YURTTAŞLIK EĞİTİMİ 7. Sınıf GİRİŞ 7. sınıflara ait yurttaşlık eğitimi öğretim programı saptanırken, öğrencilerin yaşı, önceki sınıflardan bu dersle ilgili elde edilen bilgi ile yetenekleri ve yurttaşlık eğitimiyle bağlılığı olan diğer derslerden elde edilen bilgiler de göz önünde bulundurulmuştur.. 6. sınıftan çıkan tecrübeler, doğrusu bireysel ve grup kimliğin gelişmesi, sağlık ve sağlık korunması, kanunlar ve insan hakları, kültür ve çevre korunması, 7. sınıflara ait plan ve programlarda işlenen konularla pratik bir şekilde bağ kurulabilir. Bu yaş grubunda ki çocuklar kendilerini daha bilgili hissetmekle birlikte, gruplar yada değişik dernekler kurmak için de büyük bir ilgi gösterirler. Bu grup ve dernekler çerçevesinde de çocuklar bireysel ve grupsal kimliklerini geliştirirler. Bu yaş grubunda ki kulübler genelde müzik kulübleri, şiir okuma, eğlence kulübleri, yarışma kulübleri, spor vb. olurken, dernekler de ekolojik, gönüllü vb.olarak, öğrenciler bu ders çerçevesinde toplumsal örgütlenmenin bu şekillerinde yetenek ve bilgilenme etkinliklerini geliştirirler. Bunun yanısıra, 7. sınıf öğrencileri yurttaşlık eğitimi çerçevesinde yönetimi, iktidarı ve otoriteyi de öğrenirler. Öğrenciler değişik yönetim şekilleri hakkında olduğu gibi, yönetime katılmayı ve etkili olmayı sağlıyan şekiller hakında da bilgilendirilirler. Kulüb, dernek veya hükümet dışı yani sivil toplum kurumların örgütlenmesiyle, öğrenciler sadece kültürel eğitim alanında ki gelişmelerini değil, gelecekte toplum içinde üstlenecekleri görev ve rolleri için de çok daha iyi bir şekilde hazırlanmış olurlar. UZAK HEDEFLER Okul ve topluluklarda kulüb ve derneklerin kurulması, fonksiyonu (işlevliği) ve etkinliklerin geliştirilmesi konusunda daha etkin olmaları için, öğrencilere yardımcı olmak. Toplumsal enstitülerdeki yönetim organların kurulmasında vatandaşların etkin katılımlarının önemi hakkında öğrencilerin bilinçleşmeleri. Öğrencilerin, gruptaki üyelerin hak ve sorumluluklarının olduğu gibi, her çeşit (etnik, dini, ırk, cinsiyet vb.) soykırımların engellenmesine saygılı olunması gereği konusunda bilinçleşmeleri. Değişik toplumsal enstitülerin şekillerini ve onların kuruluş ile işlevlilik şekillerini tanıyabilmeleri için öğrencilere yardımcı olmak. Grup ve enstitülerin çalışma süreçlerinde ve kurallardaki olasıl ihlallere karşı tepki (müdahale) gösterme konusunda öğrencilerin yetenekleştirilmeleri. Değişik katılım şekilleri konusunda olduğu gibi, vatandaşların ve sivil toplum örgütlerin iktidar otoritelerine etkili olabilmeleri doğrultusunda, öğrencilerin yetenekleştirilmeleri.
HEDEFLER Yedinci sınıflara ait ders programının amaçları temelince öğrenci şu hedeflere varabilmelidir: Tutum ve değerler açısından: kulüb, dernek ve enstitü çalışmalarıyla ilgili eleştirisel tutum uygulamalı açık ve hoşgörülü olmakla birlikte, cinsiyet, etnik, dini, ırk soykırım ayırıma karşı gelmeli kulüb, dernek ve hükümet dışı örgütlerin etkinlikleri için gönüllü ve hevesli olması Bilgi açısından: kavramlar: kulüb, dernek, enstitü, hükümet dışı örgüt, sivil toplum, merkezi yönetim, yerel yönetim değişik yönetim şekilleri (demokratik yönetim, otoriter) Kosovada ki sivil toplum etkinliklerin çeşitleri Karşılıklı olmak üzere, yurttaşların otoritelere etki şekilleri Anlama açısından: kulüb, dernek ve enstitülerde etkin katılım çalışmanın önemi kulüb, dernek ve enstitülerde ki çalışmalardan çıkan yetki ve sorumluluk yönetime etkin katılım önemi ve yönetime etki şekilleri Değerlendirme açısından: kulüb, dernek, enstitü ve genelde toplumun gelişmesi doğrultusunda demokratik yönetimin önemi okul ve topluluklarda kulüb ve derneklerin kurulmasına dair olanak ve gereksinimler okullarda ve toplulukta ki diğer kulüb, dernek ve enstitülerle işbirlik gereksinimleri yönetimdeki sorumluluğun uygulanmasında otoritelerin rolü Uygulama açısından: kulüb, dernek ve enstitülerdeki kural ve süreçler Analiz açısından: iktidar ile otoritelerin rolü ve demokratik kanunlar temelince işlevliğin önemi okul ve topluluktaki kulüb ve derneklerin etkinliklerinde doğan sonuçların etkisi
Sentez açısından: Kosova toplumunda demokratik değerlerin gelişmesi ve ilerletilmesinde sivil toplumun kaydettiği sonuçlar. DERSİN PLANLANMASI ( HAFTALIK 1 DERS, YILLIK TOPLAM 37 DERS SAATİ) KATEGORİLER ALT KATEGORİLER DERS SAYISI Gruplar ve enstitüler Kulübler, dernekler ve 20 ders enstitüler Yönetim ve yurttaşlık Yönetim, iktidar ve otorite 17 ders KULÜBLER, DERNEKLER VE ENSTİTÜLER Ders içerikleri Öğrenciler şunları öğrenmeli: Kulübler ve onların çeşitleri. Kulüblerin tasarlanması ve kurulma süreçleri. Gruptaki çalışma için ve gruptan alınan görevlerin yerine getirilmesinin önemiyle ilgili kulüblerin yönetim ve fonksiyon ilkeleri. Kulübün kimliğinin oluşturulması ve bu kimliğin ifade edilme şekilleri (logolar, semboller, armalar...) Dernekler ve onların şekilleri (kültürel, sanatsal, ekolojik, insani, profesyonel ) Derneklerdeki etkinliklerin topluluklara ve topluma etkisi (dernekler arası işbirlik ve etkinliklerin genişletilmesi). Hükümet dışı örgütler ve sivil toplumun kavramı. Sivil toplumdaki katılım. Hükümet dışı örgütlerin ağları ve onların yerel / merkezi yönetime etkisi. Aile Enstitüsü. Ailede değişmeler. Aile ve akrabalıkların rolü ve yapısı. Toplumsal enstitülerin diğer şekilleri: eğitim enstitüleri (okul ve okul düzeyleri, hayat boyu eğitim vb.); kültürel enstitüler (medyalar, tiyatro, sinema, sanatsal galeriler) Kosova ve dünyade kültürel değişmeler ve bu değişmelerin trendleri. Dini enstitüler. İnanç şekilleri ve dinin serbest uygulanma hakkı. Sağlık enstitüleri (hastane, sağlık ocağı, kamu sağlık ve sağlığı ihlal eden etmenler); kamu hizmetler enstitüleri (posta, telekomunikasyon) ve iktidar enstitüleri (mahkeme, polis, savcılık, sivil savunma, sosyal sigorta).
Kazanımlar Öğrenci: Yaşadığı toplulukta ve genelde Kosova da faaliyet gösteren kulüb, dernek ve enstitülerin değişik şekillerini tanımlar, Gruptaki çalışmaları ve grupta çalışırken üstlenen sorumlulukları betimler, Kulüb, dernek veya enstitülerin devamlı bir şekilde zamana ayak uydurabilmeleri için, yeni etkinliklere dair gereksinimleri tanımlar, Kulübler ve diğer dernekler arası işbirliğin de üereni analiz eder, Toplulukların ve toplumun gelişmesi için, kulüb, dernek ve enstütülerin önemini değerlendirir. YÖNETİM, İKTİDAR VE OTORİTE Programsal içerikler Öğrenciler şunları öğrenir : Yönetim şekillerini ve demokratik yönetimin rolünü Yönetime katılım şekillerini. Seçim sistemlerini ve serbest iradeyle verilen oyların değerini. Karar verici enstütülere yurttaşların etki yapabilme şekilleri ( ağlaşılar, petisiyonlar, eylemler, protestolar ) Yerel iktidar ve merkezi iktidar. Yerel yönetim fonksiyonları ve onlara katılım ile etki yapabilme şekilleri. Merkez yönetim fonksiyonları ve onlara katılım ile etki yapabilme şekilleri. İktidar şekilleri ve onun organları (yassal yönetim, icra yönetimi ve mahkeme yönetimi ) İktidar ve otorite. Otoritenin saygılanması, karşı gelinmesi ve kötüye kullanılması. Kazanımlar Öğrenci : Yönetim şekillerini açıklar. Yönetime katılmanın önemini açıklar. Yönetim çeşitleri ve yönetim kurumları çalışma biçimini açıklar. Merkezi ve yerel yönetim arasındaki yetkileri ayırt eder. Yönetimin, yurttaşların çıkarlarını korumada rolünü açıklar. Olası ayrımcılık şekillerini kavrar, ayrımcı kanunlara karşı gelir ve eleştirel görüşünü dile getirir.
Zıt çıkarları belirleyip uyum yolları arar. DERSLER ARASI VE PROGRAMLAR ARASI İLİŞKİ Yurttaşlık eğitimi çok yönlüdür. Bu dersin diğer derslerin içerikleriyle bağlılığı vardır örneğin: tarih, coğrafya, Türkçe, müzik, resim, teknik eğitimi, beden eğitimi ve diğer dersler. Yurttaşlık eğitimi Tarih dersiyle, devlet yönetimi ve düzenlemesiyle değişik konu ve şekillerle bağ kurar.yurttaşlık eğitimi değişik kurumların kurulmasındaki içeriklerle olduğu gibi, kurumların değişmesini etkileyen olay ve süreçlerle, kanunlarla, hükümetlerle yada yönetim biçimleriyle de bağlılık kurar. Coğrafya, yurttaşlık eğitimiyle toprakların yönetimine dair içeriklerle, belirli yörelerde kulüplerin derneklerin ve kurumların gelişmesiyle ve etkinliklerinin planlanmasıyla da bağlar kurar. Ayrıca belediyeler arası toprakların bölüşmesine ait içeriklerde ve belirli bölgeler içersindeki yerel yönetimlerin işlevliği konusunda da yardımcı olur. Türkçe dersiyle, yedinci sınıf öğrencileri değişik edebiyat ve tiyatro kollarını kurabilme durumundadırlar. Bu etkinliklerin gerçekleşmesinde öğrencilere Türk Dili ve Edebiyatından ve yurttaşlık eğitiminden edinmiş oldukları bilgiler önemli yardımdan olur. Resim, müzik ve beden eğitimiyle, okul ve topluluklarda edebiyat kolları yanı sıra, müzik kulübü, resim kulübü, spor kulübü vb. kulüpler de etkin olabilirler. Dolayısıyla bu tür kulüplerdeki etkinliklerle öğrenciler okul ve topluluktaki kültürel yaşamın zenginleşmesine katkıda bulunurlar.yurttaşlık eğitiminde öngörülen projeler bölümü, özelikle bu tür etkinlikler sayesinde gerçekleşebilir. Örneğin, çevre koruması etkinliği sonucu hazırlanacak bir poster, yurttaşlık eğitimi ve resim dersi arasında bir bağın kurulmasını mümkün kılar. Teknik eğitimiyle teknoloji araç ve gereçlerin teyp, diktafon, kamera, fotoğraf makinesi vb. görsel-işitsel araçlar kullanımı. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 7. sınıf Yurttaşlık Eğitimi ders programının gerçekleşebilmesi öğretmenin bu ders çerçevesinde öğrencinin gerçekleştirmesi gereken ödevlerine ders içeriklerine göre bir sürü yöntem ve teknik kullanmak zorundadır. Sınıfta açıklamalar, kitap okuma, tartışma, grupta çalışma, bireysel çalışma, projeler vb. etkinlikler, Internet kullanımı, sahne etkinlikleri, kitle iletişim araçlarının kullanılması, toplumsal izleme, kulüp, dernek ve kurumlara ziyaretler, derleme, düzenleme ve verilerin sunumu vb başarılı öğretimi sağlar. Kulüp, dernek ve kurumlara ait konularda, kuruluş süreçleri, işlevleri ve etkinliklerin gelişmesine ait diğer şekillerde öğretmen, öğrencinin kulüp ve okul ile
topluluktaki derneklerde faaliyetlerini etkinleştirmelidir. Değişik etkinliklere katılmakla,öğrenciye kulüp ve derneklerin çalışması konusunda bilgilendirilmesi sağlanır. Bu şekilde öğrenciler okul ve topluluktaki sanat ve kültürel yaşamın da gelişmesinde katkılarını sunmuş olurlar. Yönetim, hükümet ve otorite konularında öğretmen, kamu yönetimi, hükümet ve otoritenin anlamını ve önemini açıklar. Bunun ardından da, yönetim biçimleri, demokratik yönetimin önemi, yönetim düzeyleri, hükümetin işlevi, yönetime gelebilme şekilleri ile otoritenin kuruluş esasları ve işlevi üzerinde tartışma, ortak görüşme ve grupları çalışmaları yapılmalıdır. Bu kategori konularının işlenmesi sırasında öğrenciler, bireysel ve grup projelerin üzerinde çalışmaları gerekiyor. Bireysel projelerde öğrenci, merkezi ve yerel yönetim sonucu toplumunda gözlenen bir sürü değişmeleri açıklar. Nitekim grup çalışmalarında öğrenciler, yurttaşların günlük katılımları, katılım şekilleri ve yönetime olan etkileri hakkındaki kanıtları iletişim araçlarından ve günlük yaşamdan toplamış olacaklar. DEĞERLENDİRME Değerlendirme ile, 7. sınıf ders programında öngörülen kazanımların gerçekleşme düzeyleri onaylanır. Bu kazanımlar tanıma, açıklama, analiz, sentez yapabilme becerilerine göre değerlendirilir. Bu şekilde ders programı ve öğretim yöntemleri uyumunun sonucu olarak öğrenim sürecinin başarılı gelişmesi veya gelişmeyi engelleyen zorluklar hakkında bilgiler sağlanmış olur. Değerlendirme çok yönlü ve sürekli olmalıdır. Değerlendirme süreci şöyle gerçekleşir: İzleme 0 Öğrencinin bireysel çalışma becerileri, 0 Öğrencinin grupta çalışabilme becerileri, 0 Özel etkinlik ilgisinin olması. Ödevler 0 Doğru çözümler, 0 Zamanında yapma, 0 Sınıfta ve evde çalışma alışkanlıkları geliştirme.
Projeler 0 Bireysel, 0 Grup. Testler 0 Deneme testi, 0 Dönem (periyodik) testi, 0 Final testi. Portfolyo 0Yazılı, 0Örnek resimli, 0Kayıtlı. Öz Değerlendirme 0 Öğrencinin öğrenciyi değerlendirmesi, 0 Grubun grubu değerlendirmesi, 0 Sınıfın öğrenciyi değerlendirmesi. Öğrencinin yurttaşlık eğitimindeki ilerlemesi sadece sorunun sorulduğu anda ölçülemez, bu ancak bütün süreç içindeki katılımıyla ve sınıfta, okulda ve topluluktaki etkinliklerle yapılır. Değerlendirme sadece öğrencilerin tanımlama bilgilerine dayanmaz, değerlendirme çevredeki davranış, topluluktaki izleme bu dersin plan programıyla öngörülen konuların açıklanması için gereken bilgi ve delillerin toplanması gibi değişik pratik etkinliklerde gözlenen yeteneklerle gerçekleşir. Değerlendirme tek yönlü (öğretmen-öğrenci) bir süreç değil, çok yönlü bir süreç olmalıdır. Öğrenciler de içerik ve ders yöntemleri hakkında olduğu gibi değerlendirme hakkında da eleştirel alışkanlıklar geliştirmelidir. Okulun, topluluğun ve özelikle de öğrencinin iyiliği için okul, sadece öğrencilerin değerlendirilmeleri değil, onların da değerlendirme yapabilmeleri için imkanları sağlamalıdır.
KAYNAKÇA Ders metodolojisi için 1. Bardhyl Musai, Metodologjia e mësimdhënies, Tiranë, 2003 2. Bardhyl Musai, Psikologjia e edukimit, Tiranë, 2003 3. David Keri, Fondacioni Kombëtar për Kërkime Arsimore NEER, Edukimi i të Drejtës për QYTETARI në Kurrikul, Vështrim Ndërkombëtar, Londër 1999 4. Graham Haydon, Instituti i Arsimit, Agjenda e Edukimit Moral, Londër 2001 5. Fondacioni Kosovar për Shoqëri të Hapur (KCSF), Lista e OJQ-ve të Kosovës, Prishtinë 2001 6. Prof. François Andiger, Edukimi për të Drejtën Demokratike të Qytetarisë, Strasburg, 2000, 7. www.dadalos.org 8. Kosovada geçici özyönetim için anayasa çerçevesi 9. Prof.François Andiger, Yurttaşlığın Demokratik Hak Eğitimi, Strasburg, 2000.