Çarklardan Çiplere. Sanayi Üretimi Aralık 2016 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

Çarklardan Çiplere Sanayi Üretimi Aralık 2016 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

2 İmalat Sanayii Genel Görünüm ve Beklentiler

2016 da İmalat Sanayi Hem iç talep hem de ihracatın desteklediği imalat sanayi üretimi 2016 yılını %1,4 artışla tamamlamış oldu. Eczacılık ürünleri %14,4 artışla 2016 da üretimi en fazla artan alt sektör olarak öne çıkarken, onu bilgisayar, elektronik ve optik ürünler ile kağıt ve kağıt ürünleri imalatı takip etti. Yıl genelinde eczacılık ürünlerinden sonra imalat sanayi üretimine en fazla katkı sağlayan ikinci sektör konumunda olan motorlu kara taşıtlarında ise üretim %4 arttı.* * Önceki sayımızda da işaret ettiğimiz üzere, otomotiv ana sanayi üretimi 2016 da adet bazında %9 arttı. Motorlu kara taşıtları, karoser gibi parçaları da içerdiği için bu parçalardaki ithalat artışına bağlı üretim kaybı toplam endeksi aşağıya çekmiş bulunuyor. 2016 yılında AB ülkelerinden gelen talebin desteğine rağmen dolar bazında imalat sanayi ihracatı %1 geriledi. Rusya ise uçak kriziyle başlayan belirsizliklerle imalat sanayi ihracatının yarı yarıya azalarak 1,3 milyar dolara gerilediği pazar olarak dikkat çekti. Başlıca pazarlardan Irak a satışlar ise 2014 ten bu yana %30 azalmış durumda. Üreticiler, alternatif pazar arayışlarını sürdürürken İran da ihracat olanaklarıyla yıl boyunca gündemdeki yerini korudu. İmalat sanayi ihracatının 2016 da %36 artarak 5 milyar dolara yaklaştığı İran ın 2017 de de yükselen pazarlar arasında yer alacağı tahmin ediliyor. İhracatta fiyat etkileri yıl boyunca önemini korurken, başta otomotiv, beyaz eşya ve hazır giyim olmak üzere üretimin önemli bir kısmını ihracatın oluşturduğu sektörlerde Avrupa talebinden üretime destek gelirken, 2015 te ihracat gelirlerini önemli ölçüde etkileyen euro/dolar ın yatay seyrettiği görülüyor. 3

2017 nin Gündeminden Başta KGF ve diğer ihracat-istihdam destekleri olmak üzere kamu politikalarından imalat sanayi üretim ve ihracatına katkı Dolar/TL deki seyir, petrol, demir cevheri, pamuk gibi emtialarda fiyatların yükselişi, maliyet-fiyat dengelerindeki oynaklıklar 4 3.8 3.6 3.4 3.2 3 2.8 2.6 2.4 2.2 2 Ortalama USD/TL Gelişimi Türkiye Varlık Fonu nun büyük altyapı projeleri ve bu projelerle ilişkili sektörlerin gelişimine etkisinin yanı sıra savunma, havacılık ve yazılım sektörleri için öngörülen destek Avrupa da seçimler ve «izolasyonist» politika olasılıkları Trump yönetimiyle birlikte ABD ticaret politikasındaki olası değişikliklerin Türkiye ekonomisi açısından yarattığı belirsizlikler Petrol ihracatçısı ülkelerin taleplerinde canlanma İran ve Rusya ya ihracatta artış 4

İmalat Sanayiinde Gelişmeler 2016/2015 Aralık Üretim Değişimi İmalat Sanayi Üretimi 47.4% 54.8% Ocak- Aralık %1,4 Aralık %1,2 4.2% 5.0% 1.2% 2.9% 0.1% 16.0% Takvim Etkisinden Arındırılmış %1,3-7.3%-9.0% -4.8%-4.2% -7.2% -3.4% -2.3% -9.7% -3.4% -11.8% -4.6% -13.4% -10.8% -11.8% İmalat sanayi üretimi, 2016 yılında %1,4 arttı. 2015 in son aylarından itibaren AB pazarlarındaki toparlanma, beyaz eşya ve hazır giyim gibi alt sektörlerin üretimini desteklese de Ortadoğu ve Rusya ya ihracatta kayıplar gerilemeye neden oldu. Aralık ayında imalat sanayi ihracatının dolar bazında %9, miktar bazında ise %9,6 arttığı görülüyor. Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tüketici güveninde önceki yıla göre gerileme görülüyor. Bu, tüketim ürünlerine yönelik iç talepte bir miktar durgunluğa işaret etse de son dönemdeki ÖTV ve KDV düzenlemeleri bu durumu tersine çevirebilir. 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 İmalat Sanayi Üretim Endeksinin Gelişimi 2015 2016 5

İmalat Sanayiinde Gelişmeler 2016 yılında imalat sanayi üretimine en fazla katkı sağlayan 4 sektör: Eczacılık ürünleri (%0,4), motorlu kara taşıtları (%0,3),gıda (%0,2) ve kimya (%0,2) 2016 da en fazla artanlar En fazla gerileyenler Eczacılık ürünleri (%14,4), bilg.,elektronik ve optik ürünler (%7,5), kağıt ve kağıt ürünleri (%4,0) ile motorlu kara taşıtları (%4,0) Mobilya (%-9,8), kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (%-8), deri ve ilgili ürünler (%-7,1) ile fabrikasyon metal ürünleri (%-4,3) 2016/2015 Ocak-Aralık Döneminde İmalat Sanayi Sektörlerinde Üretim Değişimi 14.4% 2.1% 2.4% 1.0% 2.5% 4.0% 2.7% 3.8% 0.4% 0.4% 7.5% 1.7% 0.8% 4.0% 1.3% -1.5% -7.1% -0.4% -8.0% -0.3% -4.3% -9.8% 6

2016 Ocak 2016 Şubat 2016 Mart 2016 Nisan 2016 Mayıs 2016 Haziran 2016 Temmuz 2016 Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016 Kasım 2016 Aralık 2017 Ocak -22.3% -18.5% -13.2% -6.9% -11.4% -11.3% -3.5% -9.3% 1.4% 1.4% 2.2% 1.9% 10.4% 1.8% 13.5% 3.7% 4.3% 8.4% 7.3% 4.6% 14.3% 7.5% 8.8% 8.2% 8.9% İmalat Sanayiinde Gelişmeler İmalat sanayi ihracatı, 2016 da önceki yıla göre %1 azalırken ithalat yatay seyretti. Temmuz dan itibaren oluşan aşağı yönlü seyrin ardından, Kasım ve Aralık aylarında baz etkisinin de katkısıyla ihracat yeniden artmaya başlıyor. 2017 nin ilk ayında benzer nedenlerin etkisiyle kuvvetli bir artış görülüyor. İmalat Sanayi İhracat ve İthalat Değişimi ($ bazında) İmalat Sanayi İhracatı İmalat Sanayi İthalatı 7

8 İmalat Sanayiinde Gelişmeler 6% -10% 17% 5% 5% 1% 13% -12% 0% -10% 2% 0% 5% -1% 3% 2% -1% 14% 3% -7% -11% 22% -1% 0% 0% -2% 6% -28% -7% -7% -3% -6% 1% -5% -9% -2% -4% 14% -2% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 2016'da İhracat Miktar Değişimi Tutar Değişimi 1% 29% 13% -1% -7% -16% -9% 6% 7% 9% 0% 8% -3% 9% 5% 15% 7% 9% 2% -4% 14% 9% -6% -7% -16% -13% 1% -19% -5% -2% 4% -7% 2% 7% 11% 4% 7% 3% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 2016'da İthalat Miktar Değişimi Tutar Değişimi

Ülke Gruplarına Göre İhracatın Seyri ($) Kuzey Amerika 6% Diğer Avrupa 3% Diğer Asya 3% BDT 7% 0% 2016'da İhracatın Dağılımı Uzakdoğu 2% Ortadoğu 19% 5% 13% 4% AB Ülkeleri 51% Afrika Ülkeleri 9% 20% 25% 8% 39% İhracatın Değişimi 2016/2015 Aralık 2016/2015 2017/2016 Ocak 84% 31% 31% 22% 15% 13% 15% 4% 3% 6% 0% -8% -12% -11% -24% -6% Afrika Ülkeleri AB Ülkeleri Bağımsız Devletler Top. Diğer Asya Diğer Avrupa Kuzey Amerika Ortadoğu Uzakdoğu 9

Yıl Genelinde AB ye İhracat AB'ye İhracat (Ocak-Aralık) 2015 2016 Otomotiv Endüstrisi Hazırgiyim ve Konfeksiyon Elektrik Elektronik ve Hizmet Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Tekstil ve Hammaddeleri Demir ve Demir Dışı Metaller Çelik Makine ve Aksamları İklimlendirme Sanayii Fındık ve Mamulleri Çimento Cam Seramik ve Toprak Ürünleri Milyon $ - 4,000 8,000 12,000 16,000 20,000 10

Milyon $ Ocak Ayında AB ye İhracat AB'ye İhracat (Ocak) 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 - Oca-16 Oca-17 11

Rusya ya İhracatın Seyri Rusya'ya Toplam İhracattaki Değişim ($) Oca-16 Şub-16 Mar-16 Nis-16 May-16 Haz-16 Tem-16 Ağu-16 Eyl-16 Eki-16 Kas-16 Ara-16-22% -10% -70% -53% -60% -56% -56% -63% -64% -56% -49% -50% 2016 da Rusya ya toplam ihracattaki değişim: %-52 Rusya'ya İhracattaki Değişim (Sektörler bazında, $) Gıda Tekstil Giyim Deri Kimya Kauçuk-Plastik Fab. Metal Ür. Elektrikli Teçhizat Makine-Teçhizat Motorlu Kara Taşıtları 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% -100% 2016/2015 Aralık 2016/2015 Ocak-Aralık 12

İmalat Sanayi Ocak Ayı Beklentiler Ocak ta sanayi ihracatı %14,3, tarım ürünleri ihracatı %14,4 arttı. TİM verilerine göre ihracatı en fazla artan sanayi sektörleri otomotiv (%37) ve çelik (%36). Önemli ihracat kalemlerinden hazır giyimde ise önceki aya benzer şekilde %5 gerileme söz konusu. 2016 yı %4 artışla tamamlayan AB ye yönelik ihracat Kasım ve Aralık ın ardından 2017 nin Ocak ayında da %13 arttı. Bu dönemdeki üretim ve ihracatın seyrinde önceki yılın son iki ayında gerçekleşen seçimler ve iç gelişmelerle uçak krizinin yarattığı belirsizliklerin etkisi de göz ardı edilmemeli. AB ye ihracatta öne çıkan otomotiv, hazır giyim ve beyaz eşyada bu pazara yönelik satışlarda görülen nispeten kuvvetli artışların Aralık ta olduğu gibi Ocak ayı üretimini yukarıya taşıyacağı tahmin ediliyor. (Aralık ta otomotiv ve beyaz eşyada görülen üretim artışlarında ihracatın, özellikle de Avrupa talebinin etkili olduğu görülüyor.) İmalat sanayi üretim endeksinde gıda, tekstil, ana metalle birlikte ağırlığı en fazla olan sektörlerden olan otomotivde, Ocak ta adet bazında otomobil üretimi %61, toplam üretim ise %31 artış gösterdi. Yılın ilk 9 ayında %4 civarında büyüyen inşaat sektöründe, son çeyrekte geçen yılın aynı dönemine kıyasla %1-2 civarı büyümesi, yıllık büyümenin de %3-3,5 aralığında gerçekleşmesi bekleniyor. 2017 yılında ise inşaat büyümesinin kamu destekleri ve büyük projelere bağlı olarak %2-3 aralığında olacağı tahmin ediliyor. İnşaat malzemeleri iç talebinde de benzer bir artış öngörülmekle birlikte ihracattaki zayıf seyir nedeniyle %1-2 lik gelişim bekleniyor. 2016 da önceki yıla kıyasla ortalama %4 artan konut satışları, yaz aylarındaki gerilemenin ardından Eylül le birlikte tekrar ivmelense de Aralık ta ilk satışlarda %3 lük gerileme, ikinci el satışlarda ise %3 artış görülüyor. 2017 nin ilk aylarında konut kredisi faizlerindeki seyre bağlı olarak konut satışlarında canlanmayla birlikte, mobilya, beyaz eşya, ev tekstili, kapı-pencere profilleri gibi ilişkili sektörlerin üretimine destek devam edebilir. Öncü gösterge ve gelişmeler doğrultusunda, Ocak ta imalat sanayi üretiminde önceki yıla göre 1-2 aralığında artış öngörülüyor. 13

İmalat Sanayi Beklentiler (2016 Ocak a Göre Değişim) Gıda Tekstil Hazır Giyim Ana Metal Motorlu Kara Taşıtları Fabrikasyon Metal Ürünleri Cam- Seramik- Çimento vb. Kimya Eczacılık Ürünleri Makine Teçhizat Elektrikli Teçhizat Kauçuk ve Plastik 14

-1.9% -3.7% -33.3% -1.9% -3.2% -5.8% -1.1% 0.3% 8.0% 2.6% 0.7% 2.8% 3.7% 10.1% 13.5% 0.7% 3.7% 14.2% Gıda İmalatı 10.1% 5.5% 2.0% 0.4% 3.5% -3.9% Gıda Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 4.0% 4.2% 5.2% 4.2% 2.1% -2.6% -5.5% -4.2% Seçili Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2015/2014 2016/2015 2016/2015 Aralık Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-0,4 %-6,8 İthalat: %-6,9 %-3,6 Et Ürünleri Deniz Ürünleri Sebze - Meyve Ürünleri Süt Ürünleri Unlu Mamüller Diğer Gıda 2016 da süt ürünleri üretimindeki artış dikkat çekti, gıda üretimi yılı %2 büyümeyle tamamladı Gıda üretimi 2016 yılını, beklentimize paralel olarak %2 atışla tamamladı. Süt ürünleri, önceki aya benzer şekilde süt tozu üretimindeki artışın da etkisiyle hem Aralık ayında hem de yıl genelinde en yüksek üretim artışı kaydeden alt sektörlerden oldu. 2016 da süt ürünlerinin yanı sıra canlı hayvan ithalatındaki artış ve ihracattaki yükselişin etkisiyle hazır hayvan yemi üretimindeki çift haneli büyüme de (%11) dikkat çekiyor. En önemli ihracat kalemi olan sebze-meyvede başlıca pazarlar olan AB ülkelerine yapılan satışlardaki azalma, yılın son ayında da devam etti. 2016 da sebze meyve ihracatı %18 geriledi. Özellikle Fransa ve Almanya ya yapılan satışların %30 civarı, İtalya pazarına yapılan sebze meyve ihracatının ise %20 ye yakın düştüğü görülüyor. Bir süredir gerileme trendinde olan küresel gıda fiyatlarındaki düşüş, yılın ikinci yarısından itibaren yerini artış trendine bırakıyor. FAO gıda fiyat endeksi Kasım ve Aralık ta önceki yılın aynı dönemine göre %11, Ocak ta ise %16 arttı. Endekse göre 2016 da küresel gıda fiyatları %1,5 (reel: %3) geriledi. Süt ürünleri fiyatlarında Ağustos la birlikte başlayan artışın Ocak ayında %30 u aştığı görülüyor. Yıl genelinde şeker ve bitkisel yağ fiyatlarındaki artışa rağmen tahıl ve et ürünlerinde düşen fiyatlar endeksin önceki yılın altında kalmasına neden oldu. Gıda ihracatı miktar endeksi Aralık ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %10,7 arttı. Böylelikle 2016 yılında değişen ürün kompozisyonu ve fiyat etkileriyle dolar bazında %7 ye gerilemeye rağmen ihracat, yılı miktar bazında %6 artışla tamamlamış oldu. Ocak ta beklentiler yukarı yönlü Kapasite kullanım oranları durağan bir görünüm sergilerken TİM verileri Ocak ta hayvansal ürünlerde %28 artışa işaret ederken, Rusya nın narenciye ürünlerine yönelik ambargoyu kaldırmasının etkisiyle yaş meyve ve sebzede %46 lık artış gösteriyor. Baz etkisi de düşünüldüğünde üretimde %5 in üzerinde artış öngörülüyor. 15

-16.4% -27.1% -10.4% -3.4% -1.3% -13.7% -8.0% -3.9% -0.8% 5.9% 0.6% 0.1% 0.8% 1.6% 0.4% 4.9% 1.7% 4.1% 0.6% 14.1% Ana Metal Sanayi Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 7.2% -0.3% 3.3% 2.0% -0.5% 2.6% -2.4% -7.3% 3.4% 3.6% 0.3% -1.5% -4.6% 0.4% Ana Demir-Çelik Boru/Profil Çeliğin İlk İş. Ürü. Değerli Ana Metaller Metal Döküm Aralık* Ocak-Aralık* İhracat: %30,4 %-7,0% İthalat: %-22,2 %-16,3 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Ocak-Aralık 2016/15 Aralık Ana demir-çelik üretiminde durgunluk, işlenmiş ürünlerde artış 2015 teki yatay seyrin ardından 2016 da ana metal sanayi üretim endeksi %0,4 arttı. 2015 te olduğu gibi 2016 da da ana metal sanayi üretimindeki artış ana demir-çelikten ziyade işlenmiş ürünlerden kaynaklanıyor. Otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde gelen taleple birlikte çeliğin ilk işlenmesinden elde edilen ürünlerde %4,9 artış görülüyor. Sanayi üretimi ve endüstriyel yatırımlardaki genel yavaşlama boru ve profiller ile metal döküm ürünlerinde duraklamaya yol açıyor. Değerli ana metallerde ise kurşun, çinko ve kalay üretimi ile bakır üretimi azalırken alüminyum üretimi arttı. 2015 yılında değer bazında %0,8 artan ithalat, 2016 da %16,3 azaldı. İhracat ise 2015 teki %26,7 düşüşün ardından 2016 da yeniden %7 geriledi. 2016 nın ilk 10 ayına kıyasla yaklaşık %7 düşen cevher fiyatlarının hem ihracata, hem ithalat tutarlarına düşüş olarak yansıdığı görülüyor. Diğer taraftan Kasım ve Aralık ta cevher fiyatlarının ortalama 54 dolar seviyesinden 70-80 dolar bandına yükselmesi ithalat ve ihracat tutarlarının yıl sonunda toparlanmasına neden oldu. Demir-çelik ihracatında ağırlıklı olarak hurdadan üretim yapan yerli üreticilerin global piyasalardaki rekabet gücündeki sorunlar 2016 da devam etti. 2016 nın ilk 11 aylık döneminde yassı ürün ihracat miktarının %17, toplam ürün ihracat miktarının %2 artmasına rağmen ürün birim fiyatlarında düşüşün sürmesi nedeniyle tutarın gerilediği görülüyor. İthalatta ise yarı mamul, özellikle slab ithalatı azalırken nihai ürünlerde hem yassı üründe (%3,1), hem uzun üründe (%8,6) artış sürdü. Ocak ta düşük ivmeli artış bekleniyor TİM in Ocak 2017 verilerine göre dolar bazında çelik ihracatı 2016 Ocak ayına kıyasla %36 artış gösterdi. Artışın ağırlıklı olarak birim fiyatın yükselmesinden kaynaklandığı, ana metal sanayi üretim endeksinin ise düşük ivmeli (%3 civarı) artış gösterdiği tahmin ediliyor. *Değerli metaller hariç 16

-1.0% -9.7% -0.1% -1.3% -3.5% -7.2% -1.6% -1.0% -1.0% 1.9% 13.0% 0.2% 1.2% 6.2% 8.5% 7.1% 6.8% 8.9% Tekstil Ürünleri Tekstil Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 6.3% 12.1% 9.1% 5.1% 0.7% 7.5% -1.2% 1.5% 1.0% Aralık Ocak-Aralık İhracat: %0,9 % -0,6-3.7% -11.8% -7.1%-4.7% -4.8% İplik Dokuma Kumaş Örme Kumaş Ev Tekstili Dokusuz Kumaşlar Teknik Tekstil İthalat: %-14,2 % -5,6 Hazır giyim ihracatındaki yavaşlama tekstili de frenledi 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Tekstil sektörü, 2016 yılının ilk yarısında önceki yıla göre çok iyi bir performans gösterirken, ikinci yarıda ana müşterisi hazır giyim sektöründeki ihracat kayıplarına bağlı olarak negatif bir görünüm sergiledi. Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı dönemine göre tekstil üretimi %7 artarken, ikinci yarıda %5 azaldı. Örme kumaş ve dokusuz kumaşlarda yılın bütününde sektör büyümesinin çok üstünde üretim artışları görülürken, üretim içinde payı yüksek olan iplik ve dokuma kumaşta üretim düştü. Dokuma kumaşta, yılın ilk yarısında %5 artan üretim, ikinci yarıda %12 geriledi ve yılın bütününde %3,5 düşüş yaşandı. Dokuma kumaşta %4 civarında ihracat gerilemesi de etkili olmakla birlikte kayıpta esas etkenin yılın ikinci yarısında dokuma giyim eşyaları ihracatı ve üretiminde görülen düşüş olduğu düşünülüyor. Söz konusu gerilemede pound un değer kaybı nedeniyle İngiltere nin azalan giyim eşyası ithalatının yanısıra pamuk fiyatlarındaki artış ve TL nin değer kaybıyla birlikte pamuklu dokumada Türkiye nin rekabet gücü kaybının da etkili olduğu görülüyor. Pamuk fiyatlarındaki hızlı artış ve TL nin değer kaybının dokuma kumaş üreticilerini stoktan satışlarını artırmaya da teşvik ettiği tahmin ediliyor. Örme kumaş üretiminde, yılın ilk yarısındaki çok güçlü seyirle %8,5 artış gerçekleşirken, bu artışta Rusya ya Bulgaristan, Moldavya ve Rusya ya komşu diğer ülkelerden yapılan dolaylı ihracatın etkili olduğu düşünülüyor. Ev tekstili üretiminin ise hem ihracattaki artıştan hem de konut satışlarının da etkisiyle iç talep büyümesinden destek sağladığı görülüyor. Tekstil ihracatı, 2016 yılında değer bazında %0,6 düşerken, miktar bazında %5 artış gösterdi. Söz konusu seyirde daha yüksek birim fiyatlı dokuma kumaş ihracatı düşerken daha düşük birim fiyatlı örme kumaş ihracatının artışı etkili oldu. Ülkeler bazında bakıldığında Rusya, Irak, İngiltere ihracatın gerilediği önemli pazarlar olarak öne çıkarken Polonya, ABD, İran, Suudi Arabistan ihracatın arttığı ülkeler oldu. (Polonya, Orta Avrupa lojistik üssü haline geldiği için yüksek oranlı ihracat artışı görülüyor.) Pamuk fiyatları yılın ikinci yarısında, ilk yarıya göre %17, önceki yılın aynı dönemine göre %15 artış gösterdi. Türkiye, pamuk tüketiminin yarısını ithalat yoluyla karşılıyor. (Türkiye nin pamuk tüketimi 1,5 milyon ton, üretimi 750 bin ton civarında.) Türkiye ye benzer şekilde pamuk üretimi, tüketiminden düşük olan Çin in de Türkiye ile birlikte Avrupa Birliği başta olmak üzere ana pazarlarında pamuklu dokuma ürünlerde rekabette zorlandığı görülüyor. Tekstil yıla iyi başladı 2017 yılı Ocak ayında tekstil ihracatı %3,3 artış gösterdi. Yılın bütününde hazır giyim talebi, ihracat ve nihai iç pazar beklentileri doğrultusunda tekstil üretiminin %1-2 aralığında artacağı tahmin ediliyor.

-1.3% -3.0% -2.3% -0.8% 1.5% 2.0% 2.3% 0.9% 5.9% 5.1% 3.5% 10.6% Hazır Giyim 20.2% Hazır Giyim Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 9.7% 3.5% 11.9% 8.4% 13.4% 9.6% 5.7% 2.5% Aralık Ocak-Aralık İhracat: % -3,4 % -0,4-14.9% -7.0% -11.1% -7.9% -4.2% İthalat: % -20,1 % -7,4 Maliyet dalgalanmaları büyümeyi sınırlandırdı 2015 yılının ikinci yarısından 2016 yılı Haziran ayına kadar ihracatta güçlü bir artış dalgası yakalayan hazır giyim sektöründe 2016 yılının ikinci yarısında söz konusu seyir kaybedildi. Üretimin yaklaşık %70 ini oluşturan ihracat, ilk yarıda %7,5 artış gösterirken, hazır giyim üretiminde de %12 artışa yol açtı. Ancak yılın ikinci yarısında, önceki yılın aynı dönemine göre ihracat %6, üretim %7 ise civarında daraldı. Yılın bütününde üretim artışı %2,5 ile sınırlanırken ihracatta %0,4 daralma görüldü. 2016 yılının bütününde dış giyim ve dokuma eşyalar ile iç giyimde, ihracattaki olumlu seyre bağlı olarak artış gözlenirken örme giyim eşyalarında ihracattaki daralmaya paralel olarak üretim düştü. Dokuma giyim eşyalarında yılın ilk yarısının %18 lik üretim artışıyla çok güçlü olduğu, ikinci yarıda ise %5 lik daralmanın yaşandığı dikkat çekiyor. Söz konusu seyirde İngiltere, Hollanda gibi önemli ihracat pazarlarındaki talep düşüşlerinin yanısıra ikinci yarıda artan pamuk fiyatları, TL nin değer kaybı gibi gelişmelerle birlikte maliyet dalgalanmalarına bağlı olarak rekabet gücü kaybının da etkili olduğu düşünülüyor. İngiltere de pound un değer kaybı alım gücünü ve ithalatı baskılarken Hollanda da alım ofislerinin tedarik politikalarındaki değişiklikler, Kamboçya, Vietnam, Bengladeş gibi ülkelerin rekabet avantajları da etkili görünüyor. İhracat yılın bütününde değer bazında sınırlı daralırken, miktar bazında ilk yarının güçlü seyrinin etkisiyle %5 arttı. İlk yarıda değer bazında %12 artışa karşılık miktarda %14 artış, ikinci yarıda ise değerde %6, miktarda %2 düşüş görüldü. Miktarın daha güçlü seyretmesinde ilk yarıda hammadde fiyatlarının önceki yıl ortalamasından daha düşük seyretmesi ve ihracat fiyatlarına yansıması, ürün ve pazar kompozisyonu değişiklikleri etkili olurken, ikinci yarıda İngiltere, Hollanda gibi ürün kompozisyonu birim fiyatı yüksek ürünlerden oluşan pazarlardaki kayıp etkili oldu. 2016 yılında AB ye yapılan ihracat İngiltere ve Hollanda ya yapılan ihracatın azalmasına bağlı olarak %2 gerilerken, Polonya, Bulgaristan gibi ülkelere yapılan ihracatta yüksek oranlı artışlar görüldü. Polonya, uygun depolama olanaklarıyla Orta Avrupa için dağıtım üssü haline gelmesine bağlı artış gösterirken, Bulgaristan da Rusya ya ekonomik yaptırımlar nedeniyle doğrudan yapılamayan ihracatın bu ülke üzerinden geçmesinden kaynaklandı. AB dışında Rusya, Irak, Mısır, Libya hazır giyim ihracatının yüksek oranlı daraldığı, İran, Rusya nın komşu ülkeleri ise yüksek oranlı artışlar görülen ülkeler oldu. İç talepte bavul ticaretindeki düşüş, güvenlik algısına bağlı olarak turist sayısındaki azalma, TL nin değer kaybının giyim perakende maliyetlerini olumsuz etkilemesi, yılın ikinci yarısında tüketicilerin alım gücü kaybı gibi gelişmelere bağlı olarak düşüş yaşandığı tahmin ediliyor. 2017 ihracat düşüşüyle başladı Dış Giyim İç Giyim Örme Giyim Çorap 2014/2013 2015/2014 2016/2015 2017 yılının ilk ayında hazır giyim ihracatı %5 geriledi. Hammadde fiyatlarındaki artışın sürmesi ve maliyet cephesindeki olumsuzlukların devam etmesi bekleniyor. AB ihracatında rekabet baskısının süreceği, ihracatın ilk yarıda baz etkisiyle geçen yılın altında kalacağı, ikinci yarıda ise daha olumlu seyredeceği öngörülüyor. 2017 de ihracatın Rusya etkisiyle %1-3 aralığında artması, iç talepte sınırlı artış öngörüsüyle, üretimin 2017 yılında %1-2 artacağı tahmin ediliyor.

Motorlu Kara Taşıtları Otomotiv Üretim Değişimi (Adet Bazında) 43.2% 4.6% -4.2% 10.6% 4.2% 3.5% 6.1% 22.9% -2.5% 0.7% 8.7% 18.8% 24.0% 9% Dolar Bazında İhracat: %12 Ocak-Aralık 2016 Adet Bazında İhracat: %15 Otomotiv sanayi 2016 büyümesine yüksek katkı sağladı 2016 yılında otomotiv sektörü güçlü bir büyüme sergiledi, adet bazında üretim %9 arttı. İlk yarıdaki güçlü seyrin ardından, Ağustos ayında fabrika bakımları nedeniyle verilen üretim araları, Eylül ayında da Bayram tatiline bağlı olarak yaşanan yavaşlama, Ekim den itibaren yerini güçlü üretim artışına bıraktı. Özellikle son iki ayda üretimde ihracat artışının etkisiyle yüksek oranlı artışlar görüldü. Diğer taraftan, 2016 yılında motorlu kara taşıtları üretim endeksinde 4 lük artış görülüyor. Motorlu kara taşıtları, karoser gibi parçaları da içerdiği için bu parçalardaki ithalat artışına bağlı üretim kaybı toplam endeksi aşağıya çekiyor. Üretiminin %77 sini ihraç eden sektörün 2016 yılındaki 149 bin adetlik ihracat artışının 106 bin adetle, %71 i Tofaş ın yeni modeli Egea nın ihracat artışından kaynaklandı. İhracata önemli destek sağlayan ikinci firma da 27 bin adetlik artışla Toyota oldu. Oyak-Renault nun ihracatı benzer seviyede kalırken, Hyundai-Assan ve Ford Otosan ın ihracatlarında sınırlı artış görüldü. 2016 yılının tamamında üretimden yurtiçi satışlar önceki yıla göre %5 civarında azalırken, ithalat %3,5 arttı, toplam iç pazar ise 2015 seviyesini korudu. 1600 cc motor hacminin altındaki araçlarda fiyata göre kademeli ÖTV uygulanmasını öngören düzenleme ve TL nin değer kaybının etkisiyle Aralık ayında iç pazar %11, ithalat %8, üretimden yurtiçi satışlar da %16 daraldı. İhracat 2016 yılında adet bazında %15, dolar bazında ise %12 artış gösterdi. 2017 hızlı başladı 2017 yılına Ocak ayı ihracatında %50, iç pazarda %7 lik büyümeyle başlayan sektörde üretim önceki yılın Ocak ayına göre %31 artış gösterdi. İhracattaki güçlü seyre rağmen Ocak ayında geçen yılın görece zayıf olmasından kaynaklı baz etkisi bulunuyor. 2017 yılında ÖTV düzenlemesi ve TL nin değer kaybının ithalatı baskılamasının etkisiyle iç pazarın %7,5-10 civarında daralması, ithalatın üretimden yurtiçi satışlardan daha fazla gerilemesi bekleniyor. İki yıl üstüste çift haneli rakamlarla büyüyen ihracatın, 2017 yılında daha ılımlı bir artış sergileyeceği, %4-6 civarında olacağı tahmin ediliyor. Üretimden yurtiçi satışlar ve ihracat beklentilerinden hareketle üretimin 2-3 civarında artması bekleniyor.

-1.2% -7.0% -4.1% -3.1% -2.7% 5.4% 5.3% 1.3% 4.1% 0.7% 3.6% 0.7% 4.7% 3.9% 1.2% 4.1% 9.4% 6.9% 11.0% 12.5% Kimyasalların İmalatı Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 19.0% 3.6% 5.9% 11.7% 5.7% 2.6% 0.1% 3.5% -0.1% 6.3% 5.9% 1.2% 3.8% Temel Kimyasallar Kaplayıcılar (Boya Dahil) Deterjan ve Kozmetik Diğer Kimyasallar Suni/Sentetik Elyaf Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-5,1 %-7,4 İthalat: %-10 %-5,1-15.1% 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Ocak-Aralık 2016/15 Aralık 2016 da üretimde istikrarlı artış sürdü Kimyasalların imalatı Aralık ta önceki yılın aynı ayına göre %1,2, 2016 da %3,8 artış gösterdi. 2016 yılında alt gruplar arasında en yüksek artış %11 ile diğer kimyasallarda olduğu görüldü. Diğer kimyasalların üretiminin 2014 ve 2015 te daralmanın ardından 2016 da toparlandığı, söz konusu değişimin esas olarak patlayıcı madde üretiminden kaynaklandığı görülüyor. Temel kimyasalların üretimi ise iki yıllık büyümenin ardından 2016 da kur ve fiyatlardaki oynaklığın etkisiyle durgunluğa girdi. Nihai tüketiciye hitap eden deterjan ve kozmetik üretiminin ise iç talebin görece canlı olmasının etkisiyle %4,7 arttığı, ancak Aralık ayında önemli ölçüde gerilediği görülüyor. Boya ve kaplayıcılar iki yıllık güçlü artışın ardından 2016 yılında düşük büyüme gösterdi. Suni ve sentetik elyaf üretimi ise 2016 da 2013 ten beri süren zayıf seyri aşarak güçlü büyüme gösterdi. 2016 da ihracat değer bazında %7,4 gerilerken miktar endeksi %0,4 artış gösterdi. 2016 da ortalama petrol fiyatının hâlâ 2015 in altında olması, kimyasal ürün fiyatlarının da önceki yıldan daha düşük seyretmesine ve değer bazında ihracatın düşüşüne yol açtı. Değer bazındaki gerilemede ihracat ürün ve pazar kompozisyonundaki değişimlerin de kısmen etkili olduğu düşünülüyor. 2016 da kimya ithalat miktar endeksi %8,9 artarken birim fiyatlardaki gerileme nedeniyle dolar bazında ithalatın %5,1 düştüğü görülüyor. Aralık ta yıl boyunca düzenli artış gösteren ise ithalat miktar endeksi %3,3, ithalat tutarı %10 geriledi. 2016 nın son döneminde yükselen döviz kurunun özellikle yüksek fiyatlı ithal ürün talebini azalttığı düşünülüyor. Ocak ta üretim artışı bekleniyor TİM in Ocak 2017 ihracat rakamları dolar bazında kimyasal ürün ihracat tutarının 2016 Ocak ayına kıyasla %24 arttığını gösteriyor. İhracat artışı esas olarak fiyat kaynaklı olmakla birlikte kapasite kullanımının da artış göstermesi üretim endeksinde %2-4 civarı artışa işaret ediyor.

Eczacılık Ürünleri İlaç Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi KKO Gelişimi % 41.8% 47.4% 21.9% 29.9% 21.6% 3.0% 7.7% -3.2% 27.8% 9.3% 19.6% 14.4% Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-26,5 %-7,1 İthalat: %-16,0 %-1,9 2016 nın yıldız sektöründe Aralık ta da rekor artış gerçekleşti 21 Eczacılık üretim endeksi Aralık ta %47 ile yılın en yüksek üretim artışını gördü. Böylelikle üretim geçen yıla kıyasla 2016 da %14,4 artmış oldu. Yılın tamamında bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatıyla birlikte yıl boyunca üretimin en fazla arttığı imalat sanayi sektörü oldu. Nitekim üretilen ilaçların büyük oranda düşük birim fiyata sahip ve yerli tüketime yönelik eşdeğer ilaçlar oldukları ve üretimde kullanılan etken maddelerin büyük oranda ithalata bağımlı olduğu unutulmamalı. Diğer yandan, Aralık taki yüksek artışta, 3 Ocak taki Fiyat Değerlendirme Komisyonu kararıyla ilaç fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan euro kurunun yükseltilmesi nedeniyle stoğa üretimin etkili olmuş olabileceği düşünülüyor (Karar, 20 Şubat itibarıyla geçerli olacak). Aralık ta ihracatın ithalatı karşılama oranı bir önceki yılın aynı ayına göre %22 den %19 a gerilemiş durumda. Kasım ve Aralık ta önceki yıla göre oldukça keskin düşüşler görülse de, 2016 da yaklaşık 832 milyon dolarlık ihracatın beşte biri, Abdi İbrahim ve İlko gibi önemli üreticilerin Güney Koreli şirketler ile üretim ve dağıtım konusundaki işbirliklerinin etkisiyle Güney Kore ye yönelik gerçekleşti. Ocak ta baz etkisine rağmen çift haneli büyümeye devam -15.1% -13.4% 2015 2016 2017 Ocak ayında geçen yıldan gelen yüksek baz etkisine rağmen, kur düzenlemesi ve yeni yatırımların devreye girmesiyle düştüğü tahmin edilen kapasite kullanım oranları çift haneli büyümeye devam sinyali veriyor.

-13.8% -6.7% -5.6% 0.8% 5.0% 6.4% 2.3% 3.2% 0.5% 5.7% 0.1% 18.3% 14.0% 12.7% 10.3% 15.9% Makine Teçhizat Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 14.3% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi -1.8% 0.3% 2.7% 4.4% 0.2% 5.3% -6.0% 2.8% 0.3% -0.8% 0.1% 0.8% Motor/Türbin Akışkan Gücü İle Tarım/Ormancılık Mak. Maden/İnşaat Mak. Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-0,6 %0,7 İthalat: %-6,1 %6,8-15.9% 2016 da üretim ve ihracatta artış yok Makine teçhizat üretimi 2015 teki %1,8 lik daralmanın ardından 2016 yılında %0,8 arttı. 2016 da sektör ortalamasının üstünde artış gösteren alt sektörler: motor ve türbin (%5,0); rulman, dişli ve tahrik elemanları (%6,9); soğutma, havalandırma donanımları (%6,6); metal işleme makineleri (%7,5); maden, taş ocağı, inşaat makineleri (%5,7), tekstil makineleri (%9,7). Geçen yıl önemli artış gösteren kağıt makineleri ve gıda makinelerinde ise gerileme görülüyor. 2016 da makine ithalatında görülen artış yurtiçinde makine talebinin canlandığını ve makine üretim artışının önemli bölümünün yurtiçi talepten kaynaklandığını gösteriyor. İhracatta ise değer bazında kayda değer artış olmazken miktar endeksinde %1,2 gerileme görülüyor. İhracat pazarlarındaki en dikkat çekici gelişme 2015 te %11 daralan Almanya da yeniden artış görülmesi. Almanya ya ihracat 2016 da %3 artarak 2,1 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde tutar bazında en önemli artışı gösteren ülke Romanya oldu; ihracat 90 milyon dolarlık artışla 439 milyon dolara ulaşarak Almanya nın artış tutarını aştı. Fas ve İsrail 2016 da 32 milyon dolar civarı artış göstererek 160-180 milyon dolar seviyesine, İran ise 447 milyon dolara ulaştı. Avrupa pazarlarından Fransa, İtalya, Belçika ve İsveç te de ılımlı atış gözlenirken İspanya 51 milyon dolarlık artışla 408 milyon doları aştı. Ukrayna ya ihracat da %70 artarak 105 milyon dolara ulaştı. Ancak bu artışlar sadece Rusya, Orta Asya ve Orta Doğu (Irak hariç) pazarlarındaki daralmayı telafi edecek boyutta. Diğer taraftan Irak ta düşüş sürüyor ve %4,8 artış göstererek 712 milyon dolara ulaşan ABD ve gelişmekte olan Afrika (Gana ve Etiyopya), Hindistan, Pakistan, Bangladeş gibi pazarlar kaybı telafi ediyor. İhracat halen 2014 yılındaki seviyenin %8 altında bulunuyor. Ocak ta üretim ve ihracatta artış bekleniyor TİM verileri Ocak ta %3 civarında ihracat artışına işaret ederken üretimde de benzer bir artış olacağı tahmin ediliyor. Ancak özellikle ihracattaki artışın kalıcı olup olmayacağı belirsizliğini koruyor. 22 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Ocak-Aralık 2016/2015 Aralık

-4.1% -7.4% -17.0% -8.1% -25.3% -0.4% 0.5% 0.7% 12.9% 27.6% 12.3% 4.8% 1.1% 2.3% 4.6% 4.6% 12.9% 17.3% 0.3% -1.4% Elektrikli Teçhizat 5.9% Elektrikli Teçhizat Üretim Endeksinin Değişimi 4.2% 7.2% 0.9% 1.8% -13.0% 4.0% 2.4% -2.2% 6.2% 2.9% 1.7% Elektrik Motoru, Jeneratör ve Transformatör Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Akümülatör ve PilElektrikli Aydınlatma Ekipm. 2015/2014 2016/2015 2016/2015 Aralık Aralık Ocak-Aralık İhracat: %3,5 %-2,2 İthalat: %-9,0 %4,3 Beyaz Eşya (Adet) Üretim: %3,9 %6,7 İhracat: %5,9 %8,3 İç Satışlar: %15,2 %6,2 Yılın son iki ayında beyaz eşya iç talebinde kuvvetli artış Sektörün üretim değerinin yaklaşık yarısını oluşturan beyaz eşya üretimi 2016 yı %7 artışla tamamlarken, ihracat %8 ve yurtiçi satışlar yılın son iki ayında hem baz etkisi hem de talepteki toparlanmanın etkisiyle yıl genelinde %6 arttı. Konut satışlarında Eylül-Kasım arası görülen artış da iç talebi destekler nitelikte. İhracatın, üretimin %75 ini oluşturduğu sektörde, dolar bazında yurtdışı satışların 2016 da %1,1 arttığı, Aralık ayında ise %1,7 gerilediği görülüyor. İhracatın ülkelere göre dağılımında, talebin değer bazında %40 ını oluşturan İngiltere, Almanya ve Fransa ya satışlar önceki yılla aynı seviyede kalmış görünüyor. İsveç ve ABD ise ihracatın %10 un üzerinde arttığı pazarlar olarak dikkat çekiyor. İhracatta ikinci önemli alt sektör elektrik motorları, jeneratör ve transformatör ile elektrik dağıtım ve kontrol cihazlarında ise yurtdışına satışların önceki yıla göre %3,7 gerilediği gözleniyor. Diğer önemli ihracat kalemi olan kablolamada kullanılan teller ve kabloların ihracatı da 2016 da %10 a yakın gerilemiş görülüyor. Ocak ta üretim artışı 23 İMMİB verilerine göre Ocak ta beyaz eşya ihracatı önceki yılın aynı ayına göre %1,7 arttı. Enerji kablolarıyla tesisat kablolarındaki ihracat artışından gelen destekle toplam kablo ihracatı ise %6,4 artmış görünüyor. Diğer yandan elektrik ve elektronik üretim dağıtım ekipmanlarında (transformatör elektrik motorları ve jeneratörler, aküler, panolar vb.) yurtdışı satışlar %8 gerilemiş görünüyor. Şubat başında Resmi Gazete de yayımlanan ve 30 Nisan a kadar klima, buzdolabı, çamaşır makinesi, termosifon, elektrikli süpürge ve bazı küçük ev aletlerinde ÖTV yi sıfırlayan düzenlemenin yılın ilk 4 ayında iç talebi canlandıracağı tahmin ediliyor. Baz etkisi, ihracat verileri ve iç talep göstergeleri Ocak ta elektrikli teçhizat üretim endeksinde %2-4 arası artışa işaret ediyor.

-0.4% -0.5% -0.4% 0.4% -3.6% 0.4% 2.8% 5.0% 6.4% 5.6% 4.0% 7.4% Diğer Metalik Olmayan Mineraller (Cam, Seramik, Çimento vb.) -1.6% 0.4% Metalik Olmayan Mineraller Endeksinin Değişimi 15.1% 2.7% 2.6% -1.1% -0.1% -9.2% 4.1% -4.5% 6.7% 2.3% -11.8% 0.4% Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-8,5 %-6,1 İthalat: %-7,4 %-6,7 Cam Seramik Karo Seramik Sağlık Gereçleri Çimento İnşaat büyümesi sürdü ve yapı malzemeleri üretimini destekledi 2016 yılının ilk 9 ayında inşaat üretim endeksi %4 civarında artış gösterdi. Bina üretimi %4 civarında artarken altyapı inşaatlarında %3,4 artış görüldü. İlk iki çeyrek büyümesi her iki segmentte de %6 civarındayken, üçüncü çeyrekte makro ekonomik ve siyasi gelişmeler paralelinde %1 civarında daralma yaşandı. Yılın ilk 9 ayında inşaat faaliyetlerindeki canlılık cam, çimento ve seramik sağlık gereçleri üretimini destekledi. Yılın son çeyreğinde konut yapımını ve satışını destekleyen düzenlemelerin de etkisiyle Ekim ve Kasım aylarındaki diğer metalik olmayan mineraller üretim gelişimi pozitif oldu. Aralık ayında sert kış koşullarına bağlı olarak inşaat faaliyetlerinin yavaşladığı, inşaat malzemesi üretiminin de bu nedenle negatif seyrettiği düşünülüyor. TÇMB verilerine göre çimento yurtiçi tüketimi Ocak-Ekim döneminde %9 civarında arttı, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde tüketim artışı %10 un üzerine çıktı. (TÜİK üretim endeksine göre ilk 10 ayda çimento üretim artışı %5 oldu. İki veri arasındaki farklılık büyük oranda TÇMB üyesi olmayan ve hem ihracat kaybı hem de bulundukları bölgedeki zayıf talepten etkilenen tesislerden kaynaklanıyor.) Seramik sağlık gereçlerinde üretim artışı ihracattan da pozitif destek bulurken, seramik karoda Ortadoğu ve Rusya pazarındaki kayıplara bağlı olarak üretim daralması görüldü. Diğer metalik olmayan mineraller ihracatı, 2016 yılında %6 civarında geriledi. Söz konusu dönemde çimento ihracatında miktar bazında %5 civarında artış görülürken, toplam ihracattaki düşüş seramik karo ve cam ihracatındaki gerilemeden kaynaklandı. Aralık ta üretimi sert kış koşulları veelektrik kesintileri nedeniyle düşebilir 2017 yılının ilk yarısında makro ekonomik olumsuzluklara rağmen konut sektörüne yönelik destekler ve Nisan ayında yapılacak referandumun inşaat sektörü büyümesini desteklemesi bekleniyor. Yılın tamamında inşaat büyümesinin %2-3 civarında olacağı ve inşaat malzemeleri üretiminin de %1-2 artacağı öngörülüyor.

-48.1% -21.6% -9.1% -10.4% -1.6% -4.4% -10.8% -3.9% -8.0% -4.3% 0.6% 0.1% 5.0% 4.1% 14.1% Fabrikasyon Metal Ürünleri Fabrikasyon Metal Ürünleri Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2.3% 2.3% 11.4% 2.6% -2.7% 8.5% -9.3% -19.1% -5.7% -15.2% -6.5% 0.0% -13.4% -4.3% Metal Yapı Malzemeleri Silah ve Mühimmat Metallerin Dövülmesi Preslenmesi Metallerin İşlenmesi- Kaplanması 2015/2014 2016/2015 Ocak-Aralık 2016/15 Aralık Mutfak Eşyaları-El Aletleri-Hırdavat 2016 da üretim 2009 sonrasında ilk kez daraldı Fabrikasyon metal ürünleri üretimi 2015 teki %2,3 artışın ardından, 2016 da %4,3 azaldı; 2009 krizi sonrasında ilk kez küçülme görüldü. Yılın ilk yarısında %2 civarında büyüyen fabrikasyon metal ürünleri Temmuz dan itibaren sürekli olarak küçüldü. Emtia fiyatlarındaki seyirle rekabet gücü düşen sektörün, TL nin değer kaybıyla ek maliyet baskısı yaşadığı tahmin ediliyor. Metal yapı malzemelerinde 2015 te yaşanan durgunluk 2016 da yerini özellikle altıncı aydan sonra hissedilen bir düşüşe bıraktı. Metal yapı malzemeleri üretim endeksi yılın bütününde %9,1 daraldı. Ağırlıkla otomotiv sektörüne üretim yapan metallerin dövülmesi ve preslenmesinde geçen yılki yüksek büyümenin ardından durgunluk gözleniyor. Beyaz eşya ve makine sektörlerine üretim yapan metallerin işlenmesi ve kaplanması ise talep eden sektörlerdeki pozitif gelişmelerin aksine %10,8 daraldı. Mutfak eşyaları ve el aletleri de 2015 teki %4,1 büyümenin ardından 2016 da %8 azaldı. 2016 da düşük fiyatların etkisiyle artan ithalat iç talebin güçlü olduğuna işaret ediyor. Diğer taraftan yılın son iki ayında hem kur hem birim fiyat yükselişinin ithalatı pahalı hale getirmesi ithal ürünlere talebi düşürdü. Üretim değerinin yaklaşık %30 unu oluşturan ihracat 2015 teki %13 kaybın ardından, 2016 da yeniden %5,2 azaldı. İhracatın yaklaşık dörtte birine denk gelen metal yapı malzemelerindeki %20 kayıp, diğer alt grupların seviyesini korumasına rağmen toplam ihracatın azalmasına yol açtı. Başlıca pazarlardan Rusya, Irak, Azerbaycan, Türkmenistan ve Suudi Arabistan da kayıplar sürerken Etiyopya ve Cezayir artış gösterdi. Avrupa bölgesinde büyüme ve Euro nun değer kazanması Almanya, İtalya, İngiltere, Polonya ve Bulgaristan başta olmak üzere Avrupa ya ihracatı artırdı. Ocak ta yatay seyir bekleniyor Ocak ta metal yapı malzemelerinde devam eden olumsuzluk nedeniyle fabrikasyon metal ürünlerinde durgunluğun sürmesi, üretim endeksinin 2016 Ocak ayına benzer seviyede gerçekleşmesi bekleniyor. Aralık Ocak-Aralık İhracat: %-16,5 %-5,2 İthalat: %-17,2 %7,2

-6.5% -10.6% -7.5% -4.6% -1.7% -2.1% -3.4% -1.7% -0.3% -1.8% 1.9% 2.3% 1.3% 0.2% 0.6% 1.9% 0.4% 0.5% 6.7% 5.9% 9.1% 7.4% 9.0% 10.6% Kauçuk ve Plastik Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 6.0% 5.9% 3.8% 1.6% 0.8% 0.5% 2.3% 1.0% 2.1% -3.4% -0.3% Aralık Ocak-Aralık İhracat: %1,5 %-2,7 İthalat: %0,8 %3,8-11.4% -7.5% -4.2% Kauçuk Ürünler Plastik Ürünler Pl. Levha-Tüp- Profil Pl. Ambalaj Malz. Pl. İnşaat Malz. Diğer Pl. Ürünler 2014/2013 2015/2014 2016/2015 Ocak-Aralık 2016/15 Aralık 2016 da toplam üretim yatay seyrederken otomotiv talebi diğer plastikleri destekledi Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı yılın ilk yarısında ortalama %3 civarı artışın ardından Temmuz dan itibaren negatif seyre girdi ve 2016 toplamında sıfır büyüme gösterdi. Alt sektörler bazında bakıldığında plastik ürünlerdeki üretim gerilemesinin büyük oranda plastik inşaat malzemeleri üretimindeki daralmadan kaynaklandığı görülüyor. Plastik inşaat malzemeleri üretimindeki düşüşün inşaat faaliyetlerindeki gerilemeden ziyade ihracattaki düşüş ile ithalattaki artış ve ikame ürünlerden kaynaklandığı tahmin ediliyor. Otomotiv, perakende tüketim malzemeleri, elektrikli teçhizat gibi farklı sektörlere yönelik imalatın bulunduğu diğer plastik ürünler grubunda otomotiv, beyaz eşya gibi sektörlerdeki olumlu seyre paralel güçlü bir üretim artışı görülüyor. 2016 yılında plastik ürünlerin ihracat tutarında birim fiyatlardan kaynaklanan azalma görülürken ihracat miktar endeksinde %2,2 artış oldu. İthalatta ise miktar endekisinde %7,8, tutarda %3,8 artış oldu. 2016 da düşük fiyatlı ithal ürünlerin yerli üretimi ikame ettiği görülüyor. Aralıkta hem kur, hem emtia fiyatlarındaki artış ithalatı yavaşlattı. Ocak ta üretim artışı bekleniyor Ocak ayıyla ilgili öncü göstergelerden kapasite kullanım oranı geçen yıla kıyasla olumlu sinyal veriyor. Artan kur ve emtia fiyatları nedeniyle ithalatın da azalacağı ve otomotiv ile inşaat talebinden de yukarı yönlü etki geleceği düşünülüyor.

15.3% 10.5% 9.1% 9.1% 6.2% 5.9% 5.8% 5.5% 5.4% 4.8% 4.8% 3.6% Ek - 1 Üretim Değerinden Alınan Paylar (2015) Tüketici Güven Endeksi 2015 2016 2017 Euro/Dolar Seyri İmalat Sanayi KKO Gelişimi 73.9 74.9 74.474.4 73.1 74.9 74.6 74.4 73.7 72.8 74.1 75.1 75.9 75.5 75.8 74.9 73.5 74.3 75.3 76.1 75.7 75.2 76.4 75.5 27

Ek - 2 Dünya Emtia Fiyatları* 2013 2014 2015 2015 IV 2016 I 2016 II 2016 III Eki-16 Kas-16 Ara-16 Metal Endeksi 182.9 164.4 126.5 110.9 109.5 115.1 120.3 121 135.7 140.9 Bakır 7.331.5 6.890.4 5.510.5 4.884.9 4674.7 4736.4 4779.6 4731.3 5450.9 5660.4 Alüminyum 1.846.7 1.857.6 1.664.7 1.493.9 1514.5 1571.8 1620.2 1665.9 1737.1 1727.7 Kalay 22.281.6 21.965.3 16.066.6 15.077.2 15438.6 16902.1 18584.3 20099.8 21126.1 21204.4 Nikel 15.030.0 16.665.0 11.862.6 9.423.0 8507.7 8822.5 10263.5 10259.7 11128.9 10972.3 Çinko 1.910.2 2.146.7 1.931.3 1.611.8 1677.3 1916.9 2251.6 2311.5 2566.2 2664.8 Kurşun 2.139.8 2.098.6 1.787.8 1.681.7 1738.0 1717.6 1872.6 2024.5 2180.6 2209.8 Buğday 312.2 285.4 199 162.3 162.6 159.2 128.2 122.5 122.5 122.8 Mısır 259 193.2 169.8 167.1 159.9 171.1 153.4 152.6 151.3 152.7 Pamuk 90.4 83.4 70.4 69.5 66.9 71.2 79.7 78.5 78.9 79.5 Petrol IMF** 104.1 97 50.8 42.2 32.8 44.8 44.7 49.3 45.3 52.6 Kaynak: IMF * 2005 = 100 **Dated Brent, West Texas ve Dubai Fateh spot piyasa fiyatı ortalaması 28

Editör: Dilara Ay Erişen (ayd@tskb.com.tr) Hazırlayanlar: Dilara Ay Erişen, Gülay Dincel, Yael Taranto Bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan elde edilen verilerle hazırlanmıştır. Raporda yer alan görüşler ve öngörüler, rapor kapsamında belirtilen ve kullanılan yöntemler ile sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerle üretilen sonuçları yansıtmakta olup bu verilerin tamlığı ve doğruluğundan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Raporda yer alan sonuçlar, görüşler, düşünceler ve öngörüler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından açık ya da gizli olarak bir garanti ve beklenti oluşturmaz. Diğer bir ifadeyle; bu raporda yer alan tüm bilgi ve verileri kullanma ve uygulama sorumluluğu, doğrudan veya dolaylı olarak, bu rapora dayanarak yatırım kararı veren ya da finansman sağlayan kişilere ait olup, elde edilen sonuçtan dolayı üçüncü kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak uğradıkları zarardan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Bu doküman ileriye dönük tahminleri de kapsamaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., bu tahminlere ulaşılamaması ya da Rapor daki bilgilerin tam ve doğru olmamasından sorumlu tutulamaz. 2017 Bu raporun tüm hakları saklıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin izni olmadan raporun içeriği herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz, fotokopi veya teksir edilemez, dağıtılamaz. 29