KÖPElKLERDıE ÖN EXTRJIDMİTıENİN A:RTERİEL V ASKULAıHİZ'ASYONU The arteriel blood supply of thoracic limb in dogs. N ecd et DUR!SUN 1 Sadettin TIPTRIDA!MAZ~ Memduih G-EZİCİ 3 Summary : This study was. made to investigate the arteriel blood b}ood supply of thoraci.c limb in do:gs. In this study, 14 do.gs were used. Latex and polyester resin were used.in the invesıtigation of the material. Axillary artery supplies thoradc limb. Axillary artery divides into braühial and sujbscapular a~teries ıbetween the sulbscapularis and the conj-oined tendon of the teres major and latissimus dorsi. The su:bscaıpular artery continues dorsocaudally between tihe su;bscapularis and teres major along the caudal border of the scaıpula to'wards i ts cauda'l anıgle. The circumıflex scapular cranial and caudal circumflex humeral aınd tjhoracodorsal arteries arise fr:om subsapulary artery. The bracihial artery is the di stal contiınuaıiion of the axi11ary artery in the arın. 'The brachial artery, aifter.givinıg the deep bra chial artery, the callateral ulnar artery; the suıperfi'cial brachial artery, the transverse cu!bi:tal artery and the.common interosseus artery is termed median artery. Fro.m these arteries, medial bran:dh of superficial anteıbrachial artery dosen~t form donsal carpal xete it directly continues as common dorsal di'gi tal artery. The median artery. gives the deep antebrachial artery, radial arıtery within the proximal third and fourtıh of the forearm respe.ctively. The parent vessel forms palmar superficial arch. From this arch çırise abaxial palmar digital artery V and palmar commoiı digital arteri es I, II, lll and IV. Fr.om this arch arises a!baxial pa'lmar digital artery. V. Besides, dorsa1 branıch of 1:he ulnar artery eo n tin u es as albaxia1 dorısal diıgital artery V. (ıl) Prof. Dr., 'S. ü. Vetertner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı, Konya. (12) Yrd. Doç. Dr., S. ü. Veteriner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı, Konya. (3) Arş. Gör., S. ü. Veteriner Fakültesi, Anatomi Bilim Dalı. Konya.
176 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici Özet : tbu çalışma, köpe.klerde ön extre.mitenin arteriel vaskularizasyonunu incelemek ama cıyla yap1lmıştır. Çalışmada 14 ::ıdet köpek kullanılmıştır. MateryaHerin inceleınmesinde latex ve polyester resin kullanılmıştır. Ön extremitenin arteriel vas-kularizasyonuııu a' axillaris sağlar. A. axillais, m. teres major ve m. laiissimus dorsi'nin birleşik tendoları ile m. suıb.scapularis arasında a. brachialis ve a. su:bscapularis'e ayrılmaktadır. A. suıbscapularis m. teres major ile m. subscapularis arasında scapula'nın margo caudalis'i boyunca dorsocaudal olarak seyreder. Bu damar a. circumflexa humeri cranialis, a. circum.flexa humeri caudalis, a 'illıoracodorsalis ve a. ciı cumflexa s capula'yı verir. A. bradı.ialis, a. axillaris'in ön extremitede distale doğru deva mı'dır. A. prof1_1nda brachii, a. bicipitalis, a. bra-chialis superficialis,.a' con'ateralis ulnaris, a. transıversa cubiti ve a. interossea communis'i verdikten sonra a. mediana adını alır. Bu damarlardan a. antebracihialis superficialis cranialis'in ra mus medialis adındaki dalı rete carpi dersale'nin oluşumuna katılmadan doğrudan a. digitalis dorsalis com'inunis I olarak devam eder. A. mediana ante!brachium'un proximal 1/3 'ünde a. proıfunda antebrachii'yi, proxim'al 1/4'üınde de a. radialis adındaki yan dalları verir. Damarın d ervamı. a. diıgitalis palmaris V aibaxialis ve aa. digitales palmares. commune!3 I-IY'in baışlaı:ıgıç aldığı arcus palımaris superficialis'in oluşu-: muna katılır. A. digitalis palmaris V abaxialis bu arcus~an (arcus p~lmaris sup.f.) ayrılır. Ayrıca a. digitalis dorsalis V a!baxialis a~ ulnaris'in ramus dorsali~ adındaki d~lının deva ~ı durumundadır. 0',L"!' Giriş Evcil memeli hayvanlarda özellikle damar iıçine enjekte edilen kiniyasal ınaddelerin ve enjeksiyon tekniğinin :geliştirilmiş. olması sonucu damar sistemi daha so.ınut bir' şekilde incelenelbilmek' edir. Son zamanlarda geliştirilımiş olan plastik madde enjeksiyonları damarlar arasında~ - ki anastomosis'lerin belirlenmesinde bü,yük önem taşımaktadır. Bu seıbeble dolaşı m. siste.mi üzerinde yapılan çalışmalarda özellikle plastik madde A.ranır hale ıge1miştir: Köpeklerde ön extremi.tede sık sık meydana gelen traumatl.k yara~ lanmalarda.bölge anatomisi büyük bir önem arzetmektedir. Bu selbeible, plastik madde ve latex kullanarak. köpeklerde ön extremitenin arteriel vaskularizasyonunun incelenmesi ama çlanımıştır.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 177. Köpeklerde ön extre.mitenin rrteriel vaskularizasyonu, a. subclavia' nın de~.tamı olan a. axillaris tarafından sağlanmaktadır (5, 9, 10, il,l). A. axillaris, m. teres major ve m. latissiımus dorsi'nin birleşik tendoları ile m. suıbscapu!laris arasında, a. suhscapularis ve a. brachialis'e ayrılır ( 2,.3,.5, 9, 10). A. bracıhialis : A. axillarjs'in son iki daılindan biridir. Oınuz ekleminden itibaren.a. a:xillaris'in devamıdır (5, 8, llıl). Başlangıçta m. biceps bra chii ile m. triceps brachii'nin c ap u t m ediale'si arasında, cranialde n. muscubcutaneus, caudalde n. :mdialis'le birlikte kolun meıdia.l yüzünde seyreder. Dirsek ekieminin flexor yüzünde m. pronator teres'in altından geçer ve a. interossea communis'i verir. Damarın devamı a. mediana adını alır. A. b:rıachialis, kol un proximal l/3'inde a. profund.a bracihi'i (9, ll), distal lj,3'inde a. bicipitalis'i (:5, 6, 9,), articulatio cujbiti'nin proxima:linde a. collatera1is ulnaris'i (6), kolun distal l./4'inde a. brachialis superficialis'i ( 4, 5, '6, 9, 10) ve artkulatio cubiti'nin distalinlde a. interosseıa communis'i (5, ll, :12) verir. A. mediana, a. brachialis'in a. interossea communis'i verdikten sonraki devamı olup (5, 8), ante:brachium'un proxi mal 1/3'inde a. profunda anteb:r.acj:ıii'i ortası düzeyinde ise a. radialis'i verir (:3, 4, 5, 11). Materyal ve Metot Bu çalışmada değişik yaş ve cinsiyette 14 adet erıgin köpek kul:lıanıldı. Hayv.anların tartımları yapıldıktan sonra her bir hayvana kg. başına 28 ınıg. ne mbutal v. cephalic:a anteıbrachii'den enjekte edildi. Anestezi edilen hayvanlardıa sağ ön extremite vücuttan uzaklaştırılarak s2ğ a. axillaris'ten kanın boşaltllıması sağlanıdı. Kanı boşaltılan hayvanların sol a. axillaris'leri diseke edildi. Üzerinde çalışılan damarların daıhıa belirgin olması için korrozyon (kas t) metodu tercih edildi. maddelerden oluşan Korrozyon (kast) metodu (1) : Bu metot için şu terki!b ıkullanı1dı. a) Polyester reçinesi b) Aceleratör c) Katalizör d) Solıvent e) Polyester pasta 'boyası (Kırımızı) (F. : 12)
ı 78 Necdet Dursun - Sadettin Tl:pırdamaz - Memduh Gezici Yukanıdaki maddelerin belli oranlarda: (*) katılmasıyla oluşan solüsyon.doğrudan a. axillaris'lere enjekte edildi._ Enjeksiyonun bitiminden sonra daımarlar ligatüre edilerek piyesler yaklaşık 2'4 C'de 2.4 saat bekletildi. Bu süre sonunda soiüsyon arterler içiride arzu edil~n şekilde sertleşti. Aynıca 4 hayvanın a. axiliaris'lerine latex (8). enjekte edildi. Piyeslerin arteriel sistemi diseke edilere k incelendi. Diıseksiyon yapılmadığı zaman. piyesler form ol havuzlarınıda muhafa za edildi. Araştırmada pens, bistüri, costatom, lup v ;b. giıbi ana to mi diseksiyonunda kullanılan araçlardan ya :rarlanıldi. Bu ç:alış.mada Namina Anatomica Veterinaria (.19 1 83) terimleri kullanıldı (.13). Bulgular Nopeklerde ön extn.mi te'nin arteriel beslenmesini.a. axillaris sağla Bu damar m. teres major ve m. latissimus dor si'nin birleşik maktadır. tendoları ile m. su:bscapulariıs arasında biri kıalın, a. brachialis ve diğeri inc.e a. swbscapularis o1nıaık üzere iki son dala ayrılmaktadır. A. axi'llaris son dauarına ayrılmadan önce aşağıdaki kolları verrmekteıdir: A. ihoradea latera.li:3 : Bu damar a. axillaris'in dorısal yüzünden çıkar. lnn. axillaris propria'nın late:nal yüzü boyunca caudale doğru seyreıder. Bu çalışmada da damarın n. thora'cica la teralis'e eşlik eden iki da la ayrıldığı ve m. pe.ctoralis ascendens, m. latissimus dm'si ve m. cutaneus trunci'yi beslediği gözlemlenmiştir. A. thoracica externa : Birinci costa düzeyin'de a. axillaris'in ventral yüzünden ayrılan bu dama;r, n. pectoralis cranialis'e eşlik elderek m. pectoralis descendens'f \besler. Ramus deltoideus: Bu damarın bir hayvanda a. thoracica externa ile ortak.bir kökle diğerlerinde ise a. axillaris'ten doğrudan ayrıldığı, mm. pectorales'lerde dağıldığı.görü'lmüştür. A. sujbs,capularis: A. subscapularis m. tere-s major- ile m. subs-capularis arasınıda a:. axillaris'ten ayrılır, scapula'nın ma:rgo caudalis'i boyunca dorsocauıdal yönde seyreder. (*) Davilux; Boya, vernik, sentetik reçine ve polyester fabrikası A.Ş. Bornova, İzmir.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 179 ---- A. su!bs'capularis seyri esnasında şu yan dalları verir: 1 - A. circun1flexa humeri cranialis: Bu damarın iki piyeste a. brachialis'in ilk da'lı olarak, diğerlerinde ise a. suıbscapularis'ten başlangıç aldığı tesbit edilmiştir. M. eoracohrachia1is ve m. teres major üzerinde m. biceps brachii'de dağılan ince bir dal verir. Damarın devamı m. biceps brachii'nin origosu altında humerus'un troc'hanter major'una doğru iler~ ler, burada a.. circumflexa humeri caudalis'in a. col1aterahs radialis'i ile ağızlaşır. 2 - A. circumflexa soapula: A. suıbscapularis.in cranial yüzünden çı'kah küçük bir damardır. Scaıpula'nın margo caudalis'ine doğru m. triceps bracıhii'nin caput lateralis'i ile ni. sulb'scapularis arasında ilerler. Scapula'nın ınıargo caudalis'i düzeyinde m. infraspinatus ve m. suıbsüapularis'te dağılan iki dala ayrıldığı görülmüştür. 3 - A. circumflexa humeri caudalis: M. coraco:bra chialis'e küçük bir koi verdikten hem en sonra iki dala ayrılır. Dallardan lbiri a. collateralis radiahs, diğeri a. collateralis media'dır. A. collatearlis raldialis, m. brachialis ile m. triıceps!brachii'nin caput accessorium'u arasında distale doğru seyreder. Tuberculum majus'un altında a. cirıcum.flexa humeri cranialis'le ağızlaşır. Seyri eısnasında.m. brachialis'de da.ğılan bir da1 ile a. nutricia humeri'yi verir. Diğer dal a. colla teralis media'dır ve rete articulare cufbiti'nin oluşumuna katılmaktadır. 4 -- A. thoracodorsalis : Bu damar a. su'bs-capularis'in cauıdomediaj yüzünden ayrılır. N. thoracodorsalis'e eşlik eder ve m. latissimus dorsi' yi ıbesler. A. hrachia1is : A. axillaris'in distale doğru devamıjdıt. Artiıculatio cubiti'nin distalinde a. interossea co:mmunis'i verdikten sonra a: mediana olarak de:vam eder. A. brachialis'in yan dalları: A. prıofunda brachii: Bu damar kolun proximal 1/3'ünd.e a. brachialis'in eaudal kenanndan çıkar,.m. triceps brachii'nin caput longum'u ile caput medialis'inde dağılır. Bu damann bir hayvanda iki adet olduğu birinin proximal diğerinin distal seyirle m. triceps brachii içerisinde da.. ğıldığı ve da-maırın devamının a. circumflexa humeri caudalis'in a. co1lateralis raıdialis'i ile ağızlaştığı tesbit edilmiştir. A. bicipitalis : Bu damar kolun distal 1./3'ünde a. brachialis'in cranial yüzünden ayrılmakta ve m. biceps brathii iıçerisinde dağılmaktadır. Bu çalışmada 4 piyeste a. bicip1talis'in a. brachialis superficialis'le birli'kte a. brachialis'ten ayrıldığı gözlemlenmiştir.
180 Necdet })ursun - Sadettın Tıpırdamaz - Memduh Gezjci A. collateralis ulnaris : Articulatio eubiti'nin proximalinde a. hracihialis'in cauıdal yüzünden ayrılarak n. uluaris'in n. cutaneus antebrachii caudalis'i ile. birlikte olecranon'a doğru seyretmektedir. Bu damarın m. triceps brachii,.m. flexor digi toruın superficialis ve m. flexor ca:rpi ulnaris'e dallar verdiği, humerus'un epiconıdylus medialis'i üzerinde de a. recurrens uluaris'le ağızlaştığı görıülmü tür. A. brac'hialis superficialis : A. collateralis uluaris'in orijininin hemen karşısında a. brachialis'ten ayrılır. M. brachialis'in distalinden geçer,.ve ön kolda a. antebrachialis superficialis eranialis adını alır. Burada n. musculocutaneus'un n. cutaneus -antefbrachii medialis dalına eşlik eden aa. radiales superficiales'i vermektedir. A. an teıbracıhialis.superficialis cranialis m. extensor carpf radialis üzerinde vena cephalica'nın her iki tarafında seyreden ramus lateralis ve ra:mus medialis'e ayırılmaktadır. Ram us la teralis metaıcarpal aralıkiara aa. diıgitales dıorsales com-munes II, III ve IV'ü verme ktedir. Bu damatlar rete carpi dorsale'den ayrılan aa. mettacarpales dorsales I, II, III ve I V ile birleşir. Bu birleşmeden sonra lıeır bir da.mar iki damara yani aa. digitales dorsales proprlae'ya ayrılır (Şekil 1, Re'Sim 1). Rmus medialis ise reıte carpi dorsale'nin oluşumuna katılmaz, doğrudan a. diıgitalis dorsalis communis I olarak devam eder. A. transversa cuibiti: A. brachialis'in lateral yüzünden çıkan bu damar, m. ibiceps brachii, m. 'brachialis ve humerus arasında seyrede:r: M. supinator, m. brachialis ve m. extensor carpi radialiıs'e kollar. vererek sonlanmak~tadır_ A. intero3sea communis: Bu damar articuılatio cubiti'nin distalinde a. brachialis'ten ayrıhr. M. pronator quadratus'a doğru ile.rler. Orijininden hemen sonra a. ulnaris'i verir ve spatium interosseum ante~ra c'hii'de a. interossea caudalis ve a. interossea cranialis'e ayrılır. A. ulnariıs: Anıtelbracihium'da n. ulnaris'le b~rlikte c;listale doğru devam eder. Orijini yaıkıınında a. recurrens ulnaris'i verir. Dah~ sonra n. ulnaris'le birlikte carpus'a yönelir ve os carpi accessorium düzeyind~ ramus dorsalsi ve daha sonra ise rcımus carpeus dorsahs ve ramus carpeus palmaris'e ayrılır. A. recurrens ulnaris: A. uluaris'ten ayrılan küçük bir da-mardır. A:rticulatio cuıbitf'nin flexor yüzünde a. collaterali's ulnaris ile ağızlaşır. :Bu damar ante:brachium üzerindeiki flexor kaslara kollar vermektedir..
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu ısı Ra mus dorsalis a. digi tali s dorsalis V aıbaxialis tedir (Şe~il ıl). olarak devam etn1e.k. R.J müs carpeus dorsalis rete carpi dorsale'nin oluşumuna taıdır (Şekii1,2); katılmak Ran1us carpeus palmaris antebrac'hium üzerindeki flexür kaslara ve m. pronator quadratus'a kol1ar vermekte ve canalis carpalis'te a. inte rossea caudalis'le aınasto-mose olıınaktadır. A. jnterossea cranialis: A. interossea communis'in spatium interos seum antebrachii düzeyinde verdiği son iki dalından ~ayıf alanıdır. Spatium interosseum ante:brachii proxi,male vasıtasıyla antebrachium'un crania-1 yüzüne. geçer. Extenısor kaslara kol verir. A. interossea recurre:ns adındakj dalı ile rete articulare culbiti'nin oluşumuna katılmaktadır. A. interossea caudalis: Bu da mar a. intero'ssea coınmunis'in distale doğru deva'mıdır. Spatium interosseuan ante'brac!hii'de, m. pronator quadratus'un altında distale doğru seyreder. Antebr.achium'un distalinde ramus carpeus palarıaris ve ra mus interosseus'a ayrılır. RamuG. carpeus pal maris m. flexor digitnrum ptofundus'un altında seyreder, articulatio ulna -car_pe!a düzeyinde a. uluaris'in ram us carp.eus palmaris'i ile anasto mose olur. Damarın devamı ise ramus palmaris adını alır. Ramus pa}maris carpus'un distalinde ramus superficialis ve ramus profundus diye iki dala ayrıhr. Bu dallatdan ramus superficialis, arcus palmaris superficialis'in, ramus profundus ise arcus palmaris profundırs'un oluşumuna katılmajkltadı:r. Ramus interosseus, spatium intero:sseum anteıbraclhii distale'den geçer. M. aıbductor digiti longus'un altında yeralır, a. interossea cranialis'le ağ-ızlaşır. Ağızlaşmadan sonra ramus ca11jeuıs dotsa:iis adını alarak rete carpi dor13ale'nin oluşumuna :katılır. A. mediana : Bu damar a. hrachialis'in a.' interossea comınunis'i verdikten sonra aşağı doğru dew1nudır. N. meıdianus'ja birlikte, m. flexor di,gitorum prüfundus boyunca seyreder. A. profunda antebrachii, ve a. ra dialis adındaki yan dallarını veril Metacarpus'un ortası düzeyinde önc 2 a. radiıalis'in ramus paluna ris superfidalis'i ile, sonra a interosseus caudalis'in ramus palmaris'inin ramus superficialis'i ile ağızlaşır. Böylece arcu.s palmaris superfida1is'in oluşuanuna katılarak sonlanır. (Şekil 3: Resim 2.). A. mediana'nın yan dauarı: A. profurida anteibrachii: Bu damar ante/braclhium'un proximal 1/,3' ünde; a: n1ediana'nın ön tarafından ayrıhr. Barşlangıçta m. flexor carpj
182 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici ııadialis'in altında daha sonrada m. flexor digitorum profundus'un altında seyreder. Acb geçen ıbu kas1arda dağılmaktadır. A. radialis : Anıteıbrachium'un proximal 1/4'ünde a. mediana'nın ön duvarından ayrılır. M. flexor carpi radialis ile os rıadius arasında distale doğru seyreder. Antebrachium'un distal 1/3'ünde ramus carpeus dorsalis ve ran1us carpeus palmaris adında iki ince dal verir. Damaırın devamı carpus'un proximalinde ram us palmaris supevficialis ve ram us palmaris profundus'a ayrılarak sonlanır. Ramus carpeus dorsalis, m. aıbductor digiti I lonıgus'un derin yüzründen geçer, carpus düzeyine gelir ve rete carpi dorsa'le'nin oluşumuna katılır. Rete carpi dorısale'ıden aa. metacarpea dorsales I- IV haşlıangıç ahr. Bu darnarlar interme'tacarpal aralıklar:da distale doğru seyrederler. Ramus palmaris superficialis'in katilmasıyla şekillenen arcus palımaris superficialis'ten aa. digitales pa1mares oo.mmunes I- IV ile a. digitalis palma ris V aıbaxialis başlangıç alır. Ramus palmaris profundus'un katlılmasıyla şekillenen arcus palmaris profundus'ten aa. metacarpea palmares I - IV çıkar. Bu damarlar ramus ı::- 2rforcıns proximalis ve distalis aracılığıyla birleşerek her:biri parmalkla-ra giden iki aa. d1giıtales palmares propriae'ya ayrılmaktadırlar (.Şekil 4, Resim 3). Tartışma ve Sonuç Köpeklerde ön extremite bazı araştırmacıların (5, :8, 10, 12) 'da bildirdiklpri gibi a. axillaris tarafından vaskularize edhmektedir. A. axillaris son kollarına ayrılmadan önce liteıraıtürde (5, 9, ıl2) bildirdiği giıbi a. thoracka exte.rna, a. tfuoracica lateralis ve ra.mus deltoideus'u verir. Bu çalı mada ise ram us deltoideus'un Getty (6) 'nin biqdirdiğine uygun olarak a. tıhoracica externa ile birlikte a. axillaris'ten ayrıldığı görülmüşıtür. A. circumflexa humeri cranialis'in köpekte a. sulbscapularis (5, 6, 10, ll), a. brachialis (ı2,.5, 10) ve a. axillaris ( 4, 5, 9, ~1,1) 'ten ayrıldığı bildirilmesine rağmen, bu çalış:mada a. circunıflexa humeri cranialis'in iki hayv:3.nda a. brachialis'ten oniki hayvanda a. suibscaıpularis'ten ayrıldığı, a. axillaris'ten ise ayrılmadığı ve aynı damarın literatürlere (5, 9, 10, ll) uygun olrak a. circumflexa humeri caudalis'in a. collateralis raıdialis'i ile anastowoıse olduğu tespit edi1miştir. A. profunda brachii'nin bazen çift (5) ve a. collateralis radialis'le anastomose olduğu C5, 9, 1'1) bildirilmektedir. Bu çalış-mada a. pııofunda
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 183 brachii'nin bir hayvanda iki tane olduğu ve m. tric2ps brachii içerisinde b:ızı aı'a'şhr.macıların (5, 9, ll) gö rüşlerine' uy.gun olarak a. collateralis radialis ile ağızlaştığı belirlenn1iş, buna karşın literatürde (9, ll) bildirilen a. eollateralis ulnaris ile olan anastomosis'i tespit edilememiştir. A. bicipitalis bazen a. brachialis superficialis veya a. transıversa cubiti ile birli!kte a. brachialis'ten ayrılmaktadır (5, 9). Bu çalışmada a. bicipitalis'in dört piyesie a. 'bracıhia1is supentficialis'le birlikte a. brachialis' ten ayrıldığı ve bazı araştırmacıların (5, 6, 9) belirttikleri gilbi m. biceps brachii'de dağıldığı görülmüştür. A. collateralis ulnaris'in humerus'un epicondylus mediale'si üzerinde a. r:ecurrens ulnaris'je anastomose olduğu ifadesi (9) bu çalışmanın bulguları ile uyum içerisindedir. Bazı araştırmaeliların ('4, '5, 6, 10) bildirdikleri gihi bu çalışmaıda da a. antebradıialis cranialis'in ra mus lateralis ve ramus ınedialis'e ayrıldığı ve r.amus mediaüs'in rete carpi dorısale'nin oluşumuna katılmadığı, doğrudan a. digitalis dorsalis communis I olara'k devam ettiği r amus lateralis'in ise aa. digitales dorsıales communes II, III, IV'e ayrıldığı saptanmıştır. Miller (9) a. recurrens ulnaris'in a. mediana'dan ayrıldığını bildirnlesine karşın, bu çalışmaıda a. recurrens ulnarir3'in a. brachialis'ten ayrıldığı ve litetatür (11) verilerine uygun olarak a. collateralis ulnaris'le ağızlaştığı belirlenmişıtir. A. interossea communis'in articula.tio culbiti'nin distalinde, a. brachialis'ten (5, H) ve a. mediana'dan- (6, 9) ayrıldığ ı bildirilmesine rağmen, bu araştınnada köpeklerde a. interossea communis'in a. bracihialis' ten ayrıldığı ve orijininden hemen sonra a. ulnaris 1 i verdiği belirlenmiştir. Köpeklere özgü bir daınıar olan a. ulnıaris'in ram us carpeus palmaris' inin ar-cus palmaris superıficialis'in oluşumuna katıkhktan sonra a. digitalis palmaris V abaxialis olarak deıvam ettiği bildirilmesine (5) rağmen, bu ÇB.lışmada a. digitalis palmaris V abaxialis'in arcus palmaris superficialis'ten ayrıldığı ve bunun Nickel ve ark. ~lo) 'nın bulıgularıyla aynı olduğu görülmüştür. Ayrıca a. uluaris'in ra.mus carpeus dorsalis'inin devamı olarak bildirilen (5) a. digitalis dorsalis V abaxiali'3'in bu çalışmada a. ulnaris'in :rıamus dorsalis'inin deva mı olduğu görülmüşıtür. A. interossea conımunis'in a. mediana'dan ayrıldığı bildirilmesine (2) rağmen bu araştırmada aynı damarın a. brachialis'ten ayrıldığı gıörülmüş!tür. A. interossea coımmunis'in dalı olan a. interossea cranialis spatium interosıseum ant~brachii proximale vasıtasıyle ante.brachium'un cranial yüzüne geçtiği, a. interossea recurrens adındaki. dalı aracılığı ile rete arıticulare cubiti'nin olu_şumuna katılqığı ( 4, _!), 9,!ll) ifıadesi bu araştırmanın bulgularıyla uyum içerisindedir. Bazı ara' tırmacıların (4, 5, 9, 10) bildirdikle-
184 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici ri gibi bu çalışn1ada da a. interossea cranialis'in ram us, carpeus palmaris'i ile a. ulnaris'in aynı isi,mli dalının ağı'zlaştığı belirlendi. Bazı araştırmacıların ( 4, 10) köpeiklerde re~te carpi dorsale'nin a. radialis, 'l. interosseus caudalis ve a. ulnaris'in ramus carpeus dorsalis'jeri tarafından oluşturulduğunu bi1dirmeleri elde edilen bulgularla uyum içerisindedir. Getty (5) ise rete carpi dorsale'nin oluşumuna a. antebracıhialis sup0rficialis cranialis'in ramus medialis'inin de katıldığını bildirme ktedir. Köpeklerde yaıpıhn bu çalışmada ramus medialis'in rete carpi dorsale'nin oluşumuna katılmadan a. digitalis dorsalis communis I olarak devam ettiği tespit eıdi1di. Arcus palmaris superficialis bazı araştırmacıların ( 4, 10) bildirdikleri gibi a. radialis'in ramus palmaris superficialis'i, a. interossea caudalis'in ram us palmaris'inin raımus superficialts'i ve a. medianıa tarafından oluşturulur. Geıtty (ılo) ise bu arcus'a 2. ulnaris'in ramus superficialis'inin katıldığ~nı bildirn1ektedir. Oysa, bu çalışmada a. ulnıaris ile a. interossea caudalis'in ramus carpeus palmaris adındaki dalının adı geçen arcus'un oluşumundan önce ağız,laştığı belirlenmiştir. Köpeklerde palmar kesiminin vaskularizasyonunu sağlayan arcus palmaris profundus, a. raıdialis'in ramus p:ılmaris profundus'u ile a. in- t.erossea caudalis'in ramus palrriaris'inin ramus profundus'u tarafından oluşturulmaktadır. Bu bulgular bazı araştırmacılar ( 4, 10) tarafından da desteklenmeıktedir. Sonuç olarak, köpekte ön extremite'nin beslenmesini sağlayan ciamarlar arasında fevkalade ağızlaşma mevcuttur. Ayrıca ayağın beslenmesini sıağılayan damarlar özeliiikle palmar yüzde dikkate değer derecede kalındırlar. Kaynaklar ı - Aycan, K., Bi1ge A. (19.84). Plastik enjeksiyon ve korrozyon metodu ile 'v '9 :a.liaq '}I'B.!l dt.l '.(}. saı\ı~l:[ 'ls'8idiutls'8.l'8 uıulshiiol'bu'8 tiialsls.ıaın~sba 54ı5-5:5ı2. 2 - Çalışlar, T. C197 3). "Köpeklerin Diseksi,yonu". F. ü. Vet. Fak. Yay. 8, A. Ü. B9:sımevi. Ankara. 3 - Doğuer, S. ('1970). "Evcil Hayvanların Komparatif Sistematik Anatomisi (Dolaşım Sistemi)" A. ü. Vet. Fak. Yay., 2'50, Ders Kitaıbı 15;2, 4 -Dursun, N. (1981). "Veteriner Komparatif Anatomi Dolaşım Sistemi". A. Ü. Vet. Fak. Yay., 37'7, Ders Kitaibı :. 276.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 185 5 - Getty, R. ( 197;5). "Sisson and Grossman's the Anatamy of the Dom.estic Animals". Fifth Ed. W. B.. Saunders Cornp~ny. Philadelphia, London. Toronto. 6 - Giesse, G. (19411). "Uber die arterien des halses und der vordergliedmabe beim hund, insbesondre ihr topographisches verhalten". Aus der anataınisehen institut der Tierarztlichen hochschule zu Hannaver. 7 - GriHin and George (1'974). Latex injektion kit. ZPıK-:5'80-S Gerrard Biological Gentre Worthing road, east pr.est on, West Sussex BN 16 IAB. 8 - International Committe on Veterinary Cross Anatemical Nomeclature, (19813). "Nomina Anatomica Veterinaria". Third Ed. Ihaca, New York. 9 - Miller, M. K, Ohristenson, G. C. and Evans, H. E. 0984). "Anatomy of the dog". W. B. Saunders Company, Philedelphia. 10 - Nickel, R., and Wissdorf, H. (lı964). Vergleichende betrachtung der Hund, Schwein, Rind, Schaf, Ziege, Pferd. Zbl. Vet. Med., lil, 265-29'12. ll - Nicl{el, R., Schumıner, A. and Seiferle, E. 0'9<8.1). "The Anatamy of the Domestic Animals. Vol. 3. Verlag Paul Parey. Berlin and Hamburg. 12 - Pierrard, J. (197!2). "Anatomie Appliquee des Carnivores Domestiques, Ohien et Chat". Maloine, S. A. 27. Ed. Rue de l'ecole de Medecine Paris.
186 Necdet Dursun - Sadettin Tıpırda.maz - Memduh Gezici 1-_._--1~---- Ramus dorsalis(a.ulnaris) ı--:.'---:. 1 c~------a.antebrachialis superficialis cran. (ramus ıateralis) ---A.digitalis dorsalis comm.r :i>ekil ı :Sag on extremitenin arterleri w dorsal yüzden gl!jrünüş The arteries ot the right thoracic limb dorsal view Resim ı. Sağ. ön extremitenin arter leri - Dorsal yüzden görünüş (The arteries of the right thoracic 1imb). Dorsal vi:ew. ı -Ram us lateralis (A. antebrachiaus superficialis cranialis) 2 -Ram us media.lis. 3 - Aıa. digitales dorsales coınm. I'I - IV.
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu 187 -------+----Ramus carpeus dorsalis (a. interossea caudalis) 1-----ıJ-+---- Ramus carpeus dorsalis (a,uınaris) Ramus carpeus dorsalis (a radialis) Şekil 2: Re te ca rp i clorsa ıe ~d orsa! yüzden görün U$ Dotsat carpat rete ordorsa ı view
_,_1_88_ Necdet Dursun - Sadettin Tıpırdamaz - Memduh Gezici '--""---A.interosseıJS caıjdalis RamllS sl.lperficiali s ArcıJS palmaris sıjperficia\is \--..ı.---- A digita\is palmaris(v.abaxialis) Şe"kiı 3: Arcus palmaris superficia\is-palmar yüzden görünü~> Superficial palmar arch -pa\mar view Re3im.2. Are alis, u:; palmar nalmaris yüzden superf~ rünüş CSuperficıial palmar arch) palmar 1 - A. ınediana. 2 - A. radialis. 3 - Arcus palmaris pcrlciali~. 4 - Aa. digitales palmareg communes I- IV. c~i.:- ı~~~~~t~~
Köpeklerde Ön Extremitenin Arteriel Vaskularizasyonu ----- 189 11--'----Ramus carpeus palm;ıris(a.uln) Ş eki ı 4: Arcus palmar is profundus-palmar yüzden görünü s Profund palmar arch- palmar view.resim 3. Arcus palm aris profundus Palmar yüzden görünüş (Profund palmar arch) palmar view. ı - A. radialis. ~2- R. profund us (a. inteross eus caud.). 3 -Arcus palmaris profundus. 4 -Aa. metacarpea dorsales I-!:V.