Girişimcilikte Simülasyon: Eğitimcinin Eğitimi

Benzer belgeler
SİSTEM SİMÜLASYONU BENZETIM 1 SİMÜLASYON MODEL TÜRLERİ 1. STATİK VEYA DİNAMİK. Simülasyon Modelleri

Veriye Dayalı Karar Verme (Bölüm 2) Can Akkan

BENZETİM. Prof.Dr.Berna Dengiz

MONTE CARLO BENZETİMİ

SİMÜLASYON ÇEŞİTLERİ HAZIRLAYAN: ÖZLEM AYDIN

Eme Sistem simülasyonu. Giriş. Simulasyonun Kullanım Alanları (Devam) Simulasyonun Kullanım Alanları. Sistem Simülasyonuna Giriş

EME 3105 Giriş SISTEM SIMÜLASYONU Sistem Simülasyonuna Giriş Simülasyon Ders 1 Simülasyon, Yrd.Doç.Dr.Beyazıt Ocaktan

İSTATİSTİK EXCEL UYGULAMA

Karar Analizi (IE 418) Ders Detayları

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Benzetim 9. Ders. Stok Yönetim Sistemlerinde Benzetim

EXCEL DE BENZETİM ÖRNEKLERİ BMÜ-422 BENZETİM VE MODELLEME

SİSTEM SİMÜLASYONU

IE 303 SİSTEM BENZETİMİ

ULUSLARARASI ANTALYA ÜNİVERSİTESİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU

Faaliyet Faaliyet zamanı dağılımı A U(5, 8) B U(6, 15) U(10,20) U(4,20) U(12,25) U(15,30)

Modelleme ve Simülasyon ile Karar Alma ve Doğrulama

ENM 316 BENZETİM ÖDEV SETİ

İSTATİSTİK DERS NOTLARI

Kuyruk Sistemlerinin Simülasyonu

ENM 316 BENZETİM. Faaliyet Faaliyet zamanı dağılımı A U(5, 8) B U(6, 15) U(10,20) U(4,20) U(12,25) U(15,30)

Elektrik Mühendisliğine Giriş (EE 234) Ders Detayları

Esnek Hesaplamaya Giriş

9/14/2016 EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Giriş. (Devam) Simulasyonun Kullanım Alanları. Sistem Simülasyonuna Giriş. Hafta 1. Yrd.Doç.Dr.

SİSTEM SİMÜLASYONU SİSTEM SİMULASYONU 1 SİMÜLASYON NEDİR? BENZETİMİN YERİ?

Olasılık ve Rastgele Süreçler (EE213) Ders Detayları

Sistem Modelleme ve Simülasyon (SE 360) Ders Detayları

MIT OpenCourseWare Ekonomide İstatistiksel Yöntemlere Giriş Bahar 2009

IE 303T Sistem Benzetimi

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM317 Mühendislik İstatistiği İSTATİSTİKSEL TAHMİN Prof. Dr. Nihal ERGİNEL

cevap verebilmek için hazır olarak elinde bulundurduğu madde ve malzemelerin en genel

Rasgele Sayılar (Random Numbers) NUPAMC-2012 Bitlis

Radar Sistemleri (EE 404) Ders Detayları

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Önemli KPI Örnekleri

MODELLEME VE BENZETİM

Rasgele Sayılar Rasgele Basamaklar

İstatistik ve Olasılık

2010/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MAZERET SINAVLARI SORU VE CEVAPLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 24 Temmuz 2010-Cumartesi 10:00

STOK VE STOK YÖNETİMİ.

KUYRUK TEORİSİ (BEKLEME HATTİ MODELLERİ) Hazırlayan: Özlem AYDIN

KAPSAMLARINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ SAĞLIK YÖNETİMİ. HAZIRLAYAN Meltem TAŞLI

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl D+U+L Saat Kredi AKTS. İleri Sayısal Kontrol Sistemleri EE 586 Güz Doç. Dr. Duygun Erol Barkana

BİYOİSTATİSTİK. Uygulama 4. Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH

SAĞLIK TEKNOLOJİ DEĞERLENDİRME (STD) İÇİN MODELLEME VE BENZETİM. Dr. Murat Günal

İSTATİSTİK 2. Hipotez Testi 21/03/2012 AYŞE S. ÇAĞLI.

Elektronik Harp Sistemlerine Giriş (EE 411) Ders Detayları

BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ

Rassal Modeller (IE 324) Ders Detayları

İŞLETME VE ORGANİZASYON STAJI UYGULAMA ESASLARI

ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ

Karar Destek Sistemi

Endüstriyel Ekonomi (IE 415) Ders Detayları

Endirekt Giderler II. ÜRETİM GİDERLERİ İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İlk Madde ve Malzemeler

SİSTEM SİMÜLASYONU

Bir Normal Dağılım Ortalaması İçin Testler

SİSTEM SİMÜLASYONU

MALİYETE GÖRE FİYATLANDIRMA

Müşteri İlişkileri Yönetimi (IE 422) Ders Detayları

Rassal Değişken Üretimi

E-Ticaret ve KKP (IE 421) Ders Detayları

Dijital Görüntü İşleme (COMPE 464) Ders Detayları

Olasılık ve İstatistiğe Giriş-I (STAT 201) Ders Detayları

2) Lineer olmayan denklem çözümlerini bilir 1,2,4 1

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Matematik I BIL

RASTGELE SAYI ÜRETİMİ VE UYGULANAN TESTLER HAZIRLAYAN: ÖZLEM AYDIN

MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ. Normal Maliyet Sistemi: DİMM+DİS+DGÜG+(SGÜG x Kapasite kullanım oranı)

BMÜ-421 Benzetim ve Modelleme Kesikli Olay Benzetimi. İlhan AYDIN

İstatistik ve Olasılık

BENZETİM. Prof.Dr.Berna Dengiz. 4. Ders Modelleme yaklaşımları Benzetim yazılımlarında aranan özellikler M/M/1 Kuyruk Sistemi benzetimi

Aktüerlik Sınavları I. Seviye / Olasılık-İstatistik Örnek Sorular I

Yeşilalım Projesi. Eğiticilerin Eğitimi Şubat 2013 Ankara

DEHA EĞİTİM KURUMLARI

IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları

RASSAL SAYI ÜRETİLMESİ

KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER

EME Sistem Simülasyonu. Girdi Analizi Prosedürü. Olasılık Çizgesi. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Dağılıma İyi Uyum Testleri Ders 10

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Kuyruk Teorisi Ders Notları: Bazı Kuyruk Modelleri

Olasılık ve İstatistik (IE 220) Ders Detayları

Kuyruk Teorisi Ders Notları: Bazı Kuyruk Modelleri

EME Sistem Simülasyonu. Giriş. Olasılık Dağılımı. Rassal Degiskenler

HİPOTEZ TESTLERİ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. Hipotez Testleri ENM317 Mühendislik İstatistiği Doç. Dr. Nihal ERGİNEL 2014

BSM 532 KABLOSUZ AĞLARIN MODELLEMESİ VE ANALİZİ OPNET MODELER

ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ

Veritabanı Tasarımı. Değişimi Modelleme: Ücret

Envanter Politikası Belirlemede Benzetim Uygulaması

Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. ENM 307 Mühendislik Ekonomisi. Ders Sorumlusu: Prof. Dr. Zülal GÜNGÖR

IE 303T Sistem Benzetimi DERS 4 : O L A S I L I K T E K R A R

RÜZGAR ENERJİSİ KAYNAĞI VE BELİRSİZLİK

AKT 418 Aktüeryal Sistem Benzetimi

KAPSAMINA GÖRE MALİYET SİSTEMLERİ

Devre Analizi (EE 134) Ders Detayları

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MALATYA MESLEK YÜKSEKOKULU DERS TANITIM FORMU. İşletme Yönetimi Programı. Kredisi AKTS Eğitim Dili Tipi: Zorunlu/ Saat

HDL ile Gelişmiş Sayısal Tasarım (EE 425) Ders Detayları

Deney Dizaynı ve Veri Analizi Ders Notları

Matematiksel Finansın Hesaplama Yöntemleri (MATH 417) Ders Detayları

RADYOLOJİDE YALIN İYİLEŞME. Yük. End Müh: Reşan ARLIER Adana Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Ar-ge Ve Proje Birim Sorumlusu

Transkript:

Girişimcilikte Simülasyon: Eğitimcinin Eğitimi

Giriş Modeller Uygulamalar Risk analizi Olası Analiz Simülasyon Yöntemi Envanter Simülasyonu Bekleme Hatları Avantajlar ve dezavantajlar Referanslar SUNUM İÇERİĞİ

SİMULASYONA GİRİŞ Simülasyon: Simülasyon, karar vermede en yaygın kullanılan nicel yaklaşımlardan biridir. Sistemi temsil eden bir modelle denemeler yaparak gerçek sistemi öğrenmek için kullanılan yöntemdir. Bu model, Matematiksel ifadeler Mantıksal ilişkiler Bu ikisi, girdi değerleri verilen çıktıların değerinin nasıl hesaplanacağını açıklamaktadır.

MODELLEME Giriş türleri Herhangi bir simülasyon modelinin iki girişi vardır. Kontrollü girişler Olasılıksal girdiler Kontrol girdiler Olasılıksal Girdiler Model Çıkış Kontrol edilebilir girdiler, bir firma tarafından üretilen toplam mal miktarı, o ürünün birim satış maliyeti gibi karar alıcı tarafından kontrol edilen girdilerdir Olasılıksal girdiler, doğrudan işçilik maliyeti, talep... gibi karar alıcı tarafından kontrol edilmeyen girdilerdir.

Simülasyon Uygulamaları: 1.Yeni ürün geliştirme: Yeni bir ürünün kârlı olma ihtimalini belirleyin. Talep, parça maliyeti ve işçilik maliyeti gibi olasılıklı girdiler. Kontrol edilebilir giriş ürünü tanıtmak ister. 2. Trafik akışı: Yoğun kavşakta trafik akışına sola dönüş sinyali yüklemenin etkisini belirleyin. Olasılık girişleri, örneğin 5 numaralı araç gelişi ve sol dönüş yapmak isteği. Sol dönüş sinyalinin açık olduğu süre gibi kontrol edilebilir girişler. 3. Bekleyen hatlar: Bir bankanın ATM'deki müşterinin bekleme sürelerini belirleyin. Müşteri gelişi ve servis saatleri gibi olasılıklı girdiler. Kontrol edilebilir girdiler gibi...nolu ATM makineleri kuruldu.

RİSK ANALİZİ Risk analizi, belirsizlik karşısında bir kararın sonucunu öngören bir süreçtir. Simülasyonsuz Risk Analizi Hesaplama: SERAMİK MEMRAN Projesi: Hedef pilot ürün Ön pazarlama ve finansal analiz, aşağıdaki satış fiyatını, birinci yıl idari ve reklam maliyetini sağlamıştır. Parametreler: Satış fiyatı = 249 TL / birim İdari maliyet = 400.000 Türk Lirası Reklam maliyeti = 600.000 Türk Lirası Burada direkt işçilik maliyeti, parçaların maliyeti ve taşınabilir yazıcı için ilk yıl talebi kesinlikle bilinmiyor ve olasılıklı girdiler olarak kabul ediliyor. İş gücü maliyeti = 45 TL / birim olduğunu varsayalım Parça / birim maliyeti = 90 TL Birinci yıl talebi = 15.000 Türk Lirası tutarındaki birimler

Olursa ne olur (What if Analysis ) Risk analizine göre yeni bir yaklaşımda olursa ne olur analizi söyleyebiliriz. Bu analiz olasılıklı girdiler için değerler üretmeyi ve çıktı için elde edilen değerleri hesaplamayı (kâr) içerir. Kâr = (249 TL - doğrudan işçilik maliyeti / birim - parça maliyeti / birim) * (Talep) - 1000000 TL Bırakın, C1 = direkt işçilik maliyeti / birim. C2 = parça maliyeti / birim. X = Birinci yıl talebi. Kâr = (249 - cı-c2) x - 1.000.000. Bu değerler temel durum senaryosunu oluşturmaktadır. Kâr = (249-45 - 90) * (15000) - 1.000.000 = 710.000 Böylece, temel durum senaryosu 710 TL 'lık beklenen bir kara yol açtı En kötü durum senaryosu Bu durumda doğrudan iş gücü maliyeti = 47 TL (en yüksek değer) Parça maliyet = 100TL(en yüksek değer) Talep = 15000 (en düşük değer) Kar = -847000 En kötü senaryo 847000 TL 'lık bir kayba neden olur.

En iyi durum senaryosu Bu durumda doğrudan iş gücü maliyeti = 43 TL (en düşük değer) Parça maliyet = 80 TL (en düşük değer) Talep = 28500 (en yüksek değer) Kâr = 2.591.000 Türk Lirası Dolayısıyla, en iyi senaryo 2.591.000 TL öngörülen kâra yol açar. İş gücü Maliyeti Parça Maliyeti İlk yıl talep Ürün Girişi (249 c 1 -c 2 )x 1.000.000 Kâr Dezavantaj: Çeşitli kâr veya zarar değerlerinin bu ihtimalini göstermez.

Risk Analizi İlksem Mühendislik, bu problem için simülasyon yardımı ile risk analizi yapmak için olasılıksal girdiler için rasgele değerler üreterek birçok farklı senaryo ile analiz çözmeye çalışmış. Simülasyonun avantajı, bir kâr olasılığına ve bir kayıp olasılığına erişebilmemizi sağlar. Direkt İşçilik Maliyeti: Doğrudan işçilik maliyetinin olasılık ile 43 TL / 47TL / birim arasında değişeceğini varsayalım. İş Gücü Maliyeti/ Parça 43 TL 0.1 44 TL 0.2 45 TL 0.4 46 TL 0.2 47 TL 0.1 Olasılık

Parça Maliyeti = 80-100 TL Birinci yıl talep - ilk yıl talebinin ortalama veya beklenen değeri 15.000 adettir 4500 birimlik std sapması, birinci yıl talebindeki değişkenliği tanımlamaktadır. Std = 4500 Ortalama = 15000 Olasılık girişleri üreten ve çıktı değerini hesaplayan bu işleme, Simülasyon denir.

Ilksem Membran Seramik Simülasyonu için Akış Şeması: Model Parametreleri Satış fiyatı / birim = 249 TL İdari Maliyet = 400.000 ABD TL Reklamcılık Maliyeti = 600.000 Türk Lirası Doğrudan İşgücü Üretim Maliyeti, C1 Deneme Parça Üretim Maliyeti, C2 Birinci Yıl İstenilen Üretim, X Bilgisayar Kârı Kâr = (249-C1-C2) x 1.000.000

Direkt işçilik maliyeti / birim değerlerini üretmek için rasgele sayı aralıkları Diİş Gücü Maliyeti / Birim Olasılık Rasgele sayı aralıkları 43 TL 0.1 0.0 a 0.1 44 TL 0.2 0.1 a 0.3 45 TL 0.4 0.3 a 0.7 46 TL 0.2 0.7 a an 0.9 47 TL 0.1 0.9 a 1.0 Yukarıdaki tablodan, doğrudan işgücü maliyeti / birim için rastgele 10 değer hesapladık

Deneme Tahmini aralık 1 0.9101 47 2 0.2841 44 3 0.6531 45 4 0.0367 43 5 0.3451 45 6 0.2757 44 7 0.6859 45 8 0.6246 45 9 0.4936 45 10 0.8077 46 Doğrudan İşgücü Maliyeti (TL) Parça maliyetini hesaplama: Parça maliyeti = a + r (b-a) Burada r = 0 ile 1 arasında rasgele A = parça maliyeti için en küçük değer B = parça maliyeti için en büyük değer Parça maliyeti = 80 + r20

10 Adet olası üretim birim / maliyet Deneme Olasılık no Parça maliyeti 1 0.2680 85.36 2 0.5842 91.68 3 0.6675 93.35 4 0.9280 98.56 5 0.4180 88.36 6 0.7342 94.68 7 0.4325 88.65 8 0.1186 82.37 9 0.6944 93.89 10 0.7869 95.74

Talebi Nasıl Hesaplıyorsunuz?: Excel'i kullanarak, olasılıksal bir girdi için bir değer elde etmek üzere aşağıdaki formülü bir hücreye yerleştirilebilir, yani normal dağıtılan = NORMINV (Olasılık, Ortalama, Standart sapma değer) İlk yıl için rastgele 10 değer üretilmesi istensin: Deneme Olasılık No istek 1 0.7005 17366 2 0.3204 12900 3 0.8968 20686 4 0.1804 10888 5 0.4346 14259 6 0.9605 22904 7 0.5646 15732 8 0.7334 17804 9 0.0216 5902 10 0.3218 12918

İlksem 10 deneme simülasyon sonuçları: Deneme İş gücü Maliyet / Birim(TL) Parça maliyet / Birim(TL) Satış adedi Kar (TL) 1 47 85.36 17366 1025570 2 44 91.68 12900 461828 3 45 93.35 20686 1288906 4 43 98.56 10888 169807 5 45 88.36 14259 648911 6 44 94.68 22904 1526679 7 45 88.65 15732 814686 8 45 82.37 17804 1165501 9 45 93.89 5902-350131 10 46 95.74 12918 385585 Toplam 449 912.64 151359 7137432 Ortalama 44.90 91.26 15136 713743

Stok Simulasyonu STOK SIMÜLASYONU: Stok simülasyonunda, belirsiz talebe sahip bir ürün için bir stok politikası oluşturmak için simülasyonun nasıl kullanılacağını açıklarız. ES Elektrik Elektrik tedarik şirketi: Fan maliyeti = 75 TL Doları Satış fiyatı = 125 TL ES Elektrik Elektrik tarafından brüt kar = 125TL- 75 TL = 50 TL Talep Ortalama = 100 birim Std. Dev = 20 birim ES Elektrik Elektrik aylık teslim aldı ve stoklarını ayın başında Q seviyesine (yenileme seviyesi) dolduruyor. Aylık talep <yenileme seviyesi ise, stokta tutma maliyeti = 15 TL / birim Aylık talep> yenileme seviyesi ise, stok eksikliği maliyeti = 30 TL / birim Kontrol edilebilir giriş = Q Olasılıksal ; girdi = Talep Çıktı = net kâr ve hizmet düzeyi

Durum 1: D <= Q Durum 2: D> Q Brüt kar = 50 Dolar Holding masrafı = 15 $ (Q -D) Net Kâr = Brüt kâr - Holding masrafı = $ 50D - $ 15 (Q - D) Brüt kar = 50 $ Stok maliyeti = 30 Dolar (D - Q) Net kâr = Brüt kâr - Kısa dönem maliyet = TL 50Q - TL30 (D - Q) Aylık Olasılık Satış Brüt kar (TL) Holding masrafı (TL) Stok maliyetitl) 1 79 79 3950 315 0 3635 2 111 100 5000 0 330 4670 3 93 93 4650 105 0 4545 4 100 100 5000 0 0 5000 5 118 100 5000 0 540 4460 Toplam 501 472 23600 420 870 22310 Ortalama 100 94 4720 84 174 4462 Net Kar (TL)

Bekleme hattı Simülasyon: Şimdiye kadar tartışılan Simülasyon modelleri, bir denemedeki sonuçların sonraki denemelerde olanları etkilemediği bağımsız denemelere dayanıyordu. Müşteri Varış Zamanı: ATM'yi kullanan müşterinin olası giriş varış zamanı Müşteri Hizmet Süresi: Olasılıksal bir giriş, bir müşterinin ATM makineleri kullanarak harcadığı zamanı.

Simulasyonda Avantaj ve Dezavantaj Simülasyonun başlıca avantajları şunları içerir: Bir sistemin yapısını bozmadan davranışını inceler. Sonuçlar, analitik modelle karşılaştırıldığında genel olarak daha doğru sonuçlar elede edilir.. Sistemin beklenmedik olgusunu, davranışını bulmak için yardım eder "What-If" analizi yapmak kolay. Simülasyonun başlıca dezavantajları şunlardır: Simülasyon modeli pahalı. Benzetimi yapmak pahalı. Bazen simülasyon sonuçlarının yorumlanması zordur.