Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ

Serüveni 3.ÜNİTE:KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ

FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM FİZİKSEL DEĞİŞİM Beş duyu organımızla algıladığımız fiziksel özelliklerdeki (yoğunluk, renk, çözünürlük, iletkenlik, sertlik, erime ve kaynama nok.) değişmelerdir. KİMYASAL DEĞİŞİM kimyasal özelliklerdeki (yanıcılık, aktiflik, asallık, asitlik) değişimlerdir. Maddenin iç yapısında gerçekleşir. Geri dönüşüm yoktur Hal değişimi olayları (camın buğulanması) Kırılma, yırtılma Çözünme olayları (şekerin suda çözünmesi) Mumun Erimesi Gökkuşağı oluşumu, O 2 gazının suda çözünmesi Ampulün yanması (ampulü elektriği iletmesi) Yazın elektrik tellerinin sarkması Yağlı boyanın tinerle inceltilmesi Betonun donması Demirin paslanması (yanma olayları), mumun yanması Gümüşün kararması (yaprağın sararması) Fotosentez- solunum mayalama (sütten yoğurt- peynir eldesi) CO2 SO2 gazlarının suda çözünmesi

NO2 Metallerin asitte çözünmesi Tuzlu suyun elektriği iletmesi Çürüme, bayatlama küflenme Çaya limon katılması Polimerleşme Mumun Yanması Kumdan cam yapılması TEPKİME DENKLEMLERİ TEPKİME DENKLEMLERİ x+y z+t Reaktif Kimyasal tepkimelerde; Reaktan Toplam Kütle Atom cinsi ve sayısı Çekirdek yapısı HER ZAMAN KORUNUR. Ps, ns, es Toplam yük

Kimyasal tepkimelerde maddenin halleri (fiziksel durumları) k (katı), s (sıvı), g (gaz) gibi simgelerle gösterilir. KİMYASAL TEPKİMELERİ DENKLEŞTİRME C 3 H 8 + O 2 CO 2 + H 2 O H 3 PO 4 + CaO Ca 3 (PO 4 ) 2 + H 2 O Al + H 2 SO 4 Al 2 (SO 4 ) 3 + H 2 EKZOTERMİK TEPKİMELER Dışarıya ısı veren tepkimelerdir. Ürün kısmına ısı yazılır. CH 4(g) + 2O 2(g) CO 4(g) + 2H 2 O (g) + ısı Na + H 2 O NaOH + ½ H 2(g) + ısı ENDOTERMİK TEPKİMELER Dışarıdan ısı alınarak gerçekleşen tepkimelerdir. Girenler kısmına yazılır. 2NO + O 2 + ısı 2NO 2(g) ASALLIK Kimyasal tepkimeler vermemesidir. Altın HCI,suya asaldır. CO2; O2 li ortamda yanmaması asaldır. Yangın söndürücü olarak kullanılır YANMA TEPKİMELERİ. TEPKİME TÜRLERİ ÇÖZÜNME-ÇÖKELME TEPKİLEMELERİ ASİT-BAZ TEPKİMELERİ

1- YANMA TEPKİMELERİ a) Metallerin Yanması 4Fe (k) + 3O 2 2Fe 2 O 3(k) (yavaş paslanma) 2Na (k) + 1/2 O 2 Na 2 O+ısı metal oksit (Bazik oksit) Bazik oksit: Asit su tepkime verir. Bazla tepkime vermez. b) Ametallerin Yanması C (k) + O 2 CO 2 +ısı asidik oksit Asidik oksit (SO 2, NO 2, SO 3 )= Baz su N 2(g) + O 2(g) tepkime verir. Asitle tepkime vermez. tepkime yok N 2(g) + O 2(g) 2NO NO CO Nötr Oksit Asit Baz Su Tepkime vermez. Yanma tepkimesi verir. CO 2 : C atomu; SO 3 : S atomu; N 2 O 5 : N atomu en yükseltgenme basamağına sahip olduğundan tepkimeye girmezler (asaldır). CO 2 + O 2(g) Tepkime yok N 2 O 5 + O 2(g) Tepkime yok c) Organik maddelerin yanması sonucunda CO 2 ve H 2 O oluşturur (Ekzotermik). CH 4 + 2O 2(g) CO 2(g) + 2H 2 O Yanma tepkimeleri= yükseltgenme indirgenme

Yanma olayının gerçekleşmesi için; Yanıcı madde Yakıcı madde Tutuşma sıcaklığı Bir maddenin yangın söndürücü olması için; Yanıcı-yakıcı olmamalıdır. Yoğunluğu havanın yoğunluğundan büyük olmalıdır. CO2 2- ÇÖZÜME-ÇÖKELTME TEPKİMELERİ Suda çok iyi çözünebilen tuzlar; 1A grubu (Li, Na, K) tuzları; LiCl, Na 2 CO 3, K 2 SO 4.. (nitrat) iyonu içeren tuzlar; Pb(NO 3 ) 2, AgNO 3.. (Amonyum) iyonu içeren tuzlar; NH 4 CI, NH 4 Br.. AgNO 3 (suda) + KCI (suda) (k) +.(suda) Net iyon denklemi Seyirci iyonlar: Ba(NO 3 ) 2 (suda) + Na 2 SO 4 (suda) (k)+.?... (suda) Net iyon denklemi Seyirci iyonlar:

Çökelme tepkimelerine örnek; Pamukkale travertenleri Mağaralardaki sarkıt-dikitler Böbrek taşı (insan kanı (Ca +2 iyonu)+ıspanak okzalik asit CaC 2 O 4 (Kalsiyum Okzalat)) Salyongoz kabuğu 3) ASİT-BAZ TEPKİMELERİ (NÖTRALLEŞME) ASİTLER Tatları ekşidir. Sulu çözeltilerinde ortama H + iyonu verir. H + iyon sayısı > OH - iyon sayısı İNDİKATÖR Mavi turnusal kırmızı HCI (s) iletmez Fenolftalein renksiz Metil oranj kırmızı HCI (suda) iletir Cildi tahrişe sebep olurlar. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. BAZLAR Tatları acıdır. Ele kayganlık hissi verirler. Sulu çözeltileri ortama OH - iyonu verirler. Kırmızı turnusal mavi Fenolftalein pembe Metil Oranj sarı Susuz baz NH3 Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. ph <7 çözelti asidiktir. ph>7 çözeltileri baziktir. ph=7 ise çözelti nötrdür.

NÖTRALLEŞME TEPKİMELERİ ASİT + BAZ TUZ + SU + ISI HCI(suda) + NaOH(suda) NaCI(suda) + H 2 O(s) + ISI H 2 SO 4 (suda) + Mg(OH) 2 (suda) MgSO 4 + H 2 O(s) + ISI Nötrleşme tepkimelerinde mutlaka su açığa çıkmalıdır. NH 3 + HCI NH 4 CI (asit-baz tepkimesidir) Nötrleşme tepkimeleri; Yer değiştirme-ekzotermik tepkimelerdir. BAL ARISI Salgısı asidik AMONYAK acıyı dindirir. EŞEK ARISI SİRKE acıyı dindirir. Salgısı bazik Nötrleşme tepkimelerinde NET İYON DENKLEMİ H 2 O ya göre yazılır. HNO 3 (suda) + KOH(suda) KNO 3 (suda)+ H 2 O (s) Net iyon denklemi; H + (suda) + OH - (suda) H 2 O(s) Seyirci iyonlar ; K +,

EK BİLGİ: ANALİZ TEPKİMELERİ:Bir bileşiğin kendisini oluşturan daha basit maddelere ayrışmasıdır.(ayrişma) Örnek: KClO 3 (k) SENTEZ TEPKİMELERİ:İki ya da daha basit yapıdaki maddelerin daha karmaşık yapıda maddeleri oluşturmasıdır.(birleşme) REDOKS TEPKİMELERİ:Yükseltgenme ve indirgenme Yükseltgenme Nedir? İndirgenme Nedir?