Yıl:1 Sayı: 1 15 Ağustos 2016 Bakanlık ta ikinci torba yasa hazırlığı 4 Boru gazı tüketimi azalıyor, CNG tüketimi artıyor Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 4 Haziran 2016 tarihinde TBMM de kabul edilen ve torba yasa olarak anılan kanun teklifinin ardından yeni bir yasa değişikliğinin hazırlıklarına başladı. Türkiye Doğalgaz Piyasası Stratejik Yol Haritası çalışmaları devam ediyor 4 Yatırım Koordinasyon Kurulu ndan ikinci toplantı 5 EPDK nın açıkladığı aylık doğalgaz raporuna göre 2016 yılı Nisan ayında doğalgaz tüketimi %14 azaldı. Düşüşün boru hattı üzerinden yapılan tüketimlerde gerçekleştiği görülürken, CNG formundaki satışlarda ise artış olduğu dikkat çekiyor. (Ankara 27.7.2016) EPDK, 2016 yılı Nisan ayına ilişkin doğalgaz piyasası raporunu yayımladı. Rapor, söz konusu dönemde doğalgaz piyasasında gerçekleşen üretim, ithalat, depolama, ihracat ve tüketim verilerini kapsıyor. Rapora göre, 2016 yılı Nisan ayında doğalgaz ithalatı azaldı. Kaynak ülkelere göre doğalgaz ithalat miktarları incelendiğinde, Nisan ayında, boru gazı ithalatında ilk üç sırayı Rusya, İran ve Azerbaycan ın aldığını görüyoruz. Geçtiğimiz yıl Nisan ayında LNG ithalatı listesinde Cezayir ve Nijerya yer alırken, geçtiğimiz Nisan ayında Nijerya dan gaz ithalatının yapılmadığını görüyoruz. İthalatın Rusya, İran ve Azerbaycan`dan boru hatları ile yapılan miktarı, 2 milyar 86 milyon m3 oldu. Toplam ithalatın 3 milyar 86 milyon m3 ü boru hatlarıyla, 467 milyon m3 ü ise LNG tesisleri aracılığıyla yapıldı. 2016 yılı Nisan ayı içerisinde 467,19 milyon Sm3 ile Cezayir de LNG ithalatı listesinde yer alıyor. Raporda, 2016 yılı Nisan ayında tüketimin %14 azaldığı kaydedildi. Söz konusu dönemde gerçekleşen ihracat miktarına bakıldığında ise Yunanistan 70,80 milyon Sm3 olarak kaydedildi. Geçtiğimiz yıl Nisan ayında, bu rakam, 52,06 milyon Sm3 olarak kayıtlara geçmişti. a Devamı Sayfa 7
Kanat Emiroğlu Naturelgaz CEO su Merhaba, Şirketimiz Naturelgaz daki ve enerji dünyasındaki güncel gelişmeleri paylaşmayı arzu ettiğimiz Naturelgaz Plus adlı e-bültenimizin ilk sayısında, sizinle buluşmaktan mutluluk duyuyoruz. Naturelgaz dünyasına hoş geldiniz Sıkıştırılmış doğalgaz yani CNG nin, son yıllarda ABD ve Amerika başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde alternatif bir yakıt olarak yıldızı parlamaya başladı. Biz Naturelgaz olarak, 2004 yılında, ülkemizin önde gelen grupları arasında bulunan ortaklarımızdan aldığımız güçle bu alanda uluslararası teknolojiyi ve bilgi birikimini Türkiye ye taşıdık. Bugün, CNG alanında ülkemizde pazarın yaratıcısı ve lideri konumundayız. Her yıl çift haneli büyüme kaydederek rakipleriyle arasını iyice açan şirketimiz, Türkiye nin yanı sıra Avrupa pazarındaki en büyük şirket durumuna gelmiştir. Doğalgaz boru hattının gitmediği noktadaki işletmelere doğalgazı CNG formunda taşıyan Naturelgaz, Türk sanayinin önde gelen kuruluşları olan müşterilerine, güvenli, ekonomik ve karbon emisyonunun petrol türevli alternatif yakıtlara oranla daha düşük olması nedeniyle çevreye saygılı yakıt sunuyor. Ayrıca CNG nin çevreye duyarlı şehirler ve firmalar tarafından ulaşımda da giderek daha fazla tercih edilmesi, bizi oto CNG satışı alanında da yatırım yapmaya yöneltti. Modern çağın bu gerekliliğinin bilinciyle CNG nin Türkiye de de ulaşımda yaygınlaşması için önemli adımlar atıyoruz. Ayrıca 2015 yılında EPDK dan aldığı lisans doğrultusunda LNG satışına da başlayan şirketimiz, boru hattından doğalgaz satışı konusunda da fırsatları tespit ederek bu alanda da yatırıma başladı. Temel hedefimiz; ekonomik, çevreci ve güvenli olan CNG nin pazarını büyüterek, ülkemiz ve tüm dünya için sürdürülebilir yaşama destek vermektir. Türkiye enerji sektöründeki gücümüzü ve CNG alanındaki liderliğimizi uluslararası arenaya da taşıyarak, global bir yolculuğa çıkmak konusunda da istekli ve heyecanlıyız. Önümüzdeki sayıda buluşmak dileğiyle... 2
İçerik PLUS AĞUSTOS 2016 SAYI: 1 TPAO nun akaryakıt ve LPG şirketi TP Petrol özelleştiriliyor 8 YAYIN SAHİBİ NATURELGAZ SANAYİ VE TİC. A.Ş BİR GLOBAL YATIRIM HOLDİNG İŞTİRAKİDİR 5 Kaya gazı kömürün yerini aldı Avrupa nın ilk çoklu istasyonu açıldı 8 YAYIN SAHİBİ MERSİS NO 0225043399200010 GENEL YAYIN YÖNETMENİ Korin Toledo YAYIN DANIŞMA KURULU Fırat Temel Murat Kulak Türkiye nin kurulu gücü 76,550 MW a yükseldi 9 Mario Dalsarfati Ayşegül Kulu 6 Naturelgaz, Scania dan Türkiye nin ilk CNG li çekicisini aldı TETAŞ ın elektrik alım usul ve esasları hazırlanıyor 9 YAYINA HAZIRLAYAN CEEN Enerji Bilgi Servisleri, Danışmanlık, Organizasyon ve Tic. Ltd. Şti. TELEFON +90 216 510 12 40 E- POSTA info@ceenenerji.com İLETİŞİM Haziran da kurulan şirket sayısı %2.56 arttı Özel sektörün yurtdışı uzun vadeli kredi borcunda artış 10 10 YAYIN SAHİBİNİN ADRESİ Global İş Merkezi Rıhtım Cad/ 51 Karaköy TELEFON +90 212 613 70 80 FAKS +90 212 567 32 33 E- POSTA info@naturelgaz.com 8 Oklahoma 100 mil mesafeli CNG istasyonu hedefine ulaştı BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu nu yayınladı 11 NATURELGAZ tarafından hazırlanan NATURELGAZ PLUS Dergisi, baskı yapılmadan sadece internet üzerinden elektronik ortamda abonelerine dağıtılmaktadır. NATURELGAZ PLUS Dergisi nde yer alan haberlere ve verilere dayanılarak alınan ticari kararlardan sorumlu tutulamaz. İzinsiz dağıtımı ve kopyalanması yasaktır. Haberler ve yorumlar kaynak gösterilerek kullanılabilir. 3
Bakanlık ta ikinci torba yasa hazırlığı Berat Albayrak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 4 Haziran 2016 tarihinde TBMM de kabul edilen ve torba yasa olarak anılan kanun teklifinin ardından yeni bir yasa değişikliğinin hazırlıklarına başladı. (Ankara 16.7.2016) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 4 Haziran 2016 tarihinde TBMM Genel Kurulu nda kabul edilen kanun teklifinin ardından yeni bir yasa değişikliği sürecini başlattı. Enerji Bakanlığı Hukuk Müşavirliği, kısa bir süre önce bakanlığa bağlı ve bakanlıkla ilgili kuruluşlara gönderdiği yazı ile söz konusu kuruluşların kanun değişikliğine ilişkin talep ve görüşlerini istedi. Enerji IQ Haftalık Piyasa Raporu nun 189. sayısında yer alan habere göre, yine torba yasa şeklinde hazırlanması beklenen taslağın içeriği henüz kesinleşmedi. Haberde, 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu nda yapılacak değişikliklerin önplanda olacağını belirtilirken, BOTAŞ ın ve TPAO nun yeniden yapılanmasının da gündemde olacağını kaydedildi. Ayrıca, uluslararası doğalgaz ve petrol boru hatları ile projelere ilişkin yatırım, lisans ve izin süreçlerinin de yeniden düzenlenebileceği bilgisi verildi. Türkiye Doğalgaz Piyasası Stratejik Yol Haritası çalışmaları devam ediyor Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Fatih Dönmez tarafından PETFORM dan talep edilen Türkiye Doğalgaz Piyasası Stratejik Yol Haritası raporunun Ağustos ayı sonunda paylaşılması planlanıyor. Fatih Dönmez (Ankara 23.6.2016) TRGas-Hub projesi kapanış toplantısında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Fatih Dönmez tarafından PETFORM dan talep edilen Türkiye Doğalgaz Piyasası Stratejik Yol Haritası çalışmaları devam ediyor. 22 Haziran 2016 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilen Gaz Grubu toplantısında, raporun ilk draftı PETFORM üyelerince geniş bir şekilde tartışıldı. Kapsamlı bir içeriğe sahip olan rapor, liberal piyasa ilkeleri ve Avrupa örneklerini ele alarak Türkiye doğalgaz piyasasının önümüzdeki 5-10-20 yıl vadeli gelişimi için öneriler getiriyor olacak. Çalışmaların yaz döneminde de yoğun bir şekilde devam ettirilerek nihai çalışmanın Ağustos ayı sonunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı na sunularak kamuoyu ile paylaşılması planlanıyor. 4
Kaya gazı kömürün yerini aldı Dr. Fatih Birol Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından düzenlenen 7. Uluslararası Enerji ve İklim Forumu İstanbul da toplandı. Forum da iklim sorunları ile mücadelede enerji sektörü dönüşümünün önemli olduğu kaydedildi. (İstanbul 10.7.2016) Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından düzenlenen 7. Uluslararası Enerji ve İklim Forumu, 10 Haziran 2016 tarihinde İstanbul da düzenlendi. Forum, aralarında Birleşik Arap Emirlikleri Enerji Bakanlığı Müsteşarı Dr. Matar Al Neyadi, Japonya Başbakanı Özel Danışmanı Eiichi Hasegawa, Avrupa Birliği Türkiye Büyükelçisi Hansjoerg Haber, Ukrayna nın Ankara Büyükelçisi Sergiy Korsunskiy, Konya Milletvekili ve TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ziya Altunyaldız ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İcra Direktörü ve IICEC Onursal Başkanı Dr. Fatih Birol un da bulunduğu, uluslararası enerji kuruluşlarının üst düzey yöneticilerinin katılımıyla başladı. Petrol ve gazda yeni yatırımlar yapılmaması önümüzdeki dönemde sorun yaratabilir Petrol piyasasında yatırımların düştüğüne işaret eden Fatih Birol, Geçen yıl yatırımlarda bir düşüş oldu. Bu yıl da yine düşüş görüyoruz. Petrol tarihine baktığımızda hiç bir zaman petrol yatırımlarının iki yıl üst üste düştüğünü görmedik. Nadiren bir yıl düşüş olsa bile ertesi yıl hep artış olurdu. Bu kez iki yıl üst üste düşüş gördük diye konuştu. Fatih Birol tarafından verilen istatistiki bilgilere göre petrol ve gaz sektöründe yatırım 2015 yılında %23, 2016 yılında %22 azaldı. 2017 yılında da yatırımın azalması bekleniyor. Yatırımlardaki azalmanın piyasadaki riski artırdığını belirten Fatih Birol, geçen Ocak ayında 30 dolara kadar inen petrol fiyatlarının 52 dolara kadar yükseldiğini, ancak daha fazla artış beklemediğini kaydetti. Kömür ve gaz piyasasındaki gelişmeleri değerlendiren Birol, kaya gazının kömürün yerini aldığını ifade etti. LNG piyasasında büyüme beklediğini de belirten Birol, bu durumun önemli gaz ithalatçısı Japonya, Türkiye ve Kore gibi ülkeler için çok olumlu bir gelişme olduğunu söyledi. Yatırım Koordinasyon Kurulu ndan ikinci toplantı Enerji Yatırımları Takip ve Koordinasyon Kurulu, büyük ölçekli bazı yatırımları tartışacağı ikinci toplantısını, 25 Temmuz 2016 Pazartesi günü Ankara da gerçekleştirdi. (İstanbul - 25.7.2016) Başbakanlık tarafından 24 Şubat 2016 tarihinde yayımlanan genelge ile kurulan Enerji Yatırımları Takip ve Koordinasyon Kurulu, ikinci toplantısını 25 Temmuz 2016 Pazartesi günü Ankara da gerçekleştirdi. Müsteşar Fatih Dönmez in başkanlığında, 20 ye yakın kamu kuruluşunun temsilcisinin katılımıyla gerçekleştirilen toplantının gündeminde, bazı büyük ölçekli yatırımların önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik çalışmalar yer aldı. TEİAŞ ın iletim yatırımları da gündeme gelen konular arasında yer aldı. Enerji IQ nun Bakanlık kaynaklarından edindiği bilgilere göre toplantıda gündeme gelecek büyük ölçekli yatırımlar, yapımı devam eden hidroelektrik santrallerinden (HES) oluştu. Bu çerçevede, demiryolu ve karayolu deplasesi gibi engeller nedeniyle yapımı yavaşlayan projelere çözüm aranacağı öğrenildi. Toplantının gündemindeki bir diğer konu ise TEİAŞ ın iletim yatırımları. Kurul, TEİAŞ ın yatırım süreçlerini hızlandırarak, son 10 yıl içerisinde yapılan elektrik üretimi ağırlıklı yatırımlar nedeniyle yetersiz kalan iletim şebekesini güçlendirmeyi amaçlıyor. 5
Naturelgaz, Scania dan Türkiye nin ilk CNG li çekicisini aldı Türkiye de CNG (Sıkıştırılmış Doğalgaz) pazarının yaratıcısı ve lideri Naturelgaz, Scania dan Türkiye nin ilk %100 CNG ile çalışan, çevre dostu çekicisini satın alarak filosunu güçlendirdi (İstanbul 28.6.2016) Global Yatırım Holding bünyesinde faaliyet gösteren Naturelgaz, Türkiye de CNG dağıtım pazarının yaratıcısı ve lideri olarak yatırımlarını aralıksız sürdürüyor. Doğalgaz boru hattının gitmediği noktalara doğalgazı CNG formunda taşıyan şirket, filo yenilemeye yönelik yatırımları kapsamında son olarak Scania dan Türkiye nin ilk CNG li çekicisini aldı. Naturelgaz filosuna katılan yeni çekicisi %100 CNG ile çalışıyor. Emiroğlu: Türkiye de oto CNG işinin büyüme potansiyeli yüksek Naturelgaz CEO su Kanat Emiroğlu, Scania ile imza attıkları iş birliğinin Türkiye de lojistik sektörüne örnek ve öncü olacak nitelik taşıdığını belirterek, Naturelgaz, bir CNG firması. Bu alanda Avrupa daki en büyük firmayız. Aynı zamanda Türkiye de CNG dağıtım pazarının yaratıcısı ve lideriyiz. Boru hattının gitmediği yere doğalgaz götürüyoruz. Böylelikle karbon emisyonu yüksek olan, ağır metal emisyonları taşıyan dizelin, kömürün, Fuel Oil in kullanılmasını engelliyoruz. Ayrıca tüm araçlara CNG sağlıyoruz ve bu sektörün Türkiye de büyüme potansiyeline sahip olduğunu öngörüyoruz. Son dönemde doğalgazın araçlarda sağladığı kazanımların farkındalığıyla orijinal CNG li çekiciler Türkiye ye gelmeye başladı. Bunu da ilk yapanlardan biri, Scania oldu. Bu konudaki ilk adımı attıkları ve çevreci yaklaşımları bizimle uyuştuğu için, filomuzu yenilemek amacıyla Scania nın ürettiği çekiciyi operasyonumuz için tercih ettik şeklinde konuştu. Çevre dostu, temiz ve gürültüsüz bir araç Doğuş Otomotiv Scania Genel Müdürü İlhami Eksin de Naturelgaz filosuna katılan yeni çekici hakkında şu bilgileri verdi: G kabinli ve 340 beygir gücündeki bir aracımız yüzde 100 doğalgaz ile çalışıyor. Araçlarımız çevre dostu, güvenli ve gürültüsüzdür. Modüler yapımız sayesinde, doğalgazlı aracımızı, farklı aks konfigürasyonu, kabin, beygir gücü ve şanzımanlarda sunabiliyoruz. Scania, doğalgazlı ve diğer alternatif yakıtlı araçlarda sektörde öncü üreticilerden biri. Diğer bütün ürün gamımız gibi, doğalgazlı araçlarımızda da yüksek torkdüşük devir teknolojimiz mevcuttur. Doğalgazlı araçlar Avrupa da da Türkiye de de daha çok bölgesel dağıtım kamyonları, çöp kamyonları ve çekici olarak kullanılıyor. Scania nın Avrupa da doğalgazlı kamyon satışlarının bu yıl 500 adedi geçmesi bekleniyor. Bu rakam her yıl ciddi seviyede artış gösteriyor. Naturelgaz a verdiğimiz bu araç, bizim Türkiye deki ilk doğalgazlı aracımız, hatta Türkiye deki ilk yüzde 100 doğalgaz ile çalışan çekici. Doğalgaz ile çalışan kamyonların yakın bir gelecekte ülkemizde önemli bir segment olacağına inanıyoruz. Scania olarak ürünlerimize çok güveniyoruz. 125 yıllık Scania tecrübesi ve 2011 yılından beri geliştirilen alternatif yakıtlı araçlarımız ile müşterilerimizin çözüm ortağı olmaya devam ediyoruz. Türkiye de ilk CNG li çekicimiz ile Naturelgaz filosunda yer alacak olmaktan mutluluk duyuyoruz. 6
Boru gazı tüketimi azalıyor, CNG tüketimi artıyor EPDK nın 27 Temmuz tarihi itibarıyla açıkladığı son aylık sektör raporu, boru hattı üzerinden doğalgaz tüketiminin geçen yıla kıyasla azaldığını; buna karşın CNG formundaki satışlarda ise artış olduğunu gösteriyor. (Ankara 27.7.2016) EPDK nın resmi verilere dayanarak hazırladığı aylık doğalgaz sektör raporları, Türkiye nin en önemli enerji kaynaklarından biri olan doğalgazın gelecek trendlerini de gözler önüne seriyor. 27 Temmuz 2016 itibarıyla EPDK nın sitesinde yayınlanan ve bu yılın Mayıs ayına kadarki kısmını inceleyen rapor, tüketim tercihlerinde değişiklik olduğunu gösteriyor. Buna göre Türkiye de, boru hatları üzerinden tüketilen doğalgazın miktarı azalırken, CNG formunda satışı yapılan doğalgazın miktarı ise arttı. Nisan ayında toplam doğalgaz tüketimindeki düşüş, geçen yılın aynı dönemine göre %14 olarak belirtilirken, Nisan ayında yapılan doğalgaz ithalatı ise 3 milyar 553 milyon metreküp olarak rapora yansıdı. Boru hatları üzerinden tüketilen doğalgazın miktarındaki ciddi azalmaya karşın, CNG satış miktarlarındaki artış olduğu da raporda dikkat çeken tespitler arasında yer aldı. EPDK nın geçen yılın Nisan ayına ait doğalgaz sektör raporunda 9 milyon 780 bin metreküp olarak belirtilen CNG satış miktarı, bu yılın aynı döneminde %3 e yakın artışla 10 milyon 6 metreküp olarak gerçekleşti. Şirketlerin EPDK tarafından açıklanan resmi pazar paylarına göre, Nisan ayı itibarıyla 66 adet CNG satış lisansı sahibi şirketten 41 inin aktif olarak faaliyet gösterdiği Türkiye CNG sektörünün lideri, %57.3 pazar payıyla Naturelgaz olarak raporda belirtiliyor. CNG TÜKETİMİNDE İLK 3: ANTALYA, İSTANBUL, KONYA EPDK tarafından açıklanan aylık doğalgaz raporuna göre iller bazında CNG tüketiminde başı Antalya çekiyor. Yıllık doğalgaz tüketimi, Avrupa nın bazı ülkelerinden dahi fazla olan İstanbul ise CNG tüketiminde ikinci sırada yer alıyor. İstanbul un ardından, CNG tüketiminde üçüncü sırayı, Türkiye nin yüzölçümü en büyük ili Konya alıyor. Bu üç kenti ise sırasıyla Adana, İzmir, Muğla, Aydın, Kayseri, Denizli, Ordu, Tekirdağ ve Niğde izliyor. ELEKTRİK ÜRETİMİNDE DOĞALGAZIN PAYI AZALIYOR Bir önceki yılın aynı dönemine göre %14 azalan doğalgaz tüketiminin boru hattı üzerinden yapılan tüketimlerde gerçekleştiği görülüyor. Bundaki en önemli etken ise elektrik üretiminde kullanılan doğalgazın payının geçen yıla göre belirgin şekilde düşmesi ve ılıman iklim nedeniyle konut tüketimlerinin azalması olarak dikkat çekiyor. Aynı dönemde, CNG formunda yapılan satışların ise arttığı görülüyor. Nisan ayında toplam tüketilen doğalgaz miktarı ise 3 milyar 465 milyon m3 olarak EPDK kayıtlarına yansımış görülüyor. Bunun 40 milyon 257 bin m3 ü LNG olarak tüketilirken, 10 milyon 62 m3 ü ise CNG formunda tüketildi. Boru Gazı LNG CNG OTOGAZ CNG Diğer Genel Toplam 3.414,70 40,257 1,240 8,822 3.465,02 7
Oklahoma 100 mil mesafeli CNG istasyonu hedefine ulaştı ABD nin Oklahoma eyaletinde, kamu ve özel sektör işbirliği ile her 100 mil de (160 km) bir CNG istasyonu kurma hedefine ulaşıldı. (İstanbul 22.7.2016) ABD nin Oklahoma eyaletinde, ekonomik, çevreci ve güvenli enerji kaynağı CNG alanında önemli bir başarıya imza atıldı. Eyaletin CNG perakendecileri, eyaletler arası güzergâhta her 100 mil de (160 km) bir CNG istasyonu kurma hedefine ulaştı. 2011 yılında Oklahoma nın ilk kapsamlı enerji planını açıklayan Vali Mary Fallin, söz konusu plan kapsamında, kamu kuruluşlarından, Oklahoma daki otoban ve eyaletler arasına CNG istasyonu inşa edilmesi konusunda yardım talep etmişti. Hedefe nasıl ulaşıldı? İlk aşama olarak, 2015 yılı sonuna kadar eyaletler arasında her 100 mil de en az bir adet CNG istasyonun olması hedeflenmişti. Son beş yıl içerisinde ise birçok perakendeci CNG için artan talebi desteklemek amacıyla yeni istasyonlar inşa etti. OnCue Express Pazar Geliştirme Müdürü Scott Minton, konu ile ilgili açıklamasında, OnCue nun tek başına bu işi üstlenmediğini, hedefe ulaşırken eyaletteki çoğu perakendecinin katkısının olduğunu vurguladı. Bugüne kadar gerçekleştirilen çalışmalarından dolayı sektörü tebrik eden Vali Fallin, Oklahoma eyaletinin, yakıt maliyetinde, 1 milyon USD den fazla tasarruf ettiğinin altını çizdi. Vali Fallin, eyaletler arası her 100 mil de bir CNG istasyonun kurulması gibi cesur bir hedefin gerçekleşmesinde kamu ve özel sektör işbirliğinin önemli katkısının olduğunu kaydetti. TPAO nun akaryakıt ve LPG şirketi TP Petrol özelleştiriliyor Kısa bir süre önce Silivri yeraltı doğalgaz deposunu 3.42 milyar TL ye BOTAŞ a devreden TPAO, akaryakıt dağıtımı yapan iştiraki TP Petrol ü de özelleştiriyor (Ankara 22.7.2016) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) özelleştirme kapsamı ve programında olan TP Petrol Dağıtım için yatırımcılar ve yatırım bankalarıyla ön bilgilendirme toplantısı düzenledi. ÖİB den yapılan yazılı açıklamada İdare, TP Petrol Dağıtım A.Ş. yi tanıtmak ve süreç hakkında bilgi vermek üzere sektörde faaliyet gösteren ve bunun dışında özelleştirme sürecine ilgi duyabilecek yatırımcılar ile yatırım bankaları için 20 Haziran da bir araya geldi denildi. TP Petrol ün özelleştirme kapsamına alındığına ilişkin ilk haber, tam bir sene önce Enerji IQ nun 25 Haziran 2015 tarihli 138. sayısında yayınlanmıştı. Özelleştirme İdaresi Başkanı Mehmet Bostan, akaryakıt dağıtım sektöründe %4.4 pazar payı ile altıncı en büyük oyuncu olan TP Petrol Dağıtım AŞ nin 400 e yaklaşan bayisi, yedi akaryakıt depolama tesisi, 333,000 m3 akaryakıt depolama kapasitesi, iki LPG dolum tesisi bulunduğunu belirterek, özelleştirmenin hem akaryakıt dağıtım sektöründeki mevcut oyuncular hem de sektöre yeni girmek isteyen yatırımcılar açısından önemli bir yatırım fırsatı olduğunu belirtti. Akaryakıt sektöründe, en yüksek pazar payına sahip Petrol Ofisi nin de satış süreci devam ediyor. Avrupa nın ilk çoklu istasyonu açıldı Aynı kanopi altında araçlara CNG, LNG ve sıvı nitrojen ikmali yapacak ilk çoklu istasyon Fransa da açıldı. (İstanbul 22.6.2016) Konvansiyonel yakıtlar olarak adlandırılan motorin ve benzin ile yenilikçi ve çevreci yakıtlar arasındaki makas her geçen gün açılmaya devam ediyor. Doğalgazın başı çektiği yenilikçi yakıtlar sektöründe kilometre taşı sayılabilecek bir gelişme, geçtiğimiz Haziran ayında Fransa da yaşandı. Aynı kanopi altında araçlara sıkıştırılmış doğalgaz (CNG), sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ve sıvı nitrojen (Liquid N2) ikmali yapabilen istasyon, Paris in 350 km doğusundaki Fleville kentinde açıldı. Bu istasyon aynı zamanda Avrupa nın da ilk çoklu istasyonu (multi-station) olma özelliğini taşıyor. 8
Türkiye nin kurulu gücü 76,550 MW a yükseldi TEİAŞ tarafından açıklanan verilere göre 2016 yılının ilk altı ayı içerisinde 3,404 MW kurulu güce sahip 368 santral devreye girdi. Böylece Türkiye nin kurulu gücü 76,550 MW a yükseldi. (İstanbul 20.7.2016) TEİAŞ, 30 Haziran 2016 tarihi itibarıyla devreye giren santral sayısını 1,882 olarak açıkladı. Türkiye nin elektrik üretimindeki toplam kurulu gücünün ise söz konusu dönemde 76,550 MW a ulaştığı kaydedildi. TEİAŞ verilerine göre, Haziran ayı içerisinde 88 santral daha devreye girdi. Türkiye nin elektrik üretimindeki toplam kapasitesine, geçtiğimiz ay, 1,496 MW eklenmiş oldu. 2016 yılının ilk altı ayı içerisinde 3,404 MW kurulu güce sahip 368 santral devreye girdi. Lisanssız santrallere ilgi artarak devam ediyor Açıklanan verilere göre, Haziran ayı içerisinde ise 62.6 MW kurulu güce sahip lisanssız güneş santrali, 1.8 MW kurulu güce sahip lisanssız rüzgar santrali, 13.3 MW kurulu güce sahip lisanssız termik santral devreye girmiş oldu. 2016 yılı Haziran ayı sonunda, lisanssız güneş santrallerinin kurulu gücü 505.9 MW a çıkarken, lisanssız rüzgar santrallerinin kurulu gücü 9.8 MW a, lisanssız termik santrallerinin gücü ise 74.2 MW a ulaştı. 2015 yılı sonu itibarıyla 396 olan lisanssız santrallerin sayısı, 30 Haziran 2016 tarihinde 722 ye çıkarken, kapasite ise 310.7 MW tan 590.4 MW a yükseldi. TEİAŞ verilerine göre, 2015 yılı sonu itibarıyla 248.8 MW kurulu güce sahip 362 adet lisanssız güneş santrali, 4.8 MW kurulu güce sahip dokuz lisanssız güneş santrali ve 56.5 MW kurulu güce sahip 24 adet lisanssız termik santral bulunuyordu. YAKIT CİNSLERİ FUEL-OİL + NAFTA + MOTORİN YERLİ KÖMÜR(TAŞ KÖMÜRÜ + LİNYİT + ASFALTİT) İTHAL KÖMÜR Doğalgaz + LNG YENİLEN.+ATIK+ATIKISI+PİROLİTİK YAĞ ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ JEOTERMAL HİDROLİK BARAJLI HİDROLİK AKARSU RÜZGAR TERMİK (LİSANSSIZ) RÜZGAR (LİSANSSIZ) GÜNEŞ (LİSANSSIZ) TOPLAM Kurulu Güç (MW) 446,0 9.418,4 6.064,2 21.222,1 344,7 667,1 3.684,0 623,9 19.077,2 6.790,6 4.498,4 56,5 4,8 248,8 73.146,7 2015 Yılı Sonu Santral Sayısı (Adet) 17 29 8 233 69 23 46 21 109 451 113 24 9 362 1.514 30 Haziran 2016 Sonu Kurulu Güç (MW) 392,7 9.842,4 6.779,9 22.307,1 390,6 667,1 3.684,0 712,4 19.383,5 6.863,1 4.937,5 74,2 9,8 505,9 76.550,1 Santral Sayısı (Adet) 15 29 10 243 70 23 46 25 113 459 128 30 18 673 1.882 TETAŞ ın elektrik alım usul ve esasları hazırlanıyor Enerji Bakanlığı, 6719 sayılı torba yasa ile TETAŞ ın yerli kömür yakıtlı santrallerden yapacağı elektrik enerjisi alımlarını düzenleyecek usul ve esasların hazırlıklarına başladı. (Ankara 6.7.2016) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 4 Haziran 2016 tarihinde yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Kanunu ve diğer bazı kanunlarda değişiklik yapan torba yasaya ilişkin ikincil mevzuat hazırlıklarına devam ediyor. Enerji IQ nun edindiği bilgiye göre, yasanın 24 üncü maddesi kapsamında TETAŞ ın yerli kömür yakıtlı santrallerden elektrik enerjisi almasına ilişkin usul ve esaslar, öncelikli hazırlanacak ikincil mevzuat arasında yer alıyor. Bakanlık yetkilileri, usul ve esasları Ağustos ayı içerisinde tamamlayarak Bakanlar Kurulu na sunacaklarını ve mevzuatın Kanun da belirtildiği şekliyle Bakanlar Kurulu Kararı olarak yürürlüğe gireceğini belirttiler. 9
Haziran da kurulan şirket sayısı %2.56 arttı 2016 yılı Haziran ayında kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre %2.56 oranında artış olurken, 2016 yılı Haziran ayında, 2015 yılı Haziran ayına göre kurulan şirket sayısında %5.69 azalış oldu. (Ankara 18.7.2016) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Haziran ayına ilişkin kurulan-kapanan şirket istatistiklerini açıkladı. Buna göre, 2016 yılı Haziran ayında kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre %2.56 oranında, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısında %2.93 oranında ve kurulan kooperatif Kapanan şirket sayısı azaldı 2016 yılı Haziran ayında, 2015 yılı Haziran ayına göre kurulan şirket sayısında %5.69 oranında ve kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısında %15.28 oranında azalış, kurulan kooperatif sayısında %7.59 oranında artış oldu. 2016 yılı Haziran ayında, kapanan şirket sayısı 2015 yılı yılının aynı ayına göre %7.75 oranında, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %2.29 oranında ve kapanan kooperatif sayısında %28.13 oranında azalış oldu. sayısında %16.44 oranında artış oldu. Bir önceki aya göre kapanan şirket sayısında %55.64 oranında, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında %31.56 oranında ve kapanan kooperatif sayısında %21.05 oranında artış oldu. Özel sektörün yurtdışı uzun vadeli kredi borcunda artış TCMB verilerine göre, 2015 yıl sonuna göre özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun 7.5 milyar USD artarak 203 milyar USD, kısa vadeli kredi borcu ise 1.1 milyar USD azalarak 19.4 milyar USD oldu. (Ankara 18.7.2016) Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), 2016 yılı Mayıs ayına ilişkin özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcuna ilişkin verileri yayımladı. Buna göre, Mayıs sonu itibarıyla, özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu gelişmeleri incelendiğinde, 2015 yılsonuna göre uzun vadeli kredi borcunun 7.5 milyar USD artarak 203 milyar USD, kısa vadeli kredi borcunun (ticari krediler hariç) ise 1.1 milyar USD azalarak 19.4 milyar USD düzeyinde gerçekleştiği gözleniyor. Borçluya göre dağılıma bakıldığında, uzun vadeli kredi borcuna ilişkin olarak, bir önceki yılsonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 89 milyon USD, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının ise 1.6 milyar USD arttığı gözlemleniyor. Döviz kompozisyonuna bakıldığında, 203 milyar USD tutarındaki uzun vadeli kredi borcunun %58.7 sinin USD, %34 ünün EUR, %5.2 sinin TL ve %2.1 inin ise diğer döviz cinslerinden oluşuyor. 19.4 milyar USD tutarındaki kısa vadeli kredi borcunun da %48.8 inin USD, %29.7 sinin EUR, %21.2 sinin TL ve %0.3 ünün ise diğer döviz cinslerinden oluştuğu görülüyor. Özel alacaklılara olan uzun vadeli kredi borcunda artış Alacaklıya göre dağılım incelendiğinde, uzun vadeli kredi borcuna ilişkin olarak, Mayıs sonu itibarıyla tahvil hariç özel alacaklılara olan borç bir önceki yıl sonuna göre 4.6 milyar USD artarak 151.9 milyar USD olarak gerçekleşti. Kısa vadeli kredi borcuna ilişkin olarak ise özel alacaklılara olan borcun bir önceki yılsonuna göre 293 milyon USD azalarak 18.5 milyar USD seviyesinde gerçekleştiği gözlemlendi. Kredi borcunun sektör dağılımı Sektör dağılımı incelendiğinde, Mayıs sonu itibarıyla, 203 milyar USD tutarındaki uzun vadeli toplam kredi borcunun %52.6 sını finansal kuruluşların, %47.4 ünü ise finansal olmayan kuruluşların borcu oluşturuyor. Aynı dönemde, kısa vadeli toplam kredi borcunun ise %82.7 sini finansal kuruluşların 16.1 milyar USD tutarındaki borcu oluşturuyor. Özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu, Mayıs sonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, bir yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplam 72.5 milyar USD tutarında olduğu gözleniyor. Finansal kuruluşların kredi borcu azaldı Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 319 milyon USD azaldı, tahvil stoku ise 774 milyon USD artışla 4.2 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmalarının 5.2 milyar USD arttığı, tahvil stokunun ise 17 milyon USD azalışla 5.7 milyar USD seviyesinde gerçekleştiği gözlemleniyor. Kısa vadeli kredi borcuna ilişkin olarak ise 2015 yılsonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları 1.8 milyar USD azalışla 13 milyar USD; finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları ise 1.3 milyar USD artışla 3.3 milyar USD düzeyinde gerçekleşti. 10
BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu nu yayınladı 65. BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu nda, 2015 yılında enerji tüketiminin yavaşladığı ve daha düşük karbonlu yakıtlara yönelimin arttığı kaydedildi. (İstanbul 13.7.2016) 65. BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu nda, global enerji tüketiminin yavaşlaması ve enerji kaynakları arasında daha düşük karbonlu yakıtların kullanımının yaygınlaşmasıyla, global düzeyde hem talep hem de enerji arzında görülen dikkat çekici uzun dönemli trendlerin öne çıktığı belirtiliyor. Rapora göre dünyanın enerjisinin %1 ini kullanan Türkiye de 2015 yılında doğalgaz ve kömür tüketimi azalırken, petrol ve yenilenebilir enerji tüketimi artış gösterdi. BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu nun geçtiğimiz günlerde yayınlanan ve 2015 yılının enerji verilerini ortaya koyan 65. baskısının lansmanında konuşan BP Group CEO su Bob Dudley raporla ilgili olarak Raporumuzun bu baskısının net şekilde ortaya koyduğu gibi, enerji dünyası bir defa daha köklü değişim yaşanan bir dönemden geçiyor. Ancak bu sektörümüz açısından yeni bir durum sayılmaz. Geride kalan 65 yıl içinde, rapor global enerji manzarasında sürekli bir değişim yaşandığını gözler önüne serdi. Sektör olarak bizim görevimiz de yakın dönemde dayanıklılığımızı sağlamak için gerekli adımları atarken geleceğin enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere yatırımlarımızı sürdürmek diye konuştu. BP tarafından yapılan yazılı açıklamaya göre BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu, 2015 yılındaki global primer enerji talebinin sadece %1 ile 10 yıllık ortalamasından daha yavaş büyüdüğünü gözler önüne seriyor. Bu global ekonomideki zayıflığı ve Çin in sanayi merkezliden hizmet merkezli bir ekonomiye geçişine paralel olarak ülkenin enerji tüketimindeki zayıflayan büyümeyi yansıtıyor. Açıklamada, arz tarafında, teknolojik ilerlemelerin piyasadaki yakıt yelpazesini genişletirken aynı zamanda bu yelpazenin bulunabilirliğini de artırdığı kaydedildi. ABD deki kaya gazı devrimi, büyük miktarda petrol ve gaz kaynağını kullanıma açarken, teknolojideki hızlı kazanımlar ise yenilenebilir enerjideki güçlü büyümeyi destekledi. Doğalgaz ve petrol, 2015 te de sağlam büyüme kaydederken global kömür talebinde ise kayıtlardaki en büyük düşüş görüldü. Açıklamada, tüm fosil enerji türlerinin fiyatlarında geçen yıl meydana gelen düşüş enerji piyasalarında bir takım ayarlamaları da beraberinde getirirken, bu durumun başta 1999 yılından bu yana ilk defa pazar payını arttıran petrol olmak üzere, yakıt çeşitliliğinde kaymaya yol açtığı kaydedildi. Global enerji talebindeki yavaş büyüme ile birlikte, enerji tüketiminde kömürden uzaklaşılması, karbon salımlarında yaklaşık çeyrek yüzyıldır en yavaş büyümeye yol açtığı da vurgulandı. (2009 finansal krizinin hemen ertesinde meydana gelen yavaşlama hariç). Rapordan önemli noktalar ve enerji dünyasındaki gelişmeler: Global primer enerji tüketimi 2015 te sadece %1 büyüme kaydetti. Bu artış son 10 yılın ortalama yıllık %1.9 büyüme hızının çok altında kaldı. Petrol, global enerji tüketiminin %32.9 u ile dünyanın en büyük yakıtı olarak yerini korurken, 1999 yılından bu yana ilk defa pazar payını arttırdı. Kömür ise, pazar payı itibarıyla (%29.2) en büyük ikinci yakıt olmayı sürdürmesine rağmen 2015 te global pazar payı azalan tek yakıt oldu. Doğalgazın primer enerji tüketimindeki pazar payı %23.8 oldu. Enerji tüketimindeki büyüme, Avrupa ve Avrasya dışındaki tüm bölgelerde 10 yıllık ortalamanın altında kaldı. Her ne kadar yükselen ekonomiler global enerji tüketimindeki büyümede başı çekmeyi sürdürmüşlerse de, 2015 te bu ülkelerde yaşanan büyüme (%1.6) yine 10 yıllık ortalamanın altında kaldı. Çin deki enerji tüketimi 2015 te %1.5 artarak neredeyse 20 yılın en düşük büyümesini kaydetti. Buna rağmen, Çin enerjide dünyanın en büyük büyüme pazarı olarak ardı ardına on beşinci yılını geride bıraktı. 2015 yılında, tüm fosil yakıtların fiyatları düştü. Ham petrol fiyatları, dolar cinsinden tarihin en büyük yıllık düşüşünü ve 1986 yılından bu yana da en büyük yüzdelik azaltmayı kaydetti. Primer enerji kaynaklarının tüketimi, Türkiye de 2015 de %7 arttı. Buna göre Türkiye, dünyanın enerjisinin %1 ini tüketiyor. 11
Petrol Doğalgaz Vadeli Brent petrolünün ortalama varil fiyatı 2014 teki düzeyinin 46,56 ABD Doları altına inerek 2015 te 52,39 ABD Doları ile 2004 ten bu yana en düşük yıllık ortalamasına geriledi. Global petrol tüketimi, %1,9 ile yakın tarihi ortalamasının (+%1) neredeyse 2 katı artarak günde 1,9 milyon varile yükselirken 2014 te görülen günde 1,1 milyon varillik artışın da dikkat çekici şekilde üzerine çıktı. Büyüme, ABD (+%1.6 veya günde 290.000 varil) ve Avrupa Birliği ndeki (+%1.5 veya günde 200.000 varil) yıllık tarihi ortalamaların çok üzerinde gerçekleşirken Japonya petrol tüketiminde en büyük düşüşü (-%3.9 veya günde -160.000 varil) yaşadı. OECD ülkeleri dışında, net petrol ithalatçısı ülkeler de ciddi artışlar kaydettiler: Talepteki en büyük artış bir defa daha Çin den (+%6.3 veya günde 770,000 varil) gelirken Hindistan (+%8.1 veya günde 310.000 varil) ise Japonya yı geçerek dünyanın en büyük üçüncü petrol tüketicisi konumuna geldi. Ancak bu büyümenin etkisinin, petrol üreticilerindeki zayıf büyüme ile telafi edilmesinden ötürü, OECD dışı ülkelerin tamamındaki petrol talebi yakın dönemdeki tarihi ortalamasının altında kaldı (+%2.6 veya günde 14 milyon varil). Global petrol üretimi, ardı ardına ikinci yılında da tüketimden daha hızlı artarak günde 2.8 milyon varil veya %3.2 yükseliş ile 2004 yılından bu yana en güçlü büyümesini kaydetti. Irak (günde +750.000 varil) ve Suudi Arabistan da (günde +510.000 varil) rekor düzeylere ulaşan üretim, OPEC üretimini de günde 1,6 milyon varil yükseliş ile günde 38.2 milyon varile çıkartarak 2012 de ulaşılan önceki rekoru geçti. OPEC dışındaki üretim geçen yılın rekor büyümesinin ardından yavaşladıysa da, yine de 1.3 milyon varillik artış gösterdi. ABD (günde +1 milyon varil) dünyanın en yüksek yıllık büyümesini gerçekleştirerek dünyanın en büyük petrol üreticisi olmayı sürdürdü. Diğer yerlerde ise, Brezilya (günde +180.000 varil), Rusya (günde +140.000 varil), Birleşik Krallık ve Kanada (günde +110.000 er varil) gibi ülkelerdeki üretim artışlarının etkisi Meksika (günde -200.000 varil), Yemen (günde -100.000 varil) ve diğer ülkelerdeki düşüşler ile kısmen telafi edildi. Petrol tüketimi 2015 te Türkiye de %12,5 arttı. Türkiye, global petrol tüketiminde %0.9 luk bir paya sahip. Global Doğalgaz, primer enerji tüketiminin %23.8 ini oluşturuyor. Dünyadaki doğalgaz tüketimi, %1.7 lik büyüme ile 2014 te görülen çok zayıf büyümenin (+%0.6) ardından ciddi bir ivme yaklamışsa da, halen %2.3 olan 10 yıllık ortalamanın altında seyretti. Büyüme, OECD dışındaki ülkelerde ortalamanın altında kalırken (+%1.9, global tüketimin %53.5 ini oluşturuyor), OECD ülkelerinde ortalamanın üzerinde seyretti (+%1.5). Yükselen ekonomiler arasında, tüketimde en yüksek artışı kaydeden ülkeler İran (+%6.2) ve Çin (+%4.7) olurken, Çin deki büyüme, ülkenin %15.1 düzeyindeki 10 yıllık ortalamasına göre zayıf oldu. Rusya (-%5) en büyük kademeli düşüşü kaydederken bu ülkeyi Ukrayna (-%21.8) takip etti. OECD ülkeleri arasında, ABD (+%3) en yüksek büyümeyi sağlarken ABD deki tüketim (+%4.6) 2014 teki ciddi düşüşün ardından toparlandı. Global doğalgaz üretimi %2.2 ile tüketimden daha hızlı şekilde artsa da, %2.4 düzeyinde duran 10 yıllık ortalamasının altında kaldı. Büyüme, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya Pasifik te ortalamanın üzerindeydi. ABD (+5.4) en büyük büyümeyi kaydederken İran (+%5.7) ve Norveç te (+%7.7) ciddi artışlar yaşandı. Avrupa Birliği ndeki üretimde keskin düşüş yaşanırken (-%8), Hollanda (-22.8%) dünyadaki en büyük düşüşü kaydetti. Rusya (-%1.5) ve Yemen de (-%71.5) de ciddi hacim bazlı düşüşler kaydedildi. Türkiye de 2015 yılında doğalgaz tüketimi %2.4 azaldı. Türkiye, global doğalgaz tüketiminde %1.3 lük bir paya sahip. Global doğalgaz ticareti 2015 te toparlanarak %3.3 arttı. Global LNG ticareti de %1,8 arttı. İhracattaki büyümede başı Avustralya (+%25.3) ve Papua Yeni Gine (+%104.8) çekerek Yemen den (-%77.2) yapılan sevkiyatlardaki düşüşü telafi etti. Avrupa nın (+%15,9) net LNG ithalatı ve Ortadoğu nun yükselen ithalatı (+%93.8) kısmen Güney Kore (-%10.4) ve Japonya nın (-%4) net ithalatındaki düşüşler ile telafi edildi. Uluslararası doğalgaz ticareti, global tüketimin %30.1 ini oluştururken boru hatlarının global gaz ticaretindeki payı ise %67.5 e çıktı. Kömür Global kömür tüketimi 2015 yılında %1.8 düşerek %2.1 lik ortalama yıllık büyümesinin oldukça altında gerçekleşti ve veri setimizdeki en büyük yüzdesel (ve hacimsel) düşüşü kaydetti. Kömürün global primer enerji tüketimindeki payı %29,2 ye düşerek 2005 yılından bu yana en küçük payına geriledi. Kömür tüketimindeki net düşüşün ardında tamamen ABD (-%12.7, dünyadaki en büyük hacimsel düşüş) ve Çin (-%1.5) bulunurken, Hindistan (+%48) ve Endonezya da (+%15) daha mütevazı artışlar kaydedildi. Global kömür üretimi %4 düşerken en büyük düşüşler ABD (-%10.4), Endonezya (-%14.4) ve Çin de (-%2) görüldü. Kömürde ise Türkiye dünya kömür rezervlerinin %1 ine sahip. Ancak Türkiye de kömür tüketimi 2015 de %4.7 oranında azaldı. Nükleer ve hidroelektrik Nükleer enerji, global primer enerji tüketiminin %4.4 ünü oluşturdu. Global nükleer enerji üretimi %1.3 büyürken net artışın tümü Çin den (+%28.9) kaynakladı. Çin, Güney Kore yi geçip dünyanın en büyük dördüncü nükleer enerji tedarikçisi konumuna gelirken Avrupa Birliği nin üretimi (-%2.2) ise 1992 yılından bu yana en düşük seviyesine indi. Global hidroelektrik üretimi %1 ile ortalamanın altında büyüdü. Hidroelektrik üretimi, global primer enerji tüketiminin %6.8 ni oluşturdu. Çin, hidroelektrik üretiminde en yüksek büyümeyi (+%5) sağlayarak açık ara fark ile dünyanın en büyük hidroelektrik üreticisi olarak konumunu korudu. 12