plastik sanayi 2013 ISO - İSTANBUL SANAYİ ODASI SIRALAMASINDA İLK 500 FİRMA İÇİNE GİREN PLASTİK FİRMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri
Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri YÖNETİCİ ÖZETİ : 2013 yılında Türkiye ekonomisi AB üyesi 28 ülkenin tamamının büyüme oranları ve Orta Vadeli Program öngörülerini aşan bir performans göstermiştir. Diğer taraftan aynı yıl Türkiye, ülke marka değerini en fazla arttıran 4 ülke arasına girmiştir. ISO 500 değerlendirmelerine göre, 2013 yılında, 2012 yılına kıyasla daralan herhangi bir sektör bulunmamaktadır. 2013 yılında ekonomideki % 4 lük büyüme hızına rağmen, sanayi sektörünün toplam katkı düzeyi ile erezyona uğramaya devam etmiş ve genel ortalamada % 30 lar civarında seyreden düzey aşılamamıştır. Rekabetçi büyümenin ana dinamosu olan imalat sanayinin büyüme hızı % 3,8 olarak genel büyümenin altında kalmıştır. 2013 yılında sanayinin GSMH içindeki payı % 19,1 e, imalat sanayinin payı ise % 15,3 e kadar gerilemiştir. Bir önceki yıla kıyasla 3 kat artan üretici fiyat endeksi ( ÜFE ) firmaların işletme yönetimi konularındaki zorlukları arttırırken, ÜFE ye oranla daha az oranda artan TÜFE, sanayi sektörü üzerinde olumsuzlukların büyümesine neden olmuştur. 2013 yılında 2012 yılına kıyasla firmaların ciroları artarken, karlılık genel olarak ciro artışının altında kalmıştır. Bunun temel nedeni ; maliyet enflasyonu ve talepte görülen konjoktürel azalma ve dalgalanmalardır. Ülkemizde özel sektör sanayi kuruluşları borçlanmaya devam etmektedir. Özel sektörün borçlarının artması aslında ülke ekonomisi için önemli bir kırılganlık faktörüdür. İmalat sanayiinin ihracat performansında da gerileme görülmektedir. AB ülkelerinde yaşanan durgunluğun olumsuz etkisi sektörün ihracat performansını olumsuz etkilemiştir. 2013 yılında ihracat performansını olumsuz etkileyen başlıca koşullarını ; büyümenin büyük oranda iç talebe bağlı gerçekleşmiş olması, yüksek ithal girdi bağımlılığının kırılamaması, ithalatta ABD doları, satışta ise Euro ağırlıklı ödeme nedeni ile kur riskinin artması, düşük orta düzeyli teknoloji ürünlerinin ağırlıklı ihraç edilmesi şeklinde sıralamak mümkündür. Plastik sektöründe büyük firmaların toplam sektör üretimi ve ihracatı içinde paylarının azalmakta, buna karşı diğer KOBİ firmalarının payları artmaktadır. 2
DEĞERLENDİRME KRİTERİ : Rapor, ISO - Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2013 Özel Sayısı ndaki veriler ve Endüstriyel Kodlar Anahtarı nda tarif edilen ve ISIC Rev. 2 de 356 kod no lu Başka Yerde Sınıflandırılmayan Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sanayi altındaki 15 firma ile plastik ham maddesi üreten ancak ISIC Rev. 2 de 351 kod numarasında yer alan PETKİM, Ravago ve Artenius firmalarının performansları baz alınarak yazılmıştır. ISO SIRALAMASINDA İLK 500 E GİREN PLASTİK FİRMA SAYISI : 2013 yılında ISO ilk 500 sıralamasında gıda sektöründen 98 firma ilk 500 e girmiştir. Sıralamaya giren firma sayısı 30 u geçen sektörler; Gıda, Ana Metaller, Mineraller, Tekstil ve Otomotiv ve yan sanayi sektörleridir. ISO Sıralamasında İlk 500 e 10 dan Fazla Firması Giren Sektörler Firma Saysı Gıda 98 Ana Metal 74 Mineraller 40 Tekstil 36 Otomotiv ve Yan sanayi 36 Kimyasallar 29 Elektrikli Tesisat 29 Fabrikasyon Metal 19 Plastik 18 Makine Kurulumu 14 Kağıt 12 Giyim 11 Makine Ekipman 11 Diğerleri ( 12 Sektör ) 60 Toplam 500 Kaynak : ISO- 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2013 1993 yılında sadece 5 plastik firması ISO sıralamasında ilk 500 e girerken, bu sayı yıllar itibariyle değişmekle beraber giderek artmış, 2009 yılında 24 firma ile en üst düzeye erişmiştir. ISO tarafından yapılan ilk 500 büyük firma sıralamasına giren plastik firma sayısı 2010 yılından itibaren gerileyerek 2013 yılında 18 e inmiştir. ISO Sıralamasında İlk 500 e Giren Plastik Firma Sayısı 3
PERFORMANS KIYASLAMASI : ISO sıralamasına giren ilk 500 büyük firmanın, 2013 yılında 2012 yılına kıyasla ortalama olarak dönem karı ve ihracat dışındaki tüm göstergelerde pozitif performans sağlamalarına karşı, ilk 500 e giren plastik firmalarının üretimden satışlar, satış hasılatı, brüt katma değer ve net aktiflerde pozitif, dönem karı, öz sermaye, ihracat ve çalışan sayısında negatif performans gösterdikleri ve geriledikleri görülmektedir. Nitekim, 2013 yılında ilk 500 firma içine giren 18 plastik firmasının, 2012 yılına kıyasla ve cari fiyatlarla toplam bazda ; üretimden satışları % 8, satış hasılatları % 9, brüt katma değerleri % 19 ve net aktifleri % 7 artarken, öz sermayeleri % 4, dönem karları % 55, ihracatları % 17 ve çalışan sayıları % 10 azalmıştır. Plastik Sektöründe İlk 500 e Giren Firmaların Performans Değişimleri ( 2013 / 2012 ) ( Milyon TL ) Plastik Sektörü İSO İLK 500 Performans Değişimi ( % ) 2013 / 2012 2012 2013 2012 2013 Plastik Sektörü İSO İLK 500 Üretimden Satışlar ( Net ) 9.375 10.141 353.699 383.036 8 8 Satış Hasılatı ( Net ) 10.219 11.145 423.621 454.991 9 7 Brüt Katma Değer 792 944 118.804 131.008 19 10 Öz Sermaye 2.710 2.591 169.534 179.400-4 6 Net Aktifler 6.249 6.661 359.483 418.177 7 16 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 178 80 24.192 22.137-55 -8 İhracat ( 1000 $ ) 1.897 1.571 63.712 63.298-17 -1 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 10.660 9.598 596.055 613.822-10 3 Kaynak : ISO 2012 2013 500 Büyük Sanayi Kuruluşu PLASTİK SEKTÖRÜNDE ISO SIRALAMASINDA İLK 500 E GİREN FİRMALARIN TOPLAM PLASTİK SEKTÖRÜ İÇİNDEKİ PAYLARI : 2013 yılında ISO sıralamasında ilk 500 içine giren 18 plastik firması, toplam plastik mamul üretiminin dolar bazında % 15 ini, toplam plastik mamul ihracatının da % 34 ünü gerçekleştirmiştir. Plastik Sektöründe ilk 500 e Giren Firmaların Toplam Plastik Sektörü İçindeki Payları ( Milyon ABD $ ) 2009 2010 2011 2012 2013 Sektörün Toplam Üretim Değeri 20.694 23.705 28.459 29.335 34.364 İlk 500 e Giren Plastik Firmaların Toplam Üretimleri 2.821 3.372 3.637 5.123 5.254 İlk 500 e Giren Firmaların Toplam Sektör Üretimindeki Payı ( % ) 14 14 13 17 15 Sektörün Toplam Ürün İhracatı ( Hammadde hariç ) 2.572 3.012 3.485 4.583 4.583 İlk 500 e Giren Firmaların Toplam Ürün İhracatı ( Hammadde Hariç ) 888 917 987 1.897 1.571 İlk 500 e Giren Firmaların Toplam Sektör Ürün İhracatındaki Payı ( % ) 35 30 28 41 34 ISO sıralamasında ilk 500 firma içine giren plastik firmaları, gerek toplam sektör üretiminden gerekse toplam sektör ihracatından her yıl azalan ölçüde pay almaktadır. Bu durum plastik sektöründeki KOBİ düzeyindeki firmaların toplam sektör üretiminde ve ihracatındaki paylarının artış gösterdiğini vurgulamaktadır. 4
ISO İlk 500 e Giren Plastik Firmalarının Plastik Sektörü İçindeki Payları (%) İSO SIRALAMASINDA İLK 500 E GİREN PLASTİK FİRMALARININ, İMALAT SANAYİ İLK 500 FİRMASI İÇİNDEKİ PAYI : Plastik sektöründe faaliyet gösteren ve ISO sıralamasında ilk 500 arasına giren firmaların 2013 yılında ISO 500 büyük firma içindeki payları şu şekilde gerçekleşmiştir ; Üretimden satışlar payı % 2,7 den % 2,6 ya gerilemiş,, Net satış hasılatları payı % 2,4 ile düzeyde kalmış, Yaratılan brüt katma değerin payı % 0,7 ile aynı düzeyde kalmış, Öz sermaye toplamlarının payı % 1,6 dan % 1,4 e gerilemiş, Net aktifler toplamının payı % 1,7 den % 0,8 e düşmüş, Vergi öncesi dönem karı payı % 0,7 den % 0,4 e gerilemiş, İhracat toplamının payı % 3 den % 2,5 a gerilemiş, Ücretle çalışanlar toplamının payı % 1,8 den % 1,6 ya düşmüştür. Plastik Sektöründe İlk 500 e Giren Firmaların İmalat Sanayii İlk 500 Firma İçindeki Performans Payları (Milyon TL) Plastik Sektörü İSO İLK 500 Plastik Sektörünün İmalat Sanayi İlk 500 İçindeki Payı ( % ) 2012 2013 2012 2013 2012 2013 Üretimden Satışlar ( Net ) 9.375 10.141 353.699 383.036 2,7 2,6 Satış Hasılatı ( Net ) 10.219 11.145 423.621 454.991 2,4 2,4 Brüt Katma Değer 792 944 118.804 131.008 0,7 0,7 Öz Sermaye 2.710 2.591 169.534 179.400 1,6 1,4 Net Aktifler 6.249 6.661 359.483 418.177 1,7 1,6 Dönem Karı ( Vergi Öncesi ) 178 80 24.192 22.137 0,7 0,4 İhracat ( 1.000 $ ) 1.897 1.571 63.712 63.298 3,0 2,5 Çalışan Sayısı ( Kişi ) 10.660 9.598 596.055 613.822 1,8 1,6 Kaynak : ISO 2012 2013/500 Büyük Sanayi Kuruluşu 5
FİNANSAL ORANLAR : CARİ ORAN ( DÖNEN VARLIKLAR / KISA VADELİ BORÇLAR ) : Cari oran, şirketlerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için gerekli olan brüt işletme sermayesinin (dönen varlıkların) kısa vadeli borçlara bölünmesi ile hesaplanır. Cari oran basit olarak net işletme sermayesinin yeterliliğini ve borç ödeyebilme kapasitesini de göstermektedir. Batılı finans kurumlarında cari oranın 2 olması genel kabul gördüğü halde, yüksek enflasyonlu ve kıt fon kaynaklarına sahip ülkelerde sektörlerin değişik özellikleri göz önünde bulundurulduğunda cari oranın 1,5 olması genellikle yeterli olarak kabul edilmektedir. 2013 yılında, plastik sektöründe ilk 500 firma içine giren plastik firmalarının kısa vadeli borç ödeme güçleri ( cari oranları ) % 155 ile 2012 yılı düzeyinin altında kalmıştır. İmalat sanayinde ilk 500 firmanın kısa vadeli borç ödeme güçleri ise aynı dönemde % 150 den % 156 ya çıkmıştır. 2013 yılında plastik sektöründe net işletme sermaye yeterliliği ve kısa vadeli borç ödeme kabiliyeti, 2012 yılına kıyasla gerilemiş olmasına karşın, genel imalat sanayinin 500 büyük firma ortalamasına yakın düzeyde gerçekleşmiştir. Ortalama Cari Oran Karşılaştırması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında cari oran sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 16 ıncı sırada yer almıştır. 6
2013 Yılında imalat Sanayii Cari Oran Sıralaması NACE Revizyon 2 Cari Oran 31 Mobilya 536 18 Medya 224 21 Eczacılık 224 33 Makine Kurulumu 210 28 Makine Ekipman 204 30 Diğer Ulaşım 196 11 İçecek 189 15 Deri 189 25 Fabrikasyon Metal 189 16 Ağaç 173 20 Kimyasallar 168 27 Elektrikli Tesisat 168 32 Diğerleri 166 26 Bilgisayar, Optik 165 17 Kağıt 163 22 Plastik ve Kauçuk 155 13 Tekstil 151 23 Mineraller 151 29 Otomotiv ve Yan sanayi 138 10 Gıda 137 12 Tütün 132 24 Ana Metal 130 14 Giyim 114 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 114 İmalat Sanayi Genel 156 TOPLAM BORÇLAR / TOPLAM VARLIKLAR : Toplam aktiflerin ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklardan fonlandığını gösteren Borç-Aktifler oranı aynı zamanda şirketlerin toplam kaynaklarının dağılımı hakkında da bilgi verebilmektedir. Şirketlerin hem toplam varlıklarının ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklardan fonlandığı, hem de kaynakların niteliklerine göre dağılımı hakkında fikir veren Borç-Aktifler oranı, şirket için bir risk göstergesi olarak da kullanılmaktadır. Bu oranın yüksek çıkması işletmeyi kredi verenler açısından riskli pozisyona düşürmektedir. Fakat yabancı kaynak kullanımı optimum bir yüzdeye kadar öz sermaye karlılığını artıran bir durum olarak kabul edilmektedir. Bu optimum oran; ortalama kaynak maliyetinin minimum olduğu noktadır. Oran yüksek olsa da borçlanma maliyeti üzerinde geliştirilebilen katma değer, yönetimin az bir öz sermaye ile geniş bir kaynağı yönlendirebilme başarısını gösterir. Oranın batı toplumlarında % 50 den küçük olması gereği genel bir kriter olarak benimsenmiş olmasına rağmen, ülkemiz gibi sermaye arzının göreceli olarak düşük olduğu ülkelerde % 60 tan yüksek olması normal karşılanabilmektedir. ISO sıralamasında ilk 500 e giren plastik sektör firmalarının toplam varlıklarının 2012 yılında % 62 si dış kaynaklarla finanse edilirken bu oran 2013 yılında % 65 e yükselmiştir. 2013 yılında toplam varlıkların dış kaynaklarla finanse edilme oranı genel imalat sanayindeki ilk 500 firma için ortalama % 57 dir. Bu durum; plastik sektörünün 2013 yılında 2012 yılına kıyasla daha çok borçlandığını ve genel imalat sanayine göre borçlanma oranının daha büyük olduğunu göstermektedir. 7
Toplam Borçlar/Toplam Varlıklar Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Toplam Borç / Toplam Varlıklar sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 17 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Toplam Borç / Aktif Sıralaması NACE Revizyon 2 % 31 Mobilya 18 18 Medya 27 11 İçecek 44 33 Makine Kurulumu 45 17 Kağıt 46 15 Deri 47 23 Mineraller 51 20 Kimyasallar 52 28 Makine Ekipman 52 13 Tekstil 57 21 Eczacılık 58 24 Ana Metal 61 10 Gıda 62 32 Diğerleri 63 12 Tütün 64 29 Otomotiv ve Yan sanayi 64 22 Plastik ve Kauçuk 65 25 Fabrikasyon Metal 65 26 Bilgisayar, Optik 68 30 Diğer Ulaşım 68 27 Elektrikli Tesisat 69 16 Ağaç 70 14 Giyim 71 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 71 İmalat Sanayi Genel 57 TOPLAM BORÇLAR / ÖZ SERMAYE : Firmanın aktiflerini fonlamada öz kaynaklarına oranla ne kadar yabancı kaynak kullanıldığını gösteren oranın genellikle düşük çıkması tercih edilmektedir. Özkaynaklar ile yabancı kaynaklar arasında uygun bir dengenin kurulması son derece önemlidir. Oranın % 100 ü aşmaması gerektiği batılı finans kurumları tarafından genel bir kural olarak benimsenmiş olmasına rağmen, ülkemiz gibi öz sermaye bulmakta zorluk çekilen ülkelerde bu oranın % 150-200 arası olması kabul edilebilmektedir. 8
2013 yılında imalat sanayi ilk 500 firmasının Toplam Borçlar / Öz Sermaye oranı % 139 dan % 132 ye gerilerken, plastik sektöründe ISO ilk 500 e giren firmaların borçlanma oranı % 165 den % 184 e yükselmiştir. 2013 yılında plastik firmalarının toplam sermayeleri içinde dış borlarının artmış ve genel imalat sanayi ortalamasının çok üstüne çıkmıştır. Bu durum, plastik sektörünün, genel imalat sanayi ortalamasına kıyasla daha kötü bir mali yapı sergilediğini göstermektedir. Toplam Borçlar/Öz Sermaye Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Toplam Borçlar / Özsermaye sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 17 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Toplam Borçlar / Özsermaye Sıralaması NACE Revizyon 2 % 31 Mobilya 21 18 Medya 38 11 İçecek 79 33 Makine Kurulumu 82 17 Kağıt 86 15 Deri 89 23 Mineraller 103 28 Makine Ekipman 106 21 Eczacılık 137 13 Tekstil 141 24 Ana Metal 154 10 Gıda 160 32 Diğerleri 160 29 Otomotiv ve Yan sanayi 175 12 Tütün 180 25 Fabrikasyon Metal 181 22 Plastik ve Kauçuk 184 30 Diğer Ulaşım 212 26 Bilgisayar, Optik 213 27 Elektrikli Tesisat 217 16 Ağaç 228 14 Giyim 243 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 389 20 Kimyasallar 408 İmalat Sanayi Genel 132 9
KISA VADELİ BORÇLAR / TOPLAM VARLIKLAR : Şirketlerin hem toplam varlıklarının ne kadarlık kısmının kısa vadeli borçlar ile fonlandığını, hem de toplam kaynaklar içerisinde kısa vadeli borçlardan ne kadar kullanıldığını gösteren bu oran, şirketlerin risk göstergesi olarak kabul edilmektedir. Oranın yüksek çıkması riskin artığının bir göstergesi olabileceği gibi, ortaklara daha düşük sermaye ile sermaye başına daha fazla kar payı (temettü) alma olanağını da sağlamaktadır. Batılı finans kuruluşlarınca bu oranın % 33 den küçük olması gereği genel bir kriter olarak benimsenmiş olmasına rağmen, uzun vadeli kaynak temininde güçlük çeken ve yüksek enflasyonlu ülkelerde % 50 düzeylerinde seyretmektedir. 2013 yılında genel imalat sanayinin ilk 500 firması, toplam varlıklarının % 63 ünü kısa vadeli borçlarla fonlamışlar ve fonlama oranı 2012 ye göre 24 puan artmıştır. Plastik sektörünün ISO ilk 500 e giren firmalarında ise 2012 de % 42 olan kısa vadeli fonlama oranı 2013 yılında % 67 ye çıkarak 25 puan artış göstermiştir. 2013 yılında toplam varlıkların kısa vadeli borçlarla fonlanma oranı, plastik sektöründe genel imalat sanayine kıyasla 2 puan yüksektir. Kısa Vadeli Borçlar/Toplam Varlıklar Kıyaslaması Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Borçlar sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 15 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Borçlar Sıralaması 10 NACE Revizyon 2 % 11 İçecek 40 33 Makine Kurulumu 41 21 Eczacılık 43 31 Mobilya 48 16 Ağaç 49 26 Bilgisayar, Optik 54 30 Diğer Ulaşım 57 15 Deri 58 23 Mineraller 59 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 60 18 Medya 61 25 Fabrikasyon Metal 61 13 Tekstil 64 14 Giyim 64 22 Plastik ve Kauçuk 67 27 Elektrikli Tesisat 67 28 Makine Ekipman 68 29 Otomotiv ve Yan sanayi 68 24 Ana Metal 69 20 Kimyasallar 70 17 Kağıt 73 10 Gıda 76 32 Diğerleri 83 12 Tütün 98 İmalat Sanayi Genel 63
MADDİ DURAN VARLIKLAR / ÖZSERMAYE : Maddi Duran Varlıklar - Öz Sermaye Oranı şirketlerin maddi yatırım tutarlarının ne kadarlık kısmının öz sermaye ile finanse edilebildiğini göstermektedir. Şirketlerin yatırımlarının diğer fonlama yöntemlerine göre daha uzun vadeli ve faiz maliyeti olmayan öz sermaye yoluyla finanse ediliyor olması genel olarak tercih edilen bir durumdur. Bu oranın % 100 den küçük olması, şirketlerin maddi duran varlıklarının tamamının öz sermaye ile finanse edildiğini ve bu varlıkların finansmanı için ek bir yabancı kaynağa gerek kalmadığını göstermektedir. Oranın % 100 den büyük olması, maddi duran varlıkların finansmanında yabancı kaynakların kullanıldığını, sermayenin yetersiz olduğunu ve ek sermaye finansmanına gerek duyulduğunu gösterir. 2013 yılında plastik sektöründeki ISO ilk 500 e giren firmalarda öz sermaye yetersizliğinin sürdüğü ve yetersizliğin 45 puan arttığı, başka bir değişle öz sermaye yetersizliğinin önemli ölçüde yükseldiği görülmektedir. Plastik sektöründe 2013 yılında öz sermaye yetersizliği, genel imalat sanayindeki 500 firma ortalamasından 45 puan daha büyüktür. Maddi Duran Varlıklar/Öz Sermaye Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Maddi Duran Varlıklar / Özkaynak sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 4 üncü sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Maddi Duran Varlıklar / Özkaynak Sıralaması NACE Revizyon 2 % 16 Ağaç 143 32 Diğerleri 116 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 115 22 Plastik ve Kauçuk 114 14 Giyim 107 10 Gıda 102 27 Elektrikli Tesisat 99 24 Ana Metal 97 13 Tekstil 96 29 Otomotiv ve Yan sanayi 86 21 Eczacılık 70 15 Deri 63 11 İçecek 60 25 Fabrikasyon Metal 55 28 Makine Ekipman 53 33 Makine Kurulumu 53 23 Mineraller 52 20 Kimyasallar 50 30 Diğer Ulaşım 41 26 Bilgisayar, Optik 40 17 Kağıt 38 18 Medya 26 12 Tütün 14 31 Mobilya 4 İmalat Sanayi Genel 69 11
ÖZ SERMAYE/ TOPLAM VARLIKLAR: Bu oran, işletme varlıklarından yüzde kaçının ortaklar ve işletme sahibince finanse edildiğini gösterir. Orta ve uzun vadeli kredi değerini tespit amacıyla yaygın olarak kullanılır. Oranın yüksek olması işletmenin uzun vadeli yabancı kaynakları ile bunların faizlerini ödemede güçlükle karşılaşma ihtimalinin zayıf olduğunu gösterir. Bu oranın % 50 civarında olması normal karşılanabilir. Ancak ülkemizde bu oran % 30 lara kadar düşmektedir. 2013 yılında öz sermayenin varlık finansmanındaki payı, imalat sanayi ilk 500 büyük firma için % 42 den % 30 a inerken, plastik sektöründeki ilk 500 e giren firmalarda % 38 den % 40 a çıkmıştır. Bu durum, 2013 yılında plastik sektöründeki firmaların, imalat sanayi ortalamasına kıyasla, toplam varlıklarının daha büyük kısmının öz sermayelerinden oluştuğunu, başka bir değişle 2013 yılında plastik sektörünün, imalat sanayinde daha güçlü bir öz sermaye yeterliliği gösterdiği görülmektedir. Öz Sermaye/Toplam Varlıklar Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Öz kaynak / Toplam Kaynaklar sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 11 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Özkaynak / Toplam Kaynaklar Sıralaması 12 NACE Revizyon 2 % 32 Diğerleri 83 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 73 10 Gıda 72 12 Tütün 56 18 Medya 55 16 Ağaç 53 24 Ana Metal 50 29 Otomotiv ve Yan sanayi 49 21 Eczacılık 45 14 Giyim 42 22 Plastik ve Kauçuk 42 25 Fabrikasyon Metal 39 33 Makine Kurulumu 37 11 İçecek 36 13 Tekstil 36 30 Diğer Ulaşım 36 23 Mineraller 35 31 Mobilya 33 27 Elektrikli Tesisat 32 28 Makine Ekipman 32 17 Kağıt 31 26 Bilgisayar, Optik 31 15 Deri 29 20 Kimyasallar 21 İmalat Sanayi Genel 39
KISA SÜRELİ BORÇ/ TOPLAM BORÇ: Bu oran, işletmelerin toplam borçları içinde ne kadarının kısa vadeli borçlardan kaynaklandığını göstermektedir. 2013 yılında, imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın, kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 67 den % 63 e gerilemiştir. Buna karşılık, ilk 500 e giren plastik firmalarının kısa vadeli borçlarının toplam borçlarına oranı % 68 den % 67 ye düşmüştür. Plastik firmaları, 2013 yılında genel imalat sanayi ortalamasından 4 puan daha fazla oranda kısa vadeli borçlanmaya gitmişler veya 4 puan az uzun vadeli borçlanmışlardır. Kısa Süreli Borç/Toplam Borç Kıyaslaması -% Kaynak : ISO 2006 2012 / 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Kısa Vadeli Borç / Toplam Borç sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 15 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Kısa Vadeli Borç / Toplam Borçlar Sıralaması NACE Revizyon 2 % 11 İçecek 40 33 Makine Kurulumu 41 21 Eczacılık 43 31 Mobilya 48 16 Ağaç 49 26 Bilgisayar, Optik 54 30 Diğer Ulaşım 57 15 Deri 58 23 Mineraller 59 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 60 18 Medya 61 25 Fabrikasyon Metal 61 13 Tekstil 64 14 Giyim 64 22 Plastik ve Kauçuk 67 27 Elektrikli Tesisat 67 28 Makine Ekipman 68 29 Otomotiv ve Yan sanayi 68 24 Ana Metal 69 20 Kimyasallar 70 17 Kağıt 73 10 Gıda 76 32 Diğerleri 83 12 Tütün 98 İmalat Sanayi Genel 63 13
Plastik Sektöründe İlk 500 e Giren Firmaların Finansal Oranları Gelişimi ( % ) Plastik Sektörü İmalat Sanayii 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Cari Oran 196 183 169 164 155 154 153 146 150 156 Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar 49 52 58 62 65 51 55 59 58 57 Toplam Borçlar / Öz sermaye 95 108 138 165 184 104 121 142 139 132 Kısa Vadeli Borçlar / Toplam Varlıklar 34 38 40 42 67 35 37 41 39 63 Maddi Duran Varlıklar / Özsermaye 66 65 77 69 114 94 94 97 62 69 Öz Sermaye/ Toplam Varlıklar 51 48 42 38 40 49 45 41 42 30 Kısa Süreli Borç/ Toplam Borç 69 72 69 68 67 69 69 70 67 63 KARLILIK ORANLARI : SATIŞ KARLILIĞI : Karlılık oranları, şirketin gerek bir bütün olarak tüm faaliyetlerinde karlı çalışıp çalışmadığını, gerekse her temel faaliyetinin verimliliğinin ölçülüp yorumlanmasında kullanılan oranlardır. Brüt satış karı, şirketlerin satışları ile satışların maliyeti arasındaki olumlu farktır. Brüt karı da satışlara oranlandığında brüt kar marjı bulunur. Brüt kar marjı, şirketlerin diğer gelir ve giderlerin dikkate alınmadığı, sadece satışlarının ne kadarlık bir kar marjı ile gerçekleştiğini gösteren bir orandır. Satış karlılığı, şirketlerin dönemler itibariyle veya aynı dönemlerde benzer şirketler karşısında ne kadarlık bir kar marjı ile satış yaptığını, yani rekabet gücünü ve rekabet gücünün dönemler itibariyle gelişimini göstermektedir. Brüt kar marjını satılan ürünün fiyatı ve maliyeti belirlediğinden, bu etmenlerdeki değişikliklerin iyi bir şekilde takip edilmesi gerekir. Brüt kar marjı miktar bazındaki satış miktarından bağımsız bir oran olduğundan, şirketlerin karları hakkında bir bilgi vermekten çok rekabet gücünün seyri ve diğer firmalarla kıyas yapabilme imkanı tanımaktadır. 2013 yılında imalat sanayi ilk 500 büyük firmanın ortalama satış karlılığı % 5 ile aynı kalırken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların satış karlılığı % 5 den % 3 e inmiştir. 2013 yılında plastik sektöründe faaliyet gösteren firmaların genel imalat sanayi ortalamasının altında rekabet gücüne sahip oldukları görülmektedir. Satış Karlılığı Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Satış Karlılığı sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 15 inci sırada yer almıştır. 14
2013 Yılında imalat Sanayii Satış Karlılığı Sıralaması NACE Revizyon 2 % 12 Tütün 28 33 Makine Kurulumu 15 28 Makine Ekipman 14 23 Mineraller 12 31 Mobilya 12 20 Kimyasallar 10 25 Fabrikasyon Metal 7 15 Deri 5 11 İçecek 5 17 Kağıt 5 27 Elektrikli Tesisat 5 29 Otomotiv ve Yan sanayi 5 13 Tekstil 5 18 Medya 5 22 Plastik ve Kauçuk 3 10 Gıda 2 26 Bilgisayar, Optik 2 32 Diğerleri 1 24 Ana Metal 1 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 1 30 Diğer Ulaşım 0 14 Giyim -1 21 Eczacılık -1 16 Ağaç -2 Toplam 5 NET AKTİF KARLILIĞI : Aktif karlılığı, şirketlerin ulaşmış oldukları büyüklük ile sağladıkları verimin ölçülmesinde kullanılır. Aktif karlılık şirketlerin edinmiş oldukları tüm varlıkların (yapılan maddi ve finansal yatırımlar dahil olmak üzere) hangi oranda etkin kullanıldığını göstermektedir. Bir başka tarifle, aktif karlılık, net kar marjı ile aktif devir hızının bir birleşimidir. 2013 yılında, net aktif karlılığı imalat sanayinin ilk 500 büyük firmasında % 6 dan % 5 e inerken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların 2012 yılında % 5 olan net aktif karlılığı 2013 yılında % 3 gerilemiştir. 2013 yılında plastik sektörü, imalat sanayi ilk 500 firma ortalamasının 2 puan altında net aktif karlılığında çalışmıştır. Net Aktif Karlılık Kıyaslaması -% 15
Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Net Aktif Karlılığı sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 13 üncü sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Net Aktif Karlılığı Sıralaması NACE Revizyon 2 % 12 Tütün 21 28 Makine Ekipman 15 31 Mobilya 14 20 Kimyasallar 10 29 Otomotiv ve Yan sanayi 9 23 Mineraller 8 15 Deri 7 25 Fabrikasyon Metal 6 27 Elektrikli Tesisat 6 17 Kağıt 6 33 Makine Kurulumu 5 13 Tekstil 3 22 Plastik ve Kauçuk 3 10 Gıda 3 18 Medya 3 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 2 32 Diğerleri 2 11 İçecek 2 26 Bilgisayar, Optik 1 24 Ana Metal 1 30 Diğer Ulaşım 0 14 Giyim 0 21 Eczacılık -1 16 Ağaç -1 Toplam 5 ÖZ SERMAYE KARLILIĞ: Öz Sermaye, şirketlerin başlıca kaynaklarından biri olup, şirketlerin ortaklarının şirketlerden hak ettikleri kısmı oluşturmaktadır. Öz sermayeyi oluşturan kaynak kalemleri, ortakların koymuş oldukları sermaye ile hak ettikleri fakat şirkette bırakmış oldukları cari ve geçmiş dönemden dağıtılmamış karlardan oluşmaktadır. Öz Sermaye karlılığı ise, ortakların şirkete kaynak olarak bırakmış oldukları fonların bir birimine düşen karlılığı ölçen orandır. İşletmenin yönetimindeki başarı derecesi karlılık durumunun analizinde önemli bir göstergedir. Şirketlerin kullanımına bırakılmış olan bu fonları getirisinin ölçülmesi bakımından önemlidir. 2012 yılında, öz sermaye karlılığı imalat sanayi ilk 500 firmada % 15 den % 12 ye inerken, plastik sektöründe ilk 500 e giren firmaların % 14 den % 9 a gerilediği görülmektedir. 2013 yılında plastik sektörünün Öz Sermaye Karlılığı imalat sanayiindeki gerilemeden daha fazla gerçekleşmiştir. 16
Öz Sermaye Karlılığı Kıyaslaması -% Plastik ve Kauçuk sektörü 2013 yılında Özsermaye Karlılığı sıralamasında imalat sanayiinin 24 sektörü içinde 12 inci sırada yer almıştır. 2013 Yılında imalat Sanayii Öz Sermaye Karlılığı Sıralaması NACE Revizyon 2 % 12 Tütün 58 28 Makine Ekipman 31 29 Otomotiv ve Yan sanayi 26 20 Kimyasallar 21 27 Elektrikli Tesisat 19 25 Fabrikasyon Metal 18 23 Mineraller 17 31 Mobilya 17 15 Deri 13 17 Kağıt 10 33 Makine Kurulumu 10 22 Plastik ve Kauçuk 9 19 Kok Kömürü Rafine Petrol 9 13 Tekstil 8 10 Gıda 8 32 Diğerleri 5 26 Bilgisayar, Optik 4 18 Medya 4 11 İçecek 3 24 Ana Metal 2 30 Diğer Ulaşım 0 14 Giyim -1 21 Eczacılık -1 16 Ağaç -4 Sektör Ortalaması 12 17
Plastik Sektöründe İlk 500 e Giren Firmaların Karlılık Oranları ( % ) 2012 2013 Plastik Sektörü İmalat Sanayii İlk 500 Plastik Sektörü İmalat Sanayii İlk 500 Satış Karlılığı 5 5 3 5 Net Aktif Karlılığı 5 6 3 5 Öz Sermaye Karlılığı 14 15 9 12 18
2012 YILINDA İSO SIRALAMASINDA İLK 500 E GİREN PLASTİK FİRMALARI ( Milyon TL ) 2012 Sıralama Kuruluşlar Üretimden Satışlar Satış Hasılatı ( Net ) Brüt KD Öz Kaynak Aktif Varlık 11 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 3.971 4.381 220 1.256 2.380 2 1.042 Dönem Karı ihracat ( 1000 $ ) 112 Naksan Plastik ve Enerji San. ve Tic. A.Ş. 670 819 78 292 637 17 125 180 Korozo Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 447 465 81 158 323 24 142 190 Pakpen Plastik Boru ve Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. 418 419 101 93 462 37 37 230 Süper Film Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 361 365-193 443-24 252 Polinas Plastik San. ve Tic. A.Ş. 331 348 - - - - - 258 Artenius Turkpet Kimyevi Maddeler ve Pet Ambalaj Malzemeleri Sanayi A.Ş. 318 318 14 129 229-7 14 260 Köksan Pet ve Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 313 366 - - - - 79 269 Kalde Klima Orta Basınç Fittings ve Valf Sanayi A.Ş. 303 337 63 50 294 17 99 309 Polibak Plastik Film San. ve Tic. A.Ş. 264 265 - - - - 46 310 Adopen Plastik ve İnşaat Sanayi A.Ş. 264 330 61 161 511 24 79 313 Ege Profil Tic. ve San. A.Ş. 260 296 79 120 287 22 20 320 Elif Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 253 266 - - - - - 322 Vatan Plastik San. ve Tic. A.Ş. 252 262-54 246-47 414 Hakan Plastik Boru ve Profil San. Tic. A.Ş. 200 207 - - - - - 430 SUNJÜT Suni Jüt San. ve Tic. A.Ş. 195 201 29 74 114 9 91 450 Wavin TR Plastik Sanayi A.Ş. 189 198 - - - - 37 455 Esen Plastik San. ve Tic. A.Ş. 187 191 22 62 222 3 6 468 Form Sünger ve Yatak San. Tic. A.Ş. 180 186 44 70 97 29 11 TOPLAM 9.375 10.219 792 2.710 6.246 178 1.897 Kaynak : ISO 2012-500 Büyük Sanayi Kuruluşu 19
2013 YILINDA İSO SIRALAMASINDA İLK 500 E GİREN PLASTİK FİRMALARI ( Milyon TL ) 2013 Sıralama Üretimden Satışlar Satış Hasılatı Brüt Katma Değer Öz Kaynak Aktif 13 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 3.862 4.170 324 1.345 2.827 89 816 102 Naksan Plastik ve Enerji San. ve Tic. A.Ş. 769 950 117 269 756-43 126 143 Korozo Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 568 592-160 Ravago Petrokimya Üretim A.Ş. 521 608 97 217 508 28 43 203 Pakpen Plastik Boru ve Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. 426 428 95 66 566-26 30 210 Köksan Pet ve Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 414 589 101 223 Polinas Plastik San. ve Tic. A.Ş. 398 417 0 114 406-31 56 229 Süper Film Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 391 394 69 257 Vatan Plastik San. ve Tic. A.Ş. 342 353 65 283 Artenius Turkpet Kimyevi Maddeler Sanayi A.Ş. 323 324 22 59 107 7 3 289 Kalde Klima Orta Basınç Fittings ve Valf Sanayi A.Ş. 315 365 35 49 319-13 0 295 Adopen Plastik ve İnşaat Sanayi A.Ş. 311 385 95 165 590 5 92 302 Elif Plastik Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. 305 314-306 Polibak Plastik Film San. ve Tic. A.Ş. 302 302 39 320 Ege Profil Tic. ve San. A.Ş. 289 330 76 125 305 15 25 451 Sunjüt Suni Jüt San. ve Tic. A.Ş. 210 216 35 92 125 22 97 476 Form Sünger ve Yatak San. Tic. A.Ş. 198 204 47 90 151 28 9 477 Georg Fischer Hakan Plastik Boru ve Profil San. Tic. A.Ş. 197 204 - Toplam 10.141 11.145 944 2.591 6.661 80 1.571 Dönem Karı İhracat ( 1000 $ ) Kaynak : ISO -2013-500 Büyük Sanayi Kuruluşu 20
www.plasfed.org.tr 21