GENEL MUHASEBE
İŞLETME KAVRAMI Toplumun gereksinimlerini sağlayan mal ve hizmetleri üreten ekonomik birimlere işletme denir. İşletme, ihtiyaç duyulan mal ve hizmetleri üretmek ve pazarlamak, böylece var olan talebi tatmin ederek fayda yaratmak, dolayısıyla kar elde etmek ve/veya hayatını sürdürebilmek için faaliyette bulunan ekonomik kuruluştur. Ana nitelikleri: Üretim faktörlerini bir araya getirmek (bilinçli/sistemli) Üretim yapmak
Üretim Faktörleri Doğal Kaynaklar İnsan Gücü Sermaye (maddi ve maddi olmayan kaynaklar) Bilgi Birikimi ve Kaynakları Girişimci
Amaçları 1. Kar 2. Topluma hizmet 3. Hayatını sürdürmek
İşletmelerin Sınıflandırılması: Faaliyet Alanlarına göre: Üretim işletmeleri Ticaret işletmeleri Hizmet işletmeleri Mülkiyetlerine göre: Özel işletmeler: Sermayesinin tamamı ya da büyük bir kısmı özel kişilere ait olan işletmeler Kamu işletmeleri: Sermayesinin tamamı ya da büyük bir kısmı devlete ait olan işletmeler. Karma işletmeler: Özel kişilerle devletin biraraya gelerek kurdukları işletmeler. Yabancı Sermayeli İşletmeler: %100 yabancı sermayeli şirketler veya yabancı-yerli şirket birleşmeleri.
İşletmelerin Sınıflandırılması: Büyüklüklerine göre (TTK na göre niceliksel/niteliksel ölçütler): Büyük Orta Küçük Tüketicilerin türüne göre: Nihai mal üreten işletmeler Ara mal üreten işletmeler Üretilen mal ve hizmet türüne göre: Tarım, ormancılık, avcılık, balıkçılık Madencilik ve taş ocakları Sanayi Ticaret işletmeleri, bankalar Lojistik Hizmet
İşletmelerin Sınıflandırılması: Hukuki yapılarına göre: İşletme Tek kişi Şirket Adi Şahış Kollektif Komandit Kooperatif Ticari Anonim Sermaye Limited Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit
İşletmenin Ana Faaliyetleri Yönetim Planlama Örgütleme Yönlendirme Kontrol Üretim Pazarlama Ürün tasarımı Fiyatlandırma Dağıtım Tutundurma Finansman
İşletmenin Destek Faaliyetleri İnsan Kaynakları Yönetimi Muhasebe Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Halkla İlişkiler
MUHASEBE Muhasebe bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün faaliyetleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi veya kuruluşlara ileten bir bilgi sistemi dir.
Muhasebenin Görevleri Kaydetme Sınıflandırma Özetleme (Raporlama) Analiz ve Yorumlama Muhasebe İşletme dili, finansal kararlar dili
Muhasebe de Bilgi Akışı İşletme Faaliyetleri (Mali İşlemler) - Alış - Satış Girdi - Belgelendirme - Veri Toplama Süreçleme - Kayıt - Sınıflandırma Çıktı - Raporlama Karar vericiler - Analiz - Yorum - Ödeme
Muhasebenin Bölümleri Genel Muhasebe: Görevi işletmenin varlık ve kaynaklarındaki değişmelerin izlenmesi ve ortaya çıkan özkaynak azalışları ile artışlarının belirlenerek çeşitli aşamalarda işletmenin kar veya zararının bulunmasıdır. İşletmenin mali yapısını gösterir. Maliyet Muhasebesi: Üretilen mal veya hizmetlerin maliyetini ve satış fiyatını belirler. İşletme giderlerini kontrol altında tutma imkanı sağlar. Üretim planlaması safhasında her seçeneğin işletme karlılığı üzerindeki etkisini değerlendirir. Yönetim Muhasebesi: Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden elde edilen verilerden yararlanarak işletme yöneticilerinin karar almada gereksinim duydukları sayısal bilgileri içeren yeni veriler üretir. Performans ölçümü, kar planlama, bütçeleme, maliyet ve fiyat arasındaki ilişki vb.
İşletmenin Varlıkları ve Kaynakları Varlıklar: İşletme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için gereken ekonomik değerler (para, mal, İK, malzeme, araç-gereç, vs.). Kaynaklar: Varlıkların elde edilmesinde kullanılan kaynaklar. Özkaynaklar/Borçlar İşletmenin varlıkları ve bu varlıkların sağlandığı kaynaklar arasında mutlaka eşitlik olmalıdır.
Mali Tablolar İşletmenin süreklilik gösteren ömrü belli zaman aralıklarına bölünür. Genel olarak bir Muhasebe Dönemi 1 yıldır. 1 Ocak tarihinde başlarve 31 Aralık tarihinde sona erer. İşletmenin faaliyetlerine ait mali bilgiler dönem sonlarında (31 Aralık) iki temel mali tabloda özetlenir ve rapor edilir: 1. Bilanço 2. Gelir Tablosu
BİLANÇO İşletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ve bunların sağlandığı kaynakları belli bir düzen içinde gösteren mali tablodur. İşletmenin varlıkları ve kaynakları arasında mutlaka eşitlik vardır. Buna Bilanço Temel Eşitliği denmektedir. VARLIKLAR = KAYNAKLAR
Bilanço Temel Eşitliği VARLIKLAR = KAYNAKLAR VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR Sermaye: İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki hakları Borçlar: İşletmeye borç verenlerin varlıklar üzerindeki hakları
Varlıklar BİLANÇO HESAPLARI Kaynaklar (Aktif) (Pasif) I. Dönen Varlıklar (Nakit+1 yıl içinde paraya çevrilebilen varlıklar) Kasa Alınan Çekler Bankalar Verilen Çekler (-) Hisse Senetleri Alıcılar Alacak Senetleri Ticari Mallar II. Duran Varlıklar (1 yıldan daha uzun sürede paraya çevrilmesi düşünülen varlıklar) Alıcılar Alacak Senetleri Arsa, Arazi Bina Makine Demirbaş Taşıt III. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (Vadesi 1 yıl ya da daha az olan borçlar) Banka Kredileri Satıcılar Borç Senetleri IV. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (Vadesi 1 yıl dan daha çok olan borçlar) Banka Kredileri Satıcılar Borç Senetleri V. Özkaynaklar (vadesi sonsuz olarak düşünülen kaynaklar) Sermaye Kar (+) Zarar (-)
Gelir Tablosu İşletmenin belli bir dönemde elde ettiği gelirleri ve bu gelirleri elde etmek için yapılan giderleri belli bir düzen içinde gösteren tablodur. İşletme sahibinin haklarında artış yaratan olaylara GELİR denir. (Satış geliri, faiz geliri, kira geliri vb) Haklarda azalış yaratan olaylar ise GİDER kapsamındadır. (Satışların maliyeti, finansman giderleri vb.) GELİRLER > GİDERLER KAR GİDERLER > GELİRLER ZARAR
Bilanço-Gelir Tablosu İlişkisi Dönemsonlarında İşletmenin Gelir Tablosunda oluşan NetKar ya da Net Zarar tutarı Bilançoya aktarılır. Net Kar Sermayeyi arttırır, Net Zarar ise azaltır. Gelir Tablosu Kar (+) Bilanço Sermaye Gelir Tablosu Zarar (-) Bilanço Sermaye
Mali İşlemlerin Bilanço Üzerindeki Etkisi İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Varlıklar Kaynaklar = Kasa 150 Sermaye 150 Toplam 150 Toplam 150
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Bankaya 80.000 TL'lik hesap açtırılmıştır. Varlıklar Kaynaklar Kasa 70 Sermaye 150 Banka 80 = Toplam 150 Toplam 150
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Bankaya 80.000 TL'lik hesap açtırılmıştır. 30.000 TL tutarında ofis masası ve çalışma koltuğu (demirbaş) alınmıştır. Varlıklar Kaynaklar Kasa 40 Sermaye 150 Banka 80 D.Baş 30 = Toplam 150 Toplam 150
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Bankaya 80.000 TL'lik hesap açtırılmıştır. 30.000 TL tutarında demirbaş alınmıştır. Satılmak üzere yarısı peşin, yarısı vadeli 60.000 TL'lik mal satın alınmıştır. Varlıklar Kaynaklar Kasa 10 Sermaye 150 Banka 80 Satıcılar 30 D.Baş 30 Mal 60 = Toplam 180 Toplam 180
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Bankaya 80.000 TL'lik hesap açtırılmıştır. 30.000 TL tutarında demirbaş alınmıştır. Yarısı peşin yarısı vadeli 60.000 TL'lik mal satın alınmıştır. 30.000 TL'ye alınan mal 40.000 TL'ye satılmış, 20.000 TL'si peşin, kalanı için senet alınmıştır. Varlıklar = Kaynaklar Kasa 30 Sermaye 150 Banka 80 Satıcılar 30 D.Baş 30 Kâr 10 Mal 30 Alacak Senetleri 20 Toplam 190 Toplam 190
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Bankaya 80.0000 TL'lik hesap açtırılmıştır. 30.000 TL tutarında demirbaş alınmıştır. Yarısı peşin yarısı vadeli 60.000 TL'lik mal satın alınmıştır. 30.000 TL'te alınan mal 40.000 TL'ye satılmış, 20.000 TL'si peşin, kalanı için senet alınmıştır. Satıcı firmaya bankadan 20.000TL gönderilmiştir. Varlıklar = Kaynaklar Kasa 30 Sermaye 150 Banka 60 Satıcılar 10 D.Baş 30 Kâr 10 Mal 30 Alacak Senetleri 20 Toplam 170 Toplam 170
İşletme, sahibinin nakit olarak koymuş olduğu 150.000 TL Varlıklar Kaynaklar sermaye ile kurulmuştur. Kasa 30 Sermaye 150 Bankaya 80.0000 TL'lik hesap açtırılmıştır. Banka 60 Satıcılar 10 30.000 TL tutarında demirbaş D.Baş 30 Kâr 10 Varlıklar Kaynaklar = alınmıştır. BİLANÇO (Aktif) Mal 30 (Pasif) Yarısı peşin Kasa yarısı vadeli 60.000 30 Sermaye Alacak 20 150 TL'lik mal satın alınmıştır. Senetleri Banka 60 Satıcılar 10 30.000 TL'te alınan mal 40.000 Toplam 170 Toplam 170 D.Baş 30 Kâr 10 TL'ye satılmış, 20.000 TL'si peşin, kalanı için Mal senet alınmıştır. 30 Alacak Satıcı firmaya bankadan Senetleri 20.000TL gönderilmiştir. Varlıklar Toplamı 20 170 Kaynaklar Toplamı 170
Çalışma Soruları İşletmelerin ihtiyaç duydukları para, fon veya sermayenin uygun koşullarda sağlanması ve etkin şekilde kullanılmasını sağlayacak faaliyetlere ne ad verilir? Finansman İşletmenin sahip olduğu para, araç-gereç, bina gibi ekonomik değerlere ne ad verilir? Varlıklar Toplumun talep ettiği mal ve hizmeti üreten ve pazarlayan ekonomik birimdir? İşletme Sermaye ve borçlara birlikte ne ad verilir? Kaynaklar İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarına ne ad verilir? Sermaye
İşletme faaliyetleri nedeniyle varlıklarda borçlanma dışında meydana gelen artışa ne ad verilir? Kar İşletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan mali işlemlere ait bilgileri kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, bu bilgileri analiz eden, yorumlayan ve raporlayarak ilgili kişi ve kurumlara sunan bilgi sistemine ne denir? Muhasebe Belgelendirilen mali işlemlerin muhasebe defterlerine geçirilmesi işlemlerine ne ad verilir? Kaydetme Muhasebenin görevi üretilen mal ve hizmetin maliyetini ve satış fiyatını belirlemek olan bölümüne ne ad verilir? Maliyet muhasebesi
İşletmede planların gerçekleştirilebilmesi için gereken yapı ve düzenin oluşturulması faaliyetine ne ad verilir? Örgütleme İşletmenin piyasadaki rekabet durumunu geliştirmeye ve karlılığını arttırmaya yönelik olarak yapılan faaliyetlerdir. AR-GE Bilanço temel eşitliği nedir? Varlıklar = Borçlar + Sermaye İşletmenin belirli bir dönemde elde ettiği gelirleri ve bunları elde etmek için katlandığı giderleri gösteren tablodur. Gelir Tablosu İşletmenin nakit ya da bir yıl içinde paraya çevirilmesi düşünülen varlıklarına ne ad verilir? Dönen varlıklar İşletmenin vadesi bir yıldan daha uzun olan borçlarına ne denir? Uzun vadeli yabancı kaynaklar
İşletmenin kaynakları Bilanço tablosunun hangi tarafını oluşturur. Pasif (Sağ) İşletme nakit olarak bir arsa satın almıştır. Bu işlemin Bilanço üzerindeki etkisi ne şekilde olacaktır? Varlıklar tarafında Kasa da azalış, yine varlıklar tarafında Arsa da artış, dolayısıyla Bilanço toplamının değişmemesi İşletme bankadan kredi almıştır? Varlıklar tarafında Kasa da artış, Kaynaklar tarafında Banka Kredileri nde artış, dolayısıyla Bilanço toplamında artış İşletme bankadan aldığı kredi borcunu ödemiştir? Varlıklar tarafında Kasa da azalış, kaynaklar tarafında Banka Kredi lerinde azalış, dolayısıyla Bilanço toplamında azalış Vadeli olarak mal satın alınmıştır. Varlıklar tarafında Ticari Mallar da artış, Kaynaklar tarafında Satıcılar da artış, dolayısıyla Bilanço toplamında artış