Ostim Mesleki Eğitim Merkezi TR-51-12-2012-R3 MESLEKİ EĞİTİM İŞSİZLİĞE ÇÖZÜM OLABİLİR Mİ? "Bu proje T.C. Başbakanlık DPT AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı (http://www.ua.gov.tr) Gençlik Programı kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
İçindekiler Tablosu 1 1. GİRİŞ... 2 2. Proje Tanıtım...3 a. Özet... 3 b. Amaçlar.3 c. Hedefler 3 d. Projenin etki alanı 4 e. Proje paydaşları...5 3. Proje hedeflerini gerçekleştirme rotası... 5 4. Hedeflerin yol ayrıntıları... 6 a. Web sayfası... 6 b. Yerel düzeyde bilgilendirme toplantıları.7-8 c. Ulusal düzeyde toplantı 9 5. Ulusal düzeyde toplantı raporu...10-28 6. İYEP-İşe Yerleştirme Platformu...29-32 7. İYEM-İşe Yerleştirme Merkezi...33 8. Anket Raporları...34 a. Öğretmen anket raporu.35-46 b. Öğrenci anket raporu...47-56 c. İşveren anket raporları.57-67
GİRİŞ 2 Ülkelerdeki istihdam yapısı ve işsizliğin boyutu, ülkedeki ekonomik gelişme ve sosyal kalkınma düzeyinin önemli bir göstergesidir. Yirmi birinci yüzyılın başlarında çoğu ülkede var olan yüksek işsizlik oranları, ciddi olarak ekonomik ve sosyal sorun olmaya devam etmektedir. Her şeyden önce, genç ve dinamik bir nüfus yapısına sahip Türkiye de işsizlik sorunu sadece bir açık işsizlikten ibaret değildir. Eğitimli genç nüfustaki yüksek işsizlik oranları bu nüfus grubunun işgücüne katılımının önündeki engellere ya da aldıkları eğitim sonucu kazandıkları nitelikler ile işgücü piyasasının talep ettiği nitelikler arasında bir uyumsuzluk olduğuna işaret etmektedir. Ülkemiz genç nüfusunun mesleki eğitim ile istihdam oranının artması sağlanabileceği de dile getirilmiş doğrular arasındadır. Yine işletmelerin ihtiyacı olan mesleki eğitim almış gençlerin istihdam edildiği zaman gereken niteliklere sahip olunmadığı için sorunlar yaşandığı da belirtilmektedir. Bu noktada, sanayi ve işletmelerin ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanması gereken eğitim programları ile eğitim gören gençlerin daha kolay istihdam edilecekleri gerçeği önemlidir. Bu kitapçık; Mesleki Eğitimin geliştirilmesine katkı sunmak amacıyla Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı tarafından desteklenen ve Ostim Mesleki Eğitim Merkezi tarafından çalışmaları yürütülen Mesleki Eğitim İşsizliğe Çözüm Olabilir mi? isimli gençlik projesinden elde edilen sonuçları içermektedir. OMEM Proje Ekibi
Proje Tanıtım 3 ÖZET Lizbon stratejisine göre daha güçlü bir ekonomiye ulaşmada mesleki eğitimi geliştirmek için ulusal stratejiler belirlenmesi gerekmektedir. Bu karar kapsamında ulusal hayat boyu öğrenme stratejileri, (2010-2013) mesleki eğitimde yaygın eğitimi teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu sorunun bilinciyle projemiz ulusal düzeyde; gençlerin, KOBİ lerin, Politika yapıcıların, İşverenlerin, öğretmen ve idarecilerin katılımıyla sorunlara çözüm yolları bulmayı amaçlamaktadır. AMAÇLAR Gençlerin genel olarak aktif vatandaşlıklarını ve özel olarak Avrupa vatandaşlıklarını teşvik etmek, Özellikle Avrupa Birliği'nde sosyal uyumu güçlendirmek amacıyla gençler arasında dayanışmayı geliştirme ve hoşgörüyü teşvik etmek, Gençlerin katılımı ile kendi eğitim ve gelecekleri hakkında karar süreçlerine dahil olmalarını sağlamak, Eğitimine devam edememiş gençlerin çıraklık ve mesleki eğitime dahil olmalarını sağlayarak gençleri girişimciliğe teşvik etmektir. HEDEFLER Proje özellikle ülkemizde mesleki eğitimde karşı karşıya kalınan problemlere çözüm üretilmesi için politika yapıcılarla gençleri bir araya getirmek, Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi kapsamında ülkemizde mesleki eğitimle ilgili hedeflerin gerçekleştirilmesine katkı sağlayarak gençlerin kendi gelecekleri konusunda beklenti ve vizyonlarını ortaya koymalarını sağlamaktır.
Gençlerin mesleki eğitime yönlenme aşamasında kişisel becerilerinin farkına varma ve kendini tanıma süreçleri konusunda beceri geliştirmelerini sağlamak, Kendini geliştirme, istihdam edilebilme, iş piyasası, hayat boyu öğrenme fırsatları gibi konularda bilgi edinmelerini ve kendi geleceği ve alacağı eğitimin içeriği konusunda düşüncelerini etkili olarak dile getirme ve politika yapıcılarla karar süreçlerini geliştirme konusunda beceri kazanmalarını sağlamaktır. 4 PROJENİN ETKİ ALANI Proje çalışmaları yerel düzeyde; Yenimahalle, Gölbaşı, Şereflikoçhisar, Haymana, Beypazarı nda Mesleki eğitim veren kurumların öğretmen ve öğrencilerine proje faaliyetleri kapsamında Kızılcahamam da 03-07 HAZİRAN 2013 tarihleri arasında, Ulusal düzeyde; İstanbul, İzmir, Adıyaman, Trabzon, Antalya, Mardin den çalıştaya katılan öğretmen ve öğrenciler dahil olmak üzere İkiyüzelli (250) öğretmene, Sektörel düzeyde ise; Ostim Organize Sanayii bölgesinde faaliyet gösteren beşyüz (500) işverene ulaşılmıştır.
PROJE PAYDAŞLARI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ve Mesleki Eğitim veren Yaygın Eğitim Merkezleri İŞ-KUR İl müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlüğü, KOSGEB, OSİAD ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Uzmanları, 5 PROJE HEDFLERİNİ GERÇEKLEŞTİRME ROTASI Web sitesi İYEM Anket çalışması Proje sonuç kitapçığı İYEP Ulusal toplantı
HEDEFLERİN YOL AYRINTILARI 6 Web sayfası: Projenin görünürlüğünü sağlamak, İYEP e(işe Yerleştirme Platformu)işlerlik kazandırmak ve proje kapsamında yapılan tüm faaliyetleri yaygınlaştırarak site ziyaretçilerinde farkındalık sağlamak amacıyla web sitesi kurulmuştur.
Yerel düzeyde bilgilendirme toplantıları: Yerel düzeyde Ankara nın ilçelerinden olan; Yenimahalle, Gölbaşı, Şereflikoçhisar, Haymana ve Beypazarı nda yapılan bilgilendirme toplantılarında projenin tanıtımı yapılarak mesleki eğitimin önemi, istihdamda karşılaşılan sorunlar, nitelikli insan gücü konularında proje ekibi tarafından bilgilendirme yapıldı. Proje paydaşlarından olan İŞ-KUR il müdürlüğü iş ve meslek danışmanları tarafından katılımcılara İŞ-KUR un genel hizmetleri, işe başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bilgilendirme yapıldı. 7 Proje açılış toplantısında Ostim Mesleki Eğitim Merkezi Müdürü Celalettin ERBAY projenin tanıtımını yaparak mesleki eğitimin önemi istihdama etkisini vurguladı.
8 Bilgilendirme toplantılarının ardından mesleki eğitim kurumları öğretmen ve öğrencilerine mesleki eğitim ve istihdam ile ilgili görüş ve önerilerini almak amacıyla anket uygulandı.
Ulusal düzeyde toplantı: 03-07 HAZİRAN 2013 tarihleri arasında Kızılcahamam da yapılan toplantıya İstanbul, 9 İzmir, Adıyaman, Trabzon, Antalya, Mardin den gelen 18-30 yaş arası 30 öğrencinin katılımıyla, Mesleki eğitim merkezi ve İŞ-KUR işbirliği ile gerçekleştirilmiştir. İŞ-KUR İş ve meslek danışmanlığı Mesleki eğitim ve istihdam ikilisi
Ulusal Düzeyde Toplantı Raporu 10 Kızılcahamam 03-07 HAZİRAN 2013 Hazırlıklara Başlarken (02/06/2013) Projemiz çalıştay faaliyeti 03-07 Haziran 2013 tarihleri arasında Kızılcahamam da gerçekleştirildiğinden dolayı, katılımcı illerden İstanbul, Trabzon, Ankara ve Adıyaman bir gün öncesinden konuğumuz olmuşlardır. Katılımcılar 02 Haziran Pazar günü çeşitli saatlerde Ankara ya ulaştıklarından itibaren, önce proje sahibi okul Ostim Mesleki Eğitim Merkezinde toplanarak misafir edilmişler, gruplar toplandıktan sonra aynı gün Kızılcahamam Akasya Termal Otele yerleşmeleri sağlanmıştır. Öğrencilerin konaklama yeri ve diğer katılımcı ve proje ekibiyle oryantasyonu sağlandıktan sonra, çalıştay alanı olarak seçilen salon hep birlikte ertesi gün yapılacak olan çalışma için hazırlanmıştır.
11 ÇALIŞTAYIMIZ BAŞLADI! Çalıştay; Ostim Mesleki Eğitim Merkezi Müdür yardımcısı Zeynep KILIÇ; katılımcılara ve açılış için hazır bulunan diğer konuklara hitaben yaptığı konuşma ve katılımcıların çalıştaydan genel beklentilerini belirtmesiyle başlamıştır. Genel olarak beklentiler; Kendilerini ifade edebilme ve konuşabilme, Mesleklerine ait temel sorunları dile getirilebilme, Çalıştay sonrası alınacak kararlarda söz alabilme, Her yaş ve meslek grubuna aynı oranda söz hakkı verilmesi, Çalıştay süresince yapılacak etkinlerde herkesin yer alması, Gruplar arası çeşitli etkinlikler düzenlenmesi vb.
ÇALIŞTAY FAALİYET PROGRAMI 1. GÜN( 03.06.2013) 12 09.00-09.30 Açılış Konuşması (Zeynep KILIÇ) 09.30-10.30 Grupların Tanıtılması-Tanışma 10.30-11.00 Kahve Arası 11.00-12.00 Proje Tanıtım Sunusu (Zeynep KILIÇ) 12.00-13.00 Çalışma Gruplarının Oluşturulması 13.00-15.00 Yemek- Serbest Zaman 15.00-17.30 Grup Sunumları (Meslekler Tanıtımı) 2. GÜN( 04.06.2013) 09.00-10.30 Türkiye de Mesleki Eğitim (Celalettin ERBAY) 10.30-11.00 Kahve Arası 11.00-13.00 Mesleki Eğitimde Sorunlar (Grup Sunumları) 13.00-15.00 Yemek- Serbest Zaman 15.00-17.30 Mesleki Eğitimde Sorunlara Çözüm Önerileri (Grup Sunumları) 3. GÜN (05.06.2013) 09.00-10.30 İş Arama Becerileri ve İŞ-KUR Hizmetleri (Furkan CURA) 10.30-11.00 Kahve Arası 11.00-12.00 Etkili İş Görüşme Teknikleri ve Özgeçmiş Hazırlama(Yücel BAKAR) 12.00-13.00 Özgeçmiş Hazırlama Uygulaması 13.00-15.00 Yemek- Serbest Zaman 15.00-18.00 Grup Sunumları (İş Arama Becerileri-Skeçler) 4. GÜN (06.06.2013) 09.00-10.30 Girişimcilik-KOSGEB Destekleri(Mehmet TEZCAN) 10.30-11.00 Kahve Arası 11.00-13.00 Mesleki Eğitimde Neden Yaygın Eğitim? Sunum: Zeynep KILIÇ 13.00-15.00 Yemek- Serbest Zaman 15.00-16.00 İşe Yerleştirme Platformu (İYEP) Engin ALKAN 16.00-17.30 Günümüzde Kaybolan Meslekler Belgesel: İçimizden Biri İlyas SARIMEN (Telkari Ustası) 5. GÜN (07.06.2013) 09.00-12.00 Panel (İşveren Gözüyle Mesleki Eğitim) Panelistler: Fatma ÇOBAN (Matmazel Çanta) Derya ERGÜL (İşkur Ostim Şube Müdürü) Zeynep KILIÇ (Müdür Yardımcısı) 12.00-13.30 Yemek- Serbest Zaman 13.30-16.00 Kapanış Konuşması ve belge töreni
ÇALIŞMA GRUPLARININ OLUŞTURULMASI 13 Katılımcıların gün içerisindeki faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere tüm öğrenciler 3 gruba ayrılmıştır. 10 ar kişilik oluşturulan gruplar kız-erkek, farklı meslek grupları ve farklı illerden olmalarına dikkat edilmiştir. Her gruba liderlik etmek üzere kolaylaştırıcılar atanmış ve birlikte çalışmaları sağlanmıştır. 1. Grup sorumlusu Zeynep KILIÇ, 2. Grup sorumlusu Furkan CURA ve 3. Grup sorumlusu Yücel BAKAR olarak belirlenmiştir. Gruplar oluşturulduktan sonra kendilerine 15.00 a kadar süre verilerek, her grubun bir sözcü seçilmeleri istenmiş ve Kendi Gözünüzle Mesleğiniz başlığı adı altında sunum yapmaları istenmiştir. Katılımcıların mesleklerini seçme nedenleri, mesleklerine uygunluk ve ilgili kriterleri taşıyıp taşımadıkları, meslek seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar, mesleklerindeki yeterlik seviyelerini kavrama düzeyi, çalışma ve iş bulma koşulları vb. konularda her bireyin 5 dakikayı geçmeyecek şekilde istedikleri materyal ve gösteri yöntemini kullanarak ifade etmeleri bildirilmiştir. Çalışmanın temel amacı şunlardır; Meslek seçiminde en önemli faktörler nelerdir? Gençler çalıştıkları alanda kendilerini ne kadar yeterli görüyor? Gençler mesleklerini seçerken nasıl bir yol izledirler, kimlerden ya da nelerden etkilendiler? Mesleki becerilerini Türkiye ve Avrupa koşullarında ne kadar yeterli buluyorlar? Mesleki yeterlikleri neler? Gelecekte kendilerini (mesleki anlamda) nerede görüyorlar? Katılımcılara gerekli bilgilendirmeler yapıldıktan sonra ekip liderleriyle birlikte çalışmak üzere gerekli zaman verilmiş ve sunumlarını yapmak üzere tüm materyal ve ortamı kendileri hazırlamaları sağlanmıştır.
03.06.2013 SUNUMLAR SONRASI ELDE EDİLEN ORTAK BULGULAR 1. Öğrenciler meslek seçiminde en çok aile büyüklerinden etkilenmektedirler. Özellikle dar gelirli oldukları, aile bütçesine katkıda bulunmak üzere çalışma zorunluluğu olduğu için okumayı tercih etmedikleri ya da akademik başarılarının düşük olması herhangi bir mesleğe yönlenmelerine sebep olmuştur. 2. Bayan katılımcıların tamamı mesleklerini bilinçli ve isteyerek tercih ettikleri, her birinin ilerleyen zamanlarda kendi iş yerlerini açmak istedikleri, bu sebeple risk almayı tercih ettikleri, erkek katılımcılara oranla mesleklerinde mutlu oldukları gözlemlenmiştir. 3. Gençlerin büyük bir çoğunluğu mesleki yeterliklerini ölçebilecek bir kıstas bilmediklerini, yurt dışı olanaklarından haberdar olmadıkları, bu konuda nerden ve nasıl bilgi alacakları konusunda yetersiz olduklarını, 4. Mesleki eğitim merkezlerinde yeterli eğitim alamadıklarını, okulda öğrendikleriyle sektördeki uygulama çalışmalarının çok uyumsuz olduğunu ve bu nedenle kendilerini mesleki anlamda yeterli doyuma ulaşamadıklarını, 5. Özellikle küçük illerden gelenler (Adıyaman, Mardin, Trabzon) çalıştıkları sektörde yeterli iş imkânı bulamadıkları, gelişen teknolojileri yakından takip edemedikleri, birlikte çalıştıkları ustalarının mesleki düzeylerini yeterli bulmadıklarını, 6. Türkiye de meslek elemanlarına istedikleri ölçüde önem verilmediğini ve hükümet politikalarının da aynı yönde olduğu düşündükleri, 7. İş gücü piyasasının istenilen seviyede görmedikleri, özellikle ağır ve tehlikeli işlerde çalışanların maddi olarak tatmin olmadıkları belirtilmiştir. 14
04.06.2013 MESLEKİ EĞİTİMDE SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ GRUP SUNUMLARI ELDE EDİLEN BULGULAR 15 Çalıştayın bu bölümünde daha önceden oluşturulan gruplara mesleki eğitimin sorunlarına ve çözüm önerilerine yönelik bir çalışma yapmaları istenmiştir. Her grup için bir kolaylaştırıcı verilmiş ve grup sözcülerini kendileri seçmeleri istenmiştir. Sorunlar 3 ana temada belirlenmiş ve kura usulü ile dağıtılmıştır. Gruplara göre konular; 1. Grup Mesleki eğitim modelleri ve müfredatına ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri Zeynep KILIÇ,Gürkan GÜNAK 2. Grup Uygulamada ve sektörde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri Furkan CURA,İsmail DOĞAN 3. GRUP Mesleki eğitimde hükümet politikalarına ilişkin sorunlar ve çözüm Yücel BAKAR,Mert ÜNLÜ
1. Grup Mesleki Eğitim Mevzuatı ve Müfredatına İlişkin Sorunlar 16 Aday çırak ve çırakların Mesleki Eğitim Merkezlerine kayıtları ocak şubat ile temmuz ağustos ve eylül aylarında yapılabilmektedir. Yapılacak değişiklik ile kayıt dönemi kavramı kaldırılıp sürekli kayıt yapılabilir hale getirilmelidir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında, kalfalık veya ustalık belgesini alabilmek için, Geçici ikinci ve 8. madde kapsamında yapılması gereken değişiklikler; Geçici ikinci madde kapsamında şartları tutan bireylerin belgelendirme ve sınav başvurusu yapabilmeleri için geçici 8. madde de değişiklik yapılarak sürenin bakanlıkça belirlenecek altı aylık sürelerle sınırlandırılmayıp, sürekli başvuru yapılabilir hale getirilmesi gerekir. Şartları tutan bireylerin durumları yıllara göre değişiklik göstermemektedir. Başvuru sürelerinin altı ayla sınırlandırılması ve bakanlığın bu hakkı ne zaman vereceği de bilinmediğinden kişiler bu süreleri kaçırmaktadırlar. Bu nedenle geçici 8. madde değiştirilerek başvurunun sürekli alınabilecek hale getirilmesi gerekir. Eğitim müfredatının iş dünyasının beklentilerini karşılayamaması başka bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim sistemindeki merkezi ve verimsiz yapı ile iş dünyasının dinamik ve esnek yapısı arasında koordinasyon oluşamaması kaynak israfına sebep olmaktadır. Eğitim müfredatları, teknolojik gelişmelerden uzak, durağan bir içeriğe sahip olduğundan iş dünyasının talep ettiği vasıfta işgücü yetiştirilememektedir. Programlar sürekli ve iş dünyası ile irtibatlı bir şekilde oluşturulamamakta, mezun olan öğrenciler istihdam edildiğinde işyerlerinde mesleki eğitimden geçirilmek zorunda kalınmaktadır. Bölgesel farklılıklar gösteren mesleki ihtiyaçlar aynı
zamanda teknolojik yeniliklerden dolayı da hızla değişmektedir. Merkezi yapının bu değişim karşısında güncel müfredat oluşturması imkânsız hale gelmektedir. Ders programları ile ilgili kararlar bölgelerde istihdam sahibi olan işverenlerden uzak, merkezi karar organlarında verilmektedir. Neticede okulların sanayi sektörü ve iş hayatı ile işbirliği yapmaları zorlaşmakta, bu da istihdam problemini artırıcı bir unsur olmaktadır. Mesleki eğitimin özellikle sanayi alanında hizmet veren bölüm (Metal Teknolojileri, Makine Teknolojileri, Motor Teknolojileri,Tesisat Teknolojileri vb) öğretmenleri gelişen sanayi ve teknolojik süreci yeterince takip edememekle birlikte, mesleki yeniliklerden istenilen seviyede haberdar olamamaktadırlar. Öğretim müfredatları sıklıkla yenilenmesine rağmen, öğretmenlerimizin akademik performansı yetersiz kalmaktadır. Bu durum okullarda öğretilen ile pratikte uygulanan çalışmalar arasında tutarsızlık oluşturmakta ve eğitim-öğretim faaliyetleri amacına ulaşamamaktadır. Başta gönüllü öğretmenler olmak üzere; her alandan belirli sayıda öğretmen sektör taraması yapılıktan sonra bir program çerçevesinde eğitime alınarak yetiştirilmelidir. Eğitim süresi, içeriği ve yeri bölüm öğretmenleri ve sektör temsilcileriyle birlikte hazırlandıktan sonra uygulamaya konulmalıdır. Eğitim alan öğretmenler Sertifikalandırılmalı, ayrıca bu eğitimler belirli aralıklarla tekrarlanıp rutin hale getirilmelidir. 17 28/C maddesi kapsamında yapılacak değişiklikler; Bu madde kapsamında kişilerin ustalık sınavlarına girebilmeleri için beş yıllık SGK lı çalışmışlık belgelendirmesi istenmektedir. Beş yıllık süre çok uzun bir süredir. 240 saatlik ustalık eğitimini tamamlayıp sınava girecek adaylardan (28/b) ise iki yıl pratik eğitim görmüş olma şartı aranmaktadır. Pratik eğitimlerini SGK ile belgelendirme şartı da yoktur. İki sınav başvurusu arasında çalışmışlık belgelendirme ile ilgili olarak çok fazla yıl farkı bulunmaktadır.
28/c maddesi kapsamında çalışmışlık süresinin iki yıla düşürülmesi sağlandığında İki başvuru şeklini birbiri ile kıyasladığımızda; Ustalık eğitimine katılanlar 240 saatlik ustalık kursuna tabi tutulmakta, bu sayede ustalık sınavlarında yalnızca pratik uygulama sınavına girmektedirler. 28/c maddesi kapsamında sınavlara katılan bireyler ise tüm derslerden sınavlara girdikleri gibi çalışmışlık süresini SGK ile belgelendirmeleri gerekmektedir. İki başvuru arasındaki bu ayrım da yeterli görülmelidir. 35. Madde kapsamında yapılacak değişiklikler; Bu madde kapsamında yapılacak değerlendirmelerde geçmişteki çalışmışlık süreleri ile diplomaların denkliği yapılmaktadır. Süreler Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliğinin 229-244. maddeleri arasında yapılmıştır. Mesleki Eğitim merkezlerine eğitim görmek için müracaat eden ve yeterli sayıda öğrenci olmadığı için sınıf açılamayan meslek dalları için okullarda teorik eğitim yapılmamasına rağmen iş yerlerinde pratik eğitime devam etmektedirler. Pratik eğitim bittiğinde hiç teorik eğitime katılmadan 2 veya 3 yılın sonunda kalfalık sınavlarına girebilmektedirler. Bu durum da sınavlara girebilmek için eğitim süresi kadar pratik eğitim yapılması yeterli görülmektedir. Bu yeterliliğin denklik yolu ile çalışmışlık belgelendirip sınava girecek adaylar içinde kabul edilmesi gerekir. Bu durumda kalfalık belgesi için yapılacak başvurularda eğitim süresi kadar çalışmışlık yeterli görülmelidir. Ustalık eğitimi için beş yıllık çalışmışlık süresi yerine ustalık eğitimindeki iki yıllık pratik eğitim süresi yeterli görülmelidir. Denklik yolu ile sınav başvurusu yapan kişilerin tüm derslerden sınava katılmaları gerekmektedir. Kalfalık belgesi alabilmek için eğitim süresinin iki katı kadar çalışmışlık belgelendirilmesi istenmektedir. Ustalık belgesi için ise ilave beş yıl istenmektedir. Bu süreler oldukça uzundur. 18 Belgeye götüren mesleki eğitim alanında kanun ve diğer bakanlıkların çıkardıkları yönetmeliklerde bazı farklı uygulamalar yaşanmaktadır. Bu farklılıklar ülke
genelinde birlikteliği bozduğu gibi, aynı durumda olan kişilere farklı uygulamaların yapılmasına neden olmaktadır. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 30. maddesinde, işyeri açma izni vermeye yetkili kurum ve kuruluşların işyeri açacaklardan, meslek odalarının ise işyeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorunda oldukları, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 102. maddesinde ise Ticaret siciline kayıtlı olanlardan 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda öngörülen ustalık belgesinin istenmeyeceği anlatılmıştır. Kanunlardaki bu farklı uygulamanın giderilmesi gerekir. Aynı işi yapan ve sadece oda kaydı farklı olması nedeniyle bir gruptan ustalık belgesi istenirken diğer gruptan ustalık belgesinin istenmemesi doğru bir uygulama değildir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 30. maddesinde, işyerlerinde alanında mesleki eğitim almış olanların istihdam edileceği, 4857 sayılı iş kanununun 85. maddesinde ise, çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacağı hükümleri bulunmaktadır. Kalfalık, ustalık işyeri açma ve usta öğreticilik belgesi ile her türlü meslek lisesi diploması sahiplerinin mesleki eğitim aldıkları kabul görmektedir. Yukarıdaki mevzuat hükümlerinde belirtilen alanında mesleki eğitimin alt sınırının ne olacağı ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 31.05.2009 günü Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğde 40 saatlik eğitim görenlerin ağır ve tehlikeli işler kategorisindeki alanlarda çalışabileceğine ilişkin düzenlemeyi yayınlamıştır. Böyle bir uygulama ile aynı iş yerinde farklı mesleki eğitimden geçmiş bireyler yaratılmış olmaktadır. Bir yanda dört yıl orta öğretim görmüş çalışanlar diğer tarafta ise 32-40 saat mesleki eğitim kursu görmüş diğer çalışanlar. Bu ne kadar adildir. Veya 32 saatlik mesleki eğitim ne kadar yeterlidir? Bu çelişkilerin ortadan kaldırılması için, Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki diğer bakanlıkların eğitim ile ilgili düzenlemeleri yaparken, Milli Eğitim Bakanlığının görüşünü almalı ya da 19
çelişen mevzuatlarda Milli Eğitim Bakanlığının mevzuatının geçerli olacağı bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı 16.12.2010 günü Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları İle Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkındaki Yönetmeliği yayınlamıştır. Bu yönetmelik ile inşaat sektöründe çalışan; Ahşap Doğrama ve Kaplamacılığı ustaları, Betonarme Demir, Kalıpçılık ve Çatıcılık ustaları, Yapı Yüzey Kaplamacılığı ustaları, Yapı Dekorasyoncuları, Yapı Yalıtımcıları, Yapı Duvarcıları, Isıtma ve Sıhhi Tesisatçılar ile yapı müteahhitleri ve şantiye şeflerini kapsamaktadır. 16.12.2010 tarihli bu yönetmeliğin geçici 2. maddesinde yukarıda meslek elamanlarının, inşaat ve tesisat işlerinde çalıştığına ilişkin müteahhitten alınacak yazı veya sosyal güvenlik kuruluşundan alınacak bir belge ile çalıştıklarını belgelendiren kişilerin Geçici Ustalık Yetki Belgesi sahibi olabilecekleri ve bu belgenin 01.01.2017 ye kadar geçerli olacağı anlatılmıştır. İnşaat sektörü ile sıhhi tesisat alanındaki meslek dalları 3308 sayılı mesleki eğitim kanunu kapsamındadır. Bu alanlarda belge sahibi olmak isteyen kişilerin üç yıl eğitim görmeleri halinde kalfalık belgesi, kalfalık belgesi üzerine iki yıl daha eğitim görmeleri halinde ise ustalık belgesi sahibi olmaları mümkündür. 3308 sayılı kanuna tabi olarak eğitim gören kişilerin ustalık belgesi sahibi olabilmeleri için beş yıl eğitimlere katılması gerekirken, aynı kişiler Bayındırlık ve İskân Bakanlığının yönetmeliği ile geçici ustalık yetki belgesini imar ve iskan il müdürlüğüne müracaat ederek alabilmektedir. Aynı mesleği yapan kişiler arsında farklı uygulama yapılarak bazı kişilere büyük kolaylık sağlanırken, diğer grubun ise uzun süren eğitimlere katılması gerekiyor. Bu çarpıklığın giderilmesi gerekir. Mesleki eğitim kurumlarındaki öğrenciler estetik ve sanatsal yeterliliklerden mahrum olarak mezun olmaktadırlar. Bu yeterliliklerin geliştirilmesi amacıyla mesleki eğitim kurumlarına özgü edebiyat, şiir, müzik, görsel sanatlar ve spor gibi alanlarda daha zengin içerikli eğitim programları yapılandırılmalıdır. Mesleki eğitim kurumları ile ilgili model ve uygulamalar ağırlıklı olarak diğer ülkelerden uyarlanmakta ve buralardaki mevzuatlar esas alınarak 20
kurumsallaştırılmaktadır. Türkiye nin sektör ihtiyacı ve özeliklerine göre mesleki eğitim modelleri geliştirilmelidir. İlköğretim, ortaöğretim ve mesleki eğitimde Hayat Boyu Öğrenme rehberlik ve danışmanlık hizmetleri güçlendirilmelidir. İlköğretimde öğrencilerin iş dünyasıyla mesleki eğitimin tanınmasını kolaylaştıracak ve öğrencilerin hayata adapte olmasını sağlayacak tüm eğitim araç ve gereçleri çeşitlendirilerek yenilenmelidir. Mesleki eğitim merkezlerinde çırak öğrenciler haftada 1 gün okula giderek pratik eğitim almaktadırlar. Özellikle meslek dersleri konuları çok yoğun olmakla birlikte, sektörde işe yarar bir içerikte değildir. Ders modüllerinin sanayi ve teknolojik gelişmelere paralel olarak değiştirilmesi önemli bir sorunu ortadan kaldıracaktır. Mesleki eğitim merkezlerinde 140 civarında meslek bulunmaktadır. Bu mesleklerin kamuoyunda rağbet derecesi, iş imkânları, işyeri açmak için gereken sermaye konusunda kamuoyu ve öğrenciler yeterince bilgilendirilmemektedir. Bu mesleklerin çok yönlü medya araçlarıyla kamuoyuna tanıtılmasına ihtiyaç vardır. Eğitimle ilgili bir diğer sorun yaygın eğitimle ilgili farklı kurumlar arasındaki işbirliği eksikliğidir. İŞKUR ve KOSGEB in yaygın mesleki eğitim faaliyetleri MEB den farklılık göstermektedir. MEB yaygın meslek eğitimin arz tarafında iken İŞKUR ve KOSGEB talep tarafında, talebi yönlendirme ve teşvik etmeye yönelik faaliyette bulunmaktadır. Bu nedenle bu kurumların birbirlerini tamamlayıcı bir yaklaşımla çalışmaları gerekir. Son yıllarda bu konuda farkındalığın artmasına ve bazı olumlu örneklere rağmen kurumlar arası işbirliği ve tamamlayıcı bir yaklaşım için birlikte çalışma yapılamamaktadır. 21
2. Grup Uygulamada ve Sektörde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri 22 Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; mesleki eğitimin en önemli yapı taşı olan çalışanların (öğrencilerin), özellikle meslek lisesi öğrencilerinin mezun olduktan sonra kendi alanlarında istihdam edilmemektedirler. Mezun öğrencilerimizin bir kısmı tamamen farklı alanlarda çalışıyor iken, diğer bir kısmı da üst öğrenime devam etme eğilimindedir. Dolayısıyla sektörde yetişmiş ara eleman olarak nitelendirdiğimiz meslek grubu azalmakta ve nitelikli eleman sıkıntısı fazlaca yaşanmaktadır. Eğitim- öğretimi başarılı bir biçimde devam ettiren öğrenciler burs teşviki ve istihdam garantisi ile kendilerini daha fazla eğitime adapte edeceklerdir. Zira sadece çocuk işçi olarak görülen ve kısa vadede sanayinin ihtiyaçlarını karşılayan çırak öğrenci, kalfa ve stajyer öğrenciler, eğitim süreleri içerisinde özellikle maddi kaygılar yaşadıkları için daha iyi fırsatları aramaktadır ve yaptıkları işe yeterince sahip çıkamamaktadırlar. Özellikle meslek lisesi öğrencilerinin 10. Sınıftan itibaren seçtikleri alan/dallar dikkate alınarak, bazı ders kriterlerini yerine getirmeleri koşulu ile (not ortalaması, uygulama beceri vs.) özel sınıflar oluşturmaları için sanayi-okul işbirliği sağlanmalıdır. Özellikle kurumsallaşmış firmaların okullarda atölye donanımını sağladıktan sonra kendi ihtiyaçları çerçevesinde öğrenci yetirmesi için destek sağlamaları gerekmektedir. Bu öğrencilerin sektörün özelliklerine göre yetişmesi, staj imkânı, gerekirse yurt dışı eğitimleri planlanmalıdır. Eğitimleri süresince özellikle başarılı öğrenciler burs gibi ödüllerle teşvik edilmeli ve mezuniyetten sonra iş garantisi verilebilmelidir. İşletmelerin ihtiyaçları ve özelliklerine göre istenilen seviyede öğrenci yetişmiş olacak, dolayısıyla işverenler de kaliteli elemanları istihdam ederek rekabet gücünü artıracaktır. Bu amaçla, gençlerin
daha iyi imkânlarla eğitim ve öğretim yapmaları, piyasada ihtiyaç duyulan nitelikli insan gücünün ortaya çıkarılması için sektör-okul iş birliği ile istihdam garantili kalifiye eleman yetiştirilmesine soyunulup sektörün finans ve teknik dinamikleri harekete geçirilerek önemli destek sağlanacaktır. 23 Eğitim müfredatının iş dünyasının beklentilerini karşılayamaması başka bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim sistemindeki merkezi ve verimsiz yapı ile iş dünyasının dinamik ve esnek yapısı arasında koordinasyon oluşamaması kaynak israfına sebep olmaktadır. Eğitim müfredatları, teknolojik gelişmelerden uzak, durağan bir içeriğe sahip olduğundan iş dünyasının talep ettiği vasıfta işgücü yetiştirilememektedir. Programlar sürekli ve iş dünyası ile irtibatlı bir şekilde oluşturulamamakta, mezun olan öğrenciler istihdam edildiğinde işyerlerinde mesleki eğitimden geçirilmek zorunda kalınmaktadır. Bölgesel farklılıklar gösteren mesleki ihtiyaçlar aynı zamanda teknolojik yeniliklerden dolayı da hızla değişmektedir. Merkezi yapının bu değişim karşısında güncel müfredat oluşturması imkânsız hale gelmektedir. Ders programları ile ilgili kararlar bölgelerde istihdam sahibi olan işverenlerden uzak, merkezi karar organlarında verilmektedir. Neticede okulların sanayi sektörü ve iş hayatı ile işbirliği yapmaları zorlaşmakta, bu da istihdam problemini artırıcı bir unsur olmaktadır. Meslek standartları, yeterlilikler ve ölçme değerlendirme merkezlerinin oluşturulamaması tüm mesleki eğitim kurumları için iş piyasası ile eğitim kurumları arasında önemli bir bağ kurmakta, öyle ki bu standartlar eğitim müfredatını oluşturmada en temel ölçütler olarak kabul edilmektedir. Meslek standartları, bir mesleğin başarı ile uygulanmasında gerekli bilgi, beceri, sorumluluk, tavır ve tutumları gösteren belgeler olarak ifade edilmektedir. Diğer bir ifadeyle meslek standartları, işgücü piyasasının koşullarını belirterek, çalışanların görev ve sorumluluklarını anlatır. Standartların belirlenmesinin ardından oluşturulan yeterlilikler başlığı ise bireyin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinliğini gösterir. Yeterlilikler, ölçme ve
değerlendirmede temel alınan belgelerdir. Oluşturulan soru bankası aracılığı ile meslekte faaliyet göstermek isteyen işgücü değerlendirilmekte ve bireylerin ehliyetleri belgelenmektedir. Örgün mesleki eğitimde yaşanan kalite ilgili sorunlar, yaygın mesleki ve teknik eğitimde de görülmektedir. İşgücü piyasasının ihtiyacına uygun eğitimlerin belirlenmesi ve eğitim programlarının oluşturulması, eğitim müfredatı, eğitimcilerin kalitesi, uygulama eğitim imkânı konularındaki yetersizlikler, eğitimde yaşanan kalite sorunlarının arkasındaki nedenlerden bazılarıdır. 24 Kalite sorunu özellikle halk eğitim merkezlerinde daha yoğun yaşanmaktadır. İşgücü piyasasında genel algı, halk eğitim merkezlerinin verdiği eğitimlerin kalitesi ve işe yararlılığının olumsuz olduğu yönündedir. Bu nedenle yaygın eğitim piyasasında halk eğitim merkezlerinin payı oldukça düşüktür. Ücretsiz eğitimlerine rağmen bu kurumlara iş piyasasında rağbet edilmemektedir. Halk eğitim merkezlerinin arz yönlendirmeli yapıdan, talep yönlendirmeli yapıya geçerek iş piyasasının ihtiyacı olan eğitimlere yönelmesi, bu kurumlara talebi artırabilir. Bunu sağlamada işgücü piyasası ihtiyaç analizleri önem kazanmaktadır. Esasında kamunun tüm mesleki eğitim faaliyetlerinin müşteri ya da vatandaş odaklı olması gerektiği açıktır. Bu sağlanmadan kamu mesleki eğitim arzına talebin artması mümkün değildir. Halk eğitim merkezleri ile ilgili olumsuz yargının bir nedeni de bu kurumların hizmetleri hakkında kamuoyunda çok az şeyin bilinmesi olabilir. Eğitiminin teorik kısmı azaltılmalı, pratiğe ayrılan süre artırılmalıdır. Öğrencilerin işyerlerinde uygulama eğitimleri yapmaları kolaylaştırılmalıdır. Beceri temelli bir eğitim anlayışı benimsenmelidir. Mesleki eğitim kurumlarında sektör temsilcisinin söz sahibi olmasına imkân vermek suretiyle eğitimi sahiplenmesini ve desteğini sağlamak gerekmektedir. Özellikle ticaret ve sanayi odaları mesleki eğitim veren kuruluşlarla sürekli iletişim halinde olmalıdır.
3. Grup Rehberlik, Yönlendirme ve İstihdama Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri 25 Mesleki eğitim toplum tarafından da, işverenler tarafından düşük statülü bir eğitim olarak algılanmaktadır. Yeteri kadar değer görmemektedir. Her şeyden önce meslek elemanlarının hak ettiği değeri görmesi gerekmektedir. Mesleki yönlendirme ülkemizde ilköğretimde başarısı özellikle ders başarısı düşük olan öğrencilere rehber öğretmenler tarafından verilmektedir. Bu yönlendirmelere öğrenciyi ve yeteneklerini, ilgilerini tam anlamıyla tespit etmeden yapılmaktadır. Yönlendirmede sadece sözlü görüşmeler yerine, becerileri ölçecek uygulamalar, psikolojik testler, aile görüşmeleri, sektör tanıtımı da yapılmalıdır. Mesleki eğitimde rehberlik hizmetlerindeki eksiklikler diğer bir sorundur. Mesleki eğitimde rehberlik hizmetleri temel olarak lköğretimde yapılmaktadır. Meslek liselerine yönlendirilen öğrenciler özellikle alan/dal seçiminde yeterli olamamaktadırlar. Bu sebeple meslek liselerindeki öğrencilerin alan seçimleri oluşturulacak rehberlik komisyonlarınca tespit edilmelidir. Bu komisyonlarda meslek temsilcileri, alan öğretenleri ve rehber danışmanları olması etkili olacaktır. Meslek elemanlarının ücretleri istenilen düzeyde değildir. Özellikle ağır ve tehlikeli işler kapsamında çalışan bireyler bile asgari ücretle çalışmakta, ve bu durum meslek elemanlarını başka alanlarda iş bulmaya zorlamaktadır. Özlük ve ücret durumlarında iyileştirilme yapılması genç meslek elemanlarını sektöre daha çok dahil etmesinde son derece etkili olacaktır. İş gücü piyasasının da, mevcut işverenlerin ve meslek elemanlarının da ortak sorunu; doğru işe doğru insan bulamama sorunudur.
05.06.2013 TARİHLİ ÇALIŞTAY SUNUMLARI SONRASI ELDE EDİLEN ORTAK BULGULAR 26 İŞKUR Ostim Şubesi İş ve Meslek Danışmanlarından Furkan CURA ve Yücel BAKAR tarafından; İŞ ARAMA BECERİLERİ VE İŞ-KUR HİZMETLERİ ETKİLİ İŞ GÖRÜŞME TEKNİKLERİ VE CV HAZIRLAMA ile ilgili sunumların ardından öğrenmeyi etkili hale getirmek için uygulama faaliyeti yapılmıştır. GRUP SUNUMLARI İŞ ARAMA BECERİLERİ SONUÇLAR Etkili iş görüşme teknikleri ve özgeçmiş hazırlama sunumlarından sonra katılımcılar 3 ayrı gruba ayrılmışlardır. Kendilerine iş arama-iş görüşmesi ile ilgili iyi ve kötü örnek olmak üzere 15 dakikayı aşmamak üzere ikişer tane oyun hazırlamaları istenmiştir. Skeçlerde tüm grup üyelerinin küçükte olsa rol almaları, sergileyecekleri oyunlarla ilgili tüm hazırlıkları kendileri hazırlamaları istenmiştir. Öğrenci hazırlıkları, oyunlarının içeriklerinin hazırlanması, dekor, kıyafetler, görsel malzemeler, ve her türlü ürün temini tamamen kendilerine bırakılmıştır. Farklı il gruplarının bu çalışmalar sırasındaki iletişimleri, önceki günlerde faaliyetlere istenilen ölçüde dahil olamayan öğrencilerin de çalışmalarda yer alması olumlu yönde olması sevindirici olmuştur. 06.06.2013 TARİHLİ ÇALIŞTAY SUNUMLARI SONRASI ELDE EDİLEN ORTAK BULGULAR Ostim Mesleki Eğitim Merkezi Müdür yardımcılarından Mehmet TEZCAN Türkiye de KOBİ ler ve KOSGEB DESTEKLERİ Zenep KILIÇ Mesleki Açık Öğretim Lisesi Uygulamaları isimli sunumda uzaktan Mesleki Eğitim Programı ile ilgili bilgi vermiştir.
GÜNÜMÜZDE KAYBOLAN MESLEKLER TELKARİ İlyas SARIMEN 27 El sanatları bakımından yaptığı çalışmalarla göz dolduran ve Kültür bakanlığı tarafından el sanatları dalında sertifikalı usta unvanına sahip olan Beypazarı ilçesinde yaşayan Usta İlyas SARIMEN e ait Ölmeyecek Bir Sanata Hizmet başlıklı belgesel tüm katılımcı ve görevlilerle birlikte izlenmiştir. Yoğun programından dolayı aramıza katılamayan Ustamızın belgeseli büyük bir minnet ve saygıyla sunulmuştur.
07.06.2013 Panel 28 PANEL İŞVEREN GÖZÜYLE MESLEKİ EĞİTİM Panelistler: Fatma ÇOBAN/Matmazel çanta Derya ERGÜL/İŞ-KUR Ostim Şube Müdürü Zeynep KILIÇ/Ostim Mesleki Eğitim Merkezi müdür yardımcısı Çalıştay faaliyetimizin son gününde işverenlerin çalışanlardan beklentileri, mesleki eğitim sistemine bakış açıları, eğitim programları ve uygulamalara ilişkin bir panel düzenlenmiştir. Oturum başkanı Zeynep KILIÇ ın misafirleri tanıtımından sonra başlayan söyleşide, öncelikle mesleki eğitimin önemi, çalışanlar açısından sorunları, işverenler yönünden yaşanan sıkıntılar ve aksaklıklar çeşitli açılardan tartışılmıştır. Panelin tamamlanmasının ardından belge töreni düzenlenmiş ve iyi dilek ve temennilerle çalıştay bitirilmiştir. Çalıştay raporu tam metni projenin sayfası olan da bulabilirsiniz
İYEP-İŞE YERLEŞTİRME PLATFORMU 29 Projemizin özellikle mesleki istihdam boyutunda önemli bir çalışması olan İşe Yerleştirme Platformu (İYEP) çalışmalarını web üzerinden uygulanmaktadır. Merkezi Yönlendirme ve Eşleştirme Platformunun benzeri şekilde uygulanan çalışma, Türkiye genelinde işveren ve iş arayan mesleki eğitim mezunlarını bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Mesleki eğitim merkezleri mezunları (kalfa, usta, usta öğretici vb.), meslek lisesi mezunu ve çeşitli kurslardan mezun olan bireylerin en önemli sorunu kısa sürede işe yerleşememektedir. Ve yapılan çalışmalar göstermiştir ki, işverenler de kalifiye eleman bulmakta zorlanmaktadır. İYEP te temel amaç; iş arayan meslek elemanlarıyla, çalışan arayan işverenlerin ortak noktada buluşmasıdır. Son yıllarda işe yerleştirme işlemlerini özel sektör ve çeşitli danışmanlık firmaları belirli bir ücret karşılığı yapmaktadır. Projemiz kapsamında ve devam eden süreçte iş arayan ve işverenlere ücretsiz olarak hizmet verecek olan İYEP uygulamaları Türkiye İŞKUR resmi web sayfasına yönlendirilerek işlerlik kazandırılmıştır. İYEP uygulama işlemleri şu şekilde gerçekleştirilecektir.
İŞ ARAYANLAR İÇİN; Kurum hizmetlerinden yararlanmak isteyen iş arayanların Kurum portalına üye olarak veya şahsen Kurum ünitelerine başvurarak kaydolmaları zorunludur. Başarılı bir eşleştirme için elimizde hem açık iş hem de iş arayan kişi hakkında tam ve doğru bilgilerin bulunması zorunludur. Bu nedenle gerek kendi kendine gerekse Kurum personeli eşliğinde, kayıt yaptıracakların kendileri ile ilgili bilgileri tam ve doğru olarak yansıtmaları uygun işe yerleştirilmelerinde oldukça önemlidir. İş arayanların kurumumuza kayıt yaptırabilmeleri için 14 yaşını doldurmuş olmaları ve kayıt esnasında fiilen askerlik görevinde bulunmamaları gerekmektedir. Mesleklerinin tespitinde beyan esas alınır. Beyanların gerçek dışı olmasından kuruma hiçbir sorumluluk yüklenemez. Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım veya rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerin, engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kayıplarının en az %40'ından yoksun olduklarını, 30.03.2013 tarih ve 28603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Engellilik Ölçütü, Sınıflandırılması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelikle belirlenen yetkili sağlık kuruluşlarının birinden alacakları engelli sağlık kurulu raporu ile belgelemeleri gerekmektedir. İnternet üzerinden engelli olarak kayıt yaptırmak isteyen kişilerin sağlık kurulu raporunu Kuruma getirerek veya göndererek bu durumlarını onaylatmaları zorunludur. Onay işlemi yaptırmayan engelliler normal statüde işlem görecektir. Raporlarında herhangi bir işte çalışamaz bilgisi olanların engelli kaydı alınmayacaktır. Süreksiz raporlarda da rapor tarihi dikkate alınarak engellilik derecesinin kalktığı tarihten itibaren iş arayan kaydı sistem tarafından otomatik olarak normale dönüştürülecek, engelliliğinin devam 30
ettiğine dair yeni bir rapor getirmesi halinde engelli kaydı bu rapor doğrultusunda güncellenecektir. Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına hüküm giyenler ile Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyenler, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanlar, cezası ertelenenler ve koşullu salıverilenler ya da özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayanlar veya ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar bu durumlarını Cumhuriyet Başsavcılığından alınan "Tahliye Edilen Hükümlüye Ait Durum Bildirim Formu" ile durumlarını belgelendirenler eski hükümlü sayılacak olup ilgili mevzuat hükümlerinden yararlanacaktır. İnternet üzerinden eski hükümlü olarak kayıt yaptırmak isteyen kişilerin belgelerini Kuruma getirerek veya göndererek bu durumlarını onaylatmaları zorunludur. Onay işlemi yaptırmayan eski hükümlüler normal statüde işlem görecektir. Kayıtların aktif olarak işlemde kalma süresi, son işlem tarihinden itibaren iki yıldır. Kayıtları işlemden kaldırılan iş arayanlar internet üzerinden Kurum portalına girerek iş arama durumu menüsünden kaydını aktif duruma getirebilirler veya Kurum İl/Şube Müdürlüğüne şahsen, telefon, faks, e-mail vb. iletişim araçlarıyla müracaat etmeleri halinde kayıtları yetkili Kurum personelince, sistemden müracaatçı adına işlem yapılarak müracaat tarihinden itibaren aktife alınır. 31
İŞVERENLER İÇİN; İşveren olarak İŞKUR sistemini internet üzerinden kullanabilmek için işveren yada işveren temsilcisi adına sistem üyeliği yapılması gerekmektedir. Sistem üyeliğinden sonra işveren kaydı yapılabilir. İşyeri kaydının İŞKUR tarafından onaylanmasından sonra ise T.C. Kimlik Numarası, şifre ve işyerinin İŞKUR numarası ile sisteme giriş yaparak Kurumumuz hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Aynı il içerisinde aynı işverene ait birden fazla faaliyet gösteren işyeri var ise bu işyerlerinden bir tanesi merkez işyeri olarak, diğer işyerleri ise bu merkez işyerinin altında şube işyeri olarak kaydedilmelidir. Sistemimize başvuru yapan kayıtlı işverenler; İş ilanı verebilir ve uygun gördükleri elemanları davet ederek eleman ihtiyacı süreçlerini tamamlayabilirler. İşgücü çizelgelerini işleyebilirler. 32 Toplu işten çıkış işlemlerini gerçekleştirebilirler.
İYEM-İŞE YERLEŞTİRME MERKEZİ 33 Ostim Mesleki Eğitim Merkezi bünyesinde kurulan İYEM mesleki eğitim almış olan Öğrencilerimizle nitelikli işgücüne sahip olmak isteyen işverenlerin başvuru yaparak öğrencilerin istihdam edilmelerini ve sektörde işverenlerin eleman ihtiyacını karşılayarak istihdama katkı sağlamak amacıyla kurulmuştur. Projenin başlangıcına kadar gönüllü olarak mezunlarını istihdam çalışmaları yapan kurumumuz İYEM ile birlikte resmi bir boyut kazanmıştır. İYEM(İşe Yerleştirme Merkezi) sadece mezun konumunda olan bireylerin iş bulmak amacıyla değil aynı zamanda mesleki eğitim sistemi içerisinde eğitim görmekte ve sektörde iş deneyimi kazanarak yeterliliğini arttırmak isteyen öğrencilerimizin çırak öğrenci olarak işe yerleştirilmelerini sağlayan merkez konumunda çalışmalarına devam etmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılı içerisinde 200 den fazla çırak öğrenci işverenle buluşturularak istihdamın artırılmasına katkı sağlamıştır.
ANKET RAPORLARI 34 ÖĞRETMEN ANKET RAPOR Bu rapor; TR-51-12-2012-R3 referans nolu ve MESLEKİ EĞİTİM İŞSİZLİĞE ÇÖZÜM OLABİLİR Mİ? isimli proje kapsamında hazırlanarak öğrenci ve mesleki eğitim sistemi içerisinde görev yapmakta olan öğretmenlere uygulanan anketin sonuçlarını içermektedir. Araştırmanın Amacı Mesleki eğitim sistemi içerisinde görev yapmakta olan öğretmenlerin; Mesleki eğitimin sorunları, genç işsizliği ve istihdam problemlerine bakış açılarını irdelemek, mevcut durumu değerlendirmek ve çözüm önerileri geliştirmek. Araştırmanın Sınırlılıkları Anket yerel düzeyde Ankara nın ilçelerinden olan; Yenimahalle, Gölbaşı, Şereflikoçhisar, Haymana, Beypazarı nda
Mesleki eğitim veren kurumların öğretmenlerine ve proje faaliyetleri kapsamında Kızılcahamam da 03-07 HAZİRAN 2013 tarihleri arasında ulusal düzeyde; 35 İstanbul, İzmir, Adıyaman, Trabzon, Antalya, Mardin den çalıştaya katılan öğretmenler dahil olmak üzere İkiyüzelli (250) öğretmene uygulanmıştır. Anket üç (3) bölümden oluşmaktadır. Bölüm A: Kişisel bilgiler, Bölüm A da; Katılımcının kişisel bilgileri görev yaptığı meslek alanı ile ilgili bilgileri istenmektedir. Bölüm B: Öğretmen görüşleri, Bölüm B de; Katılımcının mesleki eğitim, istihdam ve mevcut durum değerlendirmesi istenmektedir. Bölüm C: Öneriler Bölüm C de; Katılımcının öngördüğü sorunlara karşı çözüm önerileri getirmesi istenmiştir.
BÖLÜM A KİŞİSEL BİLGİLER 36 Cinsiyet 38% 62% Kadın Erkek Yaş 2% 15% 53% 30% 19-23 24-28 29-33 34+ Cinsiyet ve Yaş durum: Mesleki eğitim sistemi içerisinde görev yapan öğretmenlerin cinsiyet dağılımı kadınlara erkeklere oranlara kadınlar daha azdır. Yaş ortalamasında is 34+ öğretmenler çoğunluk göstermektedir.
Eğitim Durumu 37 18% 1% 12% 69% Yüksekokul Lisans Yüksek lisans Doktora Çalışma Süresi 23% 16% 17% 23% 21% 1-5 yıl 6-10 yıl 11-15 yıl 16-20 yıl 21+ Eğitim ve çalışma süresi durum: Katılımcılar lisans alanlarında uzman lisans mezunu ve mesleğinde deneyim sahibi öğretmelerden oluşmaktadır.
Branşınız 38 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Kaç yıldır mesleki eğitim veren bir kurumda görev yapıyorsunuz? 21+ 16-20 yıl 11-15 yıl 6-10 yıl 1-5 yıl 0 20 40 60 80 100 Branş ve mesleki eğitim kurun deneyimi durum: Araştırmaya katılan öğretmenlerin büyük bir kısmı mesleki eğitim-öğretim kurumlarında mesleki alan dersi vermekte olan öğretmenlrden oluşmaktadır.
BÖLÜM B ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ 39 Mesleki eğitim kurumlarında uygulanmakta olan öğretim programlarını sektöre uygunluk açısından ne kadar yeterli buluyorsunuz? Tamamen yeterli Yeterli Kısmen yeterli Yetersiz Çok yetersiz 0 20 40 60 80 100 Uygulanmakta olan mesleki eğitim modüllerinde teorik ders saatlerini ne kadar yeterli buluyorsunuz? Tamamen yeterli Yeterli Kısmen yeterli Yetersiz Çok yetersiz 0 20 40 60 80 100 Sektöre uygunluk ve teorik ders yeterlilik durum: Uygulanmakta olan öğretim programlarını sektöre uygunluk açısından kısmen yeterli bulunmakta ve teorik ders saatlerinin yeterli olduğu belirtilmektedir.
Uygulanmakta olan mesleki eğitim modüllerinde pratik uygulama ders saatlerini ne kadar yeterli buluyorsunuz? 40 Tamamen yeterli Yeterli Kısmen yeterli Yetersiz Çok yetersiz 0 20 40 60 80 100 Mesleki eğitim kurumlarında uygulanmakta olan modüllerin yerel işgücü piyasasının ihtiyaçlarını karşılamada yeterli mi? 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Çok yetersiz Yetersiz Kısmen yeterli Yeterli Tamamen yeterli Pratik uygulama ve yerel işgücü piyasası ihtiyaçlarını karşılama durumu: Mesleki eğitimde Pratik uygulama ve yerel işgücü piyasası ihtiyaçlarını karşılama açısından kısmen yeterli bulunmuştur.
Mesleki eğitimde kalfalık eğitimi süresini yeterli buluyor musunuz? 41 Tamamen yeterli Yeterli Kısmen yeterli Yetersiz Çok yetersiz 0 20 40 60 80 100 Halk eğitim merkezi kurs eğitim programlarını yerel işgücü piyasasının ihtiyaçlarına cevap verebiliyor mu? Tamamen yeterli Yeterli Kısmen yeterli Yetersiz Çok yetersiz 0 20 40 60 80 100 Kalfalık eğitimi ve Halk eğitim merkezleri durum: Kalfalık eğitimleri kısmen yeterli bulunmuş olup yetersizlik sınırındadır. Halk eğitim merkezlerinin yerel iş gücü piyasasına cevap verebilmesi olumsuz bir tablo sergileyerek yetersiz olarak görünmektedir.
Çalıştığınız kurumda alanınızla ilgili faaliyetlerde yeterli düzeyde yetki ve sorumluluk veriliyor mu? 42 42% 39% 19% Evet Hayır Kısmen Mesleki eğitim atölyelerinde kullanılan araç-gereç ve teçhizat sektörün sahip olduğu yenilikler ile uyumlu mu? 52% 27% 21% Evet Hayır Kısmen Alanda yetki-sorumluluk ve yeniliklere uygunluk durum: Öğretmenlere alanları ile ilgili yetki-sorumluluk kısmen verilmekte olup atölye donanımı sektörün yeniliklerine uygunluk açısından kısmen yeterli görünmektedir.
Kurum olarak mesleki eğitim alanları ile ilgili teknolojik bilimsel vb. gelişmeler yeterince takip ediliyor mu? 43 23% 54% 23% Evet Hayır Kısmen Alanınızla ilgili(mesleki gelişim, hizmet içi eğitim vb.)eğitim faaliyetlerine yeterli düzeyde katılma imkânı buluyor musunuz? 19% 54% 27% Evet Hayır Kısmen Teknolojik gelişmeler ve hizmet içi eğitim faaliyetleri durum: Kurumların alanlar ile ilgili teknolojik gelişmeleri ve öğretmenlerin alanlarıyla ilgili hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılma imkânı kısmen olarak belirtilmiştir.
Sizce sektörde en çok devamlılığı olan meslek dalı hangisidir? 44 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Öğretmenlere göre sektörde en çok devamlılığı olan meslek durum: Araştırmaya katılan öğretmelerin büyük bir kısmı makine meslek alanını sektörde devamlılığı olan meslek olarak görmektedir. Yiyecek-içecek ve Metal meslek dalları sırayı takip eden diğer meslek alanları olarak belirtilmiştir.
SONUÇ 45 Mesleki eğitim sistemi içerisinde görev yapan öğretmenlerin cinsiyet dağılımında erkek öğretmen oranı kadın öğretmen oranına göre daha fazladır. Araştırmanın katılımcıları alanlarında en az 5 yıllık deneyim sahibi lisans mezunu ve mesleki alan derslerine girmekte olan öğretmenlerden oluşmaktadır. Kurumlarında uygulanmakta olan öğretim programlarını sektöre uygunluk açısından kısmen yeterli bulmakta alanları ile ilgili verdikleri teorik eğitim süresini yeterli bulmaktadırlar. Mesleki eğitimde Pratik uygulama ve yerel işgücü piyasası ihtiyaçlarını karşılama açısından kısmen yeterli bularak olumsuz bir tablo varlığını vurgulamışlardır. Kalfalık eğitim süreleri kısmen yeterli ve yetersiz olarak belirtilmiştir. Halk eğitim merkezi kurs eğitim programlarını yerel işgücü piyasasının ihtiyaçlarına cevap verebilmesi yetersiz olarak belirtilmiştir. Kurumların alanlar ile ilgili teknolojik gelişmeleri ve öğretmenlerin alanlarıyla ilgili hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılma imkânı kısmen olarak belirtilmiştir.
ÖNERİLER 46 Okullar teknolojik gelişmeler karşısında geri kalmaktadır. Öğrenciyi temel bilgi ile doldurmaktadır. Ancak uygulamaya yönelik gerek malzeme gerekse araç gereç açısından geri kalmaktadır, Halk eğitim merkezleri insanları mesleğe hazırlamada yeterli değildir. Bu nedenle Halk Eğitim Merkezleri, Hayat Boyu Öğrenme Merkezi olmalıdır. Mesleki Teknik öğretmenlerinin bilgilerini güncel tutabilmeleri ve teknolojik yeniliklerden haberdar olabilmeleri için hizmet içi eğitim kurslarının arttırılması gerekmektedir, Mesleklere göre eğitim süreleri gözden geçirilmeli ve öğrenciler için işbaşı eğitim süreleri artırılmalıdır. Böylece öğrenci, okulda görme ve kullanma imkânı bulmadığı araç-gereç ve teçhizatı kullanma olanağı bularak iş hayatına atıldığında işyerine adapte olması daha kolaylaşacaktır, Mesleki eğitime devam etmekte olan öğrenciler girişimcilik konusunda bilgilendirilmelidir, Mesleki Eğitim Merkezlerinde pratik uygulama süresinin ve bu uygulamaların yapıldığı mekânların artırılması gerekmektedir. Öğretmenlere/eğitmenlere yönelik verilecek olan hizmet içi eğitim faaliyetleri birebir sektörde faaliyet gösteren işyerlerinde yapılmalıdır, Mesleki eğitim kurumları-sektör-yatırımcı-sivil toplum kuruluşları ve politika yapıcıların dâhil olduğu etkili ve sürdürülebilir projeler desteklenmeli.
47 ÖĞRENCİ RAPORU BÖLÜM A KİŞİSEL BİLGİLER Cinsiyet Erkek; 350 1 Kadın ; 150 0 50 100 150 200 250 300 350 400 Yaş 2% 3% 17% 78% Yaş 14-18 19-23 24-28 29-33 34+ Cinsiyet ve Yaş durum: Mesleki eğitim sistemi içerisinde yer alan/almış olan bireylerin cinsiyet dağılımı kadınlara erkeklere oranlara kadınlar daha azdır. Yaş ortalamasında 14-18 yaş arası bireyler çoğunluk göstermektedir.
Eğitim Durumu 48 Üniversite Yüksekokul Lise İlköğretim 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Herhangi bir mesleki eğitim belgesine sahip misiniz? 300 250 200 150 100 50 0 1 Kalfalık Ustalık Usta Öğreticilik İş yeri açma belgesi Yok Eğitim ve mesleki eğitim belgesine sahiplik durumu: Genel eğitim durumu lise seviyesinde çoğunluk göstermektedir. Katılımcılardan büyük bir çoğunluğu herhangi bir mesleki eğitim belgesine sahip olmayan eğitimöğretime devam etmekte olan bireylerden oluşmaktadır.
Hangi mesleki eğitim belgesine sahipsiniz? 49 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1 Kalfalık Ustalık Usta öğreticilik İş yeri açma belgesi Okumakta Hangi meslek alanında okudunuz/okuyorsunuz? 140 120 100 80 60 40 20 0 Mesleki eğitim belgesine sahiplik ve meslek alanı durum: Mesleki eğitim belgesine sahip olan katılımcılarda Kalfalık Belgesi ilk sırada yer almaktadır. Katılımcıların okudukları alanlarda Bilgisayar/Bilişim alanı diğer meslek alanlarına göre ön sıradadır.
BÖLÜM B ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ 50 Okuduğunuz alanı tercih etme sebebiniz nedir? Diğer Başka alanı tercih etme şansım olmadığı için Ailem/Öğretmenlerim istediği için Kendime uygun olduğunu düşündüğüm için İş olanakları fazla olduğu için 0 20 40 60 80 100 120 140 160 Okuduğunuz alanın işgücü piyasasındaki yeri hakkında yeterli bilgiye sahip misiniz? Kısmen Hayır Evet 0 50 100 150 200 250 Seri 1 Alan tercih sebebi ve alanın iş gücü piyasasındaki yer bilgisi durum: Alan tercih sebebinde iş olanaklarının fazla olmasının ilk sırada olması katılımcıların alanları ile ilgili bilgi sahibi olarak seçim yaptıklarını göstermektedir
Mesleki eğitim modüllerini içerik açısından iş gücü piyasası ile uyumlu olduğunu düşünüyor musunuz? 51 28% 47% 25% Evet Hayır Kısmen Öğreniminiz bittikten sonra kendi alanınızda yükseköğretim programını okumayı düşünüyor musunuz? 350 300 250 200 150 100 50 0 Evet Hayır Belki Modül uyumu ve yükseköğretim programı durum: Katılımcılar mesleki eğitim modüllerini içerik açısından işgücü piyasasıyla uyumlu bulmaktadır ve kendi alanlarında yükseköğretim programına katılmak istemektedirler.
Öğreniminiz bittikten sonra çalışmayı düşünüyor musunuz? 52 16% 9% 75% Evet Hayır Belki Alanınız dışında hangi meslek alanında eğitim alarak sertifika sahibi olmak istersiniz? 100 90 80 60 70 40 50 20 30 10 0 Öğrenim sonrası çalışma ve alan dışı sertifika programı durum: Katılımcılar öğrenimleri sonunda çalışmayı istemekte ve alanları dışında katılmak istedikleri sertifika programlarının başında Makine, Bilgisayar/Bilişim ve Elektrik/Elektronik gelmektedir.
Herhangi bir iş başvurusunda bulundunuz mu? 53 [YÜZDE] 75% Evet Hayır İş ararken en çok tercih ettiğiniz yöntem hangisidir? 16% 5% 47% 16% 16% Doğrudan işverenlere başvurmak İnternet,insan kaynakları siteleri vb. Diğer Gazete, el ilanı, duyuruvb. İŞ-KUR İş başvurusunda bulunma ve yöntem durum: Katılımcıların %75 i iş başvurusunda bulunmamıştır ve iş başvurusunda bulunan katılımcıların kullandığı yöntem Doğrudan işverenlere başvurmak olarak tespit edilmiştir.
İş başvurusu ve işe alım sürecinde yaşadığınız en önemli sorun hangisidir? 54 Diğer Aldığım eğitime uygun iş bulamıyorum Çalışma ortamı ve koşulları çok ağır Çalışma saatleri çok fazla Teklif edilen ücret beklentilerime cevap vermiyor 0 20 40 60 80 100 120 140 Sizce sektörde en çok kabul gören/devamlılığı olan meslek alanı hangisidir? 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 İş başvuru sürecinde yaşanan sorun ve sektörde devamlılığı olan meslek alanı durum: Katılımcıların iş başvurusunda yaşadığı en önemli sorun Aldığı eğitime uygun iş bulamamasıdır. Sektörde devamlılığı olan meslek alanında Elektrik/Elektronik olarak belirlenmiştir.
SONUÇ 55 Mesleki eğitim sistemi içerisinde yer alan katılımcılarda cinsiyet eşitliğine bakıldığında erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha fazla olduğunu görmekteyiz. Bu göstergeler; mesleki eğitime yönlendirmede cinsiyet eşitliğine vurgu yapılması gerektiğini göstermektedir. Mesleki eğitime almış/almakta olan yaş aralığının 14-18 yaş aralığında artışın olması son zamanlarda mesleki eğitime verilen önemin artarak olumlu sonuçların başlangıcı olduğunu göstermektedir. Katılımcılarda eğitim durumu ve mesleki eğitim belgesine sahiplikte yaş aralığında belirtilen sonuçları olumlu olarak doğrulamaktadır. Katılıcıların okumakta olduğu meslek dalı günümüz yeniliklerine ve değişimi ile doğru orantılı şekilde Bilgisayar/Bilişim alanı olduğu görünmektedir. Bu durum avantajın yanında dezavantajı da beraberinde getirmektedir. Mesleki eğitim modüllerinin katılımcılar tarafından iş gücü piyasası ile uyumlu bulunması olumlu bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra katılımcılar alanları ile ilgili bir yükseköğretim programına devam etmek istemekte ve öğretimleri sonunda iş piyasasında yer alarak çalışmak istemektedirler. Bir başka mesleki eğitim alanında eğitim almak istemeleri olumlu bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. Yan dal olarak eğitim almak istenen bölümlerin başında Makine ve Balgisayar/Bilişim alanları gelmektedir.
İş arama yöntemleri içerisinde Doğrudan işverene başvuru yapmak 56 mesleki eğitim sistemi içerisinde olan öğrencilerin iş arama yöntemleri ile ilgili yeteri kadar bilgi sahibi olmadıklarını göstermektedir. Katılımcıların iş başvurusu yapma aşamasında karşılaştıkları en önemli sorunun aldıkları eğitime uygun iş bulamamasının gelmesi atölyede alınan uygulamalı eğitimin iş hayatı ile uyumlu olmadığını göstererek olumsuz bir tablo sergilemektedir. ÖNERİLER Yanlış bilgilendirme ve yönlendirme sonucunda aldığımız mesleki eğitim sektörde iş bulmamızı zorlaştırıyor. Meslek seçimi aşamasında mesleki rehberlik ve yönlendirme faaliyetlerinin aktif şekilde yapılması gerekiyor. İş arama ve bulma konusunda yeterli bilgiye sahip değiliz. Mesleki eğitim almakta olan öğrencilere iş arama ve bulma ile ilgili kurum/kuruluşlar tanıtılmalı ve gerekli tüm bilgiler verilmelidir, Uygulamalı eğitimler işbaşında yapılmalı,
57 İŞVEREN RAPORU Anket yerel düzeyde; Ostim Organize Sanayi Bölgesinde sektör içerisinde yer alan Beşyüz(500) işverene uygulanmıştır. Anket Dört (4) bölümden oluşmaktadır. Bölüm A: Kişisel bilgiler; Bölüm A da; Katılımcının kişisel bilgileri istenmektedir. Bölüm B: İşletme bilgileri; Bölüm B de; Katılımcıların sahip olduğu işletme bilgileri istenmektedir. Bölüm C: İşveren görüşleri; Bölüm C de; Mesleki eğitim, genç işsizliği ve istihdam konularında görüşleri istenmiştir. Bölüm D:İşveren önerileri; Bölüm D de; İşverenin öngördüğü sorunlara karşı çözüm önerileri getirmesi istenmiştir.
Bölüm A: Kişisel bilgiler Cinsiyet 58 13% 87% Kadın Erkek Yaş 22% 2% 14% 22% 40% 18-25 26-33 33-41 42-50 50+ İşveren cinsiyet,yaş durum: İşveren cinsiyet durumunda; aktif olarak iş hayatında bulunan kadın oranı %13 erkek işveren oranı ise %87 olarak görünmektedir.araştırmaya katılan işverenlerde yaş aralığı 33-41 %40 oranla ilk sırada yer almaktadır.
Bölüm B: İşletme bilgileri Kaç yıldır işletme sahibisiniz? 59 31% 17% 11% 14% 27% 1-4 yıl 5-9 yıl 10-14 yıl 15-19 yıl 20 ve üzeri İşletmenizde kaç personel çalışmaktadır? 2% 22% 34% 17% 25% 1--20 21-40 41-60 61-80 81 v3 üzeri İşletme geçmişi ve personel durum: Araştırmaya katılan işletme sahiplerinin ve bu işletmelerde çalışan personel sayılarının karma bir grup oluşturduğu gözlenmektedir
İşletmenizde personel istihdam ederken herhangi bir mesleki belgeye (kalfalık, ustalık vb.) sahip olmasını tercih ediyor musunuz? 60 40% 53% 7% Evet Hayır Bazen İşletmenizde personel istihdam ederken eğitim durumunu önemli buluyor musunuz? 29% 10% 61% Evet Hayır Bazen İşverenlerde, personelden mesleki eğitim ve belge talebi durum: İşverenlerin %53 ü personel istihdam etme sürecinde mesleki eğitim almış bireyleri tercih etmektedir. Katılımcı işverenlerin %61 i personelin işe alımı sürecinde bireyin eğitim durumunu önemli bulmaktadır
İşletmenize personel alımında en çok tercih ettiğiniz yöntem hangisidir? 61 Diğer İŞ-KUR İnternet, insan kaynakları siteleri vb. Gazete, el ilanı, duyuru vb. Akraba, arkadaş ve tanıdıklar aracılığıyla 0 50 100 150 200 İşletmenizde personel istihdamında karşılaştığınız en önemli sorun hangisidir? Diğer Tercih edilen fiziksel, sosyal, ruhsal özelliklere sahip olmaması İstenilen mesleki yeterlik belgesine sahip olmaması Gerekli mesleki tecrübe ve yeterliğe sahip olmaması Personelin ücret talebinin yüksek olması 0 50 100 150 200 250 300 Personel alımında yöntem ve karşılaşılan sorunlar durum: İşverenlerin personel alımında en çok tercih ettiği yöntem gazete, el ilanı vb. bunun yanı sıra işe alım sürecinde karşılaşılan en önemli sorun başvuru yapan bireyin tecrübe ve yeterlilik eksiği gelmektedir.
İşletmenizde çalışan personele düzenli olarak hizmet içi eğitim, oryantasyon (uyum) eğitimi vb. faaliyetler düzenliyor musunuz? 62 39% 61% Evet Hayır Eğitim faaliyetlerini hangi aralıklarla düzenliyorsunuz? 2% 4% 6% 3% Haftada bir Ayda bir 6 ayda bir yılda bir İhtiyaç halinde 85% Diğer İşletmelerde verilen eğitim faaliyetleri durum: İşletmelerde personele yönelik eğitim faaliyetlerinin durumu olumsuz bir tablo sergilemektedir.
Eğitim faaliyetler için işletme binası içinde özel bir birim ve görevli bulunduruyor musunuz? 63 Evet 15% Hayır 85% Mesleki eğitim ve yönlendirme konusunda yeterli bilgiye sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz? Kısmen 44% Evet 49% İşletmelerde mesleki eğitim birimi ve yönlendirme bilgisi durum: Araştırmaya katılan işletmelerin %85 i bünyesinde eğitim birimi bulunmamakta ve işverenlerin %49 u mesleki eğitim ve yönlendirme konularında kendilerini yeterli bulmaktadır. Hayır 7%