knowing and Not Knowing: The Internet and Political Information. Scandiavian Political Studies, 30 (3): 397-418. Gülnar B. & Balcı, Ş. (2011). Yeni Medya ve Kültürleşen Toplum. Konya: LiteraTürk Yayınları. Güneş, S. (6). Enformasyon Toplumunun

126 Şükrü Balcı & Zülfikar Damlapınar & Tuğçe Esin Pınarbaşı & Fatma Kübra Astam Putları. Ankara: Hece Yayınları. Heywood, A. (6). Siyaset. B. Berat Özipek vd. (Çev.), Ankara: Liberte Yayınları. Kalaycıoğlu, E. (1983). Karşılaştırmalı Siyasal Katılma. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını. Kalender, A. (5). Siyasal İletişim: Seçmenler ve İkna Stratejileri. Konya: Tablet Kitabevi. Kazancı, M. (1982). Halkla İlişkiler. Ankara: Savaş Yayınları. Kılıçaslan, E. Ç. (8). Siyasal İletişim- İdeoloji ve Medya İlişkisi. İstanbul: Kriter Yayınevi. Küçükşen, K. (2012). Medya ve Politik Tercih. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları. Şeker, T. B. (5) İnternet ve Bilgi Açığı. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları. Thompson, J. B. (2013). İdeoloji ve Modern Kültür: Kitle İletişimi Çağında Eleştirel Toplum Kuramı. İdil Çetin(Çev.), Ankara: Dipnot Yayınları. Timisi, N. (3). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi. Tokgöz, O. (2010). Seçimler, Siyasal Reklamlar ve Siyasal İletişim. Ankara: İmge Kitabevi. Tokgöz, O. (2014). Siyasal İletişimi Anlamak (2.Baskı). Ankara: İmge Kitabevi. Tongut, S. & Akman, E. (2014). Sosyal Medyanın Siyasi Partiler Tarafından Siyasal İletişim Aracı Olarak Kullanılması: 2014 Yerel Seçimleri ve Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul Büyükşehir Başkan Adayı Mustafa Sarıgül ün Twitter Kullanımı. International Periodical For The Langues, Literature and History of Turkısh or Turkic, 9/5, 117-137. Yıldız, N. (2). Türkiye de Siyasetin Yeni Biçimi- Liderler İmajlar Medya. Ankara: Phoenix Yayınları. Zhao, X. & Chaffee, S. (5). Campaign Advertisements versus Television News as Sources of Political Issue Information. Public Opinion Quarterly, 59/1, 41-65.