AÇIKLAMA 2012-2015 Araştırmacı: Yok Konuşmacı: Yok Danışman: Yok
CEZAEVİ NÜFUSUNDA İNTİHAR DAVRANIŞI ve MÜDAHALE İLKELERİ Dr.B.Rahşan ERİM Balıkesir Devlet Hastanesi 2
AÇIKLAMA 2012-2015 Araştırmacı: Yok Konuşmacı: Yok Danışman: Yok
Sunum Akışı Suç ve Ceza Kavramı Dönüşümü Tarihsel Süreç Cezaevi Nüfusu Risk Belirlenmesi Kendine Zarar Verme Davranışı Cezaevi Koşullarında Psikiyatrik Muayene Müdahale İlkeleri 4
Suç ve Ceza Suç ve ceza kavramındaki değişim İktidar erkinin gösterişli bir seyirlik haline getirdiği işkence odaklı ceza uygulamalarından sonra XVI. Yüzyıldan itibaren hapishane-cezaevlerine evrilme. Foucault Hapishanelerin Doğuşu - Gözetleme ve hürriyeti kısıtlama!!! 5
Ülkemizdeki Süreç Tanzimat dönemiyle birlikte zindandan hapishaneye dönüşüm süreci başlamıştır. 1831 yılında Sultan Abdülhamit tarafından Sultan Ahmet te Hapishane-i Umumi adıyla modern anlamda ilk hapishane açılmıştır. 188o den 1941 e dek yürürlükte kalan ilk nizamname ile düzenleme yapılmıştır. 6
Bugünkü Yapı Bugün hala ülkemizde açık, kapalı, yarı açık olmak üzere 3 ana grupta toplanabilen, kadın, çocuk, yüksek güvenlikli(f tipi) gibi ya da binanın biçimine göre A, B, C, D, E, F, L,T gibi çeşitli alt sınıflarda 560 kadar cezaevi bulunmaktadır. 7
8
9
10
11
Paradoks Cezaevlerinde çalıştığımız kitle genellikle hem çok sayıda travmadan geçmiş, hem de çok sayıda travmanın sebebi olan kişilerden oluşur. 12
Cezaevi Nüfusu Cezaevleri genelde genç erkekler, ruh sağlığı bozuk kişiler, toplumdan izole ve sosyal olarak dışlanmış bulunanlar, madde kullanıcıları veya önceden intihar girişiminde bulunan kimseler gibi zaten risk altında bulunan grupların toplandığı yerlerdir. 13
Psikiyatri Acil Cezaevlerinde en sık karşılaşılan ölüm sebebi ve psikiyatrik acil intihar davranışıdır. 14
İntihar oranında 11-14 katına dek artış!!! Ası nın gözaltında ve cezaevlerinde meydana gelen intihar olaylarında en sık rastlanan yöntem olduğu vurgulanmaktadır. 15
Major depresyonun, intihara sebep olan psikiyatrik bozukluklar arasında en sık görülen hastalık olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca cezaevlerinde intihar eden kişilerin %50 sinin geçmişinde de bir intihar davranışı olduğu bildirilmiştir. Geçmiş öyküye dikkat!!! 16
İntihar Risk Profili-DSÖ Profil 1: Bu grupta genç, erkek, bekar, uyuşturucuyla ilgili suçları olanlar, ilk kez tutuklananlar riskli grup olarak tanımlanmıştır. 17
Alkol ya da uyuşturucu etkisinde olanların ve sıklıkla tutuklama sonrası ilk 24 saat içinde özellikle de ilk saatlerde ve mahkemeye çıkışa yakın ceza beklentisiyle gerçekleşen iki özel zamanda artan intihar davranışlarına dikkat çekilmektedir. 18
Profil 2: İlk gruba göre daha yaşlı, daha uzun cezaevi yaşantısı olan ve şiddet içerikli suçlardan hüküm giyen kişiler bu profilde yer alır. 19
Daha çok cezaevi içindeki problemler; yönetimle ve diğer mahkumlarla çatışma ön plana çıkarken, temyiz veya şartlı salıverilme gibi hakların kaybedildiğinin öğrenildiği zamanlar da risk olarak tanımlanır. 20
21
Riskli Gruplar Erkek cinsiyet 20yaş altı, 35-45 yaş aralığı ve 55 yaş üstü olmak Bekar olmak Cinsel Suçlular Ağır şiddet suçluları Riskli Dönemler Cezaevine ilk girilen dönem Hükmün açıklanma dönemi Temyiz Hak kayıpları dönemi Cezaevi yönetimi ile çatışma olan dönemler Cezaevi dışından travmatik yaşam olaylarının varlığının öğrenildiği dönemler Riskli Öykü Daha önce intihar davranışı olması Tekrarlayan kendine zarar verme davranışı Depresyon başta olmak üzere psikiyatrik bozukluk öyküsü Cezaevi öncesi alkol-madde kullanımı Fiziki düşkünlüğe neden olan kronik hastalıklardan muzdarip olmak Çocukluk çağı travması olması (cinsel, fiziksel) Riskli Koşullar Tek kişilik hücrede kalma Askeri Cezaevinde kalma Ergenlerin diğer yaş gruplarıyla beraber kaldığı cezaevleri 22
Kendine Zarar Verme Davranışı Vücudun belirli bölümlerine zarar verme, tekrarlayıcı olması, bilinçli olmaması, ölümcül olmaması, yaşamı tehdit etmemesi, ortama uyamamanın ve tahammülsüzlüğe karşın kendine yardım etme gibi özellikler öne çıkmaktadır. 23
Yüksek Riskli Gruplar Yüksek ölümcül davranışlar en sık 20 yaşın altındaki genç erkeklerde görülür. Bu sebeple genç erkeklerde kendine zarar verme davranışı intihar için açık bir risk faktörüdür. Tipik olarak öncesinde kesilerin olduğu kendine zarar verme davranışını takip eden asıyla bir intihar girişimi gözlemlenir. 24
İntihar Öncülü Bu noktada kendine zarar verme davranışını özellikle de tekrarlayıcı olduğunda bir intihar öncülü olarak ele alıp tedavi etmek konusundaki ön yargılara değinmek gerekir. Her kendine zarar verme davranışı intihara giden yolda bir adım olarak ele alınmalıdır. 25
Cezaevinde Psikiyatrik Muayene Koşulları Güvenlik Kolluk Görevlilerinin Sorumluluğundadı r. Güvenlik sağlanmış Güvenlik sağlanamamış Mahremiyet sağlanmış Mahremiyet sağlanamamış Muayene yapılamaz Sağlık görevlisi odaya davet edilmiş. Hasta +Hekim muayene tamamlanır. Tehlikelilik sebebiyle odaya kolluk görevlileri davet edilmiş. Cezaevi yönetimi tarafından tutuklu/hükümlünün tek başına muayene edilmesine yasal veya idari gerekçelerle izin verilmemiş. Kişinin onayı alınarak ya da kişinin istemiyle davet edildiğinden görüşme sürdürülür. Hekimin güvenlik isteme gerekçeleri, odada bulunan görevlilerin kimlik bilgileri ve görüşme mahremiyetini bozan sınırlılıklar tutanak haline getirilir ve yönetime verilir. Kolluk görevlileri eşliğinde onları mümkün olduğunca duyamayacakları mesafede tutarak muayene tamamlanır. Odada bulunan görevlilerin kimlik bilgileri ve görüşme mahremiyetini bozan sınırlılıklar tutanak haline getirilir ve yönetime verilir. Kolluk görevlileri eşliğinde onları mümkün olduğunca duyamayacakları mesafede tutarak muayene tamamlanır. 26
İntihar Sonrası Müdahale İlkeleri Öncelikle tıbbi tedavi tamamlanmalıdır. Motivasyon ve tekrarlama riskine göre karar verilir. Yatış Ayaktan tedavi Tutuklu/Hükümlü yatağı yok Tutuklu/hükümlü yatağı var Hasta-hekim işbirliğiyle tedavi planlanır. Randevu alınarak sevk yapılır. Yatış yapılır. Görüşme tarihleri kişiye bildirilir. Randevu ileri tarihe verilmiş. Randevu aynı güne verilmişse sevki sağlanır. Cezaevindeki tedavinin devamına dair yazılı öneriler verilir. Randevu tarihine dek cezaevi revirine yollanır. Cezaevi hekimi bilgilendirilerek tedaviye dair yazılı plan hazırlanır. Mahkum koğuşunda randevu tarihi beklenir. Sık vizitle gözlem ve tedavi sürdürülür. Cezaevi sosyal servisi tedaviye katılarak intiharı önleyecek destek planı hazırlanması sağlanır. Süreç uzayacaksa psikiyatristin cezaevinde viziti planlanır. 27
Ahmet Bey OLGU I 23 yaşında, İO mezunu, Cezaevine gireli 2 ay olmuş, hükmü kesinleşmemiş. Suçu: Gasp 28
Daha önce çok sayıda kendine zarar verme davranışları ve intihar girişimleri mevcut. CE öncesi madde kullanım öyküsü var. Cezaevi yönetimiyle sorunları olduğunu söylüyor. 29
15 kadar gabapentin almış, Yoğun bakımda 48 saat kaldıktan sonra, hayati tehlikesi kalkmış, psikiyatri konsültasyonu istenmiş. Kişi istekleri yerine gelmezse tekrar intihar edeceğini söylüyor. 30
Öneriler Mahkum koğuşunda gözlem 4 saat arayla vizit-dışarıya çıkış izni yok. Tekrarlayan görüşmelerde cezaevi ile arabulucu rolümüzün olmadığının kavratılması. İntihar motivasyonu üzerinden empati yapıldığını hissettiren bir görüşme-tıbbi yardım odaklı Yatış kararını birlikte gözden geçirme 31
Karar CE dönüş ise CE hekimiyle işbirliği Tedavi planı Gerekirse revirde gözlem!! 32
OLGU II Ayşe Hanım 19 yaşında, oo mezunu. CE yaşantısı yok. Geçmişte madde kullanımı ve kendine zarar verme davranışı var, intihar girişimi yok. Suç: Cinayete teşebbüs. Asıyla suicid girişimi 33
Öneriler Randevuyla Yatış Randevu alınamamışsa mahkum koğuşunda 24 saate kadar müşahade Yatış sonrası sık vizit Neden??? 34
Son Söz İyi tıbbi uygulamalar adına ülke olarak daha çok yolumuz olduğunu görerek cezaevleri gibi ötelenmenin yoğun olduğu kurumlar için daha çok farkındalık içerisinde olmamız gerektiği gerçeği unutulmamalıdır. 35
36