11-12 KASIM TÜ MAÇKA KAMPÜSÜ

11-12 KASIM TÜ MAÇKA KAMPÜSÜ www.aileicisiddeteson.com

Ç NDEK LER Hep Birlikte, Bir Kez Daha Aile çi fiiddete Son! 1 Konferans Hakk nda Genel Bilgiler 2 Program Ak fl 4 Konuflmac lar ve Sunumlar 12 Atölye Çal flmalar 61 Teflekkür 64

HEP B RL KTE, B R KEZ DAHA A LE Ç fi DDETE SON! Aile içi fliddet tüm dünyada ve ülkemizde var olan bir sorundur. Aile içi fliddet en genel tan m yla temel bir insan haklar ihlalidir. Birçok kad n ve erkek halen, aile içi fliddetin kabullenilebilir oldu una inanmaktad r. Anketlere göre, Türk kad nlar n n %39 u ve yafllar 15 ile 19 aras nda de iflen genç k zlar n %63 ü, kad n n efli taraf ndan dövülmesinin baz durumlarda hofl görülebilir oldu unu düflünmektedir. Aile içi fliddetle mücadele için, Türkiye de son 20 y ld r STK lar ve 5-10 y ld r da özel sektör firmalar ve hükümet organlar birçok giriflimlerde bulunmaktad r. 2005 y l, töre cinayetleriyle ilgili Türk Ceza Yasas nda yasalarda önemli de iflikliklere sahne oldu. Aile içi fliddet bir boyutuyla yerel yönetimlerin gündemine girdi ve Belediyeler Kanunu nda yap lan de ifliklikle, nüfusu 50 binin üzerindeki yerel yönetimlere S nma Evi açma zorunlulu u getirildi. Geçti imiz y l iki büyük kampanya bu toplumsal sorunla mücadele etmek üzere hayata geçirildi: Bunlardan biri Hürriyet gazetesinin, CNN Türk, Ça dafl E itim Vakf ve stanbul Valili i iflbirli i ile bafllatt Aile çi fiiddete Son! adl kampanya. Di eri ise, BM Nüfus Fonu nun Kad n n Statüsü Genel Müdürlü ü vas tas yla, Türkiye Cumhuriyeti hükümeti iflbirli i ile bafllatt Kad na Karfl fiiddete Son! kampanyas 1 fiimdi, bu iki kampanyan n taraflar ; sivil toplum örgütleri, kamu kuruluflu temsilcileri, yerel yönetim, özel sektör temsilcileri ve akademisyenlerin kat l m yla, dünyadan ve Türkiye den deneyimlerin aktar laca, Aile çi fiiddete Son! Konferans 2005 Dünyadan Örnekler bafll kl bu uluslararas konferans düzenliyor. Konferans n amac, aile içi fliddet konusunda Türkiye de önleyici ve koruyucu politikalar n ve programlar n oluflturulmas ve gelifltirilmesi için yurtd fl ndan ve yurtiçinden ön plana ç km fl örneklerin paylafl lmas arac l ile STK lar n, özel sektörün, kamu kurulufllar n n ve siyasilerin duyarl l klar n n art r lmas ve harekete geçmelerinin sa lanmas. Hürriyet, BM Nüfus Fonu, CNN Türk ve Ça dafl E itim Vakf evsahipli inde ve stanbul Valili i nin iflbirli i ve deste iyle düzenledi imiz Aile çi fiiddete Son! Konferans 2005 Dünyadan Örnekler adl uluslararas konferansta, hep birlikte ve bir kez daha Aile çi fiiddete Son! diyebilmek dile iyle, hoflgeldiniz. Vuslat Do an Sabanc Hürriyet cra Kurulu Baflkan Anne-Birgitte Albrectsen BM Nüfus Fonu Türkiye Temsilcisi

KONFERANS HAKKINDA GENEL BILGILER YER: KONGRE VAD S Konferans 11-12 Kas m 2005 tarihlerinde stanbul Teknik Üniversitesi Maçka Kampüsü nde yer almaktad r. LET fi M NUMARASI KON 0 544 5705525 2 KONUfiMACI & SUNUMCULARA YÖNEL K TAL MATLAR Konuflmac lar n sunumlar ndan önce sunumlar n yapacaklar salona gelerek sunumlar n prova etmeleri gerekmektedir. CD ile getirilmesi gereken sunum salondaki bilgisayara yüklenmelidir. - Konuflmac lar/sunumcular provalar n ö leden sonra oturumlar için sabahtan veya sabah oturumlar için bir gün önce ö leden sonra yapmal d r. - Konuflmac lar, sunumlar n n bulundu u CD yi teslim etmek için görsel-iflitsel ekipman teknisyeni ile bir araya gelmeli ve CD nin yüklenmesini beklemeli ve ard ndan sunumda bir sorun olmad ndan emin olmak için sunumu dikkatlice gözden geçirmelidir. - Oturum baflkan yla bir araya gelmek ve görsel-iflitsel ekipman tan mak için lütfen sunumunuzdan 15 dakika önce sunumun yap laca odada olunuz. Programdaki zaman çizelgelerine lütfen uyunuz.

POSTER SUNUMLARI Posterler 11 Kas m 2005 tarihinde 07:30-08:30 saatleri aras nda as lacakt r. Posterler Ana Toplant Salonu fuayesinde sergilenecektir. Posterleri sergileyen kiflilerin, molalar s ras nda sergi alan nda bulunmalar n tavsiye ederiz. TOPLANTI SALONLARI & OF SLER Toplant lar n yap laca salonlar: Mustafa Kemal Anfisi (eski G anfisi) Sosyal Tesisler Konferans Salonu Sosyal Tesisler Ayaza a Salonu KAYIT / AKRED TASYON / YAKA KARTLARI 3 Konferans n yap laca TÜ Maçka Kampüsü Mustafa Kemal Anfisi fuayesinde kaydolduktan sonra, konferans için gerekli tüm materyalin bulundu u konferans çantan z alacaks n z. Tüm kat l mc lardan oturumlara girerken yaka kartlar n takmalar n rica ederiz. S MULTANE TERCÜME Konferans s ras nda ngilizce- Türkçe ve Türkçe- ngilizce simültane tercüme hizmeti sa lanacakt r. Lütfen tercüme için gerekli kulakl klar n ancak resmi bir kimli in ibraz karfl l nda verilebilece ini unutmay n z. Salonu terk ederken kulakl n z iade etmenizi ve kimli inizi alman z rica ediyoruz.

PROGRAM 11 Kas m 2005 - Cuma 09:00-09:30 Kay t - Yer: Mustafa Kemal Anfisi 09:30-10:30 Aç l fl Konuflmalar - Yer: Mustafa Kemal Anfisi Vuslat Do an Sabanc - Hürriyet cra Kurulu Baflkan Safiye Ça ar - BM Nüfus Fonu Enformasyon, Medya ve Kaynak Oluflturma Birimi Direktörü Gülseven Yafler - Ça dafl E itim Vakf Baflkan Ana Konuflmac : Yak n Ertürk - BM nsan Haklar Komisyonu Kad na Karfl fiiddet Özel Raportörü 4 10:30-10:45 Kahve aras 10:45-12:45 1. Oturum (Kamu Fark ndal k Kampanyalar ) Yer: Mustafa Kemal Anfisi Toplumsal Cinsiyet Aç s ndan Türk Ceza Kanunu Reformu Kampanyas P nar lkkaracan - Kad n n nsan Haklar - Yeni Çözümler Vakf Kurucusu ( stanbul) Aile çi fiiddet Ma duru Kad n ve Çocuklar çin Korunma ve Adalet: Avusturya Modeli Tamar Ç tak - Viyana Müdahale Merkezi, Sosyal Dan flman (Avusturya) S f r Hoflgörü Hay rseverlik Vakf Kampanyalar Ann Hamilton - S f r Hoflgörü Hay rseverlik Vakf Yöneticisi ( ngiltere) Aile çi fiiddeti Önlemek çin Erkekleri ve Erkek Çocuklar E itmek Dr. Michael Kaufman - Beyaz Kurdele Kampanyas Kurucusu (Kanada) Küresel Kad na Karfl fiiddete Son Kampanyas William C. Jones - Uluslararas Af Örgütü Ege Koordinatörü (ABD) 12:45-14:00 Ö LE YEME - Yer: Sosyal Tesisler Konferans Salonu

14:00-17:00 2. Oturum (fiiddet Ma durlar çin Koruma ve Güçlendirme Amaçl Hizmet Sunumu) 1. Paralel Oturum - Yer: Sosyal Tesisler Konferans Salonu Kad n Dayan flma Vakf Faaliyetleri Gülsen Ülker Al - Kad n Dayan flma Vakf Baflkan (Ankara) Namus Kisvesi Alt nda fllenen Cinayetler Nebahat Akkoç - Diyarbak r Kad n Merkezi Kurucusu (Diyarbak r) Yöre Kad nlar na Sosyal, Ekonomik ve E itim Deste i Fatma Keskin - Do ubayaz t Kad n Kooperatifi Baflkan (Do ubayaz t) 15:30-15:45 Kahve aras Sessiz Tan klar Sergisi: Aile çi fiiddet Konusunda Kamu Bilincini Yükseltmek György Tóth - NANE Kad n Haklar Derne i Gönüllüsü (Macaristan) fiiddet Ma durlar na ve fiiddet Sorunu Olan Çiftlere Destek Nadya Zlatkova-Rocha - Animus Derne i Vakf dari Direktörü (Bulgaristan) Hollanda da Göçmen Kad nlara Karfl fiiddet: Ortak Bir Sorun, Farkl laflt r lm fl Bir Çözüm Marianne Cense - TransAct, Proje Koordinatörü (Hollanda) 5 2. Paralel Oturum - Yer: Mustafa Kemal Anfisi Daya a Karfl Kad n Dayan flmas Gülsun Kanat - Mor Çat Gönüllüsü ( stanbul) 'Gün fl 'na Ç kan Kad n Projeleri H. Gül De irmenci - Ege Kad n Dayan flma Vakf Yönetim Kurulu Baflkan ( zmir) Kent Yoksullar Kad nlar çin Kente Uyum Projeleri nci Beflp nar - Kad köy Belediyesi Baflkan Yard mc s ( stanbul) 15:30-15:45 Kahve aras fiiddetten Uzak: Avrupa da Bir Kad n S na n n Kurulmas ve Yönetilmesi çin Ana Hatlar (DAPHNE Projesi) Rosa Logar - WAVE (fiiddete Karfl Kad nlar A ) Kurucusu (Avusturya) Women s Forum ( sveç)

Otuz Y l n Ard ndan: Hizmet Sunumundaki Baflar lar ve Zorluklar Samantha Brown - Women's Aid Yay nlar ve Yeni Medya Araçlar Müdürü ( ngiltere) 17:00-17:15 Kahve aras 17:15-18:30 3. Oturum (Aile çi fiiddet ile Mücadelede Özel Sektörün Rolü) Yer: Mustafa Kemal Anfisi Aile çi fiiddete Son! Kampanyas Temuçin Tüzecan - Hürriyet Kurumsal letiflim Koordinatörü (Türkiye) Aile çi fiiddete Karfl Küresel Bir Kampanya Beth Gardner - The Body Shop International A.O. D fl Pazarlama Müdürü, Avrupa, Orta Do u ve Afrika Bölgesi ( ngiltere) Aile çi fiiddet ve flyerinde Bilinç Yükseltme Programlar Dennis Butler - Liz Claiborne, Inc. Aile çi fiiddet, Eflitlik, Etik Sorumlusu (ABD) 12 Kas m 2005 - Cumartesi 6 09:00-12:00 4. Oturum (Aile çi fiiddet ile Mücadelede Devletin Faaliyetleri) Yer: Mustafa Kemal Anfisi Nimet Çubukçu - Kad n ve Aileden Sorumlu Devlet Bakan (Türkiye) Barones Patricia Scotland QC - Devlet Bakan ( ngiltere) Konuyla ilgili bakan ( spanya) Konuyla ilgili bakan ( sveç) Almanya da Aile çi fiiddete Karfl 30 Y ll k Mücadele Verena Lappe - Hamburg Parlamentosu Baflkan Yard mc s, Yefliller Partisi Milletvekili, Kad n Konular Sözcüsü (Almanya) 12:00-13:30 Ö LE YEME 13:30-15:30 5. Oturum (E itim Çal flmalar ) - Yer: Mustafa Kemal Anfisi Kad n n nsan Haklar E itim Program (K HEP) Liz Erçevik Amado - Kad n n nsan Haklar -Yeni Çözümler Vakf Yay n Koordinatörü, Program Yöneticisi ( stanbul) Hollanda Devlet Politikalar nda Aile çi fiiddete Dair Son Geliflmeler Sezai Aydo an - TransAct Politika Dan flman (Hollanda)

Çocuklar Koruma Sisteminde Babalar Önemli midir? Neil Blacklock - Aile çi fiiddete Müdahale Projesi (DVIP) Geliflim Müdürü ( ngiltere) Erkekler Kad nlara Uygulad klar fiiddete Son Vermeyi Ö reniyor Monica Wilson - CHANGE Direktörü ( skoçya) Gönüllüleri; Avukat, Psikolog, Polis, Yarg ç ve Sosyal Yard m Uzman Olan Aile çi fiiddet A Petra Vitousova - Bily Kruh Bezpeci Derne i Baflkan (Çek Cumhuriyeti) 15:30-15:45 Kahve aras 15:45-17:30 Paralel Atölye Çal flmalar ATÖLYE ÇALIfiMASI 1 - Yer: Sosyal Tesisler Konferans Salonu Beyaz Kurdele Kampanyas : Erkeklere Yönelik Stratejiler Konuflmac : Dr. Michael Kaufman - Beyaz Kurdele Kampanyas Kurucusu ATÖLYE ÇALIfiMASI 2 - Yer: Sosyal Tesisler Ayaza a Salonu Zincirin Eksik Halkas : Erkek Olarak Sorunlarla Bafl Etmek Konuflmac : Sezai Aydo an, M.A. - TransAct Politika Dan flman 7 17:30-17:45 Kahve aras 17:45-19:30 ATÖLYE ÇALIfiMASI 3 - Yer: Sosyal Tesisler Konferans Salonu Yasay Uygulamak: 4320 ve Avusturya Örne i Konuflmac : Tamar Ç tak - Viyana Müdahale Merkezi, Sosyal Dan flman Notlar: Sunumlar n süresi 20 dakikad r. Her oturumun bir oturum yöneticisi bulunacakt r. Her oturumun sonunda soru-cevap bölümü olacakt r.

EV SAH PLER HÜRR YET May s 1948 de okuyucusuyla buluflan Hürriyet, o günden bugüne, tam elli yedi y ld r ilk günkü heyecan n yitirmeden, her sabah yeni bir gün bafllar ve rotatifler döner gerçe iyle kurumsallaflm fl, Türkiye nin en çok okunan gazetesi, çok sesli bir toplumun aynas oldu. 8 Bugün, dünyan n dört bir yan nda Türkçe konuflan herkesin do ru haber ve dürüst yorum kayna olan Hürriyet, Do an Yay n Holding Temel lkeleri ve Yay n lkeleri'ne ayk r olmayan her türlü görüflün sergilendi i bir özgür platform niteli i tafl maktad r. Çünkü Hürriyet Türkiye nin en genifl muhabir ve yazar kadrosuna sahiptir ve stanbul, Ankara, zmir, Adana, Antalya ve Trabzon bölge temsilciliklerinin yan s ra Do an Yay n Holding yönetimindeki gazete ve televizyonlara hizmet veren Do an Haber Ajans n n yurtiçi ve yurtd fl ndaki 52 büro ve 600 muhabirden oluflan genifl haber a ndan faydalan r ve bas m Türkiye de alt ilde, Almanya da Frankfurt ta kurulu Do an Printing Center larda yap l r. Do an Yay n Holding in bünyesinde varl n sürdüren Hürriyet, y llar içinde sektörel geliflmeler ve ihtiyaçlar do rultusunda esas ifl alan olan gazetecili in yan s ra bas m, da t m, nternet hizmetleri, kitap yay nc l, ilanc l k, TV program yap mc l ve pazarlama alanlar nda da ba l ortakl klar ve ifltirakleri arac l yla Türkiye de ve yurtd fl nda çal flmalar n sürdürmektedir. TOPLUMSAL SORUMLULUK ANLAYIfiI Türkiye nin ça dafllaflma çabalar nda sorumluluk sahibi oldu una inanan Hürriyet, toplumsal sorunlara e ilmeyi ilke edindi. Hürriyet tarihi, bu anlay flla hayata geçirilen kampanya örnekleriyle doludur. 1983 te Zonguldak Kozlu'da grizu facias nda ölen 96 kifli için kampanya bafllat larak ailelerine yard m edilmifl; 17 A ustos 1999 depreminin yaralar n sarmak amac yla bafllat lan "Bir Tu la da Siz Koyun" kampanyas o güne dek ülkemizde gerçeklefltirilen en genifl kapsaml yard m kampanyas olmufltur.

Hürriyet in Türkiye'nin çok önemli bir toplumsal sorunu olan aile içi fliddeti gündeme getirmek ve bu konuda ayd nlanma yaratmak, dönüflüm sa lamak amac yla haz rlad "Aile çi fiiddete Son!" kampanyanyas 18 Ekim 2004 de bafllad. Hürriyet, aile içi fliddetin, hiçbir sebeple hofl görülemeyece ine, ola an kabul edilemeyece ine ve fliddetin, bedelini çok uzun y llar tüm aile bireylerinin ödedi i çok önemli bir toplumsal sorun oldu una inanmaktad r. Bu düflünceden do an "Aile çi fiiddete Son!" kampanyas n n amac, evdeki fliddetin, baflta fliddete ço unlukla maruz kalan kad nlar ve çocuklar olmak üzere tüm aile bireyleri üzerindeki y k c ve kal c etkilerini ortaya koymak, fliddetin hâkim olmad aileler oluflmas na katk da bulunmak ve toplumun tüm kesimlerini "Aile çi fiiddete Son!" demeye ça rmakt r. Türkiye nin önümüzdeki dönemde de önemli gündem maddelerinden birini oluflturacak aile içi fliddeti ortadan kald rman n en önemli ad mlar ndan birinin bu alanda etkili ve kal c iflbirlikleri oluflturmak oldu una inanan Hürriyet, Aile çi fiiddete Son! Konferans 2005 in evsahipleri aras nda yer almaktan gurur duymaktad r. UNFPA, Birleflmifl Milletler Nüfus Fonu 9 UNFPA her kad n n, erke in ve çocu un sa l kl ve eflit f rsatlara sahip bir yaflam hakk n savunan uluslararas bir kalk nma kurulufludur. UNFPA, yoksullu un azalt lmas ve her gebeli in istenen bir gebelik oldu undan, her do umun güvenli bir ortamda gerçekleflti inden, her gencin HIV/AIDS ten uzak bir yaflam sürdürdü ünden ve her k za ve kad na itibar ve sayg gösterildi inden emin olunmas amac yla gelifltirilen politika ve programlarda nüfus verilerinin kullan lmas için ülkelere destek vermektedir. Bedeli Çok A r Bir Olgu: Toplumsal Cinsiyet Temelli fiiddet Toplumsal cinsiyete dayal fliddetin ekonomik, sosyal, co rafi s n r bulunmamaktad r. Yayg n, zarar verici ve erkekler taraf ndan kad n ve k z çocuklar na karfl ifllenmektedir. Toplumsal cinsiyet eflitsizli ini hem yans tmakta hem de desteklemektedir. Dünya çap nda, her üç kad ndan biri genellikle aile üyeleri ve tan d klar taraf ndan dövülmekte, cinsel iliflkiye zorlanmakta ya da taciz edilmektedir.

Toplumsal cinsiyete dayal fliddet, 15-44 yafl aras ndaki kad n ve k z çocuklar n ölümüne ya da zarar görmesine kanser kadar neden olmaktad r. Kad n sa l, trafik kazalar ve s tmay bast rm flt r. Bunun ülkelere maliyeti- sa l k harcamalar ndaki yükselme, yasal ücretler, e itim baflar s ve üretkenlikteki kay plar ve politika eksiklikleri- oldukça yüksektir. Bu rakam ABD de tahmini 12.6 milyar dolar bulmaktad r. Toplumsal cinsiyete dayal fliddet birçok flekilde gerçekleflebilmektedir- hem psikolojik hem de fiziksel- ve aile içi fliddet, tecavüz, kad n sünneti ve namus cinayetlerini içermektedir. fiiddet ana rahminde, do um öncesi cinsiyet seçimiyle bafllar ve sonra k z çocuklar n öldürülmesinden ihmal ve taciz edilmesine kadar devam eder. Sadece Asya da en az 60 milyon k z çocu u bu nedenden dolay kay p t r. 10 Her y l tahmini 800,000 insan, ço unlu u seks ticareti için olmak üzere, insan ticaretine maruz kalmaktad r. Bunlar n %80 i kad n ve k z çocuklar d r. Kad nlar n birço u kand r lm fl ya da kaç r lm flt r ve zorla çal flt r lmaktad r. Bu kendi ülkelerinde karfl laflacaklar kaderle ayn d r. Birleflmifl Milletler Biny l Projesi, toplumsal cinsiyete dayal fliddete karfl h zl sonuç veren ulusal kampanyalar önermektedir. Baz ülkelerde bu konuya yönelik çabalar bafllam flt r. Toplumsal cinsiyete dayal fliddet toplumsal olarak tolere edildi inden eylemlerin baflar l sonuçlara ulaflmas için toplumsal dönüflüm gerektirmektedir: fiiddeti önleyecek etkili yasal uygulamalar ve cezadan muaf olmay sona erdirmeyi amaçlayan güçlendirilmifl bir yarg, toplumsal cinsiyet duyarl l k e itimleri ve harekete geçirilmifl topluluklar ve kamuoyu liderlerine ihtiyaç vard r. Bunu belirtmek gereksiz olsa da, erkekler bu konuyu s k ca ele almal ve güçlü bir tav r sergilemelidirler. Ça dafl E itim Vakf (ÇEV) Daha iyi bir yaflam seviyesi umuduyla yola ç kan ve bunun da ancak ça dafl, nitelikli ve laik bir e itim sayesinde olaca na inanan ÇEV; ö renci yurtlar, halke itim evleri, aile okullar kurmak, kurulmufl olanlar desteklemek üzere faaliyette bulunan, kamu yarar na çal flan bir sivil toplum kurulufludur. Halktan

ald destekle 14 bini aflk n ö rencinin, e itimlerini tamamlayarak meslek sahibi olmalar amac yla burs sa layan vak f, 1994 y l ndan bu yana ihtiyaç sahibi olan ö rencilere yard m elini uzatmaya devam etmektedir. Sa l kl toplumlar n oluflmas nda e itimin önemi elbette ki tart fl lmazd r. Bireyin, yetiflkin olma sürecinde, aileden, okuldan, çevreden ald e itimle kazand de erler onu tüm yaflam boyunca etkilemekte, ortaya ya uyumlu, sevgi dolu, olgun bir birey ya da öfkeli, k zg n, yetersiz bir ebeveyn ç kmaktad r. Al nan e itim e er kad n edilgen bir varl k olarak gösterme e ilimindeyse, kad n aile içinde ikincil konumda görülmekte, erkek bask n, kad n ise ona ba l bir varl k olarak alg lanmaktad r. Böylece; yanl fl ve yetersiz e itim, geleneksel inan fllar ve bask lar, sosyo-ekonomik zorluklar sonucunda sahip oldu u insani de erleri kaybetmekte olan birey, fliddet içeren davran fllar içine sürüklenmekte, bunu da en yak n ndaki insanlara, yani aile bireylerine uygulamaktad r. Bu durumdan en fazla etkilenenler ise kad nlar ve çocuklar olmakta, uygulanan fliddet, aile bireyleri üzerinde tamiri zor olan y k c etkilere yol açmaktad r. 11 Türkiye, ça dafllaflma yolunda önemli mesafeler kat etmifl olmas na ra men aile içi fliddet günümüzde hala toplumsal bir yarad r. Uygulanan fliddet karfl s nda ne yapaca n bilemeyen kad n genellikle korkusundan ve kime ya da nereye baflvuraca n bilemedi inden suskun kalmakta, bu da fliddet uygulayanlar daha çok yüreklendirmektedir. Sa l kl bireylerin yetiflti i sa l kl bir toplum için aile içi fliddetin, hiçbir zaman örtbas edilmemesi ve derhal çözülmesi gereken bir sorun oldu unu savunan ÇEV, projenin ev sahiplerinden biri olarak, sorunun öneminin ortaya konmas n, fliddete maruz kalm fl insanlar n her türlü fliddet gösterisi karfl s nda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesini amaçlayan bu projenin son derece yararl olaca na inanmaktad r.

KONUfiMACILAR VE SUNUMLAR YAKIN ERTÜRK BM Kad na Karfl fiiddet Özel Raportörü 12 Prof. Yak n Ertürk Ankara Orta Do u Teknik Üniversitesi ö retim üyesi. 1986 dan bu yana Sosyoloji Bölümü nde, 1994 ten bu yana ise Toplumsal Cinsiyet ve Kad n Çal flmalar Program nda ders veriyor. 1979-1982 y llar aras nda Riyad King Saud Üniversitesi nin K z Ö renciler Merkezi nde ö retmenlik yapan, 1979-1981 y llar aras nda ise kurumun yönetim kurulu baflkanl n yürüten Ertürk, Birleflmifl Milletler e 1997-2001 y llar aras nda kat ld. S ras yla Dominik Cumhuriyeti ndeki Santo Domingo da Kad nlar n lerlemesi için Uluslararas Araflt rma ve E itim Enstitüsü (INSTRAW) Müdürlü ü (1997 1999), BM nin New York taki ana merkezinde Kad n n lerlemesi Bölümü (DAW) Müdürlü ü (1999 2001) görevlerinde bulundu. K rsal kalk nma ile kad n ve kalk nma projeleri üstünde çeflitli ulusal ve uluslararas kurum için çal flt. Uluslararas insan haklar rejimleri, kimlik politikalar, çat flma ve kad na karfl fliddet, küreselleflme ve nüfus hareketleri, hane halk iflgücü kullanma örüntüleri, kalk nma ve kad n gibi konular, ilgi alanlar aras nda. 1 A ustos 2003 te Birleflmifl Milletler Kad na Karfl fiiddet Özel Raportörü olarak atand. Bu görevi çerçevesinde, bulgu ortaya ç karmak için çeflitli ülkeye gidiyor, kad nlar n insan haklar n n ihlal edilmesine dair dünyan n dört bir yan ndan flikâyetler al yor ve kad na karfl fliddet, nedenleri ve sonuçlar konulu tematik raporlar haz rl yor. Bütün çal flma ve bulgular na dair raporlar n her y l nsan Haklar Komisyonu na sunuyor.

PINAR LKKARACAN Kad n n nsan Haklar -Yeni Çözümler Vakf Kurucusu Türkiye de do du. Psikoterapist, araflt rmac, aktivist, e itimci. Türk Medeni ve Ceza Yasalar ndaki cinsiyetçi yaklafl mlar n ay klanmas, bu yasalarda reform niteli inde de iflikliklerin yap lmas için mücadele eden kurulufllardan Kad n n nsan Haklar -Yeni Çözümler Vakf n n kurucular ndan. Türkiye, Almanya, Ortado u ve Güneydo u Asya da, kad na karfl fliddet, cinsel, bedensel haklar, kad nlar n insan haklar, slam ve toplumsal cinsiyet, k z çocuklar n n feminist aç dan sosyalleflmesi, göçmen kad nlar, rkç l k ve silahl çat flma ortamlar nda kad nlar n insan haklar ihlalleri konular nda çal flt. BM Pekin+5 ve Pekin+10 konferanslar nda Türkiye nin resmi delegasyonlar nda yer ald. Müslüman toplumlarda kad n haklar konusunda uluslararas bir a n kurulmas na öncülük etti, Müslüman Toplumlarda Kad n ve Cinsellik, Orta Do u ve Kuzey Afrika da Cinselli in Yap s n Çözmek: Güncel Konular ve Diskurlar adl kitaplar derledi, S cak Yuva Masal : Aile çi fiiddet ve Cinsel Taciz, Kad n n nsan Haklar E itimi: E itici El Kitab adl kitaplar yazanlardan biriydi. 13 CEZA YASASINDAK 35 MADDE KADINLAR SAYES NDE DE fit K HV Türkiye de aile içi fliddete karfl bir yasan n (Koruma Emri) benimsenmesine yönelik çal flmalar nedeniyle 1998 de BM Küresel Dünya Konferans nda sunufl yapmaya ça r ld. Toplumsal cinsiyet eflitli i ve adalet alanlar ndaki ilerlemelere yapt katk lar nedeniyle Uluslararas Kad n Kalk nma Örgütü nün (AWID) 1999 Öncü Çözümler Ödülü ne lay k görüldü. Kad nlar için nsan Haklar E itimi Program (K HEP), dünya çap nda insan haklar taktiklerinin en iyilerinden biri" seçildi. 1999 da ise Yeni Çözümler- Toplumsal Yenileflme için Uluslararas Birlik adl bir vakf n kurulmas na ortak oldu, Türkiye deki irtibat bürosu olarak çal flmaya bafllad. Türkiye'de bir dizi kampanyaya öncülük etti, koordinasyonunu üstlendi. Kad n n nsan Haklar -Yeni Çözümler Vakf, halen ulusal düzeyde Kad n n nsan Haklar E itim Program n (K HEP) uyguluyor, savunuculuk ve lobicilik çal flmalar n

sürdürüyor. Uluslararas düzeyde ise a kurma, savunuculuk ve lobicilik çal flmalar n n yan s ra, aktif olarak BM konferanslar na kat larak Müslüman toplumlarda kad nlar n insan haklar n destekliyor. 2002 bafl nda Kad n n nsan Haklar -Yeni Çözümler Vakf, TCK reformunun toplumsal cinsiyet aç s ndan bütünsel bir biçimde yap lmas n amaçlayan bir çal flma grubunun oluflturulmas na öncülük etti. Türkiye nin çeflitli bölgesinden STK temsilcileri, hukukçular ve akademisyenlerin kat l m yla oluflan Ceza Kanunu (TCK) Çal flma Grubu, insan haklar yla cinsel ve bedensel bütünlük haklar n ihlal eden tüm maddeleri belirledi ve yaklafl k 40 yasa de iflikli i hakk nda ayr nt l öneriler haz rlayarak tüm meclis üyelerine gönderdi. 14 Ancak taleplere yönelik lobicilik çal flmalar güçlü dirençle karfl lafl nca, 2003 y l nda genifl kapsaml bir kampanya bafllat ld. Kampanya ve tart flmalar uzun süre medyada büyük ilgi gördü. Sonuç olarak, 26 Eylül 2004 tarihinde yeni TCK Türkiye Büyük Millet Meclisi nde kabul edildi. Üç y l süren kampanya, parlamentonun güçlü muhalefetine ra men kad nlar n cinsel ve bedensel bütünlü e ve bu konudaki haklar na yasal olarak sahip olduklar n benimseyen 35 yasan n de ifltirilmesini sa lad, k saca TCK'n n bak fl aç s nda ç r açt. KADININ NSAN HAKLARI-YEN ÇÖZÜMLER VAKFI Eylemci, araflt rmac, savunucu, lobici Kad n n nsan Haklar Vakf, ba ms z bir sivil toplum kuruluflu. Türkiye'de, 1993'te kuruldu. Amac, ulusal, bölgesel ve uluslararas düzeyde kad nlar n insan haklar n gelifltirmek ve kad nlar n özgür bireyler ve eflit vatandafllar olarak demokratik ve bar flç l bir düzenin oluflturulmas nda ve sürdürülmesinde aktif kat l m n desteklemek... En önemli özelliklerinden biri, ulusal ve uluslararas programlar nda eylem-araflt rma, e itim, bilinç yükseltmeye yönelik materyal ve yay n ile savunuculuk, lobicilik ve a kurma çal flmalar n birbirini tamamlar flekilde bir araya getirmesi...

TAMAR ÇITAK Viyana Müdahale Merkezi sosyal dan flmanlar ndan 1963 stanbul do umlu. ODTÜ flletme Mühendisli i Fakültesi'nden Viyana Ekonomi Üniversitesi'ne yatay geçifl yaparak, e itimine burada devam etti. 1991 y l ndan bu yana sosyal dan flman olarak çal fl yor. Uzmanl k alanlar, göçmen kad nlar ve aile içi fliddet... Yedi y ldan uzun süredir Viyana da, fliddet ma durlar n n kurtar lmas için ilk müdahaleyi yapan Müdahale Merkezi nde sosyal dan flman olarak çal fl yor. fi DDET UYGULAYAN SONUCUNA KATLANMALI Avusturya'da fliddeti uygulayan kiflinin polis marifetiyle evden ç kar lmas, çok etkili bir önlem olarak kendini göstermifltir. Bu, onun uygulad fliddet yüzünden do rudan gördü ü bir yapt r m temsil etmektedir. Avusturya'da yasan n ç kmas ndan sonraki ilk sekiz y lda, emniyet güçleri bu yetkilerini yaklafl k 30 bin vakada kullanm flt r. Avusturya da fliddet görmüfl kad n ve çocuklar için s naklar n 1978 y l nda oluflturulmas ndan sadece birkaç y l sonra, s naklar yöneten aktivistler mevcut duruma dair flikâyetlerini dile getirmeye bafllad. Kad n s naklar n n as l amac, kad na karfl fliddeti önlemekti. Ancak fliddet uygulayanlar n pek ço unun davran fllar n n sonucuna katlanmak durumunda olmamas, giderek artan bir öfkeye yol açm flt : Bu kifliler kendi dört duvarlar aras nda yaflamaya devam ediyor, efllerine karfl fliddet uygulad klar için yasa pefllerine düflmüyor, nadiren cezaland r l yorlard. 15 Bunun adaletsizlik oldu unu öne süren kad n aktivistler, fliddet uygulayanlar n davran fllar n n sonuçlar na katlanmak zorunda kalmalar n talep etti: fiiddet gören kad n ve çocuklar de il, bizzat fliddet uygulayanlar, evlilikte paylafl lan evden uzaklaflt r lmal yd! Ancak o dönemde yürürlükte olan yasal düzenlemeler bu tür bir korumay kapsam yordu. 1993'te Viyana, ilk kez kad na karfl fliddeti bir insan hakk ihlali olarak s n fland ran ve devletleri fliddeti yok etmekten sorumlu tutan insan haklar konferans na ev sahipli i yapt.

Bu konferanstan hemen sonra, Avusturya daki s naklarda çal flan kad nlar, fliddete karfl daha iyi koruma sa layacak yasal düzenlemeler için ça r da bulundu. Kad n Bakan ile Adalet Bakan kad n kurulufllar yla iflbirli i yapt lar ve devletin aile içi fliddete karfl daha etkili önlemler haz rlanmas için çal flma gruplar oluflturuldu. Kas m 1996 da Avusturya Parlamentosu aile içi fliddete karfl koruma sa layan yeni yasay yürürlü e soktu. Kanun May s 1997 den beri yürürlükte. En önemli özelli i, emniyet güçlerine fliddeti uygulayan kifliyi konuttan ç karma yetkisi vermesi... Art k fliddet uygulayan ve baflka insanlar n güvenli ini de tehdit eden kifli, an nda ailenin yaflad konuttan ç kar l yor ve 10 gün boyunca konuta dönmesi engelleniyor. Bu 10 günlük sürede fliddet ma duru Koruma Emri ç kartmak için Medeni Hukuk Mahkemesi'ne baflvurabiliyor. Koruma Emri, fliddet uygulayan kiflinin eve girmesini yasaklayabilece i gibi, ma durla temasa geçmesini ve ma durun iflyerine veya çocu unun anaokuluna gitmesini de engelleyebiliyor. 16 AVUSTURYA MÜDAHALE MERKEZLER fiiddete 24 saat içinde müdahale Avusturya da Koruma Emri nin uygulanmaya bafllamas ndan sonra uzmanlar n, sadece yasal düzenlemelerin yeterli olmad n, fliddet ma durlar n n mevcut yasal korunmadan faydalanabilmeleri için destekleyici önlemlere de ihtiyaç duyuldu unu fark etmeleriyle olufltu. Kad n s na hareketinin öncülü ünde planlanan Müdahale Merkezleri, bugün flu amaçlara hizmet ediyor: Aile içi fliddet ma durlar na destek sa lamak ve konuyla ilgili tüm kurumlar -emniyet güçleri, mahkemeler, savc l k, kad n s naklar ve destek amaçl baflka kurumlar- aras nda iflbirli ini koordine etmek, kolay, elveriflli hale getirmek. Müdahale Merkezleri fliddet ma durlar n n yard m baflvurusunda bulunmas n beklemeden destek teklifi sunuyor. Bu da sadece emniyet güçlerinin iflbirli iyle mümkün oluyor. fiiddet uygulayan bir kiflinin evden ç kar lmas n izleyen 24 saat içinde emniyet güçleri vaka raporunu en yak n Müdahale Merkezi ne gönderiyor, merkez de en h zl flekilde fliddet ma duruyla temas kuruyor.

ANN HAM LTON ngiltere S f r Hoflgörü Hay rseverlik Vakf Yöneticisi Toplum E itimi alan nda lisans diplomas, Yönetim Araflt rmalar ve nsan Ticaretine Müdahaleler konular nda ise uzmanl k sertifikalar olan Ann Hamilton, son 25 y l Glasgow da çal flt, E itim Bakanl nda Toplum E itimi çal flan yd. Daha sonra Bat Avrupa daki en büyük yerel yönetim bölgesi olan Strathclyde Bölge Konseyi nin Kad n Kurulu Baflkan oldu, Kad n Teknoloji Merkezi ile Kad nlar çin fl Kurma ve Destek Servisi ni kurdu. Glasgow Kad n Sa l politikalar n n gelifltirilmesinde rol oynad. Glasgow Kent Meclisi nde eflitlik politikas n n gelifltirilmesi ve kad na karfl fliddet konular nda çal flt. 1995 teki kuruluflundan bu yana S f r Hoflgörü'nün yöneticilerinden. Vak f ad na çeflitli görevler üstlendi; kad n ve çocuklara yönelik fliddet konusunda kamu bilincini yükseltme stratejilerinin tasar m ve uygulanmas nda kurumlara ve halka dan flmanl k yapt. Son dan flmanl k yapt kampanya, Güneydo u Anadolu'daki yerel yetkililer ve kad n örgütlerinin yürüttü ü namus cinayetlerine dair kampanyayd. Arjantin de de aile içi fliddet hakk nda bir bilinç yükseltme kampanyas n n gelifltirilmesine yard mc oldu. ERKEKLER N GÜCÜ KÖTÜYE KULLANMASI SUÇTUR H ÇB R ERKE N BUNA HAKKI YOKTUR 17 "S f r Hoflgörü nün tüm kampanyalar ve giriflimleri, bir dizi yol gösterici prensibe uygun flekilde yap l yor: fiiddetin çeflitli türleri aras nda ba lant kuruyor; sadece suçun faillerini de il, herkesi hedefliyor; ma dur kad nlar n görüntülerini kullanm yor; efsaneleri ortadan kald rmay ve tutumlara karfl ç kmay amaçl yor; stratejinin kilit noktas n n uzun vadeli halk bilinçlendirilmesi oldu unu vurguluyor." lk kampanya Yayg nl k, erkek fliddetinin do as n ve kapsam n gösteren dört posterden olufluyordu. Birbirinden farkl posterlerin her biri, Erkeklerin gücü kötüye kullanmas suçtur slogan yla birbirine ba lan yordu. Bu poster aile içi fliddeti ele al rken, bir yandan da fliddetin sadece yoksul kesimde yafland yolundaki yayg n kabul gören miti sorguluyordu: Kad n, baflar l bir ifladam, sevgi dolu bir baba ve toplumun sayg duyulan bir üyesiyle yafl yor. Adam geçen hafta onu hastanelik etti!

Son olarak da aktar lan farkl mesajlar Hiçbir erke in buna hakk yok gibi güçlü bir ifadeyle birbirine ba lan yordu. Ard ndan Bahaneler kampanyas bafllad ; erkeklerin davran fllar n n sorumlulu undan kaç nmak için öne sürdükleri bahaneler do rudan hedef al nd : Asla bir bahanesi olamaz! Kampanyalar genelde tavsiye ve yard m arayan kad nlarda bir art fla neden oluyordu. Adalet kampanyas, eflitlik ve adalet sa lanamamas yla ilgili bilinç yükseltmeyi amaçl yordu: Patronu onun bo az na b çak dayay p tecavüz etti. Mahkemede, patronunu çekici bulup bulmad n sordular! fiiddet suçlar n n ele al n fl biçimini tümden özetleyen bir ifade de fluydu: Erkekleri koruma tantanas na son! 18 Vak f son zamanlarda dikkatini, bu konular güvenli ve yap s oluflturulmufl bir ortamda tart flma olana sunan bir e itim program yla, gençlerin tutumlar n de ifltirmeye yöneltti. SIFIR HOfiGÖRÜ HAYIRSEVERL K VAKFI (ZERO TOLERANCE CHARITABLE TRUST) Belirledi i 3 P devlet stratejilerine dahil edildi ngiltere de medya arac l yla halk e iterek, kad n ve çocuklara karfl erkek fliddetine do rudan karfl ç kan ilk giriflim. 1995 te kuruldu. Çal flmalar Avrupa Parlamentosu, Avrupa Konseyi ve çiflleri Bakanl taraf ndan "iyi uygulama modeli" olarak kabul edildi. fiiddet konusunu ele al rken entegre bir yaklafl ma duyulan ihtiyac gören vak f, öncü kad n gruplar na dan flarak kad n ve çocuklara karfl fliddet suçlar n n önlenmesi (Prevention), destek hizmetlerinin sa lanmas (Provision) ve uygun yasal koruma hizmetinin oluflturulmas (Protection) olmak üzere üç P belirledi. Bu üç P daha sonra hem skoçya, hem de ngiltere devlet stratejilerine dahil edildi. Vakf n bafll ca amac, kad n ve çocuklara karfl erkek fliddeti konusunu kamuoyuna ve siyasi gündeme tafl mak. Bu amac, bilinç yükseltme ve e itim kampanyalar yla gerçeklefltirdi, politika ve uygulamalar etkileyen öncü araflt rmalar yürüttü.