Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 53, Eylül 2017, s. 43-53 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 13.07.2017 19.09.2017 Doç. Dr. Bahar GÜDEK Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Müzik Eğitimi ABD bahar_gudek@yahoo.com Deniz YILMAZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Müzik Eğitimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Öğrencisi deniz_savaser@hotmail.com GÜZEL SANATLAR LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÇALGI ÇALIŞMA YÖNTEMLERİNİ KULLANMA DÜZEYLERİ Öz Bu araştırmanın amacı, güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin, devam edilen lise, öğrenim şekli (yatılı-gündüzlü), sınıf düzeyi ve cinsiyet değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmektir. Araştırma tarama modelinde olup veri toplama aracı olarak Küçükosmanoğlu ve diğerleri tarafından (2016) geliştirilen Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Sinop İMKB Şehit Ertan Yılmaztürk, İzmir Ümran Baradan, Samsun İlkadım Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünde öğrenim gören 9., 10., 11., ve 12. sınıf toplam 185 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; çalışma grubunun devam ettikleri lise, öğrenim şekilleri ve sınıf düzeylerine göre çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri arasında anlamlı farklılık olduğu, cinsiyet değişkenine göre ise de anlamlı bir farklılığın olmadığı saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Müzik Eğitimi, Çalgı Eğitimi, Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği, Güzel Sanatlar Lisesi.
FINE ARTS LYCEE STUDENTS LEVEL OF USAGE THE INSTRUMENT STUDY METHODS Abstract The objective of this research is to determine the efficiencies of the fine arts lycee students level of usage the instrument study methods considering the variables of the lycee attending, type of the school (boarding one or not), level of the class and the sex of attendees. This research is the modelling of scanning and Instrument Study Methods Scale improved by Küçükosmanoğlu and the others (2016) has been used as providing the necessity data. The pool of this research included 185 students having music education at 9, 10, 11, 12 grades of the high schools from Sinop İMKB Şehit Ertan Yılmaztürk, İzmir Ümran Baradan, Samsun İlkadım Güzel sanatlar Lisesi. The findings obtained at the end of this research indicate that there is a meaningful discrepancy at the level of usage the instrument study methods among the individuals of this pool in terms of the lycee attending, type of the school and level of the class but there is not a credible difference according to the type of the sex of the attendees. 44 Keywords: Music Education, Instrument Training, Instrument Study Methods Scale, Fine Arts Lycee. 1. GİRİŞ Müzik kültürü ve müzik eğitimi, onu oluşturan, geliştiren insanla birlikte değişken gelişken ve dönüşken bir özellik gösterir. Müzik, bireyi ve toplumu besleyen başlıca yaşam ve kültür damarlarından biridir. Müzik eğitimi bu damarı açan, büyüten, genişleten, işleten ve geliştiren bir süreçtir (Uçan, 1997: 7). Müzik eğitiminin temel amacı; kişilikleri oluşmuş, toplumsal yaşayışın hazzını duymuş, millî ve evrensel müzik sanatına yönelerek bilim, teknik ve güzel sanatların diğer dallarıyla birlikte müzikte de çağdaş uygarlığın yaşayıcı, uygulayıcı ve yaratıcı bir ortağı durumuna gelmiş genç kuşakların yetiştirilmesini sağlamaktır (Süer, 1980: 22; Akt. Tufan ve Güdek, 2008: 27). Çalgı eğitimi, insanın bir müzik aletini kullanımı yolu ile müzikle insanı buluşturan ve tanıştıran, insanı kendisi ile özleştirip bütünleşmesine kaynaklık eden, ona duygularını ifade edebilme fırsatı tanıyan, onu toplumsal olmaya yönlendiren müzik eğitiminin en önemli boyutlarından biridir. Çalgı eğitimi, bireyin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yönlerini bir bütün halinde ele alır. Bu eğitim yoluyla birey teknik bilgi ve beceriler ile estetik değerler kazanır. Kültürel yaşamı zenginleşir. Böylece eğitimin amaçladığı yaratıcı, uygulayıcı, araştırıcı, yorumlayıcı, eleştirici ve kendine güvenen bireyler yetişir (Barış ve Karkın, 2003: 243). Çalgı eğitiminin amacı, müziği, müzikle birlikte müziksel yaşamı ve sanatsal bakışı daha iyi algılayıp yorumlayabilme becerisi kazandırma, müzik kültürlerini çalgı yoluyla en iyi şekilde kavratma olarak tanımlanabilir. Çalgı eğitimi içerik olarak sadece öğrenciye enstrümanı kul-
lanmayı değil, aynı zamanda insanlarla etkileşime geçerek, sosyalleşmenin gereği olan çağdaşlaşmayı da sağlar. Bunu yaparken, sanat eğitiminde verilmeye çalışılan estetik beğeni ve değer yargılarını toplumun üst düzeyine çıkarılması hedeflenir. Sanatçı kişiliğinin oluşumunda, okul ortamındaki müzik ve çalgı eğitimi yanı sıra, sanat eğitimi aracılığıyla da öğrenciye katkı sağlanmaktadır. Öğrenciye bu tür deneyimler kazandırılırken çalgı eğitimi içinde veya çalgısını çalışırken, bir konser izlerken, teknolojik araç ve gereçler yardımıyla müzik dinlerken, çeşitli müzik etkinliklerine katılımıyla öğrencinin zevk düzeyinde, kişilik ve meslek eğitiminde gelişmeler sağlanabilir (Uslu, 1996: 110). Çalgı eğitimi, bir ya da birden çok çalgının kullanılmasıyla, genellikle bireysel, bazen de toplu biçimde yapılan, bireye müzik alanında davranışlar kazandırma eğitimi olduğu kadar, başka alanlarda da bireyi çalgı aracılığı ile geliştirme, yetiştirme olarak da nitelendirilebilir. Çalgı eğitiminin birçok beceriyi kapsadığı bilinmektedir. Bu eğitimin çok iyi programlanmış olması ve bireyin çocukluk yıllarından başlayarak uzun yıllara yayılan süreçte planlı, disiplinli, sistemli bir şekilde, uzmanların denetiminde yapılması gerekmektedir (Karabulut, 2009: 5). Çalgı eğitiminde çalgıyı çalışma süreci, çalgı becerisinin gelişimi açısından en temel eylemlerden biri olarak görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında öğrencinin çalgısını nasıl çalıştığı, kullandığı çalışma taktikleri ve bilinçli çalışma alışkanlıkları onun performansını önemli derecede etkileyen etkenler olarak karşımıza çıkmaktadır (Özmenteş, 2008: 159). Çalgı eğitimi, teknik ve müzikal kazanımların edinilmesi, zihinsel algılamaların yanında becerilerin de kazanılmasını gerektiren son derece karmaşık ve güç bir süreçtir. Çalgı eğitiminde hedeflenen teknik ve müzikal davranışlara ulaşılabilmesi için öğrenilmesi hedeflenen karmaşık teknik ve müzikal becerilerin somut olarak algılanıp eyleme dönüştürülmesi, büyük ölçüde usta bir öğreticinin bu davranışları uygulayarak göstermesi ve öğrencinin bunu taklit etmesiyle mümkün olabilmektedir (Çilden, 2006: 544). 45 Çalgı eğitimi, verildiği müzik eğitimi programının amacına bağlı olarak farklı çalgılarla ve farklı düzeylerde yürütülmektedir. Bu farklılıklara rağmen temel çalışma ilkeleri ve derslerin işlenişinde benzerlikler söz konusudur. Müzik eğitimi kurumlarında çalgı öğretimi çoğunlukla bireysel (bire bir) olarak verilir. Bu durum öğrencinin derste sürekli aktif olmasını sağlayan bir unsurdur. Çalgı öğrenme, sabır ve planlı çalışma gerektiren uzun bir süreçtir. Öğrencinin fiziksel ve müziksel becerilerinin gelişmesinde eğitimci çok önemli bir rehberlik görevi üstlenir (Parasız, 2008: 44-60). Çalgı öğretiminde çok farklı öğretim yöntemleri kullanılsa da biçim açısından genellikle aynı yol izlenir. Her dersin sonunda, bir sonraki derse hazırlanmak üzere bir performans görevi verilir. Öğrenci sonraki derste hazırladığı çalışmayı sunar ve öğretim etkinliği bu hazırlık üzerinden devam eder. Öğrenci her ders için bir performans hazırlamakla; eğitmen ise, sunulan performanstaki eksiklikler doğrultusunda belirlediği bir yöntemle çalışma yapıp, sonraki performans görevini belirlemekle sorumludur (Öztürk, 2014: 4). Öğretim metod ve teknikleri, öğretim stratejilerinin yapı taşlarıdır. Bazı eğitimciler, öğretim metodunun bir "öğretim tekniği" olduğunu savunurlarken, bazıları da tekniği, daha geniş olan metodun içindeki bazı küçük işleri yapma yolu olarak anlarlar. Yani, bir metodun içinde çeşitli teknikler kullanılabilir. Her öğrenci için tek bir metod veya teknik kullanan öğretmen çok başarılı olamaz. Öğretmenin genel bir plânı, bir stratejisi olacaktır; ama eğer işler plânlandığı gibi gitmiyorsa, hemen plânı gözden geçirip gerekli hedef düzeltme, metod veya teknik değiştirme işlerini yapabilmelidir. Öğretim stratejisi, bir öğretmenin, dersin veya bir konunun öğre-
tilmesinde hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim metodu, çeşitli teknikler ve hatta değerlendirme biçimlerinin uyum içinde olmasıdır (Ercan ve Yıldırım Orhan,2016: 9). Çalgı eğitimi Türkiye de güzel sanatlar liseleri, konservatuvarlar, üniversitelerin güzel sanatlar eğitimi bölümleri, müzik öğretmenliği anabilim dalları, müzik dershaneleri, özel dersler vb. kurumlar aracılığı ile gerçekleşmektedir. Mesleki müzik eğitiminde çalgı eğitimi, bireyin anatomik ve fizyolojik yapı özelliklerine uygun olarak, çalgısını sanatsal ve eğitsel amaçlar doğrultusunda belirli teknik ve müzikal duyarlılıkla doğru, güzel ve etkili kullanabilmesi için gerekli davranışları kazandırma sürecidir (Erenözlü, 2004; Akt. Karabulut, 2009: 6). Mesleki müzik eğitiminin temel kurumlarından biri olan Güzel Sanatlar Lisesi, mesleki müzik eğitiminin en evrensel, en temel boyutlarından birisidir. Bu kurumlar, müzik alanında verdikleri lise öğrenimi ile büyük ölçüde müzik öğretmeni yetiştiren yükseköğrenim kurumlarına öğrenci kaynağı oluşturmaktadır. GSL müzik bölümleri daha çok akademik eğitim veren mesleksel müzik yükseköğrenim kurumu işlevi gören ortaöğrenim kurumlarıdır. Bütün mesleki müzik eğitimi kurumlarında olduğu gibi Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümlerinde de çalgı eğitimi verilmektedir. Bu kurumlarda çalgı eğitimi 9. sınıfta bireysel çalgı eğitimi ile başlamakta 10. 11. ve 12. sınıflarda da devam etmektedir. Öğrenciler 9. sınıfın başında fiziksel yeterlilikleri göz önünde bulundurularak bireysel çalgılarını seçebilmektedirler. Çalgı eğitimi ders süresi 9. sınıfta haftada bir saat, 10. 11. ve 12. sınıflarda ise haftada iki saat olarak verilmektedir. Bu ders bireysel çalgı öğretmeni ile yüz yüze eğitim şeklinde yürütülmektedir. Öğrencilerin yeteneklerinin, seviyelerinin, fiziksel ve ruhsal durumlarının farklılıklar göstermesi çalgı eğitiminde derslerin bireysel olarak yapılmasının gerekliliklerindendir. Ayrıca çalgı çalmaya ilişkin temel teknikler ve davranışların temeli atılarak, öğrencinin müziği gerçek duyguları ve yaşantıları içeren bir sanat olarak algılanması sağlanır. 46 Güzel Sanatlar Lisesi çalgı eğitiminde nitelik farklılıkları görülebilmektedir. Bu nitelik farklılıkları, bazı çalgı eğitimcilerinin çalgı öğretimi ile ilgili eksik ya da hatalı bilgilerinden kaynaklanabilmektedir. Bu kurumlardaki eğitimin mutlaka alanında uzman öğretmenlerce sürdürülmesi gerekmektedir. Çalgı eğitimcisinin, alan bilgisine yeterince hakim olması ve uyguladığı eğitimde temel becerileri öğretmeye yönelik bir program izlemesi gerekmektedir (Uslu, 2012: 4). Bu araştırmanın amacı, güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin farklı değişkenler (devam edilen lise, öğrenim şekli (yatılı-gündüzlü) sınıf düzeyi, cinsiyet) açısından incelemektir. Araştırmanın Problemi Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri ilgili değişkenlere göre farklılık göstermekte midir? Bu ana problem cümlesi çerçevesinde şu alt problemlere cevap aranmıştır: Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri devam ettikleri liseye göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri öğrenim şekillerine göre (yatılı-gündüzlü) anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri devam ettikleri sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? 2. YÖNTEM Araştırmanın Modeli Bu araştırma, tarama modelinde betimsel bir nitelik taşımaktadır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır (Karasar, 2014:77). Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünde çalgı eğitimi verilen 9., 10., 11., ve 12. sınıf öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin farklı değişkenlere göre değişip değişmediğinin belirlenmeye çalışıldığı bu araştırmada, öğrenciler kendi koşulları içinde ele alınmış ve var olan durum herhangi bir değişime tabii tutulmadan olduğu gibi ortaya konulmuştur. Çalışma Grubu Araştırmanın çalışma grubunu; 2016-2017 Eğitim-Öğretim yılı Sinop İMKB Şehit Ertan Yılmaztürk, İzmir Ümran Baradan, Samsun İlkadım Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünde öğrenim gören 9., 10., 11., ve 12. sınıf toplam 185 öğrenci oluşturmuştur. Veri Toplama Araçları Bu araştırmada veriler araştırmacı tarafından benzer türdeki ölçekler incelenerek literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması yapılırken konuyla ilgili tez, makale, bildiri ve resmi belgelerden yararlanılmıştır. Araştırmada Küçükosmanoğlu ve diğerleri tarafından 2016 yılında geliştirilen Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerini belirlemek amacıyla, değişkenlere ilişkin verileri toplamak için Kişisel Bilgi Formu nda; öğrenim gördüğü okul, öğrenim şekli, sınıf ve cinsiyet bilgileri sorulmuştur. 47 Hazırlanan ölçek Sinop İMKB Şehit Ertan Yılmaztürk, İzmir Ümran Baradan, Samsun İlkadım Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinin 9., 10., 11., ve 12. sınıf öğrencilerine araştırmacılar tarafından uygulanmıştır. Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği Araştırmada kullanılan Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği Küçükosmanoğlu ve diğerleri tarafından (2016) geliştirilmiştir. KMO değeri 0.843 ve Bartless Testi anlamlı bulunan ölçeğin madde toplam korelasyonuna bakılmış, maddelerin 0.505 ve 0.746 arasında değerler aldığı tespit edilmiş. Tek boyutta toplanan ve 16 maddeden oluşan ölçek, 5 li likert tipinde olup, Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.811 dir. Bu verilerle "Çalgı Çalışma Yöntemleri Ölçeği"nin öğrencilerin çalışma yöntemleri düzeylerinin belirlenmesinde güvenle kullanılabileceği söylenebilir. Verilerin Çözümlenmesi Belge ve literatür taramasından elde edilen verilerden araştırmanın giriş ve bulgular bölümünde yararlanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde çalışma grubunun, çalgı çalışma yöntemlerinin, devam ettikleri lise, ve sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık olup olmadığının tespiti için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), öğrenim şekline göre anlamlı bir farklılık olup olmadığının tespiti için Mann Whitney U Testi, cinsiyetlere göre farklılıkların olup olma-
dığını belirlemek için ise İlişkisiz T-Testi analizleri yapılmıştır. Tüm istatistikler için iki yönlü anlamlılık değeri olarak p < 0.05 kabul edilmiştir. 3. BULGULAR Bu bölümde, araştırmayla ilgili bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Bulgular, alt problemlere göre sıralanmıştır. 1) Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri devam ettikleri liseye göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Üç farklı güzel sanatlar lisesindeki çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerine ait puanlarının liselere göre karşılaştırılması tek yönlü varyans analizi kullanılarak bakılmıştır. Analiz öncesi; gruplara ait puanların normalliğine, gruplardaki örneklem dağılımına, gruplara ait varyansların homojenliğine bakılmıştır. Varsayımların tamamının karşılandığı görülmüştür. Tek yönlü varyans analiz sonuçları aşağıda Tablo 1 ve Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 1. Çalışma Grubunun Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerine Ait Betimsel İstatistikler Lise N Aritmetik Ortalama Std.Sapma İzmir 94 61,66 7,94 48 Sinop 36 50,64 10,90 Samsun 55 58,13 8,27 Toplam 185 58,47 9,58 Tablo 2. Çalışma Grubunun Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerine Ait Puanların Liselere Göre Tek Yönlü Varyans Analizi İle Karşılaştırılması Varyansın Kaynağı Karelerin Toplamı Sd Kare Ortalaması F P Anlamlı Fark (Tukey) Gruplar Arası 3170,501 2 1585,250 21,045,000 İzmir-Sinop Gruplar İçi 13709,521 182 75,327 Toplam 16880,022 184 İzmir-Samsun Sinop-Samsun Tablo 2 de görüldüğü üzere, çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerine ilişkin puanları liselere göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (F(2,182)= 21,045, p<0.05). Liselere göre çalışma grubunun puan ortalamaları sırasıyla İzmir, Samsun ve Sinop olarak yer almaktadır. Farklılığın hangi liseler arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla ikili karşılaştırmalar Tukey testi ile yapılmıştır. Analiz sonucuna göre üç liseye göre çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri farklılık göstermektedir.
Bu durum üç farklı lisedeki çalışma grubuna yönelik verilen eğitim farklılığından kaynaklanabileceği gibi şehirlerin nüfus olarak büyük ve küçük olmalarının çalışma grubu motivasyonu üzerindeki etkisinden kaynaklanabileceği şeklinde yorumlanabilir. 2) Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri öğrenim şekillerine göre (yatılı-gündüzlü) anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin öğrenim şekillerine göre karşılaştırılması amacıyla öncelikle ilişkisiz t testinin varsayımlarına bakılmıştır. Yatılı ve gündüzlü çalışma grubuna ait verilerin normal dağılmaması ve bir gruptaki örneklem sayısının n<30 olması nedeniyle Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Analiz sonuçları aşağıda Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3. Çalışma Grubu Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerinin Öğrenim Şekillerine Göre Mann Whitney U Testi ile Karşılaştırılması Öğrenim N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U P Yatılı 16 50,72 811,50 675,50 0,01 Gündüzlü 169 97,00 16393,50 49 *p<0.05 Tablo 3 te görüldüğü üzere, çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerine ait puan ortalamaları öğrenim şekillerinin yatılı ve gündüzlü olmalarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir [U = 675,5, p<0,05]. Bir başka ifadeyle çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri öğrenim şekline göre değişmektedir. Sıra ortalamalarına bakıldığında ise gündüzlü çalışma grubunun puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu ise liseye gündüzlü devam eden öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kulanma düzeyleri yatılı devam eden öğrencilere göre daha iyi olduğu şeklinde yorumlanabilir. 3) Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri devam ettikleri sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kulanma düzeylerine ait puanlarının sınıf düzeyine göre karşılaştırılması tek yönlü varyans analizi kullanılarak bakılmıştır. Analiz öncesi; gruplara ait puanların normalliğine, gruplardaki örneklem dağılımına, gruplara ait varyansların homojenliğine bakılmıştır. Varsayımlardan sadece gruplara ait varyansların homojen olmadığı görülmüştür. Bu nedenle Anova analizi sonrası gruplar arası farklılığın karşılaştırılmasında Dunnet C analizi kullanılmıştır. Elde edilen analiz sonuçları aşağıda Tablo 4 ve Tablo 5 te verilmektedir. Tablo 4. Çalışma Grubunun Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerine Ait Betimsel İstatistikler
Sınıf Düzeyi N Aritmetik Ortalama Std.Sapma 9.sınıf 53 57,76 8,15 10.sınıf 46 62,00 6,17 11.sınıf 50 58,84 10,80 12.sınıf 36 54,47 11,73 Toplam 185 58,47 9,58 Tablo 5. Çalışma Grubunun Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerine Ait Puanların Sınıf Düzeylerine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi İle Karşılaştırılması Varyansın Kaynağı Karelerin Toplamı Sd Kare Ortalaması F P Anlamlı Fark (Dunnet C) Gruplar Arası 1182,518 3 394,173 4,545,004 9-10 Gruplar İçi 15697,504 181 86,727 Toplam 16880,022 184 11-12 50 Çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kulanma düzeylerine ait puanlarının sınıf düzeylerine göre yapılan tek yönlü varyans analiz sonuçlarına göre sınıf düzeyine göre çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (F(3,181)= 4,545, p<0.05). Bu ise çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin sınıf düzeylerine göre değiştiğini göstermektedir. Sınıf düzeylerine göre puan ortalamaları en yüksek 10. sınıflarda, en düşük ise 12.sınıflardadır. Yıllara göre sınıf düzeyi arttıkça puanların düşmesi dikkat çekici bir durum olarak da ifade edilebilir. Anlamlı farklılığın hangi sınıflardan kaynaklandığını görmek için yapılan Dunnet C analizine göre 9.sınıf ile 10.sınıf ve 11. sınıf ile 12. sınıf çalışma grubuna ait puanlar arasında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Sınıf düzeyi arttıkça puanların düşmesinin, üniversiteye giriş sınavına hazırlıkla ilişkili olduğu şeklinde yorumlanabilir. 4) Güzel Sanatlar Lisesi öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla ilişkisiz t-testi yapılmış analiz sonuçları Tablo 6 da verilmiştir. İlişkisiz t-testi yapılmadan önce, gruplara ait puanların normalliğine bakılmış ve dağılımların normal olduğu görülmüştür. Bu nedenle de ilişkisiz t-testi kullanılmıştır.
Tablo 6. Çalışma Grubunun Çalgı Çalışma Yöntemlerini Kullanma Düzeylerine Ait Puanların Cinsiyetlerine Göre İlişkisiz T-Testi İle Karşılaştırılması Cinsiyet N X S Sd t p Kız 113 59,30 8,23 183 1,393 0,166 Erkek 72 57,15 11,32 Analiz sonucunda çalışma grubunun çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerine ilişkin puanları cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir [t(183) = 1,393 p>,05]. Kız öğrencilerin müzik dersindeki çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerine ilişkin puan ortalaması X = 59,30 iken erkek öğrencilerin ise X = 57.15 tir. Çalışma grubunun puan ortalamalarının cinsiyetlerine göre bakıldığında kız öğrencilerin kısmen daha olumlu olmasına rağmen anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Bu ise her iki grubun da çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin benzer olduğu şeklinde yorumlanabilir. 4. TARTIŞMA SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma, Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin farklı değişkenlere göre belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Verilerden elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinde devam ettikleri liselere göre anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Bu durum üç farklı lisedeki çalışma grubuna yönelik verilen eğitim farklılığından kaynaklanabileceği gibi, şehirlerin nüfus olarak büyük ve küçük olmalarının çalışma grubunun motivasyonu üzerindeki etkisinden kaynaklandığı şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca, küçük şehirlerin imkanlarının kısıtlı olması, sosyal faaliyetlerin azlığı, sosyo-ekonomik yetersizlikler ve güzel sanatlar lisesilerinin öğretmen kadrosunun yetersizliğinden ve öğrencilerin sıkça öğretmen değiştirmesinden dolayı çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerini etkilemiş olabileceği söylenebilir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinde öğrenim şekillerine (yatılı-gündüzlü) göre anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Devam ettikleri lisede yatılı olarak öğrenimini sürdüren öğrencilerin gündüzlü öğrencilere göre çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin daha düşük olduğu sonuçuna ulaşılmıştır. Bu durumun da yatılı öğrencilerin küçük yaşta aileden ayrılması, aileye özlem, fiziksel ortam yetersizliği, ergenliğe bağlı psikolojik sorunlardan dolayı kaynaklanabileceği söylenebilir. Araştırmaya katılan öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinde sınıf düzeylerine göre anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. 9. ve 10. sınıfa devam eden öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin, 11. ve 12. sınıfa devam eden öğrencilerden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başka bir ifadeyle sınıf düzeyi artıkça öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinin düştüğü söylenebilir. Bu durum, sınıf düzeyi arttıkça öğrencilerin üniversite sınavına hazırlık sürecine girmeleri ve yaşamış oldukları gelecek kaygısından dolayı çalgılarıyla olan ilişkilerinin etkilendiği şeklinde yorumlabilir. Deniz, vd. (2014) müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin çalgı çalışmaya ilişkin tutumlarının, Konakcı (2010) müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin bireysel çalgı dersine yönelik tutumlarının, Karabulut (2009) ise piyano dersine yönelik tutumların sınıf kademesi 51
arttıkça öğrencilerin derse olan tutumlarında olumsuz yönde anlamlı bir değişim tespit etmişlerdir. Yüksel vd. (2017) yapmış oldukları çalışmada ise müzik öğretmeni adaylarının cinsiyet, mezun olunan lise ve sınıf düzeylerine göre çalgı çalışma yöntemleri yeterliklerinde anlamlı bir farklılık bulamamışlardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeylerinde cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık saptanmamıştır. Bir başka ifadeyle kız ya da erkek öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri benzer şekildedir. Döğer ve Kılıç (2015) güzel sanatlar lisesi öğrencileri üzerine yapmış oldukları çalışmada ise kız öğrencilerin çalgı başarı düzeylerinin erkek öğrencilere göre daha düşük olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Deniz, vd. (2014), müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin çalgı çalışmaya ilişkin tutumlarının, Konakcı (2010) ise müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin bireysel çalgı eğitimi dersine yönelik tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediğini tespit etmiştir. Araştırma sonunda varılan sonuçlara bağlı olarak geliştirilen öneriler şunlardır: Küçük şehirlerde bulunan güzel sanatlar liselerindeki öğrencilerin motivasyonlarını artırma amacıyla konser, konferans, müziksel faaliyet gibi sosyal aktiviteler gerçekleştirilerek müzikle ve çalgılarıyla olan ilişkileri olumlu yönde değiştirilebilir. Araştırmada birçok değişken açısından öğrencilerin çalgı çalışma yöntemlerini kullanma düzeyleri birbirinden farklı bulunmuştur. Bu durumun çalgı eğitimcilerinden de kaynaklandığı düşünülebilir. Çalgı eğitimcilerinin birbirlerinden çok farklı yaklaşım ve tutum sergilemelerinin öğrenciler üzerindeki etkileri olumsuz yönde olabilir. Bu yüzden çalgı eğitimcilerinin kendilerine özgü yaklaşımları arasında çok büyük farklılıkların olmasının önüne geçilmelidir. 52 Araştırmaya katılan güzel sanatlar lislerindeki son sınıf öğrencilerinin çalgı çalışma yöntemlerinin zayıf olduğu görülmüştür. Diğer sınıflarla aynı başarı düzeyine ulaşabilmek için, çalgı eğitimi derslerinde o çalgıya yönelik farklı çalışma yöntemlerinin anlatılıp, öğretilerek, öğrencinin planlı şekilde uygulaması sağlanmalı ve çalışma yöntemlerinin öğrenci tarafından doğru uygulanıp uygulanmadığının gerekli zamanlarda kontrolu yapılmalıdır. KAYNAKLAR Barış, D. A., Karkın, M. (2003). EF GSEB MEABD.'de Yer Alan Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi Dersindeki Nota Okuma Becerisinin Çalgı Eğitimine Yansımaları Üzerine Öğrenci Görüşleri (A.İ.B.Ü.Örneği). Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003, İnönü Üniversitesi, (s.243-249), Malatya. Deniz, L., Atalay B., Yungul, O., Özder, Z. (2014). Müzik Öğretmenliği Öğrencilerinin Çalgı Çalışmaya Yönelik Tutumları: Marmara Üniversitesi Örneği. The Journal of Academic Social Science. 6, 413-422. Devrim, Ö. (2014). Viyolonsel Öğretiminde Öz Değerlendirme Uygulamalarının Performansa ve Tutuma Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Döğer, D., Kılıç, I. (2015). Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü Öğrencilerinin Çalgı Başarıları İle Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. e-international Journal of Educational Research. 6 (3), 1-22. Ercan, N., & Yıldırım Orhan, Ş. (2016). Yetişkin Çalgı Eğitiminde Öğrenme-Öğretme Stratejileri. The Journal of Academic Social Science. 37, 1-12. Karabulut, G. (2009). Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. ve 3. Sınıf Öğrencilerinin Piyano Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (Kavramlar ve İlkeler Teknikler). (27. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık. Konakcı, N. (2010). Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Bireysel Çalgı Eğitimi Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Özmenteş, S. (2008). Çalgı Eğitiminde Özdüzenlemeli Öğrenme Taktikleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Güz, 9 (16), 157-175. Parasız, G. (2008). Eğitim Müziği Keman Öğretiminde Kullanılan Çağdaş Türk Müziği Eserlerinin Seslendirilmesinde Öğrencilerin Karşılaştıkları Güçlükler. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (I-II), 44-60. Tufan, E., & Güdek, B. (2008). Piyano Dersi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1), 75-90. Uçan, A. (1999). Müzik Eğitimi (Temel Kavramlar-ilkeler Yaklaşımlar). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Araş- Uslu, M. (2012). Nitelikli Keman Eğitimine Yönelik Yaklaşımlar. Eğitim ve Öğretim tırmaları Dergisi. 1 (4), 1-11. Uslu, M. (1996). Türkiye de Çalgı Eğitiminin Yaygınlaştırılmasında ve Geliştirilmesinde AGSL Müzik Bölümlerinin Önemi, 1. Ulusal AGSL Müzik Bölümleri Sempozyum Bildirisi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü, Bursa. Yüksel, G., Babacan, E., Küçükosmanoğlu, O., Babacan, M. D. (2017). Müzik Öğretmeni Adaylarının Çalgı Çalışma Yöntemlerinin İncelenmesi (Konya İli Örneği). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 6 (1), 475-481. 53