GERİATRİK YAŞ GRUBUNDA GÖRÜLEN DERi HASTALIKLARI Yard. Doç. Dr. M. Tayyar CAN'l'OR.K (*) Dr. Hande ÖZSAN ( ) Dr. Ahmet METİN( ) GİRİŞ Dermatoloji Polikliniklerine müracaat eden hastaların bir kısmını Geriatrik yaş grubunda hastalıklar oluşturmakta ve özellikler göstermektedirler. Bu yaş grubundaki hastalıklar ve özellikleri belirleıuneye çalışılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışma kapsamına Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Polikliniğine 1.6.1989-1.6.1991 tarihlerinde başvuran 65 yaş üzeri 349 hasta alııunış. Klinik muayenenin yanısıra laboratuvar tetkikleri ve gereken olgularda histopatoloj ik değerlendirme yapılmış. bu olgularda görülen hastalıkların klinik tip ve cinse göre görülme sıklığı belirlenmiştir. BULGULAR 349 hastanın 130'u (o/037.25) kadın ve 219'u ( 0 ı&62.75) erkek hasta olarak belirleıuniştir (Tablo 1). TABL01. Hasta Olgu Sayısı % Kadın 130 37.25 Erkek 219 62.75 TOPLAM 349 100 ( ) Ondokuz Mayıs ü. livcrsitcsi 'l)p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğret.im Üyesi ( ) Ondokuz Mayıs Univcrsit.csi 'J)p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi 405
Görülme sıklığı açısından değerlendirildiğinde Mantar Enfeksiyonları 0 /o24.3 oranında 85 hastada. Papüllü sukuamlı hastalıklar 0 ıo 10.8 oranında 38 hastada. Senil Pruri 0ıb8.5 oranında 30 hastada. Yağ bezi hastalıkları 0 ıo 7. 7 oranında 27 hastada, Deri kanserleri 0 /o5.4 oranında 19 hastada, Vi:fal enfeksiyonlar o/05.4 oranında 19 hastada, Hayvani Paraziter hastalıklar % 5.1 oranında 18 hastada saptanmıştır (Tablo il). Tablomuza% 5 oranının üzerinde rastlanan hastalıklar dahil edilmiştir. TABWII Hastalıkların Görülme Sıklığı Hastalıklar Olgu Sayısı Mantar Hastalık.lan 85 Papüllü Sukuamlı Hastalıklar 38 Senil Pruri 30 Yağbezi Hastalıkları 27 Deri Kanserleri 19 Viral Hastalıklar 19 Hayvani Paraziter Hastalıklar 18 % 24.3 10.8 8.5 7.7 5.4 5.4 5.1 Daha az sıklıkla Kontakt Dermatit 1 7 hastada, Prekanseröz Lezyonlar 16 hastada. Piyodermiler 14 hastada, Büllöz hastalıklar 1 1 hastada. Ürtiker 7 hastada, Işık erüpsiyonu 4 hastada, Callus 3 hastada, Lupus Vulgaris 2 hastada. Piyojenik graülom 2 hastada ve Skleroderma 2 hastada saptanmıştır. Vitiligo. Diskoid Lupus eritematozus, Behçet Hastalığı, Eritama Nodosuın. Alopecia areata. Ulcus cruris ve staz dernıauune ise birer hastada rastlanrnıştır. TARTIŞMA Geriatrik yaş grubunda deri genellikle ince, soluk san renkte ve kurudur. Turgor ve elastisitesini kaybettiği için kolayca zedelenebilir (5). Yıllarca vücudun güneş ışınlarından fazla etkilenen kısımları daha çok değişiklik gösterirler (2.3.5). Keratinizasyon olgusu yaşlılıkla birlikte değişir ve strat1 ırn korneun1 incelir. İncelrniş stratunı komeurnun azalan hidrasyonu, azalan ve bozulan sebasöz sekresyondan etkilenrniştir. Soguk hava. ortan1 nen1 406
oranının azalması ve aşırı sabun kullanımı deri kuruluğunu agrave eder ( 1,3,5). Koriuın ve subkütanöz dokudaki değişiklikler kırışıklık oluşunıuna yol açarlar. Korium inceln1iş ve içerdiği elastik ve kollagen lifler değişmiştir. Subkütan doku kaybı elastisiteyi azaltır ve kırışmaya neden olur. Böylece ince subkutan tabaka basınç ve direkt travmalara karşı daha az koruyucu olur (3,5 ). Saçlar genellikle seyrek ve gridir, yaşlı kadınlarda yüzde gri ve sert kıllar görülür. İlerleyen yaşla birlikte ekrin ve apokrin gland aktivitesi azalır. Sebasöz gland fonksiyonu bozulmuştur. Tırnaklar daha yavaş büyür. kuru ve nıattır, distal uçlarında tabaka şeklinde soyulmalar vardır (7). Yaşlılarda melanin pignıentasyonu da değişir. Elin dorsumunda, alın ve yüzde senil lekeler gelişir. Bacakların alt kısmında ve ellerde pigmentasyon azalması olabilir. Bacak alt kısmındaki kahverengi renk genellikle periferik vasküler hastalığa ve staza bağlı olarak eritrositlerin ekstravaze olmasına ve içerdikleri hemosiderine bağlıdır (3,5). Seboreik karatozlar büyüklük, kalınlık ve renk olarak değişiklik gösterirler. Çeşitli sayıda olup genellikle gövdenin üst kısmında ve yüzdedirler. Aktinik keratoz veya solar keralozlar ellerin dorsumunda, kulak kepçesi ve yüzde görülür. Bu keratozlarda kalınlaşnıa enllan1asyon malign değişin1leri akla getirir ve histopatolojik tetkik gereknıektedir (6). Kaşıntı yaygındır ve çok sık şikayet sebebi olan bir durunıdur. Yaşlıların kuru ve ince derisi minör stun1uluslara. elbise temasına bile kaşıntı hissi ile cevap verir. Sıcak, soğuk, ani ısı değişiklikleri, sabunlar bunu arttırabilir (3). Psikojenik faktörler olayı artırabilir. Genel pruruyi izah eden dış faktörler elimine edilmişse, ilaç kullanınıı, ınalignensi, diabetes nıellitus, lenfoına, polistenıia. lokal enı eksiyonlar. parazitoz ve hepatik hastalık gibi nedenler araştırılmalıdır (3). Yaşlılarda generalize eksfoliyatif dem1atit en ciddi problen1lerden biridir. Sekonder enfeksiyonlar. deriden protein kaybı, terleme. sürekli kaşıntı ve halsizlik vardır (3). Ülseresyonlarda bakteriler sekonder rol oynarlar. Bozulan dolaşım, deri subkutan dokusunun azalnıış koruyucu özelliği, derideki sıyrıklar, sistenıik hastalıklar bakteri enı eksiyonlarının predispozan faktörleridir. Yaşlılarda Herpes Zost.er önemli virus enfeksiyonudur. malignensi, lenfoına ve lösenıi habercisi olabilir. Deri lezyonları gençlerden daha 407
oranının azalınası ve aşın sabun kullanımı deri kurulugunu agrave eder ( 1,3,5). Koriuın ve subkütanöz dokudaki değişiklikler kırışıklık oluşunıuna yol açarlar. Korium inceln1iş ve içerdiği elastik ve kollagen lifler değişmiştir. Subkütan doku kaybı elastisiteyi azaltır ve kırışmaya neden olur. Böylece ince subkutan tabaka basınç ve direkt travmalara karşı daha az koruyucu olur (3,5). Saçlar genellikle seyrek ve gridir, yaşlı kadınlarda yüzde gri ve sert kıllar görülür. İlerleyen yaşla birlikte ekrin ve apokrin gland aktivitesi azalır. Sebasöz gland fonksiyonu bozulmuştur. Tırnaklar daha yavaş büyür. kuru ve n1attır, distal uçlarında tabaka şeklinde soyulmalar vardır (7). Yaşlılarda melanin pignıentasyonu da değişir. Elin dorsurrıunda, alın ve yüzde senil lekeler gelişir. Bacakların alt kısmında ve ellerde pigmentasyon azalması olabilir. Bacak alt kısmındaki kahverengi renk genellikle periferik vasküler hastalığa ve staza bağlı olarak eritrositlerin ekstravaze olmasına ve içerdikleri hemosiderine bağlıdır (3,5). Seboreik karatozlar büyüklük, kalınlık ve renk olarak değişiklik gösterirler. Çeşitli sayıda olup genellikle gövdenin üst kısmında ve yüzdedirler. Aktinik keratoz veya solar keratozlar ellerin dorsumunda. kulak kepçesi ve yüzde görülür. Bu keratozlarda kalınlaşnıa en11an1asyon malign değişin1leri akla getirir ve histopatolojik tetkik gerekrrıektedir (6). Kaşıntı yaygındır ve çok sık şikayet sebebi olan bir durunıdur. Yaşlıların kuru ve ince derisi minör stun1uluslara. elbise temasına bile kaşıntı hissi ile cevap verir. Sıcak, soğuk, ani ısı değişiklikleri. sabunlar bunu arttırabilir (3). Psikojenik faktörler olayı artırabilir. Genel pruruyi izah eden dış faktörler elin1ine edilmişse. ilaç kullanınıı. ınalignensi. diabetes nıellitus, lenfonıa. polistenıia. lokal enfeksiyonlar, parazitoz ve hepauk hastalık gibi nedenler araştırılmalıdır (3). Yaşlılarda generalize eksfoliyatif dem1atil en ciddi problen1lerden biridir. Sekonder enfeksiyonlar. deriden protein kaybı. terleme. sürekli kaşıntı ve halsizlik vardır (3). Ülseresyonlarda bakteriler sekonder rol oynarlar. Bozulan dolaşım. deri subkulan dokusunun azalnuş koruyucu özelliği, derideki sıyrıklar, sistenıik hastalıklar bakteri eni.eksiyonlarının predispozan faktörleridir. Yaşlılarda Herpes Zoster önemli virus enfeksiyonudur. malignensi, lenfoına ve lösenıi habercisi olabilir. Deri lezyonları gençlerden daha 407
ağır seyreder, nekroze olup skar bırakabilir. Ağn şikayeti de daha fazla olup daha uzun süre devam edebilir (3,5). Çalışmamızdaki bulguların yaşlı derinin özelliklerine uygun olduğu saptanmıştır. KAYNAKLAR l. DEGOS. R.: Dermatologie. Flammarian Medecine-Sciences, Paris, 1981, P: 631-636 2. FENSKE, N.A., Lober, C.W.: Skin Changes of Aging, Geriatrics, 1990 March, 43 (3), P: 27-35 3. HALPERN, L.K.: Skin Disease in the Aged, Ed.: Demis, D.J., Dobson, R.L.. McGuire, J., Clinical Dermatology Harper Row Publishers, 1976, V: 1, Unit: 4-42 4. HORII, ı.. et ali.: Stratum Corneum Hydration and Amino Acid Content in Xerotic Skin. Br. J. Dermatol., 1989, P: 587-592 5. ROOK. A.. Wilkinson, D.S.. Ebung. J.G., Champion. R.H.. Burton, J.L.: Textbook of Dennatology. Blackwell Scientifıc Publ. London. 1986, P: 280-283 6. TAT.A.L., Akçabay, A.. Erbakan, N.. Or, N., Taşpınar, A., Gürler, A: Deri ve Zührevi Hastalıklar. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınlan, Yargıçoğlu Matbaası, Ankara, 1977, S: 344 7. TÜZÜN. Y.: Tırnak Hastalıkları. Ed.: Tüzün, Y. Katogyan. A., Saylan, T. Dermatoloji, İstanbul, Anka Ofset Basımevi, 1985, S: 497 408