& dişsağlığı mutluluk Bebekler ve küçük çocuklar hakkında el kitabı Walter Fuchs Vakfı
2
Ҫocuğunuzun doğumundan dolayı Sizleri. Tebrik ediyoruz! Walter Fuchs vakfı ve l UZB-Schulzahnklinik (Dişkliniği) sevincinizi paylaşmaktadır. Walter Fuchs vakfının 96 dan beri hedeflerinden biride diş çürüklerini önlemektir. Vakfın arzuladığı, siz sevgili ebeveynleri, çocuğunuzun beslenmesi ve diş bakımı konusundaki kararlarınızda desteklemektir. Bu anlamda Walter Fuchs vakfı UZB-Dişkliniği ile ortaklaşa bu el kitapcığını kaleme aldı ve farklı kuruluşların, ailelerde olabilecek, sağlık ve gelişimle ilgili sorularına yardımcı olabilecek tavsiyelerinede yer verdi. Sizin ve çocuğunuz için en iyi dileklerimizle Walter Fuchs vakfı c/o Dr. Christian Haas St. Jakobs-Strasse 7, 452 Basel UZB-Schulzahnklinik St. Alban-Vorstadt 2, 4 Basel Vakıf kurulu: Dr. Rudolf Grüninger, Başkan Dr. Christian Haas, Yönetici Karin Schenk
Emzirme ve Biberon İlk altı ay Diş sağlığı açısındanda ilk aylarda emzirme en iyi beslenme yöntemidir. Emzirme veya biberonla besleme seçeneği olanların, emzirmeyi tercih etmeleri gerekmektedir. Biberona konulması gerekenler Biberon a lütfen sadece bebek maması, su ve şekersiz çaylar doldurunuz. Ek gıdaya geçiş Bebeğin dördüncü ayından sonra, en azından bardakta içmeyi öğrenene kadar, gündüzleri ek gıdanın yanısıra biberonla süt verilebilinir. İsviçre, Almanya ve Avusturyalı beslenme kurumlarının tavsiyeleri Ek gıdaya başlandıktan sonra çocuğu her katı veya sert gıdanın yanısıra su içmeye alıştırmak gerekmektedir. 4
22 2 yaşından itibaren çocuklar bardak veya şişeden içebilmelidirler Bardak ağzına ve şişenin deliklerine lütfen dikkat ediniz. Zira bardaktan içmek yutma ve konuşma gelişiminde etkili olmaktadır. Minerallerin diş minesince alınması olumlu olarak etkilenir. Șişelerin delikleri çok ufak ise içeceğin değerli yapıtaşları kaybolmaktadır. Aynı şey yolda içildiğindede geçerlidir. 2 2 2 22 2 2 22 5
Emme ve emzik 2 2 Emme sakinleştirir Özellikle küçük bebeklerde emme sakinleştirici bir unsurdur. Bağlanma ve güven duygusu için ebeveynlerin sevgisi ve ilgisi kaçınılmazdır. Bebeğiniz parmağını emiyorsa, dikkat etmeniz gerekenler Parmağını emen bebekler, emme ihtiyaçlarını gidermektedirler, fakat dikkat: Parmağı emme örneğin alt çenenin geri kaymasına neden olabilmektedir. Șefkatle Parmağı ağızdan çıkarmak alışkanlıktan vazgeçmeye yardımcı olacaktır. Konuşma denemelerini desteklemek Bebeğiniz konuşmaya çalışıyorsa, bu çabası emzikle engellenmemelidir. Konuşmanın ön hazırlığı olarak bebekler sekizinci haftadan sonra farklı sesler çıkarırlar. O yüzden emziği bilinçli olarak gün içinde sırf huzursuzluk anlarında kullanmanızı rica ediyoruz. 2 2 6
Emziği kullanmamanız gereken anlar Ҫocuklar uyanık ve sağlıklıysa emzik kullanılmamalıdır. Emziğin sıklıkla kullanılması alt çeneyi aşağıya bastırır. Bunun sonucu olarak yutma esnasında üst azı dişlerin alt dişlere oturması engellenmektedir. Yanaktaki çiğneme kasları üst azı dişlerine baskı yapar ve böylelikle çenede hatalı oluşumlar gerçekleşir. Ön dişlerde oluşan deformasyon ise yine genelde çeneyide deforme eder. Böylelikle ön dişler işlevlerini kaybedebilirler. Gıdayı ısırmak yerine, dil aradaki boşluğa kayar. 2 Emzik dönemi 2ci yaşla biter En uygunu böylesi. Emzikden vazgeçirme adım adım ve dikkatlice yapılmalıdır. 2 2 7
Dişler ve Bakteriler mikrobun çoğalma süresi: ½ saatte 2 mikrop saatte 4 mikrop 2 saatte 6 mikrop saatte 64 mikrop 4 saatte 2 56 mikrop Birkaç saat içinde dişler bakterilerle kaplanmış olacak Bakteriler o kadar hızla çoğalıyorlarki 4 6 saat arasında bütün dişi kaplamış oluyorlar. Bütün bakteriler dişler için iyi olmadığından, dişlerin düzenli olarak yıkanması tavsiye edilmektedir. Günde defa yıkandığında dişler sağlıklı kalacaktır. 8
Sabahları fırçayla yıkama 2 Öğlenleri fırçayla yıkama 2 Akşamları fırça ve dişmacunuyla yıkama Birinci yaşa kadar: Șimdiden günde defa şefkatle dişlerini yıkayınız. Günde sadece bezelye büyüklüğünde fluoridli çocuk macunu kullanınız. Minnacık olması koşuluyla her defasındada macun kullanılabilinir. Başından itibaren dişler zevkle yıkanmalıdır! Sabahları fırça ve macunla yıkama Öğlenleri fırçayla yıkama 2 Akşamları fırça ve macunla yıkama ci yaşından itibaren: Günde toplam 2 defa bezelye büyüklüğünde fluoridli çocuk dişmacunu kullanınız. Sabahları fırça ve macunla yıkama Öğlenleri fırça ve macunla yıkama 2 Akşamları fırça ve macunla yıkama 2ci yaşından itibaren: Günde toplam defa bezelye büyüklüğünde fluoridli çocuk dişmacunu kullanınız. 9
Diş yıkamaya başlama İlk süt dişleri 4 2 aylıkken çıkar İlk dişin çıkması süreci büyük farklılıklar gösterebilir. Bu durum tamamen normaldir ve huzursuzluğa kapılmaya gerek yoktur. İlk diş ucu gözüktüğünde diş yıkamaya başlanmalı. Ҫocuk diş macununda fluorid bulunmalıdır Fluorid diş minesine yerleşir ve süt dişlerini güçlendirir. Bundan dolayı 6 yaşına kadar seçtiğiniz çocuk macununda 5 ppm fluorid bulunması gerekmektedir. Bu arada fluorid Sizinde dişlerinizi güçlendirir. Süt dişlerinin ömrüde uzun yaşında bütün süt dişleri çıkmış olurlar. Süt dişlerinin sayısı toplam 2 dir. İlk dişler 6 yaşından sonra düşer. En geç azı dişleri yaklaşık yaşla düşer.
Diş yıkamaya giriş Yüz ifadeniz önemli, çünkü duygunuzu ifade eder. Ҫocuğunuz Sizin mimik ve jestlerinizi taklit eder. Olumlu bir mimik bu yüzden diş yıkamayı kolaylaştırır. Ҫok basit: Ҫocuğunuz ağzınımı açmalı, önce Siz ağzınızı açın. 2 2 2 2 Aynısını yapma: İlk önce Siz fırçanızla kendi dişlerinizi yıkayınız. Dişler 2 2 2 Büyüme esnasında dişler eksiksiz 2 Dişin çıkışı Ҫiğneme yüzeyleri Dişlerin büyümesi sürecinde bütün diş yüzeylerine ulaşabilmek için, fırçayı hafif yatırın. Lütfen çapraz yıkayınız. Fırçayı yatay tutun, fakat çapraz hareket ettirin. Dişler birbirine değmediği sürece lütfen yüzeyleride macunla yıkayarak sertleştirin. 2 Dış yüzeyler 2 2 2 İç yüzeyler 2
Dikkat şeker Șeker çürüğe sebeb olur Bal, beyaz ve kahverengi şeker, kandis şekeri, meyve şekeri, süt şekeri bütün şeker çeşitleri diş çürüğüne sebeb olan mikropları beslemektedirler. Sıklıkla tatlı yiyecekler ve şekerli içecekler tüketen çocuklar, mikropların oluşumuna hizmet etmektedirler. Böylelikle dengesizlik ve dişlerde çürükler oluşur. Șekerin uykuya faydası varmı? Hayır! Tam aksine. Vücuttaki yüksek oranda şeker kısa sürede kanda atılır ve hücrelere ulaşır. Böylelikle kan şekeri düşer ve çocuklar uykudan uyanırlar. Uyanan çocuğa yine şekerli bir içecek verilerek uyuması sağlanır ve böylelikle tehlikeli bir kısırdöngü oluşur. 2
Sağlıklı dişler için temel beslenme kuralları Ҫiğneme ağırlıklı besin Tam tahıl ekmek, Meyve veya örneğin sert peynir ağızdaki doğal koruma mekanizmalarını desteklemektedirler. TIPP Örnek olmak Her türlü beslenme davranışı taklit edilir ve öğrenilir. Doğru besin seçimi Sizin bilinçli seçeceğiniz besinler başarının anahtarını oluşturmaktadır. Basel de bu yönlü Sizlere yardımcı olabilecek bir çok danışmanlık hizmeti bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için www.uzb.ch Temel kurallara her gün dikkat etmek Böylelikle Herbstmesse, Noel veya başka özel günlerde yapılan istisnalar ne sağlığınıza nede dişlerinize zarar vereceklerdir.
İçecekler Ҫocukluğumuzda edindiğimiz davranış biçimleri ömür boyu kalıcıdır Șekersiz içecekler tüketmeyi alışkanlık haline getirmek diş çürüklerine, aşırı kiloya ve şeker hastalığına karşı en iyi korumadır. Dikkat, bu içecekler çok fazla şeker içermektedir Meyve suları, Kola ve Soğuk çay da muazzam şeker ve asit miktarı bulunmaktadır. Buda dişlere zarar vermektedir. Lütfen meyveleri çiğneyiniz Meyveler çiğnendiğinde meyve asitleri tükürük sayesinde dengelenmektedir. Aynı şekilde meyve şekeride ciddi biçimde azaltılmaktadır ve daha kolay hazmedilmektedir. yaşa kadar şekersiz Esasen yaşa kadar tatlı içeceklerden uzak durmak çokda zor değil. yaş sonrasında meyve suları veya ferahlatıcı bir içecek özel günlerde veya eğlencelerde güzel bir değişiklik olacaktır. 4
Su, şekersiz çay Lütfen, meyve suyu, kola ve soğuk çay gibi, bütün tatlı içeceklerden kaçının 5
Meyve tüketin Meyveler beslenme programınızda bulunsun Örneğin ilk meyvesi elma olabilir. Elma sindirime faydalı bir meyvedir. Bu ilk meyvede herhangi bir sorun yaşanmadıysa yeni bir meyve eklenebilinir. Ҫiğnemek dil gelişimi ve sindirim için iyidir Ҫiğnemek dili ve yüz kaslarını çalıştırır. Her ikiside dil gelişiminde çok önemlidir. Ayriyeten çiğnemek tükürük salgılanmasını etkiler. Buda besinin iyi parçalanıp sindirilmesinin ön koşulunu oluşturmaktadır. Doymuşluk hissi için meyve çiğnenmeli Meyve çiğnenmeli içilmemeli. Böylelikle doymuşluk hissi gelişir, buda ileride aşırı kilo alımını önler. 6
Günde 2 defa meyve ve defa sebze tavsiye edilmektedir Lütfen hazır alınan meyve pürelerinden vs. kaçının 7
Küçük çocuklar ve diş doktoru 2 yaşdan itibaren senede 2 defa diş doktoruna Diş doktorunda düzenli yapılan muayeneler iyi bir diş sağlığına yol açar. Dikkat çürük Özellikle küçük yaştaki çocuklarda kısa sürede bütün dişlere zarar verebilecek bir diş çürüğü biçimi bulunmaktadır. Erken dönemlerinde bu çürükler narkossuz, çok büyük çaba gerektirmeksizin tedavi edilebilinmektedir. Erken teşhis çocuğunuz için önemli Alışkanlıklardan dolayı oluşan hatalı çene gelişimleri erken yaşlarda kendini göstermektedir ve bunlarda çocuğun dil gelişimini etkileyebilmektedirler. Doğrudan önerilerle bu yaşlarda çabucak düzeltmeler yapılabilinir. İlaveten diş sertliğinin kaliteside tesbit edilebilinmektedir. İhtiyaç durumunda bakım programları uzman kişiler tarafından ve evde uygulamak için hazır bulunmaktadır. 8
Ücretsiz muayeneden faydalanın Basel-Stadt ve Baselland da çocuğunuzun diş muayenesi, hediye çeki kitapçığını gösteren kişilere, ücretsiz yapılmaktadır. Ҫocuk doktorunuzdan veya Basel-Stadt ebeveyn danışmanlığından kitapçığı isteyiniz. Ücretsiz muayene SSO-Diş hekimleri veya UZB-Diş kliniğinde 2, ve 4 yaşlarında yapılmaktadır. Hediye çeki Hediye çeki kitapçığı Walter Fuchs vakfı, iki Basel in Diş doktorları birliği ve UZB-Diş kliniği tarafından sunulmaktadır. 9
Diş hekimliğinde yetki merkezi olarak UZB çocukları, ebeveynleri ve diş doktorlarını desteklemektedir. Ҫocuk muayenesiyle ilgili sorular disiplinlerarası bilgi doğrultusunda cevaplandırılacaktır. UZB Ulaşım adresi Dr. med. dent. Cornelia Filippi Leiterin Prophylaxe UZB Schulzahnklinik St. Alban Vorstadt 2 CH-4 Basel Tel.: 6 284 84 6 E-Mail: cornelia.filippi@uzb.ch web: uzb.ch Bu proje SSO Basel-Stadt ve SSO Baselland, ebeveyn danışmanlığı Basel-Stadt, HEKS/Vitalina, UKBB-erken destek, Basel-Stadt eğitim bakanlığı erken destek merkezi ve KID erken destek Basel tarafından desteklenmektedir.