Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı
Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan dan hızlı artacak. 2023 e Doğru Enerji İhtiyacı Artışı* (%) ABD : 10 OECD : 13 Dünya : 29 Çin : 54 Hindistan : 63 Türkiye : 90 2023 e doğru enerjiye olan ihtiyacımız, ekmek ve su ihtiyacımızdan daha fazla artacak.** Ülkemizde kişi başı enerji tüketiminin OECD ülkeleri ortalamasının üçte biri olması da enerji ihtiyacımızın artacağına işaret etmektedir. *2010 yılına göre 2025 yılı enerji ihtiyacı artışı. (ABD değerinde Kaliforniya hariç verilmektedir.) **Ekmek ve su artışı hesabında turist sayısındaki artış göz ardı edilmiştir. Kaynaklar: ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TÜİK, TMO, The U.S. Energy Information Administration, International Energy Agency (Key World Energy Statistics 2012).
Enerjide Dışa Bağımlıyız 106 Milyar Dolar 60 Milyar Dolar 8 Milyar Dolar 2001* 2012* 2023** 2023 te Enerji İthalatı 106 Milyar Dolar GAP 3. Havalimanı Marmaray *TÜİK fasıllara göre ithalat (27. fasıl) 2012 Dış Ticaret Verileri **ETKB 2023 yılı öngörüsü olan 218 Milyon TEP değerinden 2011 yılı tüketim kompozisyonuna göre hesaplanmıştır. ***GAP Maliyeti: 32 Milyar Dolar, 3.Havaalanı Proje Maliyeti: 10 Milyar Avro = 13,2 Milyar Dolar; Marmaray Projesi Maliyeti (Özkaynak Hariç): 4,3 Milyar Dolar alınmıştır. 2012 yılı haber kaynaklarında toplam maliyetin 5 Milyar Dolar olacağına dair bilgiler de vardır) Kaynaklar: ETKB Mavi Kitap 2012; 2011 yılı Genel Enerji Dengesi, TÜİK, GAP Projesi: www.gap.gov.tr/proje-vefaaliyetler/uluslararasi-iliskiler-genel-koordinatorlugu/uluslararasi-iliskiler; 3. Havalimanı (2013): www.internethaber.com/istanbulun-3.-havalimaninin-maliyeti-529495h.htm, MARMARAY Projesi(2012): «2012 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu» www.ubak.gov.tr/blsm_wiys/ubak/tr/doc-xls/20120814_135227_204_1_64.pdf, (4,3 Milyar Dolar için Haber Kaynağı (06.2013): www.finansgundem.com/haber/marmaray_da-sona-yaklasildi/340797, 5 Milyar Dolar için Haber Kaynağı (05.2012): www.memurlar.net/haber/236620/
En Çok Kullandığımız Enerji Kaynaklarını İthal Ediyoruz Hem bol hem de ucuz enerjiye ihtiyacımız var. 2011 Yılı* Enerji İhtiyacımızdaki Payı (%) İthalat Oranı (%) Toplam İthalat (%) Doğal Gaz 32 97 31 Petrol 27 93 25 Taş Kömürü 15 88 13 Linyit 14 Hidrolik 4 Güneş 0,5 Jeotermal 0,5 Rüzgar 0,3 İthal kaynaklarla enerjiyi ucuza üretemeyiz. *Dağılımlar 2011 yılı toplam enerji talebi olan 115 Milyon TEP e göre verilmektedir. Turuncu renk dışa bağımlılığımızın yüksek olduğu kaynakları göstermektedir. Kaynak: ETKB (2011 Yılı Genel Enerji Dengesi).
Öneri 1: Yeni Bir Enerji Karmasına İhtiyaç Var Dışa bağımlılığımızı yerli enerji kaynakları ile azaltabiliriz. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Elektrik üretiminde yenilenebilir enerji payı 5 puan artarsa; 2023 Yılında 3 Milyar TL Daha Az İthalat* Elektrik üretimi kurulu gücü 2 kat arttı. Petrol/doğal gaz arama yatırımları 15 kat arttı. Kurulu güçte özel sektörün payı %32 den %57 ye çıktı. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü kuruldu. *Yenilenebilir enerji kaynakları: Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları şeklinde tanımlanmaktadır. Bu kaynakların 2023 elektrik üretimindeki (500 Milyar kwh) payının %35 olmasına göre hesaplama yapılmıştır. Kaynaklar: ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), ETKB (Nükleer Santraller ve Ülkemizde Kurulacak Nükleer Santrale İlişkin Bilgiler), Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi, 5346 sayılı "Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun, IEA, OPEC
2012 2023 Öneri 2: Yerli Üretime Odaklanmamız Gerekiyor Yerli kaynaklarımıza uygun yerli teknolojileri geliştirmeliyiz. Elektrik Üretimi için Kurulu Kapasite (2012: 58 GW) Öngörülen Kapasite (2023 :100 GW) Hidrolik 19,6 36 Kömür 12,5 30 Rüzgar 2,5 20 Güneş 3 * Sadece yerli kaynaklarımıza dair bilgi verilmektedir. Kaynaklar: ETKB, TEİAŞ (Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu 2012), ETKB YEGM Web Sayfası 2013, Elektrik Üreticileri Derneği Web Sayfası 2013, Mimar ve Mühendisler Grubu Web Sayfası 2013, TKİ Genel Müdürü Konuşma Metni
Enerjide Yerli Üretim için Önemli Protokol Ülkemizin ihtiyacı olan enerji üretim ve iletim teknolojilerini geliştirmek amacıyla ETKB, BSTB ve arasında protokol imzalandı.
MİLTES - Termik Santral Teknolojilerinin Geliştirilmesi 36 Milyar Dolarlık pazar potansiyeli var (2023) Soma Elektrik üretimindeki pay %40 54 santral (anahtar teslim) Maliyeti 1,7 Milyar Dolar (1000 MW) Pulvarize KK Akışkan Yatak 17,5 GW yerli olarak yapılırsa; 2023 Hedefi : 30 GW 2012 Değeri : 12,5 GW Kaynaklar : ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TKİ Genel Müdürü Konuşma Metni
MİLHES - Hidroelektrik Enerjisi Teknolojilerinin Geliştirilmesi 18 Milyar Dolar pazar potansiyeli var (2023) Karkamış Seyhan, Karkamış 303 santral Türbin, jenaratör, SCADA TURBO Enstitüsü (Slovenya) 16,4 GW yerli olarak yapılırsa; 2023 Hedefi : 36 GW 2012 Değeri : 19,6 GW Kaynaklar : DSİ (2012), ETKB (2013 yılı Bütçe Sunumu), TURBO Enstitüsü: www.turboinstitut.si.
TRİJEN - Biyokütle ve Kömür Karışımlarından Sıvı Yakıt Üretimi Kömürlerimizin katma değeri en az iki kat artacak. Kömür ve biyokütleden sıvı yakıt, elektrik enerjisi ve ısıtma amaçlı ısı üretilmesi Güney Afrika %35 1 ton kömür 160 litre yakıt *1 varil ham petrolün 2012 yılı fiyatı 109 dolardır. Kaynak: OPEC
Bölge Isıtma - Termik Santral Atık Isılarının Değerlendirilmesi Projesi Yılda 1,8 Milyar TL tasarruf sağlanacak. 22 bin konutluk pilot proje % 40 daha ekonomik ısınma 620 bin konutluk potansiyel Birleşik Isı Üretim Sistemi ile Isıtma Oranı Danimarka % 60 Bursa Karıncalı Beldesi nde başladı, sıra Soma da Almanya % 20 *2011 değeri çok küçük olduğundan ihmal edilmiştir. Kaynak: «District Heating and Cooling, Country By Country/ 2007 Survey and 2013 Survey, Euroheat&Power»,
MİLKAS - Kükürt Arıtma Sistemlerinin Geliştirilmesi 4 Milyar Dolarlık pazar potansiyeli var (2023) Baca gazı arıtma sistemleri geliştirilmesi** SO 2 nin sınır değeri %60 düşürülecek*** *Milli Termik Santral Kükürt Arıtma Sisteminin Geliştirilmesi ve Yerlileştirilmesi Projesi, **Kükürt, azot oksit arıtmra ve toz tutma teknolojileri *** Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği yönetmeliklerimize göre sınır değeri 1000 mg dan 400 mg a düşürülecektir.
2023 Yılına Doğru Sahip Olacağımız Teknolojiler Termik santral tasarım ve imalat teknolojileri Hidroelektrik enerjisi teknolojileri Rüzgar enerji santrali teknolojileri Güneş enerjisi teknolojileri %80 YERLİLİK HEDEFİ Kömür gazlaştırma ve sıvılaştırma teknolojisi (%75) Kükürt arıtma sistemi teknolojileri (%80) Şebeke Bağlantı Teknolojileri (YGDA ) Yeni İş Modeli Teknoloji Transferi ve İş Modelleri
Öneri 3: Enerji Verimliliği Artırılmalı Ülkemizde tüketilen enerjinin sektörel dağılımı 2023 e doğru Türkiye de enerji verimliliği ile enerji tasarrufu potansiyeli Sanayi %20 Konut %30 Ulaştırma* %15 Diğer: %29 Yılda 7 Milyar Dolar Yılda 5 Milyar Dolar Yılda 2 Milyar Dolar 10 Yılda 140 Milyar Dolar Tasarruf Potansiyeli 38 Atatürk Barajı *Ulaşım (taşıtlar ve tarım makinaları) 1 varil ham petrol fiyatı 2012 yılı fiyatı kullanılmıştır. 1 Dolar: 1,8 TL alınmıştır. Atatürk Barajı nın maliyeti 3,7 Milyar Dolar olarak alınmıştır. Kaynak: ETKB web sitesi, Enerji Verimliliği, ETKB (2011 Yılı Genel Enerji Dengesi), Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, OPEC
Enerji ve Şah-Mat Etkisi Enerji, tarih boyunca ülkelerin dünya lideri konumunda olmalarında en büyük etken oldu; bundan sonra da öyle olacak... İlginize Teşekkür Ederim.