KDV BEYAN DÖNEM, TAKV M YILININ ÜÇER AYLIK DÖNEMLER OLAN MÜKELLEFLER Bülent SEZG N* 1-G R fi Katma de er vergisinde vergilendirme dönemi, 3065 Say l Katma De- er Vergisi Kanununun 39 uncu maddesinin 1 inci f kras ile hüküm alt na al nd üzere faaliyet gösterilen takvim y l n n üçer ayl k dönemleridir. An - lan f kran n devam Maliye Bakanl na verilen yetkiye iliflkindir. Söz konusu hüküm ile Bakanl a, mükelleflerin y ll k gayri safi hâs latlar na göre üç ayl k vergilendirme dönemi yerine birer ayl k vergilendirme dönemi tespit etme yetkisi verilmifltir. Bakanl k ilk olarak söz konusu yetkiye istinaden yay mlad 3 seri No.lu Katma De er Vergisi Genel Tebli i ile belirli flartlar haiz mükellefler için vergilendirme dönemini takvim y l n n birer ayl k dönemleri olarak belirlemifltir. Dolay s yla bu belirleme d fl nda kalan mükellefler için vergilendirme dönemi Kanunun 39 uncu maddesinde öngörüldü ü üzere faaliyet gösterilen takvim y l n n üçer ayl k dönemleridir. Akabinde yap lan düzenlemede gerçek usulde katma de er vergisine tabi mükelleflerin tamam için birer ayl k vergilendirme dönemi öngörmüfltür. Bu düzenlemenin devam nda yay mlad baz genel tebli lerle münhas ran belirli konularda faaliyet gösteren mükelleflerin ve KDV Kanununun 18/1 inci maddesine göre istisnadan vazgeçen mükelleflerin vergilendirme dönemini takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olarak belirlemifltir. * Vergi Denetmeni 159
Çal flmam z n takip eden bölümlerinde, Maliye Bakanl taraf ndan katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin düzenlemelere yer verilecek ve KDV beyan dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olan mükellefler ayr nt l olarak ifllenecektir. 2-BEYAN DÖNEM ÜÇER AYLIK DÖNEMLER OLAN MÜKELLEFLER Bilindi i üzere KDV Kanununun 39 uncu maddesinin 1 inci f kras nda katma de er vergisinde vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim y l - n n üçer ayl k dönemleri oldu u hükme ba lanm flt r. Kanun hükmü ile katma de er vergisinde vergilendirme döneminin takvim y l n n üçer ayl k dönemleri oldu u hükme ba lanm fl olsa da konuya iliflkin yay nlanan baz genel tebli lerle kimi mükellefler için bir ayl k süreleri içeren vergilendirme dönemleri öngörülmüfltür. Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin ilk düzenleme Kanunun 39 uncu maddesinin verdi i yetkiye dayan larak 3 seri No.lu KDV Genel Tebli i ile yap lm flt r. Yap lan düzenleme ile bir önceki y l ifl hacmi tutarlar belirlenen maktu s n rlar aflan mükelleflerin, iktisadi devlet teflekkülleri ile kamu iktisadi kurulufllar ve bunlar n müesseseleri ile ba l ortakl klar n n, ek vergiye tabi olanlar n ve ayl k vergilendirme dönemine tabi olmay talep edenlerin birer ayl k vergilendirme dönemine tabi olmalar uygun görülmüfltür. Dolay s yla an lan Genel Tebli ile belirlenen flartlar haiz mükellefler d fl nda kalanlar için katma de er vergisinde beyan dönemi, takvim y l n n üçer ayl k dönemleridir. Takip eden dönemlerde konuya iliflkin yap lan düzenlemeler sonucunda, 3 seri No lu Genel Tebli hükümleri geçerli ini kaybetti inden bu noktada bu genel bilgiyi vermekle yetinip konunun ayr nt s na girmekten kaç nmaktay z Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin ikinci düzenleme 14 Seri No.lu KDV Genel Tebli inin B bölümünde yap lm flt r. 160
Bu ikinci düzenleme ile 3 seri No.lu Genel Tebli ile belirli flartlar haiz mükellefler için öngörülen birer ayl k vergilendirme dönemi, gerçek usulde katma de er vergisine tabi tüm mükellefler için öngörülmüfl ve bu mükelleflerin 1 Ekim 1985 tarihinden itibaren birer ayl k vergilendirme dönemine tabi olmas uygun görülmüfltür. Bu düzenleme sonucunda gerçek usulde vergilendirilmesine ra men katma de er vergisi yönünden üçer ayl k vergilendirme dönemine tabi mükellef kalmam flt r. Öte yandan bu noktada belirtmek gerekir ki gerçek usulde vergilendirme; mükelleflerin vergiye tabi ifllemleri için düzenledikleri belgeler üzerinden hesaplad klar katma de er vergisinden, bu ifllemler için al fl vesikalar üzerinde gösterilen katma de er vergilerinin indirilmesi ve varsa bakiye verginin vergi dairesine ödenmesidir. KDV Kanununda aksine hüküm bulunmad kça mükellefler gerçek usulde vergilendirilirler. Konuya iliflkin üçüncü düzenleme, 21 Seri No.lu KDV Genel Tebli i ile yap lm flt r. Buna göre ayl k vergilendirme döneminin kendileri için tafl d uygulama güçlükleri göz önüne al narak münhas ran uluslararas tafl mac l k yapan katma de er vergisi mükelleflerinden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar n 3 ayl k vergilendirme dönemine tabi olmas uygun görülmüfltür. Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin dördüncü düzenleme 26 Seri No.lu KDV Genel Tebli inin J bölümünde yap lm flt r. An lan Genel Tebli ile yap lan düzenlemede gerçek usulde katma de er vergisine tabi olanlardan, münhas ran flehirleraras yük tafl mac l yapan ve iflletme hesab esas na göre defter tutan mükelleflerin katma de er vergisi yönünden üç ayl k beyan dönemine tabi olmalar uygun görülmüfltür. Yap lan düzenleme sadece flehirleraras yük tafl mac l yapan mükelleflere iliflkin olup flehirleraras yolcu tafl mac l yapan mükellefler ile flehir içi yük ve yolcu tafl mac l yapan mükellefleri kapsamamaktad r. Bu düzenlemede flehirleraras yük tafl mac l yapan ve iflletme hesab esas na göre defter tutan mükelleflerin katma de er vergisi yönünden 3 ayl k beyan dönemine tabi olmalar öngörülmüfl olmakla beraber, bu faaliyetlerinin 161
yan s ra bir ayl k beyan dönemine tabi olan di er faaliyetlerinin de bulunmas halinde, bu mükellefler 3 ayl k beyan dönemine tabi olmay p, bir ayl k beyan dönemine tabi olacaklard r. Konuya iliflkin bir di er düzenleme, 32 Seri No.lu KDV Genel Tebli i ile yap lm flt r. Bu düzenleme ile gerçek usulde katma de er vergisine tabi olup flehiriçi yük tafl mac l yapan ve iflletme hesab esas na göre defter tutan mükelleflerin katma de er vergisi yönünden üç ayl k beyan dönemine tabi tutulmalar uygun görülmüfltür. Böylelikle; iflletme hesab esas na göre defter tutan ve üç ayl k beyan dönemine tabi olmalar daha önce uygun görülen, - Münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l, - Münhas ran flehirleraras yük tafl mac l, - Münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l ile flehirleraras yük tafl mac l iflini birlikte, yapan mükelleflerin yan s ra, flehiriçi yük tafl mac l yapan mükellefler de beyannamelerini üç ayl k dönemler itibariyle vereceklerdir. Öte yandan üç ayl k beyan dönemine tabi olan mükelleflerin, ayl k beyan dönemine tabi olmay gerektiren baflka faaliyetlerinin de olmas halinde, uluslararas, flehirleraras ve flehiriçi yük tafl mac l ile uluslararas yolcu tafl mac l ifli de dahil olmak üzere, tüm faaliyetleri için katma de er vergisi beyannamelerinin ayl k olarak vereceklerdir. Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin alt nc düzenleme 171 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli i ile yap lm flt r. Yap lan düzenleme ile 01.01.1994 tarihinden geçerli olmak üzere flehiriçi yolcu tafl - mac l yapan mükelleflerin katma de er vergisi yönünden 3 ayl k vergilendirme dönemine tabi olmalar uygun görülmüfltür. Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin yedinci düzenleme 215 seri No.lu GV Genel Tebli inin 4.2. bölümünde yap lm flt r. Bu düzenlemede basit usulde vergilendirilen mükelleflerin katma de er vergisi beyannamelerini üçer ayl k dönemler itibariyle verece i belirtilmifltir. 162
Katma de er vergisinde beyan döneminin belirlenmesine iliflkin sekizinci düzenleme 91 Seri No.lu KDV Genel Tebli inin J bölümünde yap lm flt r. Yukar da belirtildi i üzere 215 seri No.lu GV Genel Tebli i ile yap lan düzenlemeye göre, basit usulde vergilendirilen mükellefler katma de er vergisi beyannamelerini üçer ayl k dönemler itibariyle vereceklerdir. 91 Seri No.lu KDV Genel Tebli inde, GVK na göre basit usulde vergilendirilen katma de- er vergisi mükelleflerine yönelik olarak 215 Seri No.lu GV Genel Tebli inin 4.2. bölümünde yer alan aç klaman n KDV Kanununun 18/1 inci maddesine göre istisnadan vazgeçen mükellefler aç s ndan da geçerli olmas n n uygun görüldü ü belirtilmifltir. Buna göre, gelir vergisi bak m ndan basit usule tabi olan ve KDV Kanununun 4842 say l Kanunla de iflik 17/4-a maddesindeki istisna kapsam nda ifllem yapmak istemeyen mükellefler katma de er vergisi beyannamelerini üçer ayl k dönemler itibariyle vereceklerdir. Bilindi i üzere KDV Kanununun 4842 say l Kanunla de iflik 17/4-a maddesinde, Gelir Vergisi Kanununa göre kazançlar basit usulde vergilendirilen mükellefler taraf ndan yap lan teslim ve hizmetlerin katma de er vergisinden istisna oldu u hükme ba lanm flt r. Öte yandan KDV Kanununun stisnadan Vazgeçme bafll kl 18 inci maddesinin birinci f kras nda, vergiden istisna edilmifl ifllemleri yapanlar n ilgili vergi dairesine yaz l baflvuruda bulunarak, belirtecekleri ifllem türleri için vergiye tâbi tutulmalar n talep edebilecekleri, bu talebin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinde sonra ifa edilen ifllemlerin tamam n kapsamas n n flart oldu u belirtilmifltir. 91 Seri No.lu KDV Genel Tebli i ile yap lan düzenleme sonucunda, gelir vergisi bak m ndan basit usulde vergilendirilen mükelleflere ilave olarak basit usule tabi olup istisna kapsam nda ifllem yapmak istemeyen mükellefler de katma de er vergisi beyannamelerini üçer ayl k dönemler itibariyle vermekle yükümlü tutulmufllard r. Ancak, basit usulde vergilendirildikleri ve ifllemleri katma de er vergisinden istisna oldu u halde düzenledikleri belgelerde katma de er vergisi gösteren veya KDV dahildir mealinde bir flerhe (belgenin KDV sat r n çizerek 163
KDV dahildir yaz lmas veya KDV sat r yerine belgenin her hangi bir yerine KDV dahildir yaz lmas durumu de ifltirmeyecektir) yer veren mükellefler, bu belgelerde gösterilen katma de er vergisini ertesi ay verecekleri beyanname ile beyan edecek ve Kanunun 46 nc maddesi hükmü gere ince ödeyeceklerdir. KDV Kanununun 39 uncu maddesinin Maliye Bakanl na verdi i yetkiye istinaden yukar da an lan genel tebli lerle yap lan düzenlemeler sonucunda, cari mevzuat hükümleri gere ince KDV beyan dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olan mükellefler afla daki gibi s ralanabilir: Gelir vergisi bak m ndan basit usulde vergilendirilen mükellefler, Basit usule tabi olup KDV Kanununun 17/4-a maddesindeki istisna kapsam nda ifllem yapmak istemeyen mükellefler, fiehiriçi yolcu tafl mac l yapan mükellefler, fiehiriçi yük tafl mac l yapan mükellefler, Münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar, Münhas ran flehirleraras yük tafl mac l yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar, Münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l ile flehirleraras yük tafl mac l iflini birlikte yapanlardan yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar. 3-SON SÖZ Katma de er vergisinde beyan dönemi esas itibariyle takvim y l n n üçer ayl k dönemleridir. Ancak Maliye Bakanl kendisine verilen yetkiye istinaden yay mlad genel tebli lerle öncelikle belirli flartlar haiz mükellefler için vergilendirme dönemini takvim y l n n birer ayl k dönemleri olarak belirlemifl, devam nda ise birer ayl k vergilendirme dönemini gerçek usulde vergilendirilen tüm mükellefler için uygun görmüfltür. Böylelikle esas itibariyle ka- 164
nun hükmü gere ince takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olan vergilendirme dönemi, genel tebli ler ile yap lan de ifliklikler sonucunda uygulamada birer ayl k dönemler haline gelmifltir. Beyan dönemine iliflkin yap lan bu düzenlemeler sonucunda katma de- er vergisi yönünden vergilendirme dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olan mükellefler bir yönüyle ayl k dönemler için beyanname vermek durumunda olan mükelleflerin istisnas durumuna gelmifllerdir. Cari mevzuat hükümleri do rultusunda katma de er vergisi yönünden beyan dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olarak belirlenen mükellef guruplar na bakt m zda bunlar n ortak paydas n n ifl hacmi bak m ndan göreceli düflük mükellefler oldu udur. Nitekim basit usulde vergilendirilen tüm mükellefler için vergilendirme dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olarak belirlenmifltir. Bundan baflka; gerçek usulde vergilendirilmesine ra men münhas ran flehiriçi yolcu tafl mac l yapan mükellefler, münhas ran flehiriçi yük tafl mac l yapan mükellefler, münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar, münhas ran flehirleraras yük tafl mac l yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar ve münhas ran uluslararas yük ve yolcu tafl mac l ile flehirleraras yük tafl mac l iflini birlikte yapanlardan yapan mükelleflerden iflletme hesab esas na göre defter tutanlar ile basit usule tabi olup KDV Kanununun 17/4-a maddesindeki istisna kapsam nda ifllem yapmak istemeyen mükellefler için vergilendirme dönemi takvim y l n n üçer ayl k dönemleri olarak belirlenmifltir. KAYNAKÇA Maliye Bakanl (03.03.1989). 32 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (20097 say l ) 165
Maliye Bakanl (06.12.1998). 215 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (23545 say l ) Maliye Bakanl (08.01.1994). 171 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (21812 say l ) Maliye Bakanl (08.12.1984). 3 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (8599 say l ) Maliye Bakanl (27.06.1985). 14 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (18794 say l ) Maliye Bakanl (28.02.2004). 91 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (25387 say l ) Maliye Bakanl (28.03.1986). 21 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (19061 say l ) Maliye Bakanl (31.12.1987). 26 Seri No.lu KDV Genel Tebli i. Ankara: Resmî Gazete (19681 say l ) T.C. Yasalar (02.11.1984). 3065 Say l Katma De er Vergisi Kanunu. Ankara: Resmî Gazete (18563 say l ) T.C. Yasalar (06.01.1961). 193 Say l Gelir Vergisi Kanunu. Ankara: Resmî Gazete (10700 say l ) T.C. Yasalar (24.04.2003). 4842 Say l Kanun. Ankara: Resmî Gazete (25088 say l ) 166