İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v 1. BÖLÜM Örneklem Genişliğinin Elde edilmesi... 1 1.1. Kitle ve Parametre... 1 1.2. Örneklem ve Tahmin Edici... 2 1.3. Basit Rastgele Örnekleme... 3 1.4. Tabakalı Rastgele Örnekleme... 3 1.5. Merkezi Limit Teoremi (Herşeyin başlangıcı)... 4 1.6. Basit rastgele örnekleme ile ortalama (μ) tahmini için örneklem büyüklüğünün elde edilmesi... 4 1.7. Basit rastgele örnekleme ile oran (P) tahmini için örneklem büyüklüğünün elde edilmesi... 9 1.8. Tabakalı rastgele örnekleme ile ortalama (μ) tahmini için örneklem büyüklüğünün elde edilmesi... 12 1.9. Tabakalı rastgele örnekleme ile oran (P) tahmini için örneklem büyüklüğünün elde edilmesi... 18 2. BÖLÜM SPSS ve STATA Programlarında Değişkenlerin Tanımlanması ve Betimsel İstatistikler... 25 2.1. Değişken... 25 2.2. SPSS programına giriş: Değişkenlerin tanımlanması, veri girişi ve betimsel istatistiklerin elde edilmesi... 26 2.3. SPSS programında frekans tablosu, betimsel istatistikler ve grafikler... 31
x SPSS-STATA Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları 2.4. STATA programına giriş: Değişkenlerin tanımlanması, veri girişi ve betimsel istatistiklerin elde edilmesi... 37 2.5. Sonuçların raporlanması ve yorumlanması... 46 3. BÖLÜM Hipotez Testleri... 51 3.1. Normallik testleri... 51 3.1.1. SPSS programı ile normallik sınaması... 51 3.1.2. Kolmogorov-Simirnov testi... 53 3.1.3. STATA programı ile normallik sınaması... 55 3.1.4. Shapiro-Wilk W testi... 57 3.2. Tek Örneklem t testi (One Sample t Test)... 58 3.2.1. SPSS'de tek örneklem t testi... 58 3.2.2. STATA'da tek örneklem t testi... 60 3.3. Bağımsız iki örneklem t testi (Independent Samples t Test)... 61 3.3.1. SPSS'de bağımsız iki örneklem t testi... 62 3.3.2. STATA'da bağımsız iki örneklem t testi... 65 3.3.3. Bağımsız iki örneklem t testi sonuçlarının raporlanması... 69 3.4. Bağımlı (Eşli) iki örneklem t testi (Paired Samples t Test)... 69 3.4.1. SPSS'de bağımlı iki örneklem t testi... 70 3.4.2. STATA'da bağımlı iki örneklem t testi... 72 3.4.3. Bağımlı iki örneklem t testi sonuçlarının raporlanması... 74 3.5. Tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA)... 75 3.5.1. SPSS'de tek yönlü varyans analizi... 76 3.5.2. STATA'da tek yönlü varyans analizi... 80 3.5.3. Tek yönlü varyans analizi sonuçlarının raporlanması... 81 3.6. Tek yönlü tekrarlı ölçümlü varyans analizi (One-Way Repeated Measures ANOVA)... 82 3.6.1. SPSS'de tek yönlü tekrarlı ölçümlü varyans analizi... 84
İçindekiler xi 3.7. İki yönlü tekrarlı ölçümlü varyans analizi (Two-way Repeated Measures ANOVA)... 90 3.7.1. SPSS'de iki yönlü tekrarlı ölçümlü varyans analizi... 91 3.7.2. Tekrarlı ölçümlü varyans analizi ile elde edilen sonuçların raporlanması... 99 3.8. Tek örneklem oran testi (One Sample Test of Proportion)... 100 3.9. İki örneklem oran testi (Two Sample Test of Proportion)... 102 3.9.1. İki örneklem oran testi sonuçlarının raporlanması... 104 3.10. Korelasyon analizi... 105 3.10.1. STATA programında Pearson korelasyon katsayısının elde edilmesi... 106 3.10.2. SPSS programında Pearson korelasyon katsayısının elde edilmesi... 109 3.10.3. Pearson korelasyon analizi sonuçların raporlanması... 112 4. BÖLÜM Faktör Analizi... 113 4.1. Faktör analizi sonuçlarının raporlanması... 122 5. BÖLÜM Regresyon Analizi... 127 5.1. En Küçük Kareler (EKK) regresyonu (Ordinary Least Square Regression)... 128 5.2. Tanı testleri (Diagnostic Tests)... 135 5.2.1. Çoklu doğrusal bağlantı (Multicollinearity)... 135 5.2.2. Değişen varyans (Heteroskedasticity)... 138 5.2.3. Doğrusallık (Linearity)... 142 5.2.4. Uç (outliers), aykırı (leverage) ve etkin (influence) değerler... 143 5.2.5. Model Spesifikasyonu (Model Specification)... 152
xii SPSS-STATA Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları 5.2.6. Normallik (Normality)... 155 5.2.7. EKK regresyon sonuçlarının raporlanması... 162 5.3. Gölge Değişkenli En Küçük Kareler regresyonu... 163 5.3.1. İki düzeyli tek nitel bağımsız değişkenli EKK Regresyonu (Bağımsız iki örneklem t testi)... 164 5.3.2. İkiden çok düzeyi olan tek bağımsız nitel değişkenli EKK Regresyonu (Tek yönlü ANOVA)... 166 5.3.3.İki ya da daha çok nitel bağımsız değişkenli EKK regresyonu (İki yönlü ANOVA)... 168 5.3.4. Nitel ve sürekli değişkenlerin birlikte bağımsız değişken oldukları EKK regresyonu (ANCOVA modeli)... 169 5.3.5. Birden çok bağımlı değişkenin olduğu EKK regresyonu (MANOVA)... 171 5.4. Logit ve Probit regresyon modelleri... 180 5.4.1. Logit ya da Probit model tahminlerinin raporlanması... 190 5.5. Multinomial Logit regresyonu... 192 5.5.1. Multinomial logit tahmini sonuçlarının raporlanması... 207 5.6. Sıralı logit ve genelleştirilmiş sıralı logit modelleri (Ordered Logit and Generalized Ordered Logit Models)... 208 5.6.1. Sıralı Logit regresyonu... 208 5.6.1.1. Sıralı logit modelinde varsayımların testi... 214 5.6.1.2. Sıralı Logit modelinde odds oranlarının tahmini... 221 5.6.1.3. Sıralı Logit modelinde olasılıkların (margins) tahmini ve marjinal etkiler... 222 5.6.2. Genelleştirilmiş sıralı logit modeli... 227 5.6.2.1. Genelleştirilmiş sıralı logit modelinde odds oranlarının tahmini... 234 5.6.2.2. Genelleştirilmiş sıralı logit modelinde marjinal etkilerin tahmini... 236 5.6.3. Sıralı logit tahmin sonuçlarının raporlanması... 237 5.7. Tam sayılı regresyon (Count Data Models)... 240 5.7.1. Poisson regresyonu (Poisson Models)... 240 5.7.2. Negatif binom regresyonu (Negative Binomial models)... 249
İçindekiler xiii 5.7.3. Eşik regresyon (Hurdle models)... 256 5.7.4. Sonlu karışık regresyon (Finite-Mixture Models)... 261 5.7.4.1. Poisson-Poisson karışık modeli... 261 5.7.4.2. Negatif binom-negatif binom karışık modeli... 265 5.7.5. Sıfır enflasyonlu regresyon (Zero-Inflated Models)... 269 5.7.5.1. Sıfır enflasyonlu poisson modeli... 269 5.7.5.2. Sıfır enflasyonlu negatif binom modeli... 271 5.7.6. Tam sayılı regresyon için birkaç ipucu... 278 5.7.7. Tam sayılı regresyon tahmini ile elde edilen sonuçların raporlanması... 279 6. BÖLÜM Parametrik Olmayan Testler... 281 6.1. Tek örneklem Wilxocon işaret sıra sayıları testi (One sample Wilxocon signed rank test)... 281 6.2. Mann-Whitney U testi... 283 6.2.1. SPSS ile Mann-Whitney U testi... 284 6.2.2. STATA ile Mann-Whitney U testi... 285 6.2.3. Mann-Whitney U testi sonuçlarının raporlanması... 286 6.3. Wilcoxon işaret sıra sayıları testi (Wilcoxon signed-rank test)... 286 6.3.1. SPSS'de Wilcoxon işaret sıra sayıları testi... 287 6.3.2. STATA'da Wilcoxon işaret sıra sayıları testi... 289 6.3.3. İşaret testi (Sign Test)... 290 6.3.4. Wilcoxon işaret sıra sayıları test sonuçlarının raporlanması... 293 6.4. Kruskal-Wallis testi... 293 6.4.1. SPSS'de Kruskal-Wallis testi... 294 6.4.2. STATA'da Kruskal-Wallis testi... 295 6.4.3. Kruskal-Wallis testi ile elde edilen sonuçların raporlanması... 296 6.5. Friedman testi... 297 6.5.1. SPSS programı ile Friedman testi... 298
xiv SPSS-STATA Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları 6.5.2. Friedman testi sonuçlarının raporlanması... 299 6.6. Ki-Kare bağımsızlık testi (Chi-Square Test)... 300 6.6.1. SPSS programı ile Ki-kare bağımsızlık testi... 300 6.6.2. STATA programı ile Ki-kare bağımsızlık testi... 305 6.6.3. Ki-kare bağımsızlık testi sonuçlarının raporlanması... 307 6.7. Spearman korelasyon katsayısı... 308 6.7.1. STATA programında Spearman korelasyon katsayısının elde edilmesi... 308 6.7.2. SPSS programında Spearman korelasyon katsayısının elde edilmesi... 309 6.7.3. Spearman korelasyon analizi sonuçlarının raporlanması... 311 Ekler... 313 Kaynaklar... 319