İMLÂ YANLIŞLARI (AÇIKLAMALI CEVAPLARLA) *Omuzundaki ağrı geçti mi ki koşabiliyorsun? Açıklama: omuzundaki omzundaki: ses düşmesi olur Doğrusu: Omzundaki ağrı geçti mi ki koşabiliyorsun? *Bir takım insanlar iki şiir yazmakla şair olunur zan ediyorlar. Açıklama: bir takım: birleşik yazılır; zan ediyorlar zannediyorlar: birleşik yazılır ve sessiz türemesi vardır. Doğrusu: Birtakım insanlar iki şiir yazmakla şair olunur zannediyorlar. *Cumhuriyet 29.X.1923 de kuruldu. Açıklama: 1923 okununca sert sessiz olan ç ile biter gelen ek de benzeşerek te olur. Doğrusu: Cumhuriyet 29.10.1923 te kuruldu *Dün akşam ki televizyon filimini beğenmiyen varmı? Açıklama: akşam ki: aitlik eki olan ki bitişik yazılır; filim- film; beğenmiyen: ses daralması yazıda gösterilmez beğenmeyen olmalı; mı soru eki kesinlikle ayrı yazılır. Doğrusu: Dün akşamki televizyon filmini beğenmeyen var mı? *Size bu mektupla birlikte bir hikayede gönderiyorum. Açıklama: bağlaç olan de ayrı yazılır hikâye de şeklinde olmalı; Doğrusu: Size bu mektupla birlikte bir hikâye de gönderiyorum. *Her zaman Dünya bir yana çocuğum bir yana derdi. Açıklama: Dünya gezegen adı olarak kullanıldığı zaman büyük yazılır. Doğrusu: Her zaman dünya bir yana çocuğum bir yana derdi. *Ay, dünyanın çevresini yirmidört saatte dolanır. Açıklama: Dünya gezegen adı olarak kullanıldığı zaman büyük yazılır; sayılar ayrı yazılır. Doğrusu: Ay, Dünya nın çevresini yirmi dört saatte dolanır. *Kipriklerine kadar toza toprağa bulanmışdı. Açıklama: kiprik: bazı yörelerde bu şekilde söylenir ama yazıda kirpik şekli geçerlidir; bulanmışdı: sert sessizden sonra sert sessizin gelmesi gerektiğinden bulanmıştı şeklinde yazılır. Doğrusu: Kirpiklerine kadar toza toprağa bulanmıştı.
*Dışarda o kadarda soğuk yok canım. Açıklama: dışarda: dışarıda, ünlü düşmesi yazıda uygulanmaz; bağlaç olan de ayrı yazılır. Doğrusu: Dışarıda o kadar da soğuk yok canım. *Anka kuşu Şehzade yi sırtına bindirip uçtu. Açıklama: Şehzade yi- şehzadeyi: özel isim olmadığından büyük harf kullanılmaz ve dolayısıyla kesme işareti de kullanılmaz. Doğrusu: Anka kuşu şehzadeyi sırtına bindirip uçtu. *Bugün ki toplantı 15.00 de yapılacakmış. Açıklama:bugün ki: birleşik ve bugünkü şeklinde yazılır; 15.00 okununca sert sessiz olan ş ile biter gelen ek de benzeşerek te olur Doğrusu: Bugünkü toplantı 15.00 da yapılacakmış. *Bu konu TBMM nde yeniden 15 mayısta görüşülecekdir. Açıklama: Kısaltmalardan sonra ek açık şekline göre getirilmez kısa halinin okunuşuna göre getirilir, bilinen tarihlerin ay adları büyük harfle yazılır, görüşülecekdir: ünsüz benzeşmesi gereği görüşülecektir şeklinde yazılır. Doğrusu: Bu konu TBMM de yeniden 15 Mayıs ta görüşülecektir. *Türkiye nin Kuzeydoğusu daha yağışlıdır. Açıklama: Kuzeydoğu yön belirttiği için küçük harfle yazılmalıdır. Doğrusu: Türkiye nin kuzeydoğusu daha yağışlıdır. *Yarın ki nesilleri çok büyük görevler bekliyor. Açıklama: yarın ki: aitlik eki olan ki bitişik yazılır Doğrusu: Yarınki nesilleri çok büyük görevler bekliyor. *Yine de bu konuyu tekrarlamak da fayda var. Açıklama: -de hal eki olduğu zaman bitişik yazılır ve duruma göre sessiz benzeşmesine uyularak te, -ta şeklinde de kullanılır. Doğrusu: Yine de bu konuyu tekrarlamakta fayda var. *Halbu ki bize gele bileceğini söylemişdi.
Açıklama: halbu ki: bitişik yazılır; söylemişdi: : ünsüz benzeşmesi var. Doğrusu: Halbuki bize gelebileceğini söylemişti. *Mustafa Abi, ODTÜ nin maden mühendisliği fakültesini kazandı. Açıklama: abi: ağabey şeklinde ve küçük harfle yazılır; kısaltmalardan sonraki ek açık şekline göre getirilmez; kurum adları büyük harfle yazılır. Doğrusu: Mustafa ağabey, ODTÜ nün Maden Mühendisliği Fakültesi ni kazandı *Sakarya köprüsü, yılların yorgunluyla bitgin gibidir. Açıklama: köprüsü: büyük harfle yazılır; bitgin: ünsüz benzeşmesi var. Doğrusu: Sakarya Köprüsü, yılların yorgunluyla bitkin gibidir. *Bağzı arkadaşlarında toplantıya katılması gerekirdi. Açıklama: bağzı: bazı; bağlaç olan de ayrı yazılır. Doğrusu: Bazı arkadaşların da toplantıya katılması gerekirdi. *Sınıfını geçmesine ramen yinede mutlu görünmüyordu. Açıklama: ramen: rağmen; bağlaç olan de ayrı yazılır. Doğrusu: Sınıfını geçmesine rağmen yine de mutlu görünmüyordu. *Bilinmiyen numaraları öğrene bilir mi sin? Açıklama: Bilinmiyen bilinmeyen: ses daralması yazıda gösterilmez; öğrene bilir: kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır; mi soru ekinden sonra gelen ek bitişik yazılır. Doğrusu: Bilinmeyen numaraları öğrenebilir misin? *Bu arkadaş ev de yanlız kalıyormuş. Açıklama: hal eki olan de bitişik yazılır; yanlız: yalın-ız: - ı düşer Doğrusu: Bu arkadaş evde yalnız kalıyormuş. *İstersen dışarı çıkıp ta biraz hava alalım. Açıklama: de bağlacı yazıda ta, te şeklinde yazılmaz ama telaffuzda bu şekilde kullanılabilir. Doğrusu: İstersen dışarı çıkıp da biraz hava alalım *Nihad ın bundan haberi varmı? Açıklama: özel isimler ünsüz yumuşamasına uğrarsa yazıda gösterilmez; mı soru eki kesinlikle ayrı yazılır.
Doğrusu: Nihat ın bundan haberi var mı? *Ona bunu anlatmanın alemi yokdu. Açıklama: alem:âlem; yokdu- yoktu: ünsüz benzeşmesi var. Doğrusu: Ona bunu anlatmanın âlemi yoktu. *Sigarayı yasaklıyan padişah Dördüncü Murad dı. Açıklama: yasaklıyan- yasaklayan: ses daralması yazıda gösterilmez; Dördüncü: IV. Eskiden Murat kelimesi Murad şeklinde yazılırdı. Doğrusu: Sigarayı yasaklayan padişah IV. Murad dı. *XIII. Yüzyılın en önemli olaylarından birinin tarihini yalnış söyledi. Açıklama: rakamdan sonraki kelime ikinci kelime sayıldığı için büyük harf kullanılmaz; yanlış: yanıl-ış Doğrusu: XIII. yüzyılın en önemli olaylarından birinin tarihini yanlış söyledi. *Gözümün içine bakabaka yalan söylüyor. Açıklama: ikilemeler ayrı yazılır. Doğrusu: Gözümün içine baka baka yalan söylüyor. *O yemeğin tadını hala unutamam. Açıklama: hala: hâlâ farklı anlama gelmektedir ama bu şekilde de kullananlar vardır. Doğrusu: O yemeğin tadını hâlâ unutamam. *Bu yıl ki yarışmada Ağrı lı bir Atlet 1. oldu. Açıklama: yıl ki: yılki ; Ağrı lı: Ağrılı ek kesme işaretiyle ayrılmaz; Atlet: atlet; 1. :birinci Doğrusu: Bu yılki yarışmada Ağrılı bir atlet birinci oldu. *Onunla oturup uzun uzun okul günlerinden sözettik. Açıklama: sözettik: ayrı yazılır Doğrusu: Onunla oturup uzun uzun okul günlerinden söz ettik. *Bu iki konu arasında ki farkı ayırdedelim artık. Açıklama: arasında ki: aitlik eki olan ki bitişik yazılır; ayırdedelim: ayırt edelim: ayrı yazılır. Doğrusu: Bu iki konu arasındaki farkı ayırt edelim artık. *Onurun yaptığı espirilere bayılıyorduk.
Açıklama: Onurun: Onur un; espiri: espri yabancı dilden bazı kelimeler Türkçenin yazıldığı gibi okunmak kuralına uymayabilir. Doğrusu: Onur un yaptığı esprilere bayılıyorduk. *Labarotuvarda çok başarılı bir deney gerçekleştirdik. Açıklama: Labarotuvarda :Laboratuvarda Doğrusu: Laboratuvarda çok başarılı bir deney gerçekleştirdik *Köşe başında tırafik kontrolu yapılıyor. Açıklama: Köşe başında: bitişik yazılır; tırafik: trafik; kontrolu: kontrolü l sesi ince olduğu için ek ince gelir, yabancı dilden bazı kelimeler Türkçenin yazıldığı gibi okunmak kuralına uymayabilir. Doğrusu: Köşebaşında trafik kontrolü yapılıyor. *Koca Mustafa Paşa da oturuyordu eskiden. Açıklama: Koca Mustafa Paşa da : Kocamustafapaşa da Doğrusu: Kocamustafapaşa da oturuyordu eskiden *Cumhuriyetimizin 75.inci yıl dönümünü coşkuyla kutladık. Açıklama: Cumhuriyetimizin: Cumhuriyetimiz in 75.inci: 75. Veya 75 inci şeklinde yazılır. Doğrusu: Cumhuriyetimiz in 75. yıl dönümünü coşkuyla kutladık. *İki arkadaş matbanın üsdündeki odada kalıyordu. Açıklama: matbanın: matbanın; üsdündeki- üstündeki:ünsüz yumuşaması yapılmaz. Doğrusu: İki arkadaş matbaanın üstündeki odada kalıyordu. *Şiirin 2. mısraında hangi edebi sanat vardır? Açıklama: 2.: ikinci yazıyla; edebi: edebî düzeltme işareti kullanılır ama bu şekilde yazanlar da bulunmaktadır. Doğrusu: Şiirin ikinci mısrasında hangi edebî sanat vardır? Montaigne nin denemeler adlı kitabını okuyorum. Açıklama: Montaigne (Monteyn) den son eki Türkçedeki okunuşuna göre getirilir; eser adları büyük harfle başlar. Doğrusu: Montaigne in Denemeler adlı kitabını okuyorum. 25 / mart / 1985 de Bursada ikâmet ediyordum.
Açıklama: tarihlerin ayları yazıyla belirtildiği zaman araya herhangi bir noktalama işareti konulmaz; 1985 okununca sert sessiz olan ş ile biter gelen ek de benzeşerek te olur; özel isimlerden sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır; ikâmet: düzeltme işareti kullanılmaz. Doğrusu: 25 Mart 1985 te Bursa da ikâmet ediyordum. *Nufus artışına parelel olarak artan istekleri karşılaya bilmek gerekir. Açıklama: nufus: nüfus; parelel: paralel; karşılaya bilmek: kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır. Doğrusu: Nüfus artışına paralel olarak artan istekleri karşılayabilmek gerekir. *Onu bu konuda hiç kimse kale bile almamışdı. Açıklama: kale: kaale şeklinde yazılır; almamışdı: ünsüz benzeşmesi var. Doğrusu: Onu bu konuda hiç kimse kaale bile almamıştı. *Sanatcı realizim olarak adlandırılan akımın öncülerindendi. Açıklama: sanatcı: ünsüz benzeşmesi var; realizim:realizm Doğrusu: Sanatçı realizm olarak adlandırılan akımın öncülerindendi. *Gelecek yıl kazanacağını ümidediyor, ama sabır etmek lazım. Açıklama: ümidediyor: ayrı yazılır ve sessiz yumuşaması yazıda gösterilmez; sabır etmek: ünlü düşer ve birleşik yazılır. Doğrusu: Gelecek yıl kazanacağını ümit ediyor, ama sabretmek lazım. *Senden çok eylenen başka birini tanımıyorum. Açıklama:eylenen şeklinde söylenen bu kelime yazıda eğlenen şeklinde kullanılır. Doğrusu: Senden çok eğlenen başka birini tanımıyorum. *3. Katta doktor Erman oturuyor. Açıklama:Unvan sıfatları büyük harfle yazılır; rakamdan sonraki kelime ikinci kelime sayıldığı için büyük harf kullanılmaz. Doğrusu: 3. katta Doktor Erman oturuyor *20 mart Salı günü Saframbolu Gezisi yapılacakmış. Açıklama: bilinen tarihlerin ay adları büyük harfle yazılır; Safranbolu: özel isimlerde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi yazıda uygulanmaz. Gezisi küçük harfle yazılmalıdır. Doğrusu: 20 Mart Salı günü Safranbolu gezisi yapılacakmış.