1338 (1922) LKÖ RET M TÜRKÇE DERS PROGRAMI



Benzer belgeler
Bu doğrultuda ve 2104 sayılı Tebliğler dergisine göre Türkçe dersinde şu işlemlerin yapılması öğretmenden beklenir.

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

Anadolu Teknik ve Meslek Liseleri

2005 TÜRKÇE PROGRAMINA GÖRE HAZIRLANMI LKÖ RET M B R NC KADEME TÜRKÇE DERS K TAPLARININ KEL ME HAZ NES

Türkiye de Okutulan Fen ve Teknoloji Kitap Setlerindeki Fen-Teknoloji- Toplum-Çevre (FTTÇ) Konularının Değerlendirilmesi

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İMAM HATİP VE ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ TEFSİR OKUMALARI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

KAMU PERSONEL SEÇME SINAVLARI LE SERBEST MUHASEBEC MAL MÜ AV RL K STAJA BA LAMA SINAVINA HAZIRLIK KURSLARI ÇERÇEVE PROGRAMI

ken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ İLKELERİ

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ URLA DENİZCİLİK MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A..

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Müsteşarlığı. Sayı : B.O8.0.MÜB.O / /06/2007

MARMARA ÜNĠVERSĠTESĠ YABANCI DĠL VE TÜRKÇE HAZIRLIK SINIFLARI EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM ve SINAV YÖNERGESĠ Senato: 13 Ekim 2009 /


YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

Resmi Gazete No : Resmi Gazete Tarihi : 14/04/2012 Yürürlük Tarihi : 01/05/2012

T.C ATAŞEHİR ADIGÜZEL MESLEK YÜKSEKOKULU

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.

SEKTÖR UYGULAMASI STAJ DEFTERİ

KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir?

a) Birim sorumluları: Merkez çalışmalarının programlanmasından ve uygulanmasından sorumlu öğretim elemanlarını,

SĐRKÜLER : KONU : 2009 Yılında Uygulanacak Hadler ve MSĐ Đndirim Oranı

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 25884

KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA İSTİHDAM EDİLEN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATLARININ

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

MUSTAFA KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ MUSTAFA YAZICI DEVLET KONSERVATUVARI MÜZĠK BÖLÜMÜ ĠLKÖĞRETĠM VE LĠSE DÜZEYĠ SERTĠFĠKA PROGRAMI YÖNERGESĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Ölçme ve Değerlendirme MB

Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS ATATÜRK İLKELERİ VE İNKİLAP TARİHİ I AİT Yok. Ön Koşul Dersleri.

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM

KALE Danismanlik

YÖNETMELİK. Kamu İhale Kurumundan:

DİCLE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ STAJ UYGULAMA ESASLARI 1. GENEL HUSUSLAR

KARTELLERĐN ORTAYA ÇIKARILMASI AMACIYLA AKTĐF ĐŞBĐRLĐĞĐ YAPILMASINA DAĐR YÖNETMELĐK

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DERS GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM

K12NET Eğitim Yönetim Sistemi

Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ.

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMINA İLİŞKİN YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI TEBLİĞLER DERGİSİ

BÖLÜM 3 : SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE

Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi

GAZİANTEP İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TÜBİTAK 4006 BİLİM FUARLARI PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ TOPLANTISI

TETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ

1) Öğrenci kendi başına proje yapma becerisini kazanır. 1,3,4 1,2

PEDAGOJĠK FORMASYON EĞĠTĠMĠ SERTĠFĠKA PROGRAMINA ĠLĠġKĠN ÇERÇEVE USUL VE ESASLAR

BÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLARA İLİŞKİN BİLGİLER

YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU

Amacımız Fark Yaratacak Makine Mühendisleri Yetiştirmek - OAIB Moment Expo

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan:

Bulunduğu Kaynaştırma

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURTİÇİ VE YURTDIŞI GÖREVLENDİRME YÖNERGESİ

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü)

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS PROGRAMLARI ARASINDA YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar

BINGOL VALILIGI ii Milli Eğitim Müdürlüğü ...,... "" EGITIM-OGRETIM YILI ÇALIŞMA TAKVIMI. BiNGÖL

Ordu Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Staj Yönergesi Aralık 2007 T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DÖNER SERMAYE GELİRLERİNDEN YAPILACAK EK ÖDEME DAĞITIM USUL VE ESASLARI

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ UZAKTAN EĞİTİM YÖNERGESİ

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal

ÖĞRENME FAALĠYETĠ GELĠġMĠġ ÖZELLĠKLER

ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Güz Yarıyılı. Dersin adı : TÜRK DİLİ 1

MATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati)

YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2009/27 TARİH:

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

Levent Cad. Tekirler Sokak No: Levent / İSTANBUL Tel: (0212) Fax: (0212) www. pozitifdenetim.com

1. Konu. 2. Basitle tirilmi Tedbirler Basitle tirilmi Tedbirlerin Mahiyeti ve S n rlar

SORU BANKASI 44. SAYFA KONU ANLATIM KİTABI 79. SAYFA KONU ANLATIM KİTABI 80. SAYFA

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak

HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?

T.C. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Fındık İşleri Dairesi Başkanlığı ...

SİRKÜLER 2013/23. : Vadesi Gelmemiş İleri Tarihli Çeklere Senetler Gibi Reeskont Uygulanabilecek

Destekli Proje İşletme Prosedürü

17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI

Ford Otosan TEKAY Başvuru Süreci

T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ TEZ YAZIM KURALLARI

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2013/43. KONU: Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Düzenlemeler.

AB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2010/38 TARİH:

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ DENİZ İŞLETMECİLİĞİ VE YÖNETİMİ YÜKSEKOKULU DENİZCİLİK İŞLETMELERİ VE YÖNETİMİ BÖLÜMÜ STAJ UYGULAMA YÖNERGESİ

Transkript:

1338 (1922) LKÖ RET M TÜRKÇE DERS PROGRAMI Dr. Ahmet BALCI ÖZ: Bu çal man n amac Cumhuriyet öncesinde haz rlanan 1338 (1922) tarihli ilkö retim Türkçe ders program n incelemektir. Programlar e itim sürecindeki önemli unsurlardan biridir. Dersler için haz rlanan programlar amaç, yöntem, e itim ortam, ö renme-ö retme süreci, ölçme ve de erlendirme gibi pek çok özelli i içerir. Türkiye de Cumhuriyet döneminde ilkö retim Türkçe dersi için haz rlanan ilk program 1924 tarihlidir. Bu süreçte son olarak 2005 y l nda ilkö retimin birinci ve ikinci kademesi için yeni programlar haz rlanm t r. 1338 (1922) ilkö retim Türkçe program büyük oranda konu ba l klar n n s raland, ayr nt ya yer verilmeyen bir program niteli indedir. Konu ba l klar incelendi inde özellikle dil bilgisi konular n n daha ayr nt l bir ekilde s raland görülmektedir. 1338 (1922) y l nda haz rlanan bu programda ilkö retim süresi yedi y ld r. Programdaki konular da bu süre dikkate al narak düzenlenmi tir. Anahtar Kelimeler: lkö retim, Türkçe Ö retimi, Program, Türkçe Ö retim Program 1338 (1922) Primary Education Turkish Language Teaching Curriculum ABSTRACT: The purpose of this study is to analyze the primary education Turkish language teaching curriculum which had been established in pre-republic period and had been dated as 1338 (1922). The Curricula are one of the significant elements within education process. The Curricula which are established for courses embody many various characteristics such as the purpose, method, educational environment, teaching-learning process, testing, measurement and evaluation. In Turkey, the first curriculum that had been provided in the Republican period was for the primary education for Turkish language teaching, dated as 1924. In the process of providing curricula, the last product was formed for the first and second stages of primary education. Turkish language teaching curriculum that had been produced in 1338 (1922) for primary education had been basically the list of sequenced subject matter headlines without any further detail. When the subject headings are Mustafa Kemal Üni. E t Fak. Türkçe E t. Böl. abalci@mku.edu.tr

112 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Dr. Ahmet BALCI analyzed, what can be noticed is that the grammatical matters are given in an organized and in debt details. The primary education term was seven years for this curriculum established in the date of In the curriculum that had been produced for Turkish language teaching in 1338 (1922) covered a program of seven years since the primary education had been for seven years in those days. Key Words: Primary education, Turkish language teaching, Curriculum, Turkish language Teaching Curriculum 1. Giri E itim sürecindeki pek çok bile enden biri olan programlar, belirlenen amaçlara ula may sa layan önemli araçlardan biridir. Program Türkçe Sözlük te; 1. Belirli artlara ve düzene göre yap lmas öngörülen i lemler bütünü, izlence. 2. Yap lacak bir i in bölümlerini, bölümlerin s ras n ve zaman n gösteren tasar. olarak tan mlan r (TDK 2005). Program ve ö retim program kavramlar n genelde okul program terimi alt nda de erlendiren Öncül (2000: 814) ise u tan m yapar: Bir okulun ders d çal malar n da kapsayan tüm program d r. Bunda ders ve etkinliklerin türleri ve s ras belirtilmi tir. Ara s ra belli bir dersin program ile e anlamda kullan l r. Türkiye de e itim sürecinde kullan lan programlar n farkl dönemlerde müfredat program, e itim program, ö retim program gibi terimlerle adland r ld klar görülmektedir. Bu durum kavram karga as n da beraberinde getirmi tir (Özbay 1997: 34). Programlar n ba l klar nda kullan lan ifadelerle içeriklerinin uyu mad n görmek mümkündür. Örne in ba l nda e itim program ifadesi bulunan 1981 program nda hem e itim hem de ö retim program n n özelliklerine rastlamak mümkündür. Bu kar kl engellemek ad na 2005 y l nda haz rlanan yeni ilkö retim programlar nda ö retim program ifadesinin kullan ld görülmektedir. Genel anlam yla ö retim program ö retmen, konular, e itim ortamlar, yöntem, teknik, fizikî imkânlar, ders araçlar, ölçme ve de erlendirme gibi unsurlar kapsar (Özbay 2006: 15). Ayr ca programlarda hedef, içerik, ö renme-ö retme süreci ve de erlendirme ögeleri aras nda dinamik bir ili ki bütünü oldu u kabul edilmektedir (Demirel 2006: 5). Program n haz rlanma sürecinde ihtiyaç analizi, içerik düzenlemesi ve de erlendirme sürecine dikkat etmek gerekir (Bilen 2006: 33). Hedef davran lar belirleme ve ö renme-ö retme strateji, kuram, yöntem ve tekniklerin tespit edilmesi de önemlidir (Sönmez 2007). Ancak her program gerek bilimsel yenilikler gerekse toplumsal de i iklerle yenilenmeye muhtaçt r. Geli me ve ilerlemeler programlarda da kendini gösterir. Türkçenin bir program dâhilinde ö retimi süreci özellikle Tanzimat dö-

113 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/1338 (1922) lkö retim Türkçe Dersi Program nemi ile birlikte ba lam t r. Tanzimat y llar öncesinde bugünkü ilkö retim okullar n n kar l olan s byan mektepleri için ortak belirlenmi bir program ndan söz etmek güçtür ( ahbaz 2005: 20-23). Tanzimat sonras nda 1847 tarihinde Etfâlin Talim ve Tedris ve Terbiyelerini Ne Veçhile Eylemeleri Lâz m Gelece ine Dair S byan Mekâtibi Hâceleri Efendilere ta Olunacak Talimat la Türkçenin ilkokuma ve yazma süreci aç klanmaya çal l r (Akyüz 2001: 145-148). lerleyen y llarla birlikte farkl e itim kademelerinde Türkçe ö retiminin nas l yap laca na dair düzenlemelere yer verilmi tir. lkö retim için cumhuriyet döneminde 1924 y l nda haz rlanmaya ba lanan Türkçe dersi ö retim programlar n n sonuncusu 2005 y l nda uygulanmaya ba lanm t r (Temizyürek-Balc 2006). Cumhuriyet öncesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetince haz rlanan ilkö retim Türkçe dersi ö retim program ise 1338 (1922) tarihini ta maktad r. Program, genel niteli i itibariyle konu ba l klar na de inilen bir çerçeve program özelli i göstermektedir. 2. 1338 lkö retim Türkçe Dersi Müfredat Program Cumhuriyetin ilan ndan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maarif Vekâleti taraf ndan yay nlanan 1338 tarihli lk, Orta Tedrisat Mektepleri Müfredat Program içerisinde Türkçe dersi müfredat na da yer verilmi tir. Giri bölümündeki aç klamalarda, programda eksiklikler bulunabilece i ve bunlar n uygulama sürecinde görülecek eksikliklerle giderilebilece i belirtilmektedir. Ayr ca programa uygun ders kitaplar n n yaz m n n önemine de dikkat çekilmi tir: Bu program senelerle geçirilen tecrübelerin, hayat- tedristeki mesainin, tetkikat- ilmiyenin mahsulü oldu u halde, dest-i be erden ç kan her ey gibi birtak m nevâk s da haiz olabilir; fakat bu nevâk s, mümkün oldu u kadar azd r, bundan ba ka tecrübe, tatbik sahas nda miktarlar, dereceleri daha iyi taayyün eder ve tashih olunur. Bugün mevcut olan ders kitaplar bu yeni tarz mekteplerde de okutulabilir; fakat sene-i âtiye için bu yeni programlara göre talebe ve muallimlere mahsus kitaplar n yaz lmas hususunun imdiden müsabakaya vaz laz m gelir. âyân- dikkattir ki elde mevcut olan kitaplar n yüzde doksan talim ve terbiye ile bilfiil ve bilkuvve me gul olanlar n elinden ç kmam t r; bu münasebetle de yeni kitaplar n müsabaka ile erbâb- ihtisasa yazd r lmas zaruret kesb etmektedir. (Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Umûr- Maarif Vekâleti, 1338: 8)

114 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Dr. Ahmet BALCI Türkçe derslerinin yedi senelik bir planlamayla ö retimine yer veren bu program n ilk y l nda 15 saatlik bir ders süresi ayr lm ve ilk üç ayda elifban n ö retilmesi istenmi tir. Elifban n ö retilmesi sürecinde okuma ve yazma çal malar yla ilkokuma ve yazma sürecinin tamamlanmas istenmi tir. Ayr ca ilk s n ftan itibaren konu ma e itimi çal malar na da ba lanacakt r. kinci s n fta da benzer ekilde okuma çal malar na devam edilmesi istenmi tir. Ders süresi ikinci s n fta haftada 10 ders saatine, üçüncü s n fta 7 ders saatine; üçüncü, dördüncü, be inci ve alt nc s n fta 6 ders saatine dü mektedir. Yedinci s n fta ise Türkçe dersi haftada 3 ders saati olacakt r. Program üçüncü y ldan itibaren k raat, imlâ, manzume ezberi, sarf ve nahiv, in a gibi alt ba l klarla bölümlere ayr lm t r. K raat ba l n ta yan okuma e itimi çal malar için üçüncü s n ftan itibaren sesli okuma çal malar yla birlikte anlatma çal malar na da yer verilmesi istenmi tir. Böylece ö rencilerin ifade becerileri geli tirilirken okuduklar n anlama düzeyleri de kontrol edilmi olacakt r. Okuma çal malar esnas nda kar la lan yeni kelimelerin ö retiminde ise s k tekrarlara yer verilecektir. Dördüncü s n ftan itibaren bu çal malara devam edilecek ve edebî k ymeti olan eserlerin de s n fta telaffuzuna dikkat edilerek okunacakt r. Be inci ve alt nc s n flarda k raat çal malar na ezber, sarf ve nahiv le birlikte 5 ders saati ayr lm ve bu çal malar n birlikte yürütülmesi istenmi tir. Yedinci s n fta k raat çal malar k raat-i edebiye ba l alt nda haftada iki ders saatidir. Bu s n fta, lisedeki edebiyat e itimi öncesinde ö rencilerin edebiyat zevklerini geli tirecek  k Pa- a dan Tanzimat dönemine kadar olan süreçteki nitelikli örnekler yazd r lacak ve tahlil edilecektir. Okuma çal malar n n ço unlukla sesli okuma ile örneklendi i bu programda yeni kelimelerin ö retilmesi, okumada telaffuza dikkat edilmesi gibi unsurlar n öne ç kar ld anla lmaktad r. Okudu unu anlama sürecine ili kin vurgunun çok fazla bulunmad bu programda özellikle üçüncü s n fta anlatma çal malar yla bu sürecin kontrol edilmeye çal ld anla lmaktad r. Son s n ftaki edebî ürünlerin okunmas n n istenmesi ise ço unlukla edebiyat e itimine haz rl k niteli indedir. Ayr ca be inci ve alt nc s n flarda haftada 6 saatlik sürenin 5 saatinin k raat, sarf ve nahve ayr lmas ve bu ders konular n n birlikte i lenmesi istenmi tir. lk iki s n fta okuma çal malar ile birlikte yürütülmesi istenen yazma e itimi üçüncü ve dördüncü s n fta imlâ bahsi alt nda de erlendirilmi tir. Ancak buradaki yazma e itimi ba l ktan da anla laca üzere ço unlukla yazman n imla boyutu ile ilgilidir. Bugünkü anlamda bir yazma e itiminden ilk dört s n fta söz etmek mümkün de ildir. Be inci ve alt nc s n fta yazma e itimi için tahrir ba l alt nda bir ders saatinin ayr lmas istenmi tir. Bu s n flarda ayr nt l bir e itim sürecinden

115 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/1338 (1922) lkö retim Türkçe Dersi Program bahsedilmese de tasvir ve hikâye yazma çal malar n n yap lmas n n istendi i görülmektedir. Son s n fta yazma çal malar na haftada bir saat yer verilecektir. Bu s n fta önceki y llara ek olarak nesre çevirme çal malar ve günlük hayatta kullan labilecek resmi yaz ma kurallar n n ö retimi istenmektedir. Ö rencilere dilin edebî niteli ini ve güzel örneklerini ö retmeyi amaçlayan ezber çal malar na ikinci s n fta ba lanmaktad r. Ancak ba- ms z bir ba l k olarak üçüncü s n fta Manzume Ezberi bölümüyle hece ölçüsüyle yaz lm k sa ahlâki ve millî manzumelerin ezberletebilece i aç klanmaktad r. Bu çal malar dördüncü s n fta manzum ve mensur parçalarla devam edecektir. Program n üçüncü s n ftan itibaren ba l klara ayr larak verilen bölümler içinde en ayr nt l k sm sarf ve nahiv ba l n ta yan bölümler olu turmaktad r. Üçüncü s n fta isimler ve fiiller konusuyla ba layan dil bilgisi konular ilerleyen s n flarda kelime türleri, cümle ve baz Arapça- Farsça kurallar n ö retimiyle sürmektedir. Dil bilgisi konular na ili kin yap lan aç klamalar sadece konu ba l klar n n verilmesiyle s n rl d r. Konular n n i lenme süreci hakk nda bir de erlendirmede bulunulmam t r. Yukar da k saca de erlendirilen program n tam metni a a daki ekildedir: TÜRKÇE DERSLER Birinci Sene Haftada 15 Ders lk üç ay zarf nda elifban n ö retilmesi temin olunduktan sonra talebenin Türkçe ibareyi her kelimenin telaffuzunu tam eda etmek art yla okuyabilmesi için k raate ehemmiyet verilecektir. Bununla beraber çocuk okuyabildi i kelimeleri de mümkün oldu u kadar okunakl bir surette yazmaya al t r lacakt r. Kitab n yüzünden istinsahlar yapt r l r. Senenin sonlar na do ru çocuklar n art k pek al k olduklar kelimelerden ibareler dahi ezber yazd r labilir. Duvar levhalar varsa onlar n üzerinde muntazam konu ma temrinleri yap l r. kinci Sene Haftada 10 Ders Bu s n fta k raate devam edilir. Yine kelimeleri do ru okumak ciheti nazar dikkate al n r. Çocuklar n al mad kelimeler varsa onlar tavzih olunur. Talebenin okudu u ibarelerden intihab olunacak baz ufak parçalar bir kere daha lay k yla okutulduktan sonra imlâ ettirilir. K raat içinde ufak manzumeler ezberlettirilebilir. Üçüncü Sene Haftada 7 Ders K raat - Kelimeleri do ru telaffuz etmek art yla k raate devam edilmekle beraber bu s n ftan itibaren tefhîmî k raate de ba lamak, çocuk-

116 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Dr. Ahmet BALCI lara okuduklar parçalar meâlen ifade ettirmek laz md r. imdiye kadar görmedikleri lügatlere tesadüf edilirse bunlar da muhtelif, müteaddit temrinler dâhilinde tekrar tekrar gösterilecek, söyletilecektir. mlâ - Okuduklar bir ibareyi tekrar okuttuktan sonra ezber yazd rmal d r. Manzûme Ezberi - Hece vezniyle yaz lm küçük ahlâkî, millî manzumeler ezberlettirilebilir. Sarf - K raat kitab ndaki kelimelerle isim, ism-i cins, müfred, cem ; fiil: mâzî, hâl, istikbal; emir sigalar, müsbet, istifham, menfi halleri, madde-i asliyye. Mastar: Hafîf, sakîl. Zamir: ahsî, fiilî, nisbî, izâfî. Türkçe terkib-i izâfî. n â - Küçük küçük ibareler, f kralar yazd r lacakt r. Dördüncü Sene Haftada 6 Ders K raat - Mihaniki, tefhimî k raate devam. Bediî k raat: Anla lmas kolay edebî parçalar n (manzum, mensur) sese verilecek k ymetler ve s n flarla okunmas, yeni lügatler temrini. mlâ - Daima okunan f kralar n imlas. Manzume Manzum, mensur güzel parçalar ezberlettirilecektir. Sarf ve Nahiv sim: sm-i cins, ism-i has, müfred, cem, izafet tekrar edilecektir. Fiil: Mâzî, muzâri, hâl, istikbâl, emir, artiyye, vücûbî, iltizâmî sigalar. Mastar: Hafîf, sakîl, aslî, ism-i mastar, hâs l- mastar. S fat: Vasfiyye, ta yiniyye, s fatlar n mevsufu, mevsufsuz s fatlar. Edatlar, cümleler hakk nda muhtasaran fikirler verilecektir. ( eyhülislâm, umûr- eriyye, mevki-i iktidar, nazar- dikkat) gibi terkipler (mürekkeb isimler) kli e olarak gösterilecektir. n â Basit f kralar, küçük mektuplar yazd r lacakt r. Be inci Sene Haftada 6 Ders (1) ders tahrir: Tabîi tasvirler, tevsî, küçük hikâyeler. (5) ders k raat, ezber, sarf ve nahiv. (Ezber ve sarf ve nahiv k raatle birlikte gösterilecektir.) Lisanlar n taksimi (muhtasar malumat). Türkçenin Arabî ve Farisî ile sûret-i ihtilât hakk nda umumi malumat. Kelimenin envâ : sim, ism-i cins, ism-i hâss, mürekkeb isimler. Müzekker, müennes, müfred, cem. Ahvâl-i isim. Türkçe izâfet, s fat, mevsûf. Semâî, k yasi ve mürekkeb s fatlar. S fatlar n di er taksimi. S fatlar n

117 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/1338 (1922) lkö retim Türkçe Dersi Program cem i. Türkçe terkip tavsifi. Zamir ve envâ. Edevât ve envâ. Nida. - Masdar ve envâ. Fiil, fâil, mef ûl. Müteaddî, lâz m. Ma lûm, meçhul. Mutâvaat, mü âreket. Zaman. Madde-i asliye. Sîga. Müsbet, menfî, istifham. - Muzâri, hâl, mâzî-i uhûdi, mâzî-i naklî, istikbâl, emir, mürekkeb zamanlar. Cümle, müsnedün-ileyh. Tahlîl-i sarfî. Alt nc Sene Haftada 6 Ders (1) ders tahrir (be inci s n f n ayn d r). (5) ders k raat, sarf ve nahiv, ezber. (Ezber ve sarf ve nahiv k raatle birlikte gösterilecektir.) Lisanlar n sûret-i te ekkülü hakk nda muhtasar malûmât. Türkçede aheng-i telaffuz. Savâit (?) ve savâmat (?). sim, envâ. Müzekker, müennes (Arabî ve Farisî), müfred, cem (Trükçe, Arapça, Acemce). Terkîb-i izâfiler (Arabî ve Farisî). S fatlarda mutabakat ve te nîs. - Zamir ve envâ, merci, lisan m zda müsta mel Arabî ve Farisî zamâir. Bu mebahisin nihayetinde Arabî kelimelerden ism-i mevsûf, s fat- mü ebbehe, s yag- mübala a, ism-i tafdîl, ism-i tasgîr, ism-i mensûb, ism-i zaman, ism-i mekân, ism-i âlet vezinleri ve mevzûnlar. Farisî kelimelerden mürekkeb isimler, mürekkeb s fatlar (vasf- terkibi). Edevât. - Fiil, fi l-i hamlî ve cevherî, fi l-i munsarif ve gayr- munsarif, fâil, mef ûl. Mef ûlün sarîh, mef ûlün gayr- sarîh ve envâ. Ma rife ve nekre. - Fiillerin mef ûllerine nazaran taksimi: Müteaddî, lâz m. K yasen te killeri, âzzlar. - Fiillerin fâillerine nazaran taksimi: Ma lûm, meçhul, k yasen te killeri. Nâib-i fâil. Mutâvaat ve mü âreket. - Zaman: Ezmine-i basîte ve mürekkebe. Madde-i asliye. Sîga ve envâ, müsbet, menfî, istifham, fiil cevherinin tasrîfi. Sîga-i ihbâriyye, hikâye, rivayet, iltizâmiyye, artiyye, emriyye, vücûbiyye, fer iyye, rabtiyye, müsbet, menfi, istifham ekilleri. Yard mc fiiller, mürekkeb fiiller, fiillerden isim ve s fat te kili, isim ve s fatlardan fiil te kili. Mütemmemât cümle: Temyîz, hâl, zarf. Mastar ve envâ. Edevât ve envâ. Nidâ ve envâ. Bu mebâhisin nihayetinde Arabî mastar, envâ ve evzân, ism-i fâil ve ism-i mef ûl, vezin ve mevzûnlar, Farisî mastarlar hakk nda muhtasar malumat. Cümle, kaziyye ve envâ. Cümlenin erkân. Müsned, müsnedünileyh, fiil-i hamlî ve cevherînin mevkii. Müsnedün-ileyhin terki, müsnedin terki. Basit, mürekkeb, mütemmimli, mütemmimsiz müsnedler ve müsnedün-ileyhler, cümle-i mu tar za, müselsel cümleler, mütetâbbi cümleler. Tahlil: Tahlil-i sarfî ve nahvî, tahlil-i m ntaki. Usûl-i tenkit. Yedinci Sene Haftada 3 Ders ki ders k raat-i edebiye: Talebenin zevk-i edebîsini temin edecek eserler okutulacakt r. Bu arada  k Pa a dan Tanzimat devrine kadar en vâz h ve maruf âsâr- edebiye yazd r larak tahlil ve izah olunacakt r.

118 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Dr. Ahmet BALCI Bir ders tahrir: Tevsi, hikâye, nesre tahvil, edebî mevzular. Bu arada resmî kitabetin hayat- ameliye ile alakadar k s mlar hakk nda ifahî, muhtasar malumat ve vazifeler verilecektir. (Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Umûr- Maarif Vekâleti, 1338: 27-33) 3. Sonuç Cumhuriyetin ilan ndan önce Ankara da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti döneminde haz rlanan 1338 (1922) tarihli ilkö retim Türkçe dersi program büyük oranda k saca konu ba l klar n n s raland bir taslak metin görünümündedir. Program n bu ekliyle günümüz program geli tirme anlay ndan oldukça uzak oldu unu söylemek mümkündür. Konu ba l klar n n özellikle dil bilgisi konular nda ayr nt l bir ekilde s raland bu programda di er dil becerilerine (okuma, konu ma, yazma ve dinleme) ayn oranda yer verilmemi tir. Ça da e itim sürecinde bir ö retim program nda olmas beklenen hedefler, etkinlikler, içerik düzenlemesi, ö renme-ö retme süreci ve de- erlendirmeye ili kin aç klamalar burada görmek mümkün de ildir. Ancak her program n bir sonraki a amada geli tirilerek yenilendi i gerçe i dü ünüldü ünde bu eksiklikleri dönemin program haz rlama anlay yla aç klamak mümkündür. 1338 (1922) tarihli bu program Türkçe dersi ö retim programlar içinde ilk örnekler aras nda yer almaktad r. KAYNAKÇA AKYÜZ, Yahya (2001), Ba lang çtan 2001 e Türk E itim Tarihi, 8. Bask, Alfa Bas m Yay m, stanbul. B LEN, Mürüvvet (2006), Plandan Uygulamaya Ö retim, 7. Bask, An Yay nc l k, Ankara. DEM REL, Özcan (2006), Kuramdan Uygulamaya E itimde Program Geli tirme, 9. Bask, PegemA Yay nc l k, Ankara. ÖNCÜL, Remzi (2000), E itim ve E itim Bilimleri Sözlü ü, Millî E itim Bakanl Yay nlar, stanbul. ÖZBAY, Murat (1997), Türkçe Ö retiminde Program n Önemi, Ça da E itim, 22 (232), 34-35. ÖZBAY, Murat (2006), Özel Ö retim Yöntemleri I, 1. Bask, Öncü Kitap, Ankara. SÖNMEZ, Veysel (2007), Program Geli tirmede Ö retmen Elkitab, 13. Bask, An Yay nc l k, Ankara. AHBAZ, Nam k Kemal (2005). Tanzimat tan Cumhuriyet in lk Y llar na Kadar (1839-1928) Türkiye de lkokuma ve Yazma Ö retimi, (Gazi Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü Bas lmam Doktora Tezi), Ankara.

119 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/1338 (1922) lkö retim Türkçe Dersi Program TEM ZYÜREK, Fahri-Balc, Ahmet (2006), Cumhuriyet Dönemi lkö retim Okullar Türkçe Programlar, 1. Bask, Nobel Yay n Da t m, Ankara. TDK (2005). Türkçe Sözlük, 10. Bask, Türk Dil Kurumu Yay nlar, Ankara. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Umûr- Maarif Vekâleti (1338), lk, Orta Tedrisat Mektepleri Müfredat Program, Ankara.