Dopingli büyümenin öteki yüzü: Yoksullaştırarak, doğayı yıkarak sağlanan büyüme, yeterli istihdam yaratmıyor, kırılganlıkları artırıyor TMMOB-MMO, 20 Eylül,2017
TÜİK, 2016, 3. çeyreğinde krize girme eğilimi gösteren ekonominin 3 çeyrektir büyüdüğünü açıkladı. 2017 nin ilk yarısının büyümesi yüzde 5.
TÜİK in yeni serisi birçok eleştiriye açık. Daha şimdiden sık sık revizyonlar yapmak zorunda kalınıyor. 6 GSYİH'da Revizyonlar:2016-2017,Çeyrekler,% 5 4 3 2 1 0-1 -2 2016-1. Ç 2.ç 3.ç 4.ç 2016 yıllık 2017-1ç 2 ç Önceki 4,5 4,9-1,3 3,5 2,9 5 5,1 Revize edilen 4,8 5,3-0,8 4,2 3,2 5,2
Açıklanan büyüme oranı, Türkiye benzeri ülkelerde yaşanlardan ayrışmıyor. Çevre yükselen ülkelerde ort. büyüme yüzde 4,5.
2017 başından bu yana sıcak para ABD den Trump dan umduğunu bulamayaınca, geçici park yeri de olsa, Türkiye gibi ülkeleri seçti. Buradaki ehven faizlerle oyalanıyor
Türkiye den 2015 ve 2016 da uzaklaşan sıcak para 2017 de geri döndü.bu, dolar fiyatını da geriye çekti. İthalatı, üretimi, ucuza da olsa ihracatı ve inşaata dönük yatırımları hızlandırdı Sıcak para Girişi,$/TL ve Büyüme,(Çeyrek yıl,%) 8 7 6 5 4 3 2 1 Sıcak para girişi (Milyon $) 9,907 1,452 2015 2016 2017(9ay) -9,394 0-1 -2 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2016 Q1 2016 Q2 2016 Q3 2016 Q4 2017 Q1 2017 Q2 Sıcak Para(milyar$) -0,1-0,3-0,2-0,3 0,2 0,04 2-0,3 1,3 4,8 $/TL 2,46 2,66 2,84 2,90 2,94 2,89 2,96 3,28 3,69 3,58 Büyüme,% 3,6 7,2 5,8 7,5 4,8 4,9-0,8 4,2 5,2 5,1
1.585.130 1.988.723 Büyümeye eşlik eden ikinci etken KGF kredileri de dahil olmak üzere kredi genişlemesi oldu. Kredi hacmi yılda %23 arttı ve 2 trilyon TL ye yaklaştı. Kredi Genişlemesi:2016-6 ile 2017-8 Arası,Milyon TL, 2016-6 7 8 9 10 11 12 2017-1 2 3 4 5 6 7 8
Sektörel olarak sanayi, dar anlamda da imalat sanayi yüzde 6 dolayında büyümüş göründü.iç pazardan çok ihracat için üretim öne çıktı.
Büyüme iç talepten çok, dışa satım ve inşaat dönük yatırımlarla ilerledi. Büyümeye Katkı Nereden Geldi?,% 6 5 4 3 2 1 0-1 -2 Büyüme,% Yatırımlar Özel tüketim Net ihr. Devlet Tük. Stok 2016-4.Ç 4,2 0,4 3,8-0,2 1-0,8 2017 1 Ç 5,2 0,9 2,1 2,4 1,4-1,6 2017 2. Ç 5,1 2,8 1,9 1,8-0,7-0,7
Daha önceleri büyümenin lokomotifi olan iç talep, 2017 de ikinci plana düştü. Bunun alım gücü düşüşü kadar, bireylerin, kredi kullanımında ihtiyatlı davranmalarıyla da ilgisi var Hanelerin tüketiminin seyri 300 250 200 150 100 50 Hane Tük.(Milyar TL,Sabit F.) 2016-I II III IV 2017-I 2017- II 218 239 242 266 226 247 Değ. % 2,5 5,2 0,5 6,3 3,6 3,2 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Hanehalkı tüketiminde durgunluk 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Dayanıklı mallar Yarı dayanıklı mallar Dayanıksız mallar Hizmetler Hanehalkl arının tüketimi 2016-IV 270,5 187,5 155,7 165,9 171,8 2017-I Ç 204,7 172,1 124,6 149,0 146,1 2017-II Ç 237,3 175,3 141,7 158,2 159,4
Doların son 2 yılda hızlı artışı ile, ithalat pahalılaşırken ihracat cazip hale geldi. İç pazarda sıkışan firmalar ucuzlatarak ihracatı seçti. Aynı şey turizmde de yaşandı. Böylece yoksullaşan bir büyüme yaşanıyor Dış ticaret hadlerinde gerileme 116,0 114,0 112,0 110,0 108,0 106,0 104,0 102,0 100,0 2016-I II III IV 2017-I II DTH 113,8 112,2 112,4 110,1 106,3 105,7 Değişme 100 99 99 97 93 93 102 100 98 96 94 92 90 88 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Turist Başına harcama,$ Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Hazira n 2016 835 783 772 660 669 664 2017 729 693 669 602 615 612
OHAL şartları da fırsat bilinerek ücretler baskılandı. Gelirin işgücü ile sermaye paylaşımı emek aleyhine gelişti. 2016 yılı gelir dağılımı verileri de bölüşümün kötüleştiğini, gini oranının 0,40 ın üstüne çıktığını belirterek adaletsizliği teyit etmiştir. Gelirin İşgücü ve Sermaye Arasında paylaşımı:% 2016-I II III IV 2017-I II İşgücünün payı 36,1 33,7 31,6 28,5 34,6 32,1 Kâr-Faiz-Rant 36,0 40,3 43,2 45,1 39,2 42,4
Büyüme bir taraftan da yatırımlarla tırmanmış görünüyor. Yatırımlarıın iç bileşiminde inşaatın ana sürükleyici olduğu, sanayi yatırımlarını ilgilendiren makine yatırımının ise 5 çeyrektir gerilediği görülüyor. Bu hızla sanayisizleşme demektir. Yatırımlarda İnşaat-Makina Yatırımı,% 2015- I II III IV 2016- I II III IV 2017- I İnşaat -1,9 7,9 2,9 9,2 3,9 2,6 2,7 2,1 14,0 25,0 Makine ve Teçhizat 15,5 26,3 21,6 11,7 10,5 0,2-3,7-0,7-12,0-8,6 II
Büyüme, istihdam yaratmamış, işsizliğe çare bulamamış görünmektedir. İstihdamdaki cüzi artış da teşvikli çırak,stajyer istihdamından kaynaklanmıştır. Büyüme,İstihdam ve İşsizlikte artışlar(çeyrek yıl,%) BÜYÜME, İSTİHDAM VE İŞSİZLİK,(MEVSİMSELLİKTEN ARINDIRILMIŞ) 2016-I II III IV 2017-I II Büyüme 4,8 4,9-0,8 4,2 5,2 5,1 İstihdam 3,3 2,9 1,2 1,5 1,8 2,2 İşsizlik 0,1 4,2 14,0 18,5 20,8 11,5 Büyüme % İstihdam Bin Kişi İşsizler Bin kişi İşsizlik % Tarım dışı. İşsiz% Genç İş.% 2016-I 4,8 27.197 3.013 10,0 11,9 17,6 II 4,9 27.308 3.174 10,4 12,4 19,2 III -0,8 27.022 3.496 11,5 13,6 20,0 IV 4,2 27.363 3.648 11,8 14,0 21,6 2017-I 5,2 27.686 3.639 11,6 13,8 22,1 II 5,1 27.920 3.540 11,3 13,4 21,9 Kaynak:Tüik veri tabanı, Mevsim etk. Arındırılmış işgücü
Büyümenin öteki yüzünde çifte açık tehlikesinin büyümesi de yatmaktadır. Bir yandan bütçe açıkları büyümekte bir yandan da döviz açığı yani cari açık artmaktadır. Oldukça riskli bir sürüklenmedir bu. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞI VE FİNANSMANI (Ocak-Temmuz),Milyon TL 2016, 7ay 2017, 7 ay Gelirler 317.544 351.665 Cari Açık ve Finansmanı,Milyar $ Harcamalar 316.266 375.975 Bütçe Dengesi 1.278-24.310 Nakit Dengesi -2.932-21.347 Finansman 2.932 21.347 Dış Borçlanma, Net 6.169 11.683 İç Borçlanma, Net 15.185 35.992 Net Borç Verme (-) -482-162 Kasa/Banka ve Diğer İşlemler -18.904-26.491 Cari açık Doğruda n Sermaye Portföy(S ıcak para) Kredi/m evd Serm Girişi Rezerve etki Kaynağı belirs. 2016(7ay) -21,5 4,5 9,8 10,1 24,4 6,7 10,1 2017(7 ay) -26 4,3 18-2,4 19,9-4,8-2,4