Hasta ve Hasta Yakını Yönetimi: Şiddet ve Şikayetten Korunma

Transkript

1 Hasta ve Hasta Yakını Yönetimi: Şiddet ve Şikayetten Korunma Yrd. Doç. Dr. Nezih VAROL Halk Sağlığı ve Adli Tıp Uzmanı SAHUMER Sağlık Hukuku Merkezi- Genel Müdür

2 Pediatri de HASTA...? HASTA YAKINI...? HASTA KİŞİ (ÇOCUK ) HASTA YAKINI ÇOCUK UN EBEVEYNİ Erişkin de HASTA HASTA YAKINI KİŞİ (YETİŞKİN) KİŞİNİN İZİN VERDİĞİ KİŞİ Ortak Dil - Tanımlar

3 Ortak Dil - Tanımlar Fetüs = Gebelik süresindeki anne karnındaki «Hak Ehliyetine» sahip Cenin Çocuk = 18 yaş altı kişi Kişilik = Sağ doğmayla başlar ve ölümle biter. MK 28/1. Hak Ehliyeti = Sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlar. MK 28/2. Her insanın hak ehliyeti vardır. MK.8 Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir MK.9 Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır. MK.10 Farik ve Mümeyyiz = anlam ve sonuçlarını kavrama yeteneği (12-15 yaş) Ahlaki Redayet, Ceza Ehliyeti, Hukuki Ehliyet Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendi işlemleriyle borç altına giremezler. Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir. MK.16 X yaş 65 yaş Son gün

4 Ortak Dil - Tanımlar TOPLUM (Hasta) Sağlık Birimi Hastane İFA EDEN İş Sözleşmesi Hizmet sözleşmesi Sağlık -Toplum İlişkisi Sağlık Çalışanı Hekim İFA YARDIMCISI

5 Ortak Dil - Tanımlar ŞİKAYETTEN KORUNMA 1. Şikayetin Nedenine Doğru Yaklaşım 2. Mevzuatı bilmek 3. İyi hekimlik uygulamasında bulunmak 4. Savunma 5. Hukuksal Destek

6 Sağlık Çalışanlarına Yönelik Artan Şiddet Olaylarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Sağlıkta Şiddetin Nedenleri; 1. Mental ve davranış bozukluğu 2. Eğitim düzeyi düşüklüğü ve kurallara uymama 3. Çok sayıda muayene ve test yapılması 4. Stresli hasta yakınları ve kalabalık gürültülü ortamlar 5. Hasta ve hasta yakınlarının aşırı istekte bulunması 6. Uzun bekleme süreleri 7. Sağlık çalışanı yetersizliği 8. Yanlış anlamalar, iletişim problemleri ve kişisel sorunlar

7 İletişim; Davranış değişikliği meydana getirmek üzere, fikir, bilgi, haber, tutum, duygu ve becerilerin paylaşılması sürecidir. İletişim; en az iki kişi arasında gerçekleşen düşünce, duygu ve fikir alışverişidir.

8 Sağlık İletişimi?

9 İLETİŞİM ENGELLERİ İletişim olayında, kaynağın kafasındaki fikir yahut anlam alıcının kafasına olduğu gibi iletilmemektedir. Alıcı olan kimse, onu önceden geçirmiş olduğu yaşantılarına dayanarak çözecek, yorumlayacak, yani ondan bir anlam çıkartacaktır.

10 İLETİŞİM ENGELLERİ HİZMET Mİ, PARA MI..?

11 Hasta Memnuniyetsizliği (%86) Hasta ile empati kurulamaması Hastanın muayene edil(e)memesi Hizmet memnuniyetsizliği, Tanı Hatası Yanlış tanı Yetersiz tanı Major tanının atlanması (% 14) Tedavi Hatası Hatalı müdahale Eksik müdahale Komplikasyonlara müdahale yetersizliği Bakım Hatası Takip eksikliği Yetersiz bakım Hasta Güvenliği İhlali Hastaların Şikayet Nedenleri

12 HASTALIK DAVRANIŞI NE OLDU? Belirti ve bulguları tanımlama çabasıdır. NEDEN OLDU? Etyolojiyi anlama çabasıdır. NEDEN BANA OLDU? Kişinin rahatsızlığı ile davranışları, genetik yapısı, beslenmesi gibi çeşitli özellikleri arasında ilişki kurma çabasıdır. NEDEN ŞİMDİ OLDU? Rahatsızlığın zamanlamasını anlama çabasıdır. EĞER HİÇBİRŞEY YAPMAZ İSEM BANA NELER OLABİLİR? Olası tehlikeleri anlama çabasıdır. EĞER HİÇBİRŞEY YAPMAZ İSEM ÇEVREMDE NE GİBİ SONUÇLAR ORTAYA ÇIKABİLİR.? Kişinin sorumluluklarının ve ilişkilerinin ne şekilde etkileneceğini anlama çabasıdır. NE YAPMALIYIM, YA DA KİMDEN NASIL YARDIM ALMALIYIM? Yeni durum karşısında strateji belirleme çabasıdır.

13 HEKİM SORUMLULUĞU Tıbbi Sorumluluk Mesleki Görev Hukuki Sorumluluk Mesleki Sanat Sağlık Hizmetlerinden Doğan Sorumluluk Sözleşmeye Aykırılık Haksız Eylem Tazminat sorumluluğun belirlenmesinde KUSUR önemlidir. Bir fiilin suç sayılabilmesi için suçun unsurlarının oluşması gerekmektedir.

14 Lex-artis teorisi olarak ifade edilen bu görüşe göre suç tipinin belirlenmesi; sonucun gerçekleşmesinden sonra değil, hareketin niteliğine bakılarak yapılan bir değerlendirmeyle olmalıdır. Böylece tıp mesleğinin gereklerine uygun olarak yapılan bir tıbbi müdahale, başarısız sonuçlansa bile müessir bir fiil suç tipini oluşturmayacaktır

15

16 Yapılması gerekenler. Yapılanlar (1) Sağlık Hizmeti Sağlık Mevzuatı Sağ.Kuruluşu Standartlar Anayasa Yasa Tüzük Yönetmelik Tebliğ Genelge Emir Özel Kamu Sağlık İşletme Standartları İş Görme İş Yapma Görev ve sorumluluklar Etik davranışlar Toplumsal Düzen Kuralları Hekim Açısından Standartlar Anamnez Muayene Tanı Yorum Bilgilendirme/Onam Müdahale İstenmeyen Komp. Beklenmeyen komp. Bakım Takip Kontrol Fark Sonuç Sorumlu Var / Yok Olumlu / Olumsuz Yönetim / Kişi Kusur Hizmet Kusuru / Kişisel Kusur Geç Verildi Standartlara aykırı Kötü Verildi Beceri eksikliği Hiç Verilmedi El Atmama Hukuki Süreç İdari / Ceza / Tazminat Disiplin TCK İdari Mah Suç Hukuk Mah.

17 Yapılması gerekenler. Yapılanlar (1) Sağlık Hizmeti Sağlık Mevzuatı Sağ.Kuruluşu Standartlar Anayasa Özel Kamu Yasa Tüzük Yönetmelik Tebliğ Sağlık İşletme Standartları Genelge İş Görme Emir İş Yapma Görev ve sorumluluklar Etik davranışlar Toplumsal Düzen Kuralları Hekim Açısından Standartlar Anamnez Muayene Tanı Yorum Bilgilendirme/Onam Müdahale İstenmeyen Komp. Beklenmeyen komp. Bakım Takip Kontrol Fark Sonuç Sorumlu Var / Yok Olumlu / Olumsuz Yönetim / Kişi Kusur Hizmet Kusuru / Kişisel Kusur Geç Verildi Standartlara aykırı Kötü Verildi Beceri eksikliği Hiç Verilmedi El Atmama Hukuki Süreç İdari / Ceza / Tazminat Disiplin TCK İdari Mah Suç Hukuk Mah.

18 BİLİRKİŞİ SİZSİNİZ. HANGİSİ DİŞİ.?

19 NEDEN SONUÇ İLİŞKİSİ. GALİLEAN YAKLAŞIMINA GÖRE NEDEN - SONUÇ İLİŞKİSİNDE GEREKLİLİK VE YETERLİLİK ARANMALI BİR SONUCUN ORTAYA ÇIKMASI İÇİN; NEDEN HEM GEREKLİ HEM DE YETERLİ OLMALI, NEDEN GEREKLİ AMA YETERSİZ OLMALI, NEDEN GEREKSİZ AMA YETERLİ OLMALI, NEDEN HEM GEREKSİZ HEM DE YETERSİZ OLABİLİR.

20 Sağlık Hizmetinde Amaç 1. En Kısa Sürede En Yüksek Yarar Sağlamak. 2. Doğru İşin, Doğru Kişi tarafından, Doğru Yapılması, 3. Sözleşmeye Uygun Davranmak HASTA Sağlık Birimi Hekim

21 hukuka uygun hale gelme şartı * Tıp sanatını uygulama hak ve yetkisi Sadakat ve özen borcu içinde yerine getirme * Kişinin onamı Aydınlatılmış Bilgilendirilmiş Onam

22 (TCK Md. 26) HAKKIN KULLANILMASI VE İLGİLİNİN RIZASI (1) Hakkını kullanan kimseye ceza verilmez. (2) Kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızası çerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimseye ceza verilmez. Sağlık Çalışanın Hakkı

23 Sadakat ve Özen Borcu Özen Yükümlülüğü; (B.K. 390) Sonuca mutlak ulaşmak (iyileştirmek) değil, Sonucun başarılı olması için her türlü gayreti ve çabayı göstermek. MADDE 506- Vekil, vekâlet borcunu bizzat ifa etmekle yükümlüdür. Ancak vekile yetki verildiği veya durumun zorunlu ya da teamülün mümkün kıldığı hâllerde vekil, işi başkasına yaptırabilir. Vekil üstlendiği iş ve hizmetleri, vekâlet verenin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle yürütmekle yükümlüdür. Vekilin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alanda iş ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır.

24 SONUÇ Haklarımızı bilmeliyiz.! Hastaların haklarına sahip çıkmalıyız.! İyi hekimlik uygulaması için hukuk okuryazarlığımız olmalı.! Tıbbi Deontolojiye mutlak uymalıyız.! Sağlık yönetimini bilmeliyiz.! Sağlık politikalarına karşı duyarlı olmalıyız.! Mesleki örgütümüzün gücünü hissetmeliyiz.! Uzmanlık Derneklerimize güç vermeliyiz.! Mesleğimizi SANATIMIZA uygun yapmalıyız.!

25 Sağlık Hukuku Merkezi Y. Doç. Dr. Nezih VAROL Halk Sağlığı ve Adli Tıp Uzmanı Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi