PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ DOÇ. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU okanc@baskent.edu.tr
1 PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ Mülteci Psikolojisi dersin amacı nedir? Bu dersin temel amacı öğrencilere sığınmacı ve mülteciler hakkında psikolojik bir bakış açısı kazandırmaktır. İlgili ders konuları çokkültürlülük yaklaşımıyla ele alınacaktır. Bu derste mülteci ve sığınmacıların tanınabilmesi, yapılacak uygulamalar ve müdahaleler hakkında kuramsal altyapının kazandırılması hedeflenmektedir. Tüm dünyada zorunlu göçler gibi nedenlerle sığınmacı ve mülteci olarak yaşamak zorunda kalan insanlarla çalışmak zordur. Bu nedenle sığınmacı ve mültecilerle ilgili çalışmalar insani, kültürel, mesleki ve hukuki hassasiyetler gerektirmektedir. Mülteci psikolojisi dersinde bu hassasiyetlerin bilimsel bilgiler ışığında geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ülkemiz sığınmacı akınları açısından kritik bir coğrafi konuma sahiptir. Söz konusu durum mesleki olarak bu konuda yetişmiş psikologlara daha fazla iş düşeceğinin işaretlerini vermektedir. Bu ders sığınmacı ve mülteciler alanında çalışmak isteyen öğrenciler açısından önemli bir tanışma niteliği taşımaktadır. Bu hedef doğrultusunda ders kapsamında farklı konuların tartışılması planlanmaktadır. Bu dersin sonunda öğrencilerin; 1. Göç ve zorunlu göçle ilişkili temel kavramları bilmeleri, 2. Sığınmacı ve mülteci olmanın bireyleri sosyal ve psikolojik olarak nasıl etkilediğine dair bilgi sahibi olmaları, 3. Sığınmacı ve mülteciler arasındaki çocuklar, refakatsiz çocuklar gibi belirli risk gruplarının psikolojik özellikleri hakkında bilgi sahibi olmaları Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği rakamlarına göre dünyada 65.3 milyon insan yaşamını sığınmacı ve mülteci olarak sürdürmektedir. 4. Mültecilerle çalışmanın temel ilkelerini öğrenmeleri, 5. Çok kültürlülük yaklaşımının temel ilkelerini öğrenmeleri beklenmektedir. Bu derste öğrencilerden neler beklenmektedir? Dersin en verimli biçimde sürdürülmesi için öğretim elemanının ve öğrencilerin bazı sorumluluklarını yerine getirmeleri önemlidir. Ders materyalinin okunması ve verilen ödevlerin titizlikle ele alınması önemlidir. Bu sayede derste istenilen karşılıklı, etkileşimli ders ortamının sağlanabilmesi için önemli bir adım atılmış olacaktır. Derslerin sadece öğretim elemanının anlatımıyla gerçekleştirilmesi her zaman için verimli sonular doğurmamaktadır. Bu nedenle öğrencilerin derse katılımları son derece önemlidir. Geçmiş deneyimlerimiz ve eğitimin kalitesi açısından ele alındığında, öğrencilerin aşağıdaki konularda hassasiyet göstermeleri beklenmektedir: Türkiye deki sığınmacı ve mülteci sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte, yaklaşık 4 milyon olduğu tahmin edilmektedir.
2 Lütfen derste cep telefonunuzu sessiz konuma getiriniz. Ders boyunca sandalyenizin üzerinde veya elinizde cep telefonu olmamasına özen gösteriniz. Lütfen derse geliş saatlerinize özen gösteriniz. Ders kapsamında hazırlayacağınız tüm ödevlerde APA yazım kurallarını uygulayınız. Sizden istenen ödevlerde (ister dönem içindeki küçük ödevler olsun, ister dönem sonu projeleriniz) etik kurallara uyunuz. Akademik aşırmacılık (intihal / plagiarism) akademik ortamlarda kesinlikle mazur görülmeyen çok önemli bir etik ihlaldir. Herhangi bir ödevde veya proje raporunda akademik aşırmacılık olduğuna kanaat getirilmesi durumunda, o ödev veya projeden "0"(sıfır) notu alırsınız. Ayrıca hakkınızda akademik soruşturma başlatılır. Ders kitabı ve diğer materyaller Bu derste farklı kaynaklardan oluşan bir derleme kullanılacaktır. Okuma kaynaklarının bir bölümü "haftalara göre işlenecek konular" başlığı altında verilmektedir. Ayrıca dönem içerisinde bazı haftalarda okunmak üzere makaleler öğretim elemanı tarafından sağlanacaktır. Okuma Listesi Kitaplar Simich, L., & Andermann, L. (2014). Refuge and resilience: Promoting resilience and mental health among resettled refugees and forced migrants. NY: Springer. Sher, L., & Vilens, A. (2010). Immigration and mental health: Stress, psychiatric disorders and suicidal behavior among immigrants and refugees. NY: Nova Science Publishers. Makaleler Barrington, A. J. & Shakespeare-Finch, J. (2014). Giving voice to service providers who work with survivors of torture and trauma. Qualitative Health Research, 24(12) 1686 1699. Eriksson, C. B. et al. (2013). Factors associated with adverse mental health outcomes in locally recruited aid workers assisting Iraqi refugees in Jordan. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 22, 660-680. Puvimanasinghe, T., Denson, L. A., Augoustinos, M., & Somasundaram, D. (2015). Vicarious resilience and vicarious traumatisation: Experiences of working with refugees and asylum seekers in South Australia. Transcultural Psychiatry, 52(6) 743 765. Sandhu, S. et al. (2013). Experiences with treating immigrants: a qualitative study in mental health services across 16 European countries. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 48,105 116. Soliman, H., & Gillespie, D. (2011). A test of stress theory: Relief workers in refugee camps. Disasters: The Journal of Disaster Studies, Policy and Management, 35(4) 789-800. Splevins, K., Cohen, K., Joseph, S., Murray, C., & Bowley, J. (2010). Vicarious posttraumatic growth among interpreters. Qualitative Health Research, 20(12), 1705-1716.
3 Değerlendirme Dersin değerlendirme sistemi aşağıda verilmiştir. Değerlendirme bir ara sınav, bir final sınavı ve bir dönem projesi ile yapılacaktır. Aşağıda dönem boyunca yapılacak uygulamalar ve puan değerleri bulunmaktadır. Uygulama % Ara Sınav 40 Final 40 Derleme (Teslim Tarihi: 10 Mayıs 2017) 20 Toplam 100 Dönem Projesi Bu derste dönem projesi olarak aşağıda belirtilen konu alanlarından herhangi birinde en az 10 makale (kitap bölümleri bu sayıya dahil değildir) içeren bir derleme yazmanız beklenmektedir. Derlemenin entegre edici bir bakış açısı izlemesi ve APA kurallarına göre yazılması gerekmektedir. Yazacağınız derlemenin kapak, öz ve kaynakça dışında 3-4 sayfa olması yeterlidir. Derlemenin teslim tarihi: 10 Mayıs 2017 dir. Proje konuları aşağıda belirtilmiştir. Bunlar genel başlıklardır. Dilerseniz daha spesifik hale getirebilirsiniz. Ayrıca, listede olmayan ve ilginizi çeken bir konuda da derleme yazabilirsiniz. Mülteci çocuklar ve psikolojik sağlık Özel ihtiyaçları olan sığınmacı bireyler Mülteci ve sığınmacılara karşı tutumlar ve sağlık ilişkisi Mültecilerde travma Mültecilerde uyum ve psikolojik sağlık Mültecilerde intihar davranışı Mültecilerle çalışan uzmanlarda psikolojik sağlık Mültecilerin eğitim sorunları Çeviriyle ilişkili sorunlar Özel mülteci grupları (yaşlılar, engelliler, LGBTİ bireyler) Mültecilerde kuşaklararası travma ve aktarımı Mültecilerde dil bariyeri ve sonuçları, İnsan kaçakçılığı mağdurları Projenin teslim tarihi: 10 Mayıs 2017
4 Haftalara göre işlenecek konular Aşağıda haftalara göre işlenecek konular verilmiştir. Bu program dersin gidişatına göre değişiklik gösterebilir. Bazı haftalarda derse gelecek konuklar olacağı için içerik aşağıdaki tabloyla haftalara göre örtüşmeyebilir. Ancak öğrenciler o haftanın materyalini derste ele alınmamış bile olsa okumakla ve öğrenmekle yükümlüdür. Hafta Tarih Konu Okuma materyali 1 23 Şubat Giriş: Temel Kavramlar ve Göçmenlik Statüleri 2 2 Mart Mülteci ve Göçmenlerde Stres ve Dayanıklılık Simich & Andermann (2014): Ch1-Ch2 3 9 Mart Mülteci ve Göçmenlerde Psikolojik Sağlığın Belirleyicileri Simich & Andermann (2014): Ch3 4 16 Mart Mülteci ve Göçmenlerde Travma ve Psikososyal Simich & Andermann (2014): Ch4 Tedaviler 5 23 Mart Mülteci ve Göçmenlerde İntihar Davranışı Sher & Vilens (2010): Ch2 6 30 Mart Konuk konuşmacı 7 6 Nisan Gelişimsel Risk Grupları (Çocuklar, Refakatsiz Çocuklar vb) Sher & Vilens (2010): Ch7 8 13 Nisan Sınav 9 20 Nisan İnsan Kaçakçılığı ve Mağdurları Simich & Andermann (2014): Ch13 10 27 Nisan Mültecilerle Çalışmak: Doğrudan ve Dolaylı Travma 11 4 Mayıs Mültecilerle Çalışmak ve Doğrudan ve Dolaylı Travma Sandu et al. (2013) Barrington et al (2014) Eriksson et al. (2013) Splevins et al. (2010) Soliman & Gillespie (2011) Puvimanasinghe et al. (2015) 12 11 Mayıs Konuk Konuşmacı 13 18 Mayıs Mültecilik ve Sosyal Destek Simich & Andermann (2014): Ch7 14 25 Mayıs Değerlendirme ve Kapanış