ETİK
Etik nedir? Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.
sokrates(ks).pps
Etik, neyin doğru neyin yanlış olduğuna inceleyen bir felsefe dalıdır. "evrensel iyi", "evrensel doğru" olup olmadığını ve bunlara ulaşılıp ulaşılamayacağını araştırır.
Etik değer örnekleri Dürüstlük Yardımseverlik Adaletli olmak Sadakat Yalan söylememek Hırsızlık yapmamak Cana kıymamak gibi evrensel değerlerdir.
Etik e yakın kavramlar Ahlak, belli bir dönemde, belli insan topluluklarında benimsenen, kişilerin uymak zorunda oldukları örf, adet, yaşam biçimi gibi davranış ve kuralların toplamı. Deontoloji, aynı meslek grubunda olan kişilerin mesleklerini icra ederken uymakla yükümlü olduğu kuralların tamamıdır. Hukuk, toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür.
Kurallar, belli bir durumda yapılması gereken şeyi gösterir ya da buyururlar. Kesindirler Örnek: kürtajın yasak olması
İlkeler, temel düşünce, temel unsur, ana prensiplerdir. Davranış biçimini kesin olarak belirlemezler Genel niteliklidirler Kuralları değerlendirme/doğrulama yetkinliğine sahiptirler Örnek: Özerkliğe saygı ilkesi. Yalan söylemenin yanlış olduğunu bildiren kuralı gerekçeleriyle birlikte değerlendirerek tutum ve davranışlarımıza rehberlik eder.
Etik henüz çözümü belirlenmemiş, yerleşik kuralların dışında kalan sorunlarla ilgilenir. Açık uçlu sorularla ilkelerin belirlenmesine yönelik çalışmalar yaptığı için her zaman tartışmaya açık bir alandır. Etiğin üzerinde çalıştığı sorunlar çözüme kavuştuğunda yani kurallar belirlendiğinde söz konusu bilgiler deontoloji olur. Etik önemlidir, etiğin bittiği yerde hukuk başlar.
Meslek etiği Belirli bir meslek grubunun Mesleğe ilişkin olarak oluşturduğu Üyelerini belli bir şekilde davranmaya zorlayan Kişisel eğilimlerini sınırlayan Yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan Meslek içi rekabeti düzenleyen Ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.
Meslek etiği uzmanlık gerektiren ne kadar meslek varsa hepsini kapsar. Tıp etiği, çevre etiği, bilim ve araştırma etiği, medya etiği, mühendislik etiği vb
Meslek etiği patlaması Bilim ve teknolojinin değer dışı gelişmesi, kişisel ve siyasal çıkarlarla birleşerek insanlığı bazı çıkmazlara götürmüştür. Bu durum evrensel olarak geçerli kılınabilecek ortak kurallar arayışına yol açmıştır. Günümüzde çeşitli meslek etikleri patlamasına yol açan en önemli etkenin bu olduğu söylenebilir.
Tıp etiği Tıp etiği, tıbbın ve sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesini ve ahlaki ikilemlere bir çözüm bulunmasını hedefleyen disiplindir.
Etik ilkeler Evrensel kabul gören 4 temel ilke: Zarar vermeme Yararlılık Adalet Özerklik
Diğer Etik İlkeler Dürüstlük Yaşama saygı Yansızlık Sır saklama Mesleğini ticari amaçlara alet etmeme Meslektaşlara saygı Mesleki dayanışma
Örnekler Organ nakillerinde zarar vermeme ilkesi gönüllü verici için tamamen tersine uygulanmaktadır Acil kan transfüzyonu gereken bir hasta için elde bulunan tek ve HIV + olduğu bilinen kandan başka seçenek yoksa hastaya bu kanı vermek yarar-zarar dengesinde yarar yönü ağır basan ve ölümü geciktiren bir karardır
Örnekler Terminal dönem hastasının ileri tetkik ve tedaviyi reddetmesi ya da ötenazi istediği durumlar Evli olmayan, acil ektopik gebelik tanılı hastanın bilgilerinin yakınlarına açıklanmaması talebi
Örnekler Terminal dönem hastaların durumu önemli bir emek, zaman ve para harcamanın gerektiği bir durumdur. Pahalı bir gereci veya ilacı böyle bir hastada kullanmak adil midir? Peki ya kullanmamak adil midir? Hekimin ve sağlık personelinin zamanının paylaştırırken iyileşme umudu daha fazla olan hastaları öncelemeleri adil midir? Bu sorunlara etik açıdan kesin yanıtlar vermek mümkün olmamaktadır.
Örnekler Organ naklinde hastaların sırasının nasıl belirleneceği (tıbbi öyküye göre mi, başvuru sırasına göre mi, ödeme gücüne göre mi, yaşına göre mi) Yaş Örneğin yaşamı tehdit altında acil bir genç hasta ile aynı durumda yaşlı bir hastaya canlandırma işlemine hangisinden başlanacağı
Örnek: Yehova Şahidi
Bazı Tıbbi Etik Sorunlar Hayvan Deneyleri Sakat olduğu anlaşılan fetusun yaşamına son verilmesi Doğum kontrol yöntemleri Ötenazi Beyin Ölümü ve Organ Transplantasyonu
Küretaj
Estetik müdahaleler
Genetik Çalışmalar
Neden etik davranmalıyız? Doğru, haklı ve iyi olanı yapmak ahlakidir. Yasalar yanlış eylemi cezalandırır. Saygınlık; doğru olanı yapmak kişinin veya kurumun saygınlığını artırır. İş pratiği açısından; doğru olanı yapmak iş yaşamında iyi sonuç verir. Değişim açısından; politika ve teamüllerin yokluğunda yapmak için doğru şeyi bilmek amacıyla.
HASTA HAKLARI
Hasta hakları nedir? İnsan haklarının sağlık hizmetindeki yansımasıdır. Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı olan kişilerin Sadece ve sadece insan olmaları nedeniyle sahip oldukları T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile tanınan teminat altına alınan haklarıdır.
Hasta haklarının kapsamı Sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşlar Sağlık hizmetine katılan her kademedeki ve unvandaki ilgililer Hizmetten faydalanma hakkına sahip bütün bireyler
Hasta Hakları Adaletle Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma
Bilgi İsteme
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
Kayıtları İnceleme, Düzeltilmesini İsteme
Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
Rıza Gösterme, Aydınlatılmış Onam
Bilgilerin Gizli Tutulması
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi
Güvenliğin Sağlanması Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Ziyaretçi Bulundurma Refakatçi Bulundurma Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı
ayferzengin@yahoo.com 0 232 4333333/2337