Atatürk ün Dünyas Cengiz Önal Sivas Kongresi 61Aç fl Konuflmas 4 Eylül 1919 Sayg de er Efendiler, Yurdun ve Ulusun kurtuluflunu amaçlayan zorunlu nedenler, sizleri bunca s k nt lar ve engeller karfl s nda Sivas ta toplad. Yi itçe davran fllar n zdan dolay kutlar, Hofl geldiniz! demekle mutlu oldu umu belirtmek isterim. Efendiler! Bilinmektedir ki, uluslar n insanca haklar na dayanan, söz vermeler üzerine 30 Ekim-1918 de tilaf Devletleri ile bir antlaflma yap ld ve dolays yla ulusumuz, hakça bir bar fla kavuflaca n umdu. Halbuki bu antlaflma hükümleri, bütün yurdumuza ve ulusumuza karfl, kötü amaçl kullan mlarla, bask larla ve zorlamalarla uygulanmaya baflland. tilaf Devletleri nden yüz bulan ülkemiz Hristiyanlar ulusumuzun onuruna dokunan ç lg nca davran fllara girifltiler. Bat Anadolu'da slam' n namusu u runa korumas gereken kutsal yerlerine kadar sokulan Yunan zalimleri, tilaf Devletleri nin hoflgörüleri üzerine, canavarca kötülükler yapt lar. Do uda Ermeniler, Anadolu nun Bat s na do ru K z l rmak a kadar geniflleme haz rl klar na girifltiler. fiimdiden s n rlar m za kadar dayan p Mustafa Kemal, Sivas Kongresi günlerinde (1919) 37
toptan yok edip öldürme politikas n gütmeye bafllad lar. Karadeniz k y lar m zda Pontus Krall hayalinin gerçeklefltirilmesine çal fl ld. Adana, Antep, Marafl ve Konya yak nlar na kadar gelen iflgalciler Antalya ya da girdiler. Trakya da iflgal bölgesi içine al nd. Saltanat taht n n yeri ve Halifeli in merkezi olan stanbul ise, Hükümdar saraylar n n içine kadar düflman eline geçti. Bütün bu haks z sald r lara karfl stanbul daki hükümet, belki tarihte bir benzeri daha görülmemifl bir kan ksama ve katlanma göstererek, sessizli e büründü. Her zaman için güçsüz, karars z, dermans z kald. flte bu haller ulusumuzu silkinip uyanmaya sürükledi. Art k ulusumuz anlad ki, itilaf devletleri, bu yurtta kutsal varl klar na ve ulusal kaderine sahip ç kacak bir gücün, bir iste in olmamas gerekti ine hükmetmifller ve ak llar na gelen her türlü kötülü ü uygulamaya bafllam fllard. flgalciler, bu yersiz san lar Sivas Kongresi nin yap ld tarihi bina yüzündendir ki; cans z bir ülke, kans z bir ulus neleri hak etmiflse hepsini hiç çekinmeden yapt lar. Buna karfl boyun e ip teslim olmufl görünmek, tam çöküntüden baflka bir sonuç vermeyecektir. Efendiler! Ulusumuzun sizler gibi uyan k ve flerefli kiflileri, bu kayg l karanl k görüntülerden umutsuzlu a düflmediler. Çünkü onlar bilirler ki, tarih bir ulusun varl - n hiçbir zaman inkâr edemez. Çünkü onlar kuvvetli bir iman ile inan rlar ki, haks z bir görüflle yurdumuza ve ulusumuza karfl verilen hükümler, ortaya sürülen kan lar, er geç iflas edecektir. Efendiler! tilaf Devletlerinin haks zl klar ile stanbul Hükümeti nin güçsüzlü ü ve basiretsizli i karfl s nda ulusumuz, varl n belirtmek ve bu sald r lara karfl namusunu ve ba ms zl n korumak gerekti ine hükmetmek zorunda kald. Bilindi i gibi; Do u da, geçen savafl n her türlü kayg s n çekmifl ve 38
hele Ermeniler in vahflice zulmüne u ram fl yasl s n r illerimiz Ulusal Ba ms zl ve Ulusal Onur u kurtarmak amac ile Müdafaa-i Hukuk-u Milliye (Ulusal Haklar Savunma) gibi dernekler kurdular. Do u dan ve Güney den gelecek tehlikeyi sezinleyen Diyarbak r ilimizde de Müdafaai Vatan (Vatan Savunma) derne i kuruldu. Bat da, Yunanlar n sald r s göz önünde tutularak, kurulmufl olan Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti (Ulusal Haklar Savunma Derne i) Yunanlar n topraklar m za ayak basmas üzerine buralar, Yunanistan'a katma düflüncesini reddetmek için ayakland. Trakya da ve Kilikya (Çukurova) da Ulusal Dernekler kuruldu. K sacas Do u ve Bat dan yükselen ulusun sesi Anadolu nun en uzak köflelerinde bile yank buldu. Böylece ulusal dernekler düflmanlar n esaret boyunduru- una girmemek direnci ile ulusal bilincin flahlanmas ndan do mufl birer eflsiz kurulufl oldular. Bu yolla yüzy llardan beri ba ms z yaflayan Ulusumuz varl n dünyaya göstermeye bafllad. Efendiler! Ulusça kurtulufl çaresinin ancak kendi içinde ve kendi geliflmesinden do aca kan s gerçekleflince, belli tehlikeler karfl s nda bulunan Do u Anadolu illeri Erzurum Kongresi ni toplant ya ça rd. Bu s rada yap lan yaz flmalar, ortaya ç kan olaylar ve kendini gösteren gerçekler karfl s nda bütün yurdun bir bütün halinde kurtuluflunu amaç edinen BD MART 2015 Sivas Kongresi, bugün say n toplulu- unuzun kurdu u bu Genel Kongre, daha 21 Haziran 1919 tarihinde kararlaflt r ld. Efendiler! Burada büyük bir üzüntü ile yüce toplulu unuza bildirmek zorunday m ki; ülkenin ve ulusun kutsal varl klar n korumakta güçsüzlükten, miskinlikten, basiretsizlikten ve dolays yla teslimiyetten baflka bir fley göstermemifl olan stanbul Hükümeti, ulusu hep yenilmifl, bitmifl göstermek gibi düflmanlar m z n ç kar na iflleyen ayk r davran fllarda ancak gücünü gösterebildi. Bu hal ulusal tarihimizde elbette stanbul Hükümeti hesab na lekeli bir sahifedir. Do u ve Bat dan yükselen ulusun sesi Anadolu nun en uzak köflelerinde bile yank buldu. Efendiler! Teflekkür olunur ki, ulus ve ulusal gücün tam dayana olan flerefli ordumuz o hükümeti uyarmakla birçok büyük zarar da önlemifl oldu. Yine de bu halin ulusal davran flta birçok gecikmelere ve duraklamalara sebep oldu u unutulamaz. Hat rlarda olacak ki, Sivas Genel Kongresi ni flereflendirmeleri için 22 Haziran 1919 da yap lan ça r da, Erzurum Kongresi nden söz aç larak orada 10 Temmuz 1919 da toplan laca belirtilmiflti. Bat Anadolu 39
BD MART 2015 delegelerinin o zamana kadar Sivas a ulaflabilecekleri san l yordu. Böylece Erzurum Kongresi üyelerinin de Sivas taki toplant ya kat labilecekleri düflünülmüfltü. Hâlbuki Sivas'taki toplant ancak bugün gerçekleflebildi. Aradan bir aydan çok zaman geçti. Bu uzun süre içinde Erzurum Kongresi Delegelerini bekletip durmaktan ise, herkesin kavray p kat ld amaçlar ve esaslar üzerinde konuflulup kararlara var lmas uygun bulundu ve sonradan delegelerin seçildikleri yerlere dönüp al nan kararlar uygulamaya giriflmeleri isabetli görüldü. Erzurum Kongresi ve dolay s yla Do u Anadolu ad na Sivas Kongresi ne kat lmak üzere Heyet-i Temsiliye (Temsilciler Kurulu) diye yetkili bir topluluk da seçilip görevlendirildi. Erzurum Kongresi nin, bildirisinden ve tüzü ünden baflka gizli kalm fl hiçbir karar yoktur. Yaln z Sadrazam Ferit Pafla n n Paris gezisinden sonra yay mlad, Anadolu da kar fl kl k oldu unu bildiren genelgesi büyük üzüntü ve tiksinti ile okunmufl, gerçe e uymayan, ülkenin ve ulusun ç karlar na zarar veren bu bilgisizce bildirinin hemen tekzibi kendisinden fliddetle istenmifltir. stenen bir fley de milletvekilleri seçiminin çabuklaflt r lmas d r. Erzurum Mustafa Kemal ve Rauf Orbay Kongre günlerinde Sivas ta 40 Kongresi yaln z Do u Anadolu delegelerinden kurulu oldu u için yetkisini bu çevre içinde s k flm fl görmekle yetinmifltir. Ancak, Bat Anadolu ve Rumeli delegelerinin kat lmas ile verilebilecek yetkinin kullan lmas n n, sizin say n toplulu unuzun gerçekleflmesi kofluluna ba l görüldü. Bu yüzdendir ki Do u Anadolu da Ulusal Derneklerin birleflmesinden do an toplulu a ad koyarken Do u Anadolu deyimi kullan lm flt r. Durup dururken Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ya da Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adlar n
kullanmak ve bütün Ulusun haklar ad na kendi kendini yetkili görmek do ru olamazd. Böyle yap lsa idi stanbul da oldu u gibi, 5-10 kiflinin bir araya gelerek bütün Ulusun yetkili vekilleriymifl gibi, as l yetki sahibi olan ve Ulusla hiçbir ilgisi olmayan davran fllar bir bak ma tekrarlanm fl olurdu. Mustafa Kemal Sivas Kongresi günlerinde BD MART 2015 Eendiler! Bununla birlikte, Erzurum Kongresi bütün ülkenin ve ulusun birleflip anlaflmas u runa, Do u Anadolu illerinin baflka illerimizle her zaman iflbirli ine haz r oldu unu belirtmeyi kararlar n n bafl nda saym flt r. Elbette yüce varl - n zla kurulmufl bulunan bu Sivas Kongresi, yurdumuzun ve ulusumuzun bölünmez bir bütün oldu unu gerekti i gibi ortaya koyup ispatlayan kararlar alacak, esaslar koyacakt r. Efendiler! Meclis-i Mebusan (Osmanl n n Son Parlamentosu) n toplanmas için öteden beri gösterilen ulusal dilekler karfl s nda stanbul Hükümeti nin daha ilk günden bafltan savma davran fllar, Anayasaya ayk r inatç direniflleri son günlerde ulusal ak m n etkisi ile çok gevflemifl durumdad r. Seçimler için emir verildi ini de biliyorsunuz. Bunun gerçekleflmesi, Tanr n n izni ile sizin davran fllar n z ve direniflleriniz ile sa lanacakt r. Ancak, seçim bafllay p bitmeden önce, bir ya da birkaç yabanc memleketin mandas n kabullenmek gibi do rudan do ruya yaflay fl m z ve ba ms zl - m zla ilgili bir olup-bittiye gidilmek söz konusudur. Ulusal Meclis in daha toplanmam fl oldu u bir s rada yabanc lar n kuflat p s k flt rd, ba ms zl - n yitirmifl stanbul Hükümeti nin tek bafl na uygunsuz bir karar almas ya da Ulusal dileklere uymayan yabanc önerileri hofl görüp kabullenmesini hesaba katarak, Erzurum ve Sivas Kongreleri nin birbiri ard s ra birbirinden daha yetkili toplanm fl olmas, herhalde iyili in ve esenli in müjdecisidir. Sözlerime son verirken, Yurdun ve Ulusun kurtulufl ve yükselifl amac na ba l olan toplulu umuzun hay rl ve baflar ya ulaflmas n Yüce Tanr dan dilerim. cengizonal@butundunya.com.tr (Gelecek Ay: Ankara da fiehrin leri Gelenleriyle Konuflmas ) 41