ASKERÝ ÖÐRENCÝLERDE EKOKARDÝYOGRAFÝK TARAMA SONUÇLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ (*)

ASKERÝ ÖÐRENCÝLERDE EKOKARDÝYOGRAFÝK TARAMA SONUÇLARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ (*) Dr. Ejder KARDEÞOÐLU (*), Dr. Bekir Sýtký CEBECÝ (*), Dr. Namýk ÖZMEN (*), Dr. Mustafa APARCI (*), Dr. Ergün DEMÝRALP (*) Gülhane Tıp Dergisi 47 (1) : 24-28 (2005) ÖZET Ekokardiyografi, belli endikasyonlarda tarama testi olarak kullanılan duyarlı bir tanı aracıdır. Bu çalışmanın amacı, pilot eğitimine katılacak 17-18 yaş grubundaki askeri öğrencilerdeki ekokardiyografik tarama sonuçlarının bildirilmesi ve bu sonuçların değerlendirilmesidir. Çalışmada, pilotaj muayenesinin bir parçası olarak ekokardiyografi uygulanan 710 son sınıf askeri lise öğrencisinin ekokardiyografik sonuçları değerlendirildi. Ekokardiyografik muayene, 2.5 mhz proplu Toshiba S270-A cihazı kullanarak yapıldı. 710 asker öğrencinin yaş ortalaması 18.4±0.6 yıl olup, tümü erkekti. Yapılan ekokardiyografiler sonucunda 485 (%68.3) adayda herhangi bir ekokardiyografik bulgu saptanmadı. Tespit edilen bulgular sırasıyla; mitral kapak prolapsusu (n= 73,%10.2),(klasik n=10,%1.4, nonklasik (n=63,%8.8), fizyolojik mitral yetmezliği (n=29, %3.9), fizyolojik triküspit yetmezliği (n=67, %9.4), fizyolojik pulmoner yetmezliği (n=62,%8.7), romatizmal kapak hastalığı (n=4,%0.5) (biri hafif mitral kapak hastalığı, üçü hafif aort yetmezliği), biküspit aort kapak (n=6,%0.8 ), aort kapak prolapsusu (n=2,%0.2), atriyal septal defekt (n=2,% 0.2), interatriyal septal anevrizma (n=2,%0.2) şeklinde idi. Sonuç olarak; 17-18 yaş grubundaki askeri öğrencilerde ekokardiyografik olarak organik kalp hastalıkları beklendiği gibi düşük olup, %10.2 oranında mitral kapak prolapsusu, %9.4 oranında da fizyolojik triküspit yetmezliği, %8.7 fizyolojik pulmoner yetmezliği, %3.9 oranında fizyolojik mitral yetmezliği tespit edildi. Organik kalp hastalığı dışında sadece ekokardiyografi ile saptanan patolojilerin uçuş faaliyetine etkileri, ileri çalışmalarda irdelenmesi gereken bir konu olduğu sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler: Ekokardiyografi, Tarama Testi, Fizyolojik Kapak Yetmezliği. (*) GATA Haydarpaşa Eğt.Hst.Kardiyoloji Kliniği Reprint Request: Dr. Bekir Sıtkı CEBECİ, GATA H.Paşa Eğt. Hastanesi Kardiyoloji Kliniği, Kadıköy/İSTANBUL Kabul Tarihi: 15.3.2005 e-mail: bscebeci@superonline.com. * Çalışma 8. Balkan Askeri Tıp Kongresinde poster olarak sunulmuştur. SUMMARY Evoluation of The Results of Echocardiographic Screening in Cadets Echocardiography is a sensitive diagnostic method used as a screening test in certain indications. The aim of the study was to present and to evaluate the echocardiographic findings in 17-18 year-old cadets who will start pilot training. We performed echocardiography to 710 cadets, as a part of routine examination. Toshiba S270A with 2.5 mhz probe was used for echocardiography. All cadets were male (mean age: 18.4 ± 0.6 yrs). We didn't find any pathology in 485 (68.3%) of all cadets. Echocardiographic findings were mitral valve prolapse (n=73, 10.2%), mitral regurgitation in physiologic limit (n=29, 3.9%), tricuspid regurgitation in physiologic limit (n=67, 9.4%), pulmonary regurgitation in physiologic limit (n=62, 8.7%) rheumatic valve disease (n=4, 0.5%), bicuspid aortic valve (n=6, 0.8%), aortic valve prolapse (n=2, 0.2%), atrial septal defect (n=2, 0.2%), interatrial septal aneurysm (n=2, 0.2%) respectively. As a result, in echocardiographic screening of cadets, findings varying from normal to organic heart disease were found. The percentage of organic heart disease was very small. Also, mitral valve prolapse (10.2%, n=73) (1.4% for classic and 8.8% for non-classic), physiologic tricuspid regurgitation (9.4%, n=67), physiologic pulmonary regurgitation (8.7% n=62) and physiologic mitral regurgitation (3.9%,n=29) were detected. It was concluded that the effect of these echocardiographic findings on flight needed further investigation. Key Words: Echocardiography, Screening Test, Physiologic Valvular Regurgitation. GİRİŞ Ekokardiyografi, günlük pratikte sýklýkla baþvurulan deðerli bir taný aracýdýr. Ucuz ve tekrarlanabilir olmasýnýn yanýnda, hasta için risk taþýmamasý ekokardiyografinin sýk kullanýmýný arttýran faktörlerin baþýnda gelmektedir. Buna raðmen, ekokardiyografinin tarama testi olarak kullanýlmasý için, Amerikan Kalp Cemiyeti belli endikasyonlar belirlemiþtir. Bunun yanýnda, kalýtsal kalp hastalýðý 24

Askeri Öğrencilerde Ekokardiyografi hikayesi olmayan asemptomatik bireylere ve sportif aktivitelere katýlacak kiþilere ekokardiyografinin rutin olarak uygulanmasý önerilmemektedir. Ayrýca, ekokardiyografinin anamnez, fizik muayene ve elektrokardiyografi gibi temel taný araçlarýnýn yerini almamasý vurgulanmaktadýr. Yayýnlanan bu kýlavuzda, pilot eðitimine katýlacak adaylara, rutin olarak ekokardiyografi uygulanmasý konusu açýk deðildir (1). Ülkemizdeki konu ile ilgili mevcut yönetmeliklere göre pilot adaylarýna, ekokardiyografik muayene rutin olarak uygulanmaktadýr. Dolayýsýyla, seçilmiþ bir populasyondaki ekokardiyografi tarama sonuçlarý, irdelenmesi gereken bir konu olarak yorumlanabilir. Bu yazýnýn amacý, pilot eðitimine katýlacak 17-18 yaþ grubundaki askeri öðrencilerdeki ekokardiyografik tarama sonuçlarýnýn bildirilmesi ve bu sonuçlarýn deðerlendirilmesidir. GEREÇ VE YÖNTEM Çalýþmada, iki dönem, pilot adayý olarak seçilen ve pilotaj muayenesinin bir parçasý olarak ekokardiyografi uygulanan 710 son sýnýf askeri lise öðrencisinin ekokardiyografik sonuçlarý deðerlendirildi. Ekokardiyografik muayeneler, 2.5 mhz proplu Toshiba S270-A cihazý kullanarak üç kardiyoloji uzmaný tarafýndan yapýldý. Ekokardiyografi sakin bir ortamda, sol yan pozisyonda ve aday sakin, rahat solunum yapar durumda uygulandý. Ekokardiyografi öncesi her adayýn, kardiyak oskültasyonu, elektrokardiyografi ve teleradyografileri deðerlendirildi. Ekokardiyografik muayenede, parasternal uzun eksen, aort-mitral-papiller adale ve apikal seviyeden parasternal kýsa eksen, apikal dört ve iki oda görüntülerinde sýrasýyla iki boyutlu, M-mod, renkli Doppler, pulse ve devamlý Doppler modlarý kullanýldý. Gerekli durumlarda, subkostal ekokardiyografik görüntüler ile interatriyal septum ve suprasternal ekokardiografik görüntülerde de arkus aorta deðerlendirildi. Endike durumlarda transözofagiyal ekokardiyografi ve kontrast çalýsmasý yapýldý. Her adayýn, ekokardiyografi sonuçlarý kaydedildi. Kullanýlan kriterler: Fizyolojik kapak kaçaklarý: Mitral kapak için, izleyen kriterlerin tümünün mevcut olmamasý fizyolojik mitral yetmezliði olarak deðerlendirildi. Renkli Doppler jet uzunluðunun 1 cm'den fazla olmasý, renkli Doppler ile mozaiklenmenin görülmesi, izlenen bu akýmýn en az iki planda tespit edilmesi ve pulse veya devamlý Doppler ile sistol boyunca sürmesi kriterleri kullanýldý. Triküspit kapak için, maksimal jet uzunluðunun 2,1 cm'den kýsa ve süresinin 150 msn'den az olmasý durumunda fizyolojik triküspit yetmezliði olarak kaydedildi. Pulmoner kapak kaçaklarýnda ise, kaçaðýn santral tipte olmasý, maksimal jet uzunluðunun 1,1 cm'yi geçmemesi ve proksimal jet geniþliðinin 0,3 cm' den az olmasý durumunda fizyolojik pulmoner yetmezlik olarak deðerlendirildi. Fizyolojik sýnýrlar dýþýndaki yetmezlik akýmlarýnýn derecelendirilmesi, Amerikan Ekokardiyografi Cemiyetinin kriterleri kullanýlarak yapýldý (2). Mitral Kapak Prolapsusu: Mitral kapaðýn, parasternal uzun eksende sistol sýrasýnda sol atriuma 2 mm.'den daha fazla sarkmasý mitral kapak prolapsusu olarak tanýmlandý. Amerikan Ekokardiografi Cemiyetinin kriterlerine uygun olarak (2), kapakçýklarda kalýnlaþma ve miksomatöz deðiþikliklerin eþlik ettiði durumda; klasik, kapak yapýlarýnda bu tür deðiþiklik olmadýðý durumlarda nonklasik mitral kapak prolapsusu olarak tanýmlandý. Tespit edilen diðer klasik patolojilerde, standart yöntemler ve tanýmlamalar kullanýldý. Ekokardiyografik bulgularýn sýklýðý, çalýþma grubu içinde sayý ve yüzde olarak ifade edildi. BULGULAR Çalýþmada deðerlendirilen 710 askeri öðrencinin yaþ ortalamasý 17.5 ± 0.5 yýl olup, tümü erkekti. Yapýlan ekokardiyografiler sonucunda, 485 (%68.3) adayda herhangi bir ekokardiyografik bulgu saptanmadý. Bulgular sýrasýyla; mitral kapak prolapsusu (n= 73, %10.2), (klasik n=10, %1.4, nonklasik n=63,%8.8), fizyolojik mitral yetmezliði (n=29, %3.9), fizyolojik triküspit yetmezliði (n=67, %9.4 ),fizyolojik pulmoner yetmezliði (n=62, %8.7), romatizmal kapak hastalýðý (n=4, %0.5) (biri hafif mitral stenozu üçü hafif aort yetmezliði), biküspit aort kapak (n=6, %0.8 ), aort kapak prolapsusu (n=2, %0.2), atriyal septal defekt (n=2, %0.2), interatriyal septal anevrizma (n=2, %0.2) þeklinde idi (Tablo-1, Þekil 1). TABLO-I Çalışma Bulgularının Özetlenmesi Bulgu n % Sağlam 485 %68.3 Mitral kapak prolapsusu 73 %10.2 Fizyolojik Mitral Yetmezliği 29 %3.9 Fizyolojik Triküspit Yetmezliği 67 %9.4 Fizyolojik Pulmoner Yetmezlik 62 %8.7 Romatizmal Kapak Hastalığı 4 %0.5 Biküspit Aort Kapak 6 %0.8 Aort Kapak Prolapsusu 2 %0.2 Atriyal Septal Defekt 2 %0.2 İnteratriyal Septal Anevrizma 2 %0.2 25

Kardeşoğlu - Cebeci - Özmen - Arpacı - Demiralp Şekil 1: Çalışma Bulgularının Dağılımı TARTIŞMA Ekokardiyografi, elde edilmek istenen bilgiye göre deðiþse de, kardiyak hastalýklarýn tanýsýnda ve takibinde sýklýkla kullanýlan deðerli ve duyarlý bir taný aracýdýr. Ekokardiyografik muayenede kullanýlan teknoloji, gün geçtikçe ilerlemekte ve elde edilecek bilginin çeþitliliðinin yanýnda güvenilirliði de artmaktadýr. Ekokardiyografinin duyarlý olma özelliði, normal kiþilerde dahi bazý ekokardiyografik bulgularýn ortaya çýkmasýna sebep olmuþtur (1,3). Özellikle, renkli Doppler ekokardiyografi ile tespit edilen minimal düzeydeki kapak kaçaklarý bunlarýn baþýnda gelmektedir. Kullanýlan taný kriterine göre sýklýðý deðiþen bu tarz ekokardiyografik bulgularý, bazý otörler iatrojenik kalp hastalýðý veya ekokardiyografik kalp hastalýðý olarak isimlendirilmiþtir (4). Bu sebeple, Amerikan Kalp Cemiyetinin ekokardiyografi kýlavuzunda ekokardiyografinin tarama testi olarak kullanýlmasý belli endikasyonlarda önerilmektedir. Ailesel kardiyovaskuler hastalýk hikayesi olan, Marfan tipi fenotipe sahip olan, kalp transplantasyon donorleri olan, kardiyotoksik kemoterapi uygulanacak olan hastalarla, açýklanamayan dilate kardiyomiyopatisi olan hastalarýn birinci derece akrabalarýna ekokardiyografi taramasýnýn yapýlmasý vurgulanmýþtýr (1,2). Kardiyovaskuler etkilere sahip sistemik hastalýðý olanlarda dahi, endikasyon klas II b sýnýfýnda (uygulanmasýnýn çok faydalý olmadýðý) deðerlendirilmiþtir. Ayný kýlavuzda genel populasyona ve temel kardiyolojik taný yöntemleri normal olan, kardiyak hastalýk hikayesi olmayan yarýþma tipi sporlara katýlacak adaylara, ekokardiyografinin tarama testi olarak kullanýlmasý önerilmemektedir. Bu kýlavuzda, pilotaj eðitimine katýlacak adaylara uygulanma konusuna yer verilmemiþtir. Ancak, ülkemizdeki mevcut yönetmeliklere göre ekokardiyografi, bu gruba tarama testi olarak uygulanmaktadýr. Çalýþma grubumuz, öncesinde deðiþik testlerden geçirilerek eðitime alýnmýþ ve fiziksel kapasiteleri iyi olan bireylerden oluþmaktadýr. Bu da, nispeten seçkin bir populasyonu ifade ettiðinden, çalýþmamýzdaki her bir ekokardiyografik bulgunun sýklýðýnýn, genel populasyonu yansýtmayacaðý bilinmelidir. Böyle bir grupta, ekokardiyografik olarak organik kalp hastalýðý tespit edilme oraný düþük olacaktýr. Nitekim çalýþmamýzda, 4 kiþide atriyal septal defekt, 4 kiþide romatizmal kapak hastalýðý, 10 kiþide klasik mitral kapak prolapsusu, 6 kiþide biküspit aort kapak, 2 kiþide inte ratriyal septal anevrizma, ve 2 kiþide aort kapak prolapsusu tespit edildi. Klinik önemleri göz önüne alýndýðýnda, bu oranýn gerçekte daha da düþük olduðu açýktýr. Bu tür patolojilerin çoðunun, fizik muayene, elektrokardiyografi, teleradyografi gibi temel taný araçlarýyla tespit edilmesi ve bunlarýn ýþýðýnda ekokardiyografi uygulanmasý mümkündür. Kýlavuzlarda da bu konu, vurgulanmýþ ve ekokardiyografinin temel taný araçlarýnýn yerini almamasý önerilmiþtir (1). Çalýþmamýzda, her ne kadar ekokardiyografi tarama testi gibi kullanýlsa da, ekokardiyografik muayene öncesi fizik muayene, elektrokardiyografi ve teleradyografiler kontrol edilmiþtir. Ancak üfürüm duyulmasa da, ekokardiyografik bulgu kaydedilmiþ ve deðerlendirmeye alýnmýþtýr. Çalýþmamýzda olduðu gibi, böyle bir populasyona ekokardiyografi uygulanmasý, karþýmýza deðiþik oranlarda fizyolojik kapak kaçaklarýnýn bulunmasýný çýkarmýþtýr. Genel görüþ, bu tür kapak kaçaklarýnýn, klinik önemi olmadýðý ve enfektif endokardit proflaksisine gerek olmadýðý yönündedir (3). Ancak, pilotaj egitimine girecek adaylarda, fizyolojik kapak kaçaklarýnýn uçuþ faaliyetine etkisi, ileri araþtýrmalarda irdelenmesi gereken bir konu gibi görünmektedir. Normal bireylerde, renkli Doppler ekokardiyografi ile sað kalp kapaklarýna ait fizyolojik kapak kaçaklarýnýn tespit edilebildiði bilinen bir konudur (5,6). Sonralarý bu tür kapak kaçaklarýnýn, sol kalp kapaklarýnda da görülebildiði rapor edilmiþtir (4,7-10). Klein ve ark., 118 normal kiþide renkli Doppler ekokardiyografi ile, %48 oranýnda mitral, %11 aort, %65 triküspit ve %31 pulmoner yetmezlik bulunduðunu rapor etmiþlerdir. Aort yetmezliði, bu populasyonda, 50 yaþýn altýnda bulunmamýþtýr (11). Ayrýca pulmoner ve triküspit kapak kaçaklarýnýn oranlarý da deðiþik çalýþmalarda farklý olarak belirtilmiþtir (12). Çalýþmamýzda bu oran; fizyolojik pulmoner yetmezlik için n=62 (%8.7), triküspit yetmezliði için n=67 (%9.4) olarak bulunmuþtur. Literatürde, fizyolojik mitral yetmezliðinin görülme sýklýðý %10-94 gibi oldukça deðiþik oranlar bildirilmiþtir ve transözofagiyal ekokardiyografi kullanýldýðýnda ise, normal bireylerin tümünde tespit edilebileceði rapor edilmiþtir (10,11). Ayrýca, fizyolojik mitral yetmezliðinin yaþ ile sýklýðýnýn arttýðý ve bunun fizyolojik 26

Askeri Öğrencilerde Ekokardiyografi mitral yetmezliðinin bir karakteristiði olduðu bildirilmiþtir (4,9,13). Choongs ve Macchi'nin çalýþmalarýnda, bunu destekleyen sonuçlar rapor edilmiþtir (5,8). Ancak, Yoshida ve ark., çeþitli yaþ gruplarýnda görülme sýklýðýnýn benzer ve %38-45 þeklinde olduðunu bildirmiþtir (7). Çalýþmamýzda, tüm populasyon ayný yaþ grubunda olup, fizyolojik mitral yetmezlik sýklýðý n=29 (%3.9) þeklinde bulundu. Görüldüðü gibi, çalýþmamýzdaki oranlar, literatürün bildirdiði oranlardan çok düþüktür. Oranlarýn düþük olmasý, ekokardiyografinin çalýþmamýzda oldukça seçilmiþ bir populasyona uygulanmasýna baðlý olabilir. Ayrýca, fizyolojik mitral yetmezliðinin oluþmasý ile ilgili literatürlerde ileri sürülen mekanizmalarla da ilgili olabilir. Anlaþýlacaðý gibi, fizyolojik mitral yetmezliðin oluþumunu açýklayan birçok mekanizma düþünülmüþ olup, genç bireylerde toraksýn düzleþmesi ve daralmasý kapakta koaptasyon kusuruna sebep olduðu ileri sürülmüþtür (14). Mishiro ve ark., bu mekanizmanýn fizyolojik mitral yetmezliðinin oluþum mekanizmasý olabileceðini göstermiþlerdir (15). Çalýþmamýzda olduðu gibi, böyle bir fiziksel özelliðin elimine edildiði bir populasyonda, fizyolojik mitral yetmezlik tespit edilme oranýnýn düþmesi, geliþmesinde bu mekanizmanýn rolü olabileceðini düþündürmektedir. Diðer ilginç nokta, ayný mekanizma fizyolojik triküspit ve pulmoner yetmezlik oranlarýnýn düþük olduðu düþünülürse, bu mekanizmanýn ayný zamanda bu kaçaklarýn geliþmesinde de rolü olabileceðidir. Çalýþmamýzdaki diðer bulgu, mitral kapak prolapsusudur. Mitral kapak prolapsusunun tanýmlanmasý, zamanla oldukça deðiþmiþ ve sýklýðý da buna paralel olarak deðiþmektedir. Genel populasyon içinde prevalansýnýn %2-3 kadar olduðuna inanýlmaktadýr (16). Mitral anulusun eyer þeklinde olmasý sebebiyle, mitral kapak prolapsusu tanýsý için parasternal uzun eksen görüntüler kullanýlmaktadýr (17). Çalýþmamýzda da taný için, parasternal uzun eksen görüntüler kullanýldý. Mitral kapak prolapsusunda mortaliteyi belirleyen asýl faktör, kapaklardaki miksamatöz yapýnýn eþlik edip etmemesidir (18). Çalýþmamýzda bu tarz klasik mitral kapak prolapsusu n=10 (%1.4) olup, genel populasyondan düþüktür. Nonklasik mitral kapak prolapsusunun oraný ise n=63 (%8.8) þeklindedir. Nonklasik mitral kapak prolapsusunun tanýsýnýn, operatör yorumuna göre deðiþebileceði açýktýr (16). Özellikle, nonklasik mitral kapak prolapsusunun uçuþ faaliyeti ile etkileþimi araþtýrýlmasý gereken bir konudur. Bu konu ile ilgili ilk çalýþmalarda, mitral kapak prolapsusu olan pilotlarda uçuþun prolapsusu arttýrdýðý ve iki kapakçýkta prolapsusu olanlarda daha fazla ekstrasistol olduðu gösterilmiþtir (19). Bu konunun, günümüz teknoloji ve tanýmlamalarýyla yeniden deðerlendirilmesi gerektiðini düþünmekteyiz. Çalýþmamýzda, %0.8 oranýnda(n=6) biküspit aort kapak, %0.2(n=2) aort kapak prolapsusu, %0.2 (n=2) interatriyal septal anevrizma tespit edildi. Bu tarz patolojilerin, sadece ekokardiyografi ile tespit edilebileceði açýktýr. Biküspit aort kapak, en sýk karþýlaþýlan konjenital kalp anomalisidir (24). Oraný %1-2 kadardýr. Çalýþmamýzda oraný daha düþük bulunmuþtur. Biküspit aort kapakta stenoz, yetmezlik veya ikisi birlikte geliþebilir. Aort stenozu, birçok hastada orta yaþ ve öncesinde geliþir. Biküspit aortanýn, aort koarktasyonu ile birlikteliði sýktýr. Ayrýca, bu tür hastalarda, proksimal aort disseksiyon geliþme riski daha yüksektir (3). Çalýþmamýzda, biküspit aorta saptanan bireylerde, ek kardiyak patoloji tespit edilmedi. Aort kapak prolapsusu, genelde perimembranöz ventriküler septal defekte eþlik eden ancak idiyopatik olabilen bir patolojidir (20). Bir çalýþmada, incelenen populasyondaki oraný %1.4 oranýnda olduðu ve aort yetmeziðine sebep olduðu bildirilmiþtir (21). Çalýþmamýzda patolojinin tespit edildiði adaylarda, ek kardiyak patoloji ve aort yetmezliði tespit edilmeyip, oraný da %0.2 þeklinde bulundu. Ýnteratriyal septal anevrizma ise, özellikle stroke geçirmiþ hastalarda yapýlan ekokardiyografik inceleme ile tespit edilen bir patolojidir. Genel sýklýðý transtorasik ekokardiyografi ile %0.5 iken, transözofagiyal ekokardiyografi ile %5 kadardýr. Ýnteratriyal septal anevrizma, önemli bir kardiyak emboli kaynaðý olarak kabul edilmektedir. Þantýn eþlik ettiði olgularda paradoksal emboli görülebilir (22,23). Çalýþmamýzda, interatriyal septal anevrizma n=2 (%0.2) þeklinde olup, yapýlan transözofagiyal ekokardiyografi ile þantýn eþlik etmediði gösterildi. Oranlarý düþük olan bu patolojilerin, uçuþ ile etkileþimi incelenmemiþtir. Ancak, patolojilerde geliþebilecek problemler düþünüldüðünde uçuþ için uygun olmadýðý düþünülmektedir. Atriyal septal defekt, eriþkin yaþta en sýk tespit edilen konjenital kalp anomalisidir (24). Çalýþmamýzda 2 adayda atriyal septal defekt tespit edildi ve iki aday da tümüyle asemptomatikti. Sonuç olarak; 17-18 yaþ grubundaki askeri öðrencilerde ekokardiyografik olarak organik kalp hastalýklarý beklendiði gibi düþük olup, %10.2 oranýnda mitral kapak prolapsusu, %9.4 oranýnda da fizyolojik triküspit yetmezliði, %8.7 fizyolojik pulmoner yetmezliði, %3.9 oranýnda fizyolojik mitral yetmezliði tespit edildi. Organik kalp hastalýðý dýþýnda sadece ekokardiyografi ile saptanan patolojilerin uçuþ faaliyetine etkilerinin, ileri çalýþmalarda irdelenmesi gereken bir konu olduðu sonucuna varýldý. 27

Kardeşoğlu - Cebeci - Özmen - Arpacı - Demiralp KAYNAKLAR 1. Cheitlin, M.D., Armstrong, W.F., Aurigemma, G.P., et ll.: ACC/AHA/ASE 2003 guideline update for the clinical application of echocardiographysummary article: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (ACC/AHA/ASE Committee to Update the 1997 Guidelines for the Clinical Application of Echocardiography). J Am Coll Cardiol 2003; 42(5): 954-970. 2. Zoghbi, W.A., Enriquez-Sarano, M., Foster, E., et al.: American Society of Echocardiography. Recommendations for evaluation of the severity of native valvular regurgitation with twodimensional and Doppler echocardiography. J Am Soc Echocardiogr 2003; 16(7): 777-802. 3. Oh, J.K., Seward, J.B., Tajik, A.J.: Valvular Heart Disease. In: The Echo Manual, Second Edition. Lippincott Williams Wilkins. Minnesota, 1999; 130-226 4. Sahn, D.J., Maciel, B.C.: Physiological valvular regurgitation. Doppler echocardiography and the potential for iatrogenic heart disease. Circulation 1988; 78(4): 1075-1077. 5. Macchi, C., Orlandini, S.Z., Orlandini, G.E.: An anatomical study of the healthy human heart by echocardiography with special reference to physiological valvular regurgitation. Anat Anz 1994; 176(1): 81-86. 6. Takao, S., Miyatake, K., Izumi, S., et al.: Clinical implications of pulmonary regurgitation in healthy individuals: detection by cross sectional pulsed Doppler echocardiography. Br Heart J 1988; 59(5): 542-550. 7. Yoshida, K., Yoshikawa, J., Shakudo, M., et al.: Color Doppler evaluation of valvular regurgitation in normal subjects. Circulation 1988; 78(4): 840-847. 8. Choong, C.Y., Abascal, V.M., Weyman, J., et al.: Prevalence of valvular regurgitation by Doppler echocardiography in patients with structurally normal hearts by two-dimensional echocardiography. Am Heart J 1989; 117(3): 636-642 9. Jobic, Y., Slama, M., Tribouilloy, C., et al.: Doppler echocardiographic evaluation of valve regurgitation in healthy volunteers. Br Heart J 1993; 69(2): 109-113. 10. Akamatsu, S., Uematsu, H., Yamamoto, M., Terazawa, E., Kagawa, K.: Evaluation of physiological mitral regurgitant flow using transesophageal Doppler echocardiography. J Cardiol 1990; 20(2): 341-348. 11. Klein, A.L., Burstow, D.J., Tajik, A.J., et al.: Age-related prevalence of valvular regurgitation in normal subjects: a comprehensive color flow examination of 118 volunteers. J Am Soc Echocardiogr 1990; 3(1): 54-63. 12. Maciel, B.C., Simpson, I.A., Valdes-Cruz, L.M., et al.: Color flow Doppler mapping studies of "physiologic" pulmonary and tricuspid regurgitation: evidence for true regurgitation as opposed to a valve closing volume. J Am Soc Echocardiogr 1991; 4(6): 589-597. 13. Akasaka, T., Yoshikawa, J., Yoshida, K., et al.: Age-related valvular regurgitation: a study by pulsed Doppler echocardiography. Circulation 1987; 76(2): 262-265. 14. Murakami, H., Iwakura, M., Ogawa, S., et al.: The systolic slipping mechanism of the anterior mitral leaflet in patients with the straight back syndrome. J Cardiol 1987;17(3): 531-539. 15. Mishiro, Y., Oki, T., Iuchi, A.: Echocardiographic characteristics and causal mechanism of physiologic mitral regurgitation in young normal subjects. Clin Cardiol 1997: 20; 850-855. 16. Freed, L,A., Levy, D., Levine, R.A., et al.: Prevalence and clinical outcome of mitral-valve prolapse. N Engl J Med 1999; 341(1): 1-7 17. Shah, P.M.: Echocardiographic diagnosis of mitral valve prolapse. J Am Soc Echocardiogr 1994; 7(3 Pt 1): 286-293. 18. Marks, A.R., Choong, C.Y., Sanfilippo, A.J., et al.: Identification of high-risk and low-risk subgroups of patients with mitral-valve prolapse. N Engl J Med 1989; 20: 1031-1036. 19. Rayman, R.B.: The prolapsed mitral valve syndrome and the flyer. Aviat Space Environ Med 1980; 51(3): 287-289. 20. Saleeb, S.F., Gersony, W.M., Korsin, R., Solowiejczyk, D.E., Hsu, D.T.: Aortic valve prolapse and aortic insufficiency in subaortic ventricular septal defects. J Am Coll Cardiol 2003; 41(6 Suppl B): 477. 21. Kai, H., Koyanagi, S., Takeshita, A.: Aortic valve prolapse with aortic regurgitation assessed by Doppler color-flow echocardiography. Am Heart J 1992; 124(5): 1297-1304. 22. Belkin, R.N., Hurwitz, B.J., Kisslo, J.: Atrial septal aneurysm: association with cerebrovascular and peripheral embolic events. Stroke 1987; 18(5): 856-862. 23. Schneider, B., Hanrath, P., Vogel, P., Meinertz, T.: Improved morphologic characterization of atrial septal aneurysm by transesophageal echocardiography: relation to cerebrovascular events. J Am Coll Cardiol 1990; 16(4): 1000-1009. 24. Therrien, J., Webb, G.D.: Congenital Heart Disease in Adults. In: The Heart Disease, Sixth Edition.WB Saunders. USA, 2001;1592-1617. 28