ÇOCUKLARIMIZ Ç N B R FARK YARATALIM UNICEF TÜRK YE BA Ifi KATALO U Her Çocuk çin
HIV/AIDS B L NC Zaman nda tedavi edilmeyen Cinsel Yolla Bulaflan Enfeksiyonlar (CYBE) ve korunmas z cinsel iliflki, HIV virüsünün bulaflma riskini art r r. Türkiye de CYBE ve HIV/AIDS in görünürlük oran flu anda düflüktür. Ancak Türkiye her iki hastal n dünya üzerinde yay lma oran n n en yüksek oldu u Bat Avrupa ve Orta Asya n n aras ndad r. Bu da CYBE ve HIV/AIDS in Türkiye de görünürlük riskini art rmaktad r. HIV/AIDS virüsünün riski konusunda bilgi ve duyarl l n eksikli i, bu arada korunma yöntemleri hakk nda yeterli düzeyde bilincin olmamas çok say da genci savunmas z durumda b rakmaktad r. Ayr ca bu bilinç eksikli i, virüse yakalananlara yönelik hoflgörüsüz tutumlar daha da körüklemektedir. Türkiye genç ve çocuk nüfusunun yüksek oldu u bir ülkedir, bu nedenle virüsün niteli ine iliflkin kapsaml e itimler yap lmal ve enfeksiyonlu kiflilere karfl hoflgörü gelifltirilmesi gerekmektedir. VAROLAN DURUM Türkiye de AIDS li çocuk say s kesin olarak bilinmemekle birlikte, 1985 2003 y llar aras nda18 yafl alt nüfus grubundan resmen bildirilmifl 78 vaka bulunmaktad r. Nüfusun yar s 25 yafl n alt ndad r ve genç nüfus son derece hareketlidir. Serbest yaflam tarzlar na ve korunmas z cinsel iliflki gibi tutumlara en yatk n nüfus kesimini gençler oluflturmaktad r. Çal flan nüfusun k rdan kente ve baflka ülkelere göç oranlar yüksektir. Turistlerin ra bet ettikleri bir ülke olarak Türkiye ye her y l yaklafl k olarak 14 milyon yabanc turist gelmektedir ve bunlar n dörtte biri Orta ve Do u Avrupa, Birleflik Devletler Toplulu u ve Balt k Ülkelerindendir (ODA/BDT). Komflu ODA/BDT ülkelerinde CYBE ve HIV/AIDS vakalar n n s k görülmesi sebebiyle, Türkiye nüfusu da bu sorunlar n tehdidi alt nda bulunmaktad r. Kay t ve bildirim sistemindeki problemler nedeniyle AIDS vakalar hakk nda güvenilir say sal bilgi edinmek zorlaflmaktad r. Türkiye de 1985 2003 döneminde resmi olarak bildirilen HIV/AIDS toplam vaka say s 1,712 dir. Gençlerin cinsel sa l na odaklanan genç dostu sa l k hizmetleri s n rl d r. Korunmas z ve erken cinsel iliflkiye girme aç s ndan kad nlar ve özellikle ergenlik dönemindeki k zlar enfeksiyon riskine daha aç kt rlar. nkar, korku, düflüncesizlik ve bilinçsizlik, HIV/AIDS vakalar n n oldu undan az bildirilmesinde önemli bir rol oynamaktad r. Kay ts z seks iflçilerinin say s n n çoklu u ve CYBE ile geçen hastal klar n yetersiz kontrolü genç insanlar için potansiyel risk oluflturmaktad r. Bilgi HIV/AIDS den korur! NSANLI IN GEL fi M
HIV/AIDS B L NC EYLEMLER HIV/AIDS bilgileri ergenlik ça ndakilerin ve gençlerin e itiminde daha genifl olarak yer alacakt r. Ülkenin özellikle en riskli yörelerindeki Gençlik Merkezlerinde cinsel sa l k konular n n ele al nmas özendirilecektir. lave e itim ve kendilerini korumalar n sa layacak giriflimlerle, ergenlik ça ndaki k zlar aras nda konuya iliflkin duyarl l n gelifltirilmesi için özel çaba harcanacakt r. Ergenlik ça ndakilere dan flmanl k sa layacak genç dostu üreme ve cinsel sa l k merkezleri gelifltirilecektir. lk ve orta dereceli okullardaki sa l k e itiminin kapsam yeniden de erlendirilerek HIV/AIDS konusunda yeterli bilgilerin verilmesi sa lanacakt r. Özel olarak risk alt ndaki gruplar için haz rlanm fl akran e itimi programlar gelifltirilecektir. CYBE ve HIV/AIDS ile ilgili sektörler aras kay t bildirim ve veri paylafl m güçlendirilecektir. BEKLENEN DE fi KL KLER Virüsün bulaflma riski konusundaki bilinç ve duyarl l n geliflmesi HIV/AIDS in yay lmas n s n rlayacakt r. HIV/AIDS li çocuklar ve gençler, e itim, geliflme ve korunma haklar ndan herhangi bir karfl t önyarg olmaks z n yararlanabileceklerdir. Genç insanlar cinsel davran fllar nda kendi sorumluluklar na ve sa l klar na sahip ç kacaklard r. Kad nlar ve genç k zlar kendi sa l klar na özen göstermeyi ve kendi tercihlerini yapabilmeyi ö renecektir. Cinsel konular n tabular da dahil olmak üzere erken yafllarda incelenmesi ile gençler toplumsal cinsiyet konular nda daha yetkin ve donan ml hale geleceklerdir. E itim ve bilincin geliflmesi ile AIDS le yaflayan insanlar n karfl laflt toplumsal damgalama ve ayr mc l k olumlu ve anlay fll bir tutuma dönüflecektir. Özel sektöre ait sa l k kurulufllar HIV/AIDS vakalar konusunda sa l kl bildirimde bulunmaya özendirilecektir. Bilgi HIV/AIDS den korur! KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Bu konudaki bir e itim broflürünün birim maliyeti 0.10$ dan ibarettir ve herhangi bir gencin HIV/AIDS konusunda e itilmesinin maliyeti de 20$ aflmamaktad r. HIV/AIDS konusunda bilinç ve duyarl l k gelifltirme çal flmalar yüksek riskli; Adana, Ankara, Antalya, çel, stanbul, zmir, Samsun ve Trabzon gibi illerde yo unlaflacakt r. NSANLI IN GEL fi M
BA IfiIKLAMA Difteri, Bo maca, Tetanos, Verem, Hepatit B, Çocuk Felci ve K zam k, çocuklar öldürebilecek ya da kal c sakatl klar b rakabilecek ancak afl yla önlenebilen hastal klard r. Türkiye 2002 y l nda çocuk felcinden ar nm fl ülke ilan edilmifltir. Ancak çocuklar n yüzde 30 u afl yla önlenebilen yedi hastal a karfl tam afl lanmam flt r. Ba fl klama çal flmalar n n tüm ülke çap nda yo unlaflt r lmas gerekti i aç kt r. K zam k, çocuk hastal klar aras nda en bulafl c ve muhtemelen en ölümcül olan d r. Dünya Sa l k Örgütü ne göre bu hastal n her y l tüm dünyada yol açt 745,000 in ölümün üçte ikisinden ço unun kurbanlar befl yafl ndan küçük çocuklard r. 2004 y l içerisinde Türkiye de k zam k ba fl klama oran, bu hastal yok etmek üzere yüzde 84 ten yüzde 95 e ç kar lacakt r. Haydi çocuklar afl ya! VAROLAN DURUM Türkiye de, afl yla önlenebilir baflka herhangi bir hastal a göre daha fazla ölüme neden olan k zam ortadan kald rabilmek için on dört yafl n alt ndaki bütün çocuklar n yüzde 95 inin bu hastal a karfl afl lanmas gerekmektedir. Ayr ca, Difteri, Bo maca, Çocuk Felci, Tetanos, Verem ve Hepatit B ile ilgili rutin afl lamalar n da çocuklar n en az yüzde 90 na ulaflacak biçimde güçlendirilmesi gerekmektedir. Ülkenin çocuk felcinden ar nm fl olma durumu korunmal d r. Çocuklara, ailelere ve toplumlara hizmet götüren bütün sektörlerde bilinç ve duyarl l k düzeyinin yükseltilmesi gerekmektedir. Kamuoyuna bütün çocuklar n afl lanmas n n önemi/gere i konusunda bilgi verilmelidir. Hizmet sunan sa l k personeli yeterince e itilmeli, donat lmal ve sa l k sektörünün kapasitesi güçlendirilmelidir.
BA IfiIKLAMA EYLEMLER Çocuklara yönelik en büyük tehdit olan k zam k, ba fl klama çal flmas n n bafll ca odak noktas olacakt r. K zam k afl s, okula gidiyor olsun olmas n 14 yafl ndan küçük bütün çocuklar kapsayacakt r. Yeni do an bebeklerin yüzde 90 ilk y l içinde çocuk felci, k zam k, verem, DBT ve Hepatit B afl lar n olacaklard r. Sa l k sektörünün kapasitesi, sa l k personelinin e itimi yoluyla gelifltirilip pekifltirilecektir. Programla ilgili do ru bilgilerin kamuoyuna iletilmesi için medyan n katk s sa lanacakt r. Sa l k personeli afl lama stratejisini gerekti i gibi uygulayacak biçimde e itilip, donat lacakt r. Afl lama aktiviteleri, ile temel sa l k hizmetlerinin güçlenmesine destek verilecektir. Ulafl m, e itim tesisleri ve materyalleri gibi di er kaynaklar da harekete geçirilecektir. BEKLENEN DE fi KL KLER Daha fazla çocu un yaflam kurtar lacakt r. Daha sa l kl çocuklar, okullar nda daha baflar l olacak ve daha üretken bireyler haline geleceklerdir. Türkiye k zam ktan ar nm fl ülke statüsü kazanacakt r. Çocuk felcinden ar nm fll k statüsü korunacakt r. Aileler, çocuklar n n genel ba fl klama durumunu kontrol ve do rulama imkanlar bulacaklard r. Aileler ba fl klaman n gereklili ine daha fazla inanacak, böylece afl lamaya yönelik talep de artacakt r. Mevcut sa l k sisteminde ve temel sa l k hizmetlerinin kalitesinde genel olarak düzelme sa lanacakt r. Ba fl klama çal flmas ortaklar toplumla daha yak n iliflki kurma f rsatlar elde edeceklerdir. Bu dönemde elde edilen sonuçlar uzun vadedeki ba fl klama çal flmalar na daha fazla destek sa layacakt r. Haydi çocuklar afl ya! KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Bir çocu a k zam k afl s yapman n maliyeti yaln zca 0.25$ d r. Bir çocu un tam afl lanmas n n maliyeti ise sadece 5$ d r.
ÇOCUK DOSTU OKULLAR Çocuklar n gitmek isteyece i okullar! Türkiye de e itim sisteminde gerçeklefltirilen bir dizi olumlu de ifliklik, ilkö retim kay t oranlar n büyük ölçüde art rm flt r. Ne var ki, gerek altyap, gerekse ö retmen say s nda bu art fla ayak uyduracak bir geliflme sa lanamad ndan sistem üzerine a r bir yük binmifltir. Okul kay tlar ndaki art fla karfl n birçok okul ö renimde kolayl k sa layacak imkanlardan yoksundur. Ayr ca, ö retim yöntemlerinin de bu alandaki uluslararas standartlar n gerisinde kald n belirtmek gerekir. Çocuk Dostu Okullar, ülkedeki bütün okullar için geçerli olacak asgari standartlar arac l yla, okullar ö renim aç s ndan daha uygun hale getirmeyi; çocuklar n elefltirel düflünme yeteneklerini, öz sayg lar n ve sosyal becerilerini gelifltirmeyi amaçlamaktad r. Okullar n yönetimine iliflkin kararlara ö rencilerin ve velilerin de kat lmalar, bu program n baflar s aç s ndan çok önemlidir. lkö retimde e itim kalitesinin yükseltilmesi, 6 ile 13 yafllar aras ndaki çocuklar n potansiyellerini eksiksiz biçimde gerçeklefltirebilmeleri aç s ndan gereklidir. VAROLAN DURUM K rdan kente h zl göç, kentlerdeki okullar n derslik ve ö retmen aç s ndan zorlanmas anlam na gelmektedir. K rsal kesimde nüfus azald kça, okullar aç k tutman n maliyeti de artmaktad r. Çözüm olarak, ücra köylerdeki ö renciler baflka yerlerdeki okullara otobüslerle tafl nmaktad r. Kimi yörelerde, veliler k z çocuklar n n erkeklerle otobüse binmesini istememekte, onlar okula göndermek yerine evde tutmay ye lemektedirler. Böylece k z çocuklar aras nda okul terk oranlar yükselmektedir. Kimi okullarda fiziksel koflullar n ve e itim kalitesinin yetersizli i, velileri çocuklar n n evde kalmas n n daha iyi olaca düflüncesine yöneltmektedir. E itim ücretsiz olsa bile, okul giysilerinin ve di er malzemelerin maliyeti yoksul ailelerin bu masraflara de meyece ini düflünmelerine yol açmaktad r. Ö retmen e itiminde baz sorunlar vard r. Genifl ö renci kitlelerine az say da ö retmen düflmekte ve ö retmenlerin e itimi de ço u zaman yetersiz kalmaktad r. Çocuklar n, özellikle de k zlar n, ev ya da tarla ifllerinde çal fls nlar diye okula gönderilmedikleri durumlar vard r. Ana babalar kendileri de yeterince e itim görmemifl olduklar ndan, k z çocuklar n n e itimin önemini görememektedirler.
ÇOCUK DOSTU OKULLAR EYLEMLER Çocuk dostu okul özelliklerinin 2003 2004 okul y l sonuna kadar seçilmifl 24 okulda yerlefltirilmesi. 2005 y l sonuna kadar, seçilen bu okullardaki e itim kalitesinin ve ö rencilerin baflar oranlar n n art r lmas. Ö retmen ö renci iletifliminin gelifltirilmesi. Okul idaresi, ö retmenler ve veliler aras ndaki iliflkilerin gelifltirilmesi ve güçlendirilmesi. Okula ve idaresine yönelik bütün ifllere ö rencilerin ve velilerin kat l mlar n n art r lmas. Okul terk oranlar n n yar yar ya azalt lmas. Gerek uygulay c lardan, gerekse yararlan c lardan gelen geri bildirimlerle ve bu arada izleme ve de erlendirme çal flmalar yla projenin sürekli olarak gözden geçirilmesi ve gerekli de iflikliklere gidilmesi. Projenin 2004 2005 döneminde önce 250 okulu, bir sonraki ö retim y l nda da ek 250 okulu daha kapsayacak biçimde geniflletilmesi. BEKLENEN DE fi KL KLER Okullar n, çocuk dostu okul olmalar n sa layacak iyilefltirmeleri kendi bafllar na gerçeklefltirmeleri. Ö retmenlerin daha iyi yetifltirilmesi ve daha etkin çal flmas. E itimin kalitesinin yükselmesi, okullar n çocuklar ve veliler aç s ndan daha cazip hale gelmesi. Ö retmenlerle ö renciler aras ndaki iletiflimin güçlenerek okullarda daha iyi bir atmosfer yarat lmas. Ö rencilerin ve velilerin okul yönetimine daha fazla kat lmalar. Ö rencilerin okul baflar lar n n artmas n n kendilerine, ö retmenlerine, ailelerine ve topluma sa layaca yararlar. Okul idaresi, ö retmenler ve veliler aras ndaki iliflkilerin güçlenmesi. Okuldan ayr lma oranlar n n azalmas. Ö retim ve genel olarak e itim standartlar n n Avrupa Birli i ülkelerine uyum sa lamas. Çocuklar n gitmek isteyece i okullar! KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Bir okulu çocuk dostu yapman n birim maliyeti 15,000$ d r.
SOKAK ÇOCUKLARI Sokak çocuklar n n ço u kimsesiz de ildir; ancak içinde bulunduklar aile ba lar n n niteli i, bu çocuklar ya sokaklarda çal flarak aile bütçesine yard mc olmaya ya da evden kaçmaya yönelten nedendir. Asl nda bu çocuklar sokaklar n kimsesiz leridir. Çünkü onlar, içinde yaflamak için u rafl verdikleri topluma yabanc laflm fllard r. Onlar genellikle uyuflturucu kullanmaya ve suç ma duru ya da san olma tehlikeleri ile karfl karfl yad rlar. BM Çocuk Haklar na Dair Sözleflme si çerçevesinde ele al nd nda, bu çocuklar, özel koruma önlemlerine muhtaç çocuklar kategorisinde de erlendirilmektedir. Tüm dünyada tarih boyunca görülen en kalabal k çocuk kufla, içinde bulundu umuz on y l içinde dünyaya gelecektir ve bunlar n 1.5 milyonu da Türkiye de do acakt r. Bu çocuklar n bir bölümü, yoksulluk, afl r kalabal k, fiziksel, ekonomik, cinsel ya da duygusal istismar gibi etkenler nedeniyle aileleri ile sorun yaflayacakt r. Koflullara uyum sa lamak için gösterilecek çabalara karfl n, bu çocuklar n önemlice bir bölümü Türkiye deki kentlerin sokaklar nda yaflayan ve çal flan çocuklar n saflar na kat lacakt r. VAROLAN DURUM Türkiye de kentlerin sokaklar nda yaflayan ve/veya çal flan çocuk say s son dönemde gözle görülür biçimde artm flt r Pek çok çocuk anne babalar taraf ndan sokakta çal fl p aile geçimine destek vermeye zorlanmaktad r. stismar eden ailelerden gelen çocuklar n baz lar kurtuluflu sokaklarda aramaktad rlar. Birçok zaman okula gidemeyen, gitse bile ev ödevlerini yapacak zaman bulamayan bu çocuklar n bir ço u e itim sisteminin d fl nda kalmakta, bu da vas fl ifller için gerekli olan ilkö retim diplomalar n alma flanslar n s n rlamaktad r. Çocuklar n ço u sokaktayken kötü muameleye, fiziksel ve/veya cinsel istismara, hastal klara ve yetersiz beslenmeye maruz kalmakta, madde ba ml s haline gelmektedir. Biz tehlike de iliz, tehlikedeyiz!
SOKAK ÇOCUKLARI EYLEMLER Sokak çocuklar na güvenli bir ortam sa lanmas ve toplumla yeniden bütünleflmelerine yard mc olacak becerilerin gelifltirilmesi. Cinsel istismara maruz kalanlar, uçucu madde ba ml s olanlar, sokaklarda çeflitli ifller yapanlar, evlerinden kaçanlar ya da soka a itilenler gibi farkl gereksinimleri olan çocuklar için güvenli ve destekleyici ortamlar sa lanmas. Çocuklar n sokakta yaflamalar na ve/veya çal flmalar na yol açan temel nedenlere karfl al nacak önlemlerin desteklenmesi. Kaynaklar harekete geçirmek, sokak çocuklar n e itim ve ö retim gereksinimlerini karfl lamak üzere hükümet kurulufllar ile birlikte özel sektör ve kamu sektörü ile ortak çal flmalar gelifltirilmesi. Polis, jandarma, sosyal hizmet uzmanlar, psikologlar, vb. gibi bu konumdaki çocuklarla ilgili görevler yapan kiflilere yönelik e itim çal flmalar düzenlenmesi ve bu çal flmalar n desteklenmesi. BEKLENEN DE fi KL KLER Güvenli ve korunakl ortamlar sa lanarak sokakta yaflayan ve çal flan çocuk say s azalt lacakt r. Okul terk olaylar nda azalma sa lanacakt r. Sokakta çal flan çocuklar n say lar azalt lacakt r. Çocuk suçlar yla çocuklar n kar flt klar suçlarda azalma görülecektir. Çocuklar n fiziksel ve cinsel sömürüsü azalacakt r. Sokaktaki çocuklarda cinsel iliflki yoluyla ya da baflka yollardan bulaflan hastal k vakalar azalacakt r. Toplumla yeniden bütünleflebilmeleri için sokak çocuklar na temel e itimin yan s ra sosyalleflme ve mesleki e itim imkanlar sa lanacakt r. Sokaktaki çocuklar n durumuna iliflkin gelifltirilecek çözümler uzun vade de toplumun refah n olumlu etkileyecektir. Biz tehlike de iliz, tehlikedeyiz! KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Sorumlu personel e itiminin birim tutar 2$ d r. Mesleki e itim ve topluma geri kazand rma için ayda 75$ yeterlidir.
KIZLARIN E T M Haydi K zlar Okula! Türkiye nin birçok yöresinde çocuklar okula gönderilmemektedir ve bu durum özellikle k zlar için geçerlidir. Nüfusun cinsiyete göre da l m nda eflitlik olmas na karfl n, toplumsal cinsiyet eflitsizli i, geleneksel olarak, gerek kamusal yaflamda gerekse aile içinde hala görülebilmektedir. Ataerkil aile yap lar nda yetiflkin erkeklerin ve erkek çocuklar n gereksinimlerine kad nlara ve k zlara göre öncelik tan nmakta, hatta kad nlar ve k z çocuklar aras nda bile ayr m yap ld görülmektedir. Yiyecek içecek gibi temel ihtiyaçlar n karfl lanmas na öncelik veren birçok aile çocuklar ndan gelir getirecek ek ifl gücü olarak yararlanmay seçmektedir. Türkiye de erkek ve k z çocuklar n n ilkö retimde okullulaflma say lar na bak ld nda erkeklerden farkl olarak 600,000 k z çocu unun okula gitmedi i görülmektedir. Bu nedenle Türkiye, UNICEF in temel e itimde cinsiyet eflitli inin sa lanmas ve bu konuya daha fazla duyarl l k gösterilmesini gerekli gördü ü 25 ülke aras nda yer almaktad r. VAROLAN DURUM Baz illerde k z çocuklar n e itiminin önündeki en önemli engel okul ve derslik yetersizli idir. Çok say da çocuk, okula ulaflmak için uzun yolculuklar yapmak zorundad r. Durumun en güç oldu u on ilde 57,000 ö renci okula her gün otobüsle gitmektedir ve bu çocuklar n ancak 15,500 kadar k zlard r. K fl aylar nda kar yollar kapad nda okula devam oran daha da azalmaktad r. Yaflad klar yerler okullardan uzak olan 52,000 çocu un da e itimini yat l olarak sürdürmesi gerekmektedir ve aileler çocuklar n uzaktaki okullara yat l göndermekte zorlanmaktad r. Ana babalar n çocuklar n okula göndermekten vazgeçmelerinin bir di er nedeni de kimi okullarda tuvalet ve su gibi imkanlar n olmay fl d r. Birçok aile k z çocuklar n e itiminin önemli olmad n düflünmektedir. K z çocuklar erken yaflta evlendirilmekte, bir çok k z çocuk da ev ifllerine yard m etsin diye evde tutulmaktad r. Mevcut ilkö retim ö retmenlerinin üçte biri kad nd r. Ancak kad n ö retmenlerin büyük bölümü kentler ve kasabalardaki okullarda görev yapmaktad r. Köylerde kad n rol modellerinin olmay fl, k z çocuklar n n özenmelerini teflvik edecek bir etkenin yoklu u anlam na gelmektedir. Çocuklar n ilkö retime göndermek isteyen aileler, daha sonraki orta ö renim imkanlar n n görece s n rl oldu unu görmektedirler. Sekiz y ll k zorunlu e itimde de birtak m sorunlar vard r; çünkü birçok köydeki okul ancak ilk befl y l için e itim vermektedir ve daha sonraki y llarda okula gidemeyen ö renciler sistem d fl nda kalan çocuk say s n art rmaktad r.
KIZLARIN E T M EYLEMLER K z çocuklar n n okullulaflma oranlar n n daha düflük oldu u 53 ilde kaliteli temel e itim sa lanarak 2005 y l sonuna kadar ilkö retimde cinsiyet eflitli ine ulafl lmas. htiyac karfl lamak üzere daha fazla okul aç lmas. K z çocuklar n n e itiminin tafl d öneme iliflkin bilinç ve duyarl l n merkez, iller ve toplum düzeyinde güçlendirilmesi. K z çocuklar n n e itimi için ilgili bütün sektörlerin harekete geçirilmesi. BEKLENEN DE fi KL KLER 53 ilde ilkö retimdeki cinsiyet eflitsizli inin giderilmesi. Sistem d fl çocuk say s n n azalt lmas. Uzun mesafe yol alarak okula gitmek ya da yat l okumak zorunda olan ö renci say s n n azalt lmas. K z çocuklar n e itimine odaklaflman n sosyal de iflim için bir araç olarak ifllev görmesi. K z çocuklar n geleneksel anlay fl içindeki rollerine iliflkin tutumlar n n de iflmesi. Daha çok say da k z okula gidece inden çocuk iflçili inin azalmas. E itimli k zlar n daha sa l kl olmalar, daha geç evlenmeleri ve daha az, ancak sa l kl çocuk sahibi olmalar. Haydi K zlar Okula! KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Bir köy okulu 5,000$ l k bir masrafla yenilenebilir. Bir ilde toplum kat l m yla k z çocuklar n n okullulaflmas n art rmak için gereken miktar 25,000$ d r.
YAfiAMA EN Y BAfiLANGIÇ lk 6 ay sadece anne sütü Anne sütü almayan bebekler aras nda ölüm oranlar, alanlara göre 4.6 kat daha yüksektir. Dünya Sa l k Örgütü, do umu izleyen ilk 6 ay bebeklerin sadece anne sütüyle beslenmeleri durumunda her y l 1.5 milyon bebek ölümünün önlenebilece ini belirtmektedir. Dünya ortalamas yüzde 39 iken, Türkiye de yeni do an bebekler aras nda ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenenlerin oran yaln zca yüzde 1.3 tür. Ülke de daha çok bebek ilk 6 ay sadece anna sütüyle beslendikçe daha az bebek ölümü görülecektir. Bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmeleri salt çocuk yaflatmayla ilgili bir olay de ildir; böyle bir uygulama ayn zamanda çocu un sa l kl büyümesini ve geliflmesini sa laman n da en iyi yoludur. Çünkü, anne sütü, yeni do an bir çocuk için tart flmas z en iyi, en taze ve en temiz besindir. UNICEF, anne sütünün ilk dönemdeki yararlar konusunda gerek sa l k çal flanlar n gerekse anneleri bilgilendirmeye çal flmaktad r. Amaçlanan, yaflama en iyi bafllang c n Türkiye de do an bebekler için de bir kural haline gelmesini sa lamakt r. VAROLAN DURUM Bebeklerin sadece anne sütüyle beslenmesi uygulamas Türkiye de azalmaktad r. lk 6 ay sadece anne sütüyle beslenen bebek oran yüzde 1.3 tür. Birçok anne bebeklerini ilk f rsatta sütten kesmeye yafll lar taraf ndan özendirilmekte ya da çal flma koflullar nca zorlanmaktad r. Bebek mamalar n n anne sütü kadar besleyici ve yararl oldu u yanl fl düflüncesi yayg nd r. Befl yafl alt ndaki çocuklarda ikinci s radaki ölüm nedeni olan zatürree riski anne sütü ile beslenen çocuklarda azalmaktad r. Her y l ço u önlenebilir nedenlerle befl yafl ndan küçük 63,000 çocuk ölmektedir ve 50,000 i bir yafl ndan küçüktür. Befl yafl ndan küçük çocuklarda 7. s radaki ölüm nedeni olan ishal, anne sütü alanlarda çok daha az görülmektedir. Türkiye de befl yafl ndan küçük çocuklar n yüzde 16 s yetersiz beslenmektedir. Bebek Dostu Hastane Giriflimi (BDHG) 62 ilde yürütülmektedir. 205 bebek dostu hastane vard r ve 8 il bu statüye hak kazanm flt r. BDHG nin bafll ca amac, her yeni annenin anne sütüyle besleme konusunda hastane personelinden gerekli bilgileri ve deste i almas n n sa lanmas d r.
YAfiAMA EN Y BAfiLANGIÇ EYLEMLER Anne sütünün bebekler aç s ndan içerdi i yaflamsal önemdeki besleyici maddelerle ilgili olarak sa l k çal flanlar na, hamilelere ve yeni do um yapm fl annelere bilgi verilecektir. Bebek dostu hastane say s, y lda 1,000 den fazla do umun gerçekleflti i bütün hastaneleri kapsayacak flekilde art r lacakt r. Gerek sa l k çal flanlar, gerekse çocuk bekleyen ve yeni do um yapan kad nlar anne sütüyle beslemenin önemi konusunda e itim alacaklard r. Türkiye de her y l do an 1.5 milyon çocuk içinde yüzde 16.5 lik paya sahip olan stanbul ve Diyarbak r da yürütülen pilot projeye devam edilecektir. Diyarbak r ve stanbul da binlerce genç anneye Anne Destek Gruplar kanal yla yard m ve destek hizmetleri ulaflt r lmas na devam edilecektir. BEKLENEN DE fi KL KLER Daha fazla çocu un yaflam kurtar lacakt r. Anne sütünde bulunan antikorlar ba fl kl k sistemlerini güçlendirdi inden bu yolla beslenen çocuklar hastal klara karfl daha dirençli olmaktad rlar. Anne sütüyle beslenen çocuklar biliflsel geliflim aç s ndan daha ileri düzeylere ulaflmaktad rlar. Bebeklerini anne sütüyle emzirenlerde gö üs ve rahim kanseri riskleri azalmaktad r. Y lda 1,000 den fazla do umun gerçekleflti i bütün hastaneler bebek dostu statüsüne kavuflturulacakt r. Binlerce bebek ve anne, hastaneden ayr ld ktan sonra da emzirme teknikleri ve uygulamalar konusunda destek almaya devam edecektir. lk 6 ay sadece anne sütü KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Her yeni do an bebek için harcanacak 1.20$ ile broflürler haz rlanabilmekte, sa l k çal flanlar n n e itimi yap labilmekte ve Anne Destek Gruplar oluflturulabilmektedir.
ERKEN ÇOCUKLUK GEL fi M Ailede çocuk Çocuklu un ilk y llar, büyüme ve geliflme aç s ndan büyük f rsatlarla dolu ama ayn zamanda en riskli dönemdir. Bu dönemde çocu un sa l k, beslenme, büyüme ve sosyal duygusal gereksinimlerinin karfl lanmas gerekir. Erken dönemde ihtiyaçlar iyi bir flekilde karfl lanan çocuklarda sa l k sorunlar, s n f tekrar ve suç oran azalmakta, çocuklar okulda ve yaflamda daha baflar l ve üretken olmaktad r. Ayn flekilde, çocu un geliflmi için desteklenen anneler de, daha sa l kl ve üretken bir yaflam sürmekte, e itimlerine devam etmekte ve çal flma hayat na kat lmaktad rlar. Çocu un büyüme ve geliflme hakk n güvence alt na almak, gelir ve toplumsal cinsiyetten kaynaklanan eflitsizliklerin azalt lmas, insanl n ve ulusal ekonomilerin geliflmesi için en iyi yoldur. Ana babalar çocu un en yak n ndaki ve en önemli ö retmenleri oldu undan, Aile ve Çocuk E itim Program (AÇEP) aileyi odak almakta, yukar da sözü edilen yaklafl m çocu a yans tmak amac yla Erken Dönem Çocuk Bak m n n anne sütü, beslenme, ba fl klama, uyar m ve e itim gibi yönlerini tek bir programda toplamaktad r. VAROLAN DURUM Bebek, çocuk ve anne ölüm oranlar kabul edilemez ölçüde yüksektir. Bir yafl ndan küçük çocuklar n yüzde 30 u önlenebilir ölümcül hastal klara karfl tam afl lanmam flt r ve befl yafl ndan küçük çocuklar n yüzde 16 s da yetersiz beslenme sorunuyla karfl karfl yad r. Befl yafl ndan küçük çocuklar n yüzde 27 sinin nüfusa kayd do umdan hemen sonra yap lmamaktad r. Her sekiz k z çocu undan biri okula gitmemektedir. Okul öncesi e itimden yararlanma oran yaln zca yüzde 15 dir. 14 ile 44 yafl aras ndaki yaklafl k 6 milyon anne okuma yazma bilmemektedir Sektörler aras iletiflim zay fl yüzünden hizmetler aksamakta ve kimi durumlarda da gereksiz yere tekrarlanmaktad r.
ERKEN ÇOCUKLUK GEL fi M EYLEMLER Üç milyon ana baba çocuklar na daha iyi bakabilecekleri bilgilerle donat lacak; çocuklar n yaflamlar, geliflmeleri ve korunmalar bu yolla gelifltirilecektir. En fazla risk alt nda olan elli bin aileye ev ziyaretleri ve grup toplant lar yoluyla destek verilecek, bu ailelerin çocuk bak m uygulamalar nda geliflme sa lanacakt r. Çocuk bak m nda uygun ve geliflkin uygulamalarla ilgili ülke ölçe inde bir giriflim bafllat lacakt r. Çocuk bak m hizmetlerinin sunumunda sektörler aras bir yaklafl m desteklenecektir. BEKLENEN DE fi KL KLER Bebek ve befl yafl ndan küçük çocuk ölüm oranlar nda azalma. Tam afl l l k oranlar nda art fl. Yetersiz beslenme düzeyinde azalma. Çocuklar n fiziksel, sosyal, duygusal ve biliflsel aç lardan daha iyi geliflmeleri. Ailelerin küçük çocuklar n geliflim ve e itim gereksinimlerini daha iyi kavramalar. Nüfus kay tlar n n do umun gerçekleflti i yerde yap ld uygulamalar n yayg nlaflmas. Toplumun ve ailelerin uygun çocuk bak m uygulamalar konusunda daha duyarl hale gelmeleri. Ailelerin daha uygun ve yerinde çocuk bak m uygulamalar na yönelmeleri. Çocuk bak m hizmetlerine sektörler aras bir yaklafl m n yerleflmesi. Ailede çocuk KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! Aileleri çocuk bak m uygulamalar konusunda e itmenin birim maliyeti yaln zca 0.10$ d r.
S Z DE KATKIDA BULUNAB L RS N Z UNICEF Çocuklar için Uygun Bir Dünya yaratmak amac yla kaynaklar n küresel ölçekte harekete geçirmifltir. UNICEF in giriflimi öncelikli befl alan kapsamaktad r. Bunlar, k z çocuklar n n e itimi; erken çocukluk geliflimi; ba fl klama; HIV/AIDS le mücadele ve çocuklar n fliddet, sömürü, istismar ve ayr mc l ktan korunmas d r. Bu befl alanda çocuklar ad na sa lanacak kazan mlar n çocuk haklar n n eksiksiz biçimde yaflama geçirilmesine önemli ölçüde katk da bulunaca na inan yoruz. UNICEF ve Türkiye deki di er çal flma ortaklar projelerimizin ve hizmetlerimizin çocuklara yaflamlar n n her alan nda yarar sa lamas için çaba göstermektedir. Uygulanan Programlar: ERKEN ÇOCUKLUK BAKIMI VE GEL fi M Sekiz yafl ndan küçük çocuklarla, aileleri üzerinde odaklaflan bu program, di er bütün haklar için zorunlu bir temel olarak, çocu un yaflama iyi bir bafllang ç yapmas n amaçlamaktad r. Bu program n k sa dönemdeki yararlar, çocuklar n yaflat lmas, sa l kl büyümesi, geliflmesi, daha az sa l k sorunu ve hastal k ile karfl lasmas gibi alanlarda görülecektir. Orta dönemde sa lanacak yararlar ise çocuklar n, biliflsel, dilsel, duygusal ve sosyal becerilerin geliflmesi, okula haz r hale gelmeleri ve öz sayg lar n n güçlendirilmesini içermektedir. E T M K z çocuklar n e itiminin önemine dikkati çeken bu program, her erkek ve k z çocu un kaliteli bir temel e itimi tamamlamas n öngörmektedir. E itimli k zlar kendi potansiyellerini tam olarak gerçeklefltirebilmekte; yetiflkinlik dönemlerinde de çocuklar n daha sa l kl bir biçimde yetifltirebilmektedirler. Çocuk Dostu Okullar arac l yla ilkokullardaki e itimin kalitesi tüm Türkiye de gelifltirilecek, böylece çocuklar n potansiyellerini eksiksiz biçimde gerçeklefltirebilmeleri sa lanacakt r. KORUMA Çocuklar ve gençler, incinmeye, istismara ve sömürüye yetiflkinlere göre daha aç kt rlar. Dolay s yla, çocuklar n ve gençlerin korunmalar evrensel bir zorunluluktur ve her çocu un hakk d r. SOSYAL KATILIM VE KAYNAK YARATMA Ç N LET fi M Her birimizin, kendi toplumlar m zda çocuk haklar n n yaflama geçirilmesi için yapabileceklerimiz vard r. Çocuklara uygun bir dünya yaratmak için gelifltirilmifl programlar n uygulanmas ve ortak amaç ve hedeflere ulaflmada toplum kat l m n n sa lanmas gereklidir.
S Z DE KATKIDA BULUNAB L RS N Z GERÇEKLEfiT R LENLER: lkö retimde 2005 y l na kadar cinsiyet eflitli inin sa lanmas hedefine kararl l kla sahip ç k lmas ; Bebek ve anne ölüm oranlar n n önemli oranlarda azalt lmas ; Çocuk iflçili inin yüzde 50 azalt lmas ; 2002 y l nda ülkenin çocuk felcinden ar nm fl ülke belgesi almas ; PLANLANMIfi ÇALIfiMALAR Çocuk haklar n n uygulanabilmesi için ilerlemeleri sürekli k lman n yan s ra kalk nma sürecinin her aflamas nda önceli i çocuklara vermek gerekmektedir. UNICEF Türkiye nin 2005 hedefleri flunlard r: K z çocuklar n n ilkö retime kay t oranlar n n erkeklerle eflit düzeyde olmas n n sa lanmas ; Bebek Ölüm Oran n n 42.7 den 20 ye indirilmesi; Anne Ölüm Oran n n %50 oran nda azalt lmas ; lk 6 Ay Sadece Anne Sütü ile beslenme oran n n art r lmas ; Çocuklarda yot Yetersizli i Hastal klar n n ortadan kald r lmas ; Çocuk geliflimi ve bak m konusundaki bilgilerin üç milyon aileyi kapsayacak biçimde yayg n olarak duyurulmas ; HIV/AIDS ve di er CYBE ile ilgili bilincin art r lmas ve gençler aras nda korunma yöntemlerinin yayg nlaflmas ; Özel Korunma Gereksinimi Olan Çocuk oran n n azalt lmas ; Türkiye deki çocuklarla ilgili yasal düzenlemelerin ÇHS/CEDAW la uyumlu hale getirilmesi; Çocuk haklar n n daha iyi uygulanabilmesi için tüm sektörlerin harekete geçirilmesi ve kaynak yarat lmas ; Afet ve acil durumlarda ve sonras nda çocuk ve kad nlar n ihtiyaçlar na cevap verilmesi. YARDIMINIZI ST YORUZ Bu çal flmalarda Hükümetlerin, ve UNICEF Milli Komitelerinin yan s ra, kiflilerin ve özel kurulufllar n katk lar na da gereksinim duyuyoruz (Bak n z Teflekkür Ederiz). UNICEF Türkiye Milli Komitesi nin Ankara ve stanbul daki ofislerine u rayarak ya da elektronik olarak yapabilece iniz ba fllar vergiden muaft r. Türkiye de her y l 1.5 milyon bebek do maktad r. Bu çocuklara temel sa l k, e itim ve koruma hizmetlerinin sunulmas gelecek kuflaklar n refah için de gereklidir.
TEfiEKKÜR EDER Z UNICEF Türkiye olarak çal flt m z alanlarda ba fllar yla kal c bir fark yaratmam z kolaylaflt ran bütün kat l mc lar m za teflekkür ederiz. Yapt n z katk lar n, Türk çocuklar n n yaflamlar n koruyacak, gelifltirecek ve iyilefltirecek alanlarda kullan laca ndan emin olabilirsiniz. Katk lar için afla daki kifli ve kurulufllara özel teflekkürlerimizi iletmek istiyoruz: ULUSLARARASI The Centers for Disease Control and Prevention, ABD; Avrupa Ekonomik Toplulu u; UNICEF Amerika Birleflik Devletleri Fonu UNICEF Fransa Komitesi; UNICEF Hollanda Komitesi; UNICEF Hong Kong Komitesi; UNICEF ngiltere Komitesi; UNICEF Japonya Komitesi; UNICEF Kanada Komitesi; UNICEF spanya Komitesi; UNICEF sviçre Komitesi; UNICEF Italya Komitesi; UNICEF Türkiye Milli Komitesi; UNICEF Yunanistan Milli Komitesi; ULUSAL Profesör Dr hsan Do ramac ; Gülten Day o lu; Merkez ATV Televizyon Prodüksiyon; Coca-Cola Türkiye Bölgesi; Turkuaz Coca Cola fiirketinin su markas ; brahim Etem Ulagay Afi;
TEfiEKKÜR EDER Z KATKILARINIZ OLUMLU DE fi KL KLER YARATACAKTIR! UNICEF Türkiye Milli Komitesi nin stanbul ve Ankara daki ofislerine u rayarak ya da elektronik yoldan www.unicef.org/turkey adresine yapaca n z ba fllar vergiden düflülmektedir. UNICEF Türkiye Milli Komitesi Bilkent Üniversitesi 06800 Bilkent ANKARA Telefon +90 (0)312 290 33 90 +90 (0)312 290 33 91 Faks +90 (0)312 290 33 88 E posta Website E shop unicef.natcom@unicefturk.org www.unicefturk.org shop.tr.net.tr/unicef UNICEF Türkiye Milli Komitesi stanbul Ofisi Yeni Çarfl Caddesi No 54/1 80050 Galatasaray STANBUL Telefon +90 (0)212 252 52 22 Faks +90 (0)212 252 97 27 E posta unicef.ist@superonline.com