BİREY GELİŞİMİ
O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir.
O Gelişim; organizmanın büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmedir. GELİŞİM BÜYÜME OLGUNLAŞMA ÖĞRENME
O Gelişim, kalıtım, çevre ve zamanın karşılıklı etkileşimi ile ortaya çıkan bir süreçtir. GELİŞİM Kalıtım Zaman Çevre
O İnsanın gelişimi sürekli olmakla birlikte, bu sürekliliğin hızı her yaşta aynı değildir. Örneğin; döllenmeden doğuma kadar olan evrede büyüme hızlıdır. 2 yaşına kadar olan sürede büyüme hızı, doğumdan önceki evreye göre daha yavaş ancak iki yaşından sonraki evreden daha hızlıdır. Beden gelişimi 4 yaşına kadar çok hızlıdır. 12-14 yaşlar arasında beden gelişiminde yeniden görülen hızlanma ilk yaşlardaki kadar hızlı değildir
GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI O Büyüme O Olgunlaşma O Öğrenme O Hazırbulunuşluk O Gelişim O Gelişme O Gelişim Dönemi O Kritik Dönem O Tarihsel Zaman Etkisi O Gelişim Görevleri
GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ 1. Gelişim yordanabilir bir sıra izler, a) Gelişim baştan ayağa doğrudur b) Gelişim içten dışa doğrudur c) Gelişim genelden özele doğrudur 2. Gelişimde bireysel ayrılıklar söz konusudur 3. Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir 4. Gelişimde kritik dönemler vardır 5. Gelişim bir bütündür 6. Gelişim, kalıtım, çevre ve zamanın karşılıklı etkileşimi ile ortaya çıkar 7. Gelişim nöbetleşe devam eder
GELİŞİM DÖNEMLERİ VE GELİŞİM GÖREVLERİ Bebeklik Dönemi (0-2 yaş) O Yürümeyi öğrenmek O Katı yiyecekler yiyebilmek O Sosyal çevresindeki bireylerle ilişki kurabilmek
Okul Öncesi Dönem (2-6 yaş İlk Çocukluk-Oyun Dönemi) O Konuşmayı öğrenmek O Tuvalet eğitimini kazanmış olmak O Öz bakım becerilerini edinmek O Cinsiyet farklılıklarını öğrenmek ve cinsel kimliğini kazanmaya başlamak O Doğru ile yanlışı ayırt etmek ve vicdan gelişimini sağlamak O Çevresindeki bireylere ilişkin duygularını fark etmek
O Okul Dönemi (6-12 yaş Çocukluk Dönemi) O Gündelik oyunlar için gerekli fiziksel özellikleri kazanmak O Kendine karşı olumlu tutum geliştirmek O Yaşıtları ile olumlu ilişkiler geliştirme becerisi kazanmak O Okuma, yazma, aritmetikle ilgili temel becerileri kazanmak O Vicdan ve değerler sistemi geliştirmek
Ergenlik Dönemi (12-18 yaş) O Her iki cins yaşıtlarıyla olumlu ilişkiler geliştirmek O Bir yetişkin olarak kadın ya da erkek sosyal rolünü edinme ve gerektiğinde her iki rolün gereklerini de yerine getirmek O Hızla değişen bedenini kabul etmek ve etkin bir şekilde kullanmak O Duygusal bağımsızlığa ulaşmak O Bir mesleğe doğru yönelip hazırlanmaya başlamak O Evliliğe ve bir aile kurmaya hazırlanmaya başlamak O Toplumsal sorumluluklar almaya hazır olmak ve toplumsal görevlerini yerine getirmek
GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER O Büyüme ve gelişmeyi etkileyebilecek faktörler kalıtımsal ve çevresel faktörler olmak üzere iki grupta toplanabilir.
KALITIMSAL FAKTÖRLER O 46 kromozom O Her kromozomda 20,000 gen O Genlerin yapıtaşı aminoasit deoksiribonükleikasit(dna) O Genotip:Anne babadan kalıtımla gelen genetik kodlamanın geneli O Fenotip: Genotipin gözlenebilir yansımaları
KALITIMSAL FAKTÖRLER O Genotip O Fenotip
www.themegallery. com 15
O ZEKA KALITIMSAL FAKTÖRLER O KROMOZOM BOZUKLUKLARI O Kromozom bozukluklarının neden olduğu normaldışı gelişime, down sendromu (mongolizm) örnek olarak verilebilir. Down sendromunda kromozom sayısı çoğunlukla 47 dir ve bu sendromu taşıyan çocuklarda gelişmenin düzeni bozulur, zeka geriliği görülür.
O O O O Kromozom Bozuklukları 1-Down Sendromu: 23 kromozom dışında fazladan bir kromozomun neden olduğu bir bozukluktur. Down sendromlu bireylerde 21. kromozom çiftinde 2 yerine 3 kromozom yer alır. Bu sendrom mongolizm olarak da adlandırılır. Bu bireylerde kalp kusurları, kısa beden yapısı gevşek kas gücü, küçük bir ağız, zihin bozukluğu, kısa parmaklı eller gibi bir çok bozukluk görülür. 2-Turner sendromu: Bu hastalık kadınlarda görülür. Bu bireylerin kromozomları 2 yerine 1 dir. ( xx olması gereken kromozom yalnızca x ) ince buruşuk bir boyun, az gelişmiş cinsel organlar, kısa beden yapısı gibi görünümleri vardır. 3-Fenilketonurya: Bu bozukluk kromozom bozukluğundan değil; fenilalinin adında protein enziminin yokluğuna yol açan çekinik bir genin organizmaya geçmesi ile oluşur. Tedavisi mümkündür. 4-Klinefelter sendromu: Erkeklerde görülen kromozom bozukluğudur. Erkeklerde görülen xy kromozomları xxy şeklinde olmasıyla 46 kromozom yerine 47 kromozomdan oluşur. Bu durumda sperm üretmeyen küçük testisler vardır. Az gelişmiş ikincil cinsiyet vardır.
ÇEVRESEL FAKTÖRLER O Doğum Öncesi Etkenler ; Bebeğin anne karnındaki gelişimi, annenin hamilelikte yetersiz beslenmesi, psikolojik gerginlikler gelişimi olumsuz etkileyen doğum öncesi etkenlerdir. O Doğum Esnasındaki Etkenler ; Doğumda yanlış yöntem kullanılması, bebeğin travmaya maruz kalması doğum esnasında karşılaşılabilecek çevreyle ilgili olumsuz etkenlerdir. O Doğum Sonrası Etkenler; Aile çevresi, beslenme, hastalıklar, kazalar, sosyal çevre sayılabilir.
HORMONLAR Böbrek üstü bezleri: O Kortizol hormonu: Kan şekerini yükseltir karbonhidrat yağ protein metabolizmasını düzenler O Adrenal Eşey Hormonları: Fazla salgılanırsa erkekler ergenliğe erken girer Kızlarda ise ses kalınlaşması sakal O Adrenalin-Nonadrenalin: Heyecan korku sinirlenme
HORMONLAR O Hipofiz bezi: Endokrin bezlerinin salgılarını denetler Somatotropin fazla salgılanırsa akromegali hastalığı el ayak ve kafatası kemiklerinin orantısız büyümesi O Tiroit ve paratiroit bezi: Tiroksin salgılar.tiroksin vücut metabolizmasını düzenler Çocuklukta fazla salgılanırsa kreatenizm zeka geriliği ve cücelik
HORMONLAR O Hipofiz bezi: Endokrin bezlerinin salgılarını denetler Somatotropin fazla salgılanırsa akromegali hastalığı el ayak ve kafatası kemiklerinin orantısız büyümesi O Tiroit ve paratiroit bezi: Tiroksin salgılar.tiroksin vücut metabolizmasını düzenler Çocuklukta fazla salgılanırsa kreatenizm zeka geriliği ve cücelik
HORMONLAR O Eşeysel (cinslik) bezleri: Östrojen progestron, testesteron
KAYNAK 1. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Ve Teknik Eğitim Bireysel Öğrenme Materyali Ankara 2013 Resimler: Google görsellerden alınmıştır.