Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Atatürk Bulvarı No: 191 06680 Kavaklıdere Ankara Bilgi ve önerileriniz için: Dış İlişkiler Dairesi Tel: + 90 (312) 455 65 24 Faks: + 90 (312) 424 17 42 İnternet sayfası: www.bddk.org.tr Elektronik posta adresi: frd@bddk.org.tr Kapak Tasarımı: Nur Kahraman Basım Tarihi: Haziran 2012
İÇİNDEKİLER BDDK nın Kuruluşu ve Yapısı BDDK nın Kuruluşu... 5 BDDK nın Statüsü... 6 Organizasyon Yapısı... 7 Kurul Üyeleri... 8 Başkan Yardımcıları... 10 Hizmet Birimleri... 11 Personel Profili... 12 BDDK nın Faaliyetleri Misyon ve Vizyon... 15 Görev, Yetki ve Sorumluluklar... 16 Amaç ve Öncelikler... 17 Faaliyetler... 19 Düzenlemeler... 23 Uluslararası İlişkiler...27 İstatistiki Veri Kaynakları... 29 Yayınlar... 32 Kitaplar... 35 BDDK nın Denetimine Tabi Kuruluşlar Türk Finans Sektörü... 37 Türk Bankacılık Sektörü... 38 Denetime Tabi Kuruluşlar... 41 Denetime Tabi Kuruluşların Listesi... 43 İletişim Bilgileri... 51 3
4
BDDK nın Kuruluşu Türk bankacılık sektörü için 1990 lı yıllar yüksek dalgalanmaların yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu dönemde bankalar yoğunluklu olarak kamu menkul kıymetlerine yatırım yapmış ve yüksek yabancı para açık pozisyonları ile çalışmışlardır. Bu aşırı risk alma eğilimi, Türk Lirasının büyük oranda değer kaybettiği 1994 krizi ile ekonomiye ağır maliyetler yüklemiştir. Kriz, diğer yapısal sorunlar ile birleşerek oldukça şiddetli etkiler doğurmuş ve 1994-1999 döneminde 11 bankaya el konulmuştur. Bu dönemde bankacılık sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesinde parçalı bir yapı bulunmaktadır. Hazine Müsteşarlığı; Bankacılık Kanununun uygulanmasından, Kanuna ilişkin ikincil düzenlemelerin hazırlanmasından, yerinde denetimlerin gerçekleştirilmesinden ve bankalara yönelik idari ve cezai yaptırımların uygulanmasından sorumlu iken, Merkez Bankası da; bankaların uzaktan gözetiminden ve tasarruf mevduatını sigorta eden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu nun (TMSF) idare ve temsilinden sorumludur. 1999 yılında bankacılık sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesindeki bu parçalı yapının ortadan kaldırması ve sektöre ilişkin tek bir bağımsız denetleyici ve düzenleyici kurumun kurulması kararlaştırmıştır. Buradaki temel amaç, düzenleme ve denetimin etkinliğinin artırılması ve bağımsız bir karar alma mekanizmasının oluşturulmasıdır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, 4389 sayılı Bankacılık Kanunu ile Haziran 1999 da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun (BDDK) kurulmasına karar verilmiş ve Kurum Ağustos 2000 de faaliyetlerine başlamıştır. 5
BDDK nın Statüsü BDDK idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu kurumudur. Kurumun merkezi Ankara dadır ve İstanbul da bir ofisi bulunmaktadır. İdari ve mali özerklik, Kuruma üç temel alanda özerk hareket edebilme yetkisi vermektedir: i.düzenleme ve Denetim Alanında Özerklik Kurum, mevzuatla kendisine verilen düzenleme ve denetlemeyle ilgili görev ve yetkileri kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır. Kurumun kararları yerindelik denetimine tabi tutulamaz. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez. ii.kurum İçi Yönetim Alanında Özerklik Kurum, görev ve yetkilerini etkin şekilde yerine getirmek amacıyla yeterli sayı ve nitelikte personeli istihdam eder. iii.mali Kaynakların Kullanımında Özerklik Kurum, Bankacılık Kanununda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde kendisine tahsis edilen mali kaynaklarını görev ve yetkilerinin gerektirdiği ölçüde, kendi bütçesinde belirlenen usul ve esaslar dahilinde serbestçe kullanır. Kurumun giderleri, denetime tabi kuruluşlarca yapılan ödemelerle karşılanır. Yapılacak yıllık ödeme tutarı, söz konusu kuruluşların bir önceki yılsonu bilanço toplamlarının onbinde üçünü geçemez. 6
Organizasyon Yapısı Kurum, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (Kurul) ile Başkanlık Teşkilatından oluşmaktadır. Kurul, BDDK nın karar organıdır. Kurumun en üst yöneticisi olan Başkan, Kurumun genel yönetim ve temsilinden sorumludur. Başkanlık Teşkilatı; Başkan, üç Başkan Yardımcısı ve hizmet birimlerinden oluşmaktadır. BDDK hizmet birimleri, ana hizmet, danışma ve yardımcı hizmet birimleri olarak sınıflandırılmış daire başkanlıklarından oluşmaktadır. Kurumun organizasyon yapısı aşağıda yer almaktadır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkan Hukuk İşleri Dairesi Başkan Yardımcısı Denetim I Dairesi Denetim II Dairesi Denetim III Dairesi Denetim IV Dairesi Risk Yönetimi Dairesi Başkan Yardımcısı Düzenleme Dairesi Uygulama I Dairesi Uygulama II Dairesi Uygulama III Dairesi Başkan Yardımcısı Strateji Geliştirme Dairesi Bilgi Yönetimi Dairesi Dış İlişkiler Dairesi Destek Hizmetleri Dairesi o Kurul İşleri ve Kararlar Md. o İnsan Kaynakları Md. o Eğitim ve İletişim Md. o İdari ve Mali İşler Md. 7
Kurul Üyeleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Kurumun karar organıdır. Kurul; biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere yedi üyeden oluşmaktadır. Kurul Başkanı Kurumun da başkanıdır. Kurul üyeleri, yüksek öğrenim sonrası en az on yıl deneyim sahibi veya belirli öğrenim dallarında en az on yıl öğretim üyeliği yapan kişiler arasından Bakanlar Kurulunca atanmaktadır. Kurul üyelerinden en az birinin hukuk fakültesi mezunu, birinin ise Kurumda başkan yardımcısı, anahizmet birimi yöneticisi veya meslek personeli olarak çalışmış olması şarttır. Bakanlar Kurulu, üyelerden birini başkan, birini de ikinci başkan olarak görevlendirir. Bakanlar Kurulunun atama kararı Resmi Gazete de yayımlanır. Kurul Başkan ve üyelerinin görev süresi beş yıldır. Süreleri biten başkan ve üyeler bir defalığına tekrar atanabilirler. Başkanlığın ve üyeliğin herhangi bir sebeple boşalması halinde, boşalan yere bir ay içinde atama yapılır. Bu sekilde atananlar, yerine atandıklarının süresini tamamlar. Kurul Başkan ve üyelerinin görev süreleri dolmadan herhangi bir nedenle görevlerine son verilemez. 8
Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: Düzenlemek ve denetlemekle görevli olduğu sektör veya alanla ilgili uluslararası ilke ve standartlarla uyumlu ikincil düzenlemeleri yapmak ve kararlar almak Kurumun stratejik planını, performans ölçütlerini, amaç ve hedeflerini, hizmet kalite standartlarını belirlemek, insan kaynakları ve çalışma politikalarını oluşturmak, Kurumun hizmet birimleri ve bunların görevleri hakkında öneride bulunmak Kurumun stratejik planı ile amaç ve hedeflerine uygun olarak hazırlanan bütçe teklifini görüşmek ve karara bağlamak Kurumun performansını ve mali durumunu gösteren raporları onaylamak Başkanın önerisi üzerine, başkan yardımcıları ve daire başkanlarını atamak Taşınmaz alımı, satımı, kiralanması konularındaki önerileri görüşüp karara bağlamak Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak Haziran 2012 itibarıyla Kurul da görev yapan üyeler aşağıda yer almaktadır: Mukim Öztekin (Başkan) Mutalip Ünal (İkinci Başkan) Erol Berktaş Mustafa Akın Selim Servet Taşdelen Can Akın Çağlar Haluk Tözüm 9
Başkan Yardımcıları Kurum Başkanına, başkanlığa ilişkin görevlerinde yardımcı olmak üzere Kurul kararıyla üç başkan yardımcısı atanır. Başkan yardımcılarının, yüksek öğrenim sonrası en az on yıl deneyim sahibi olması veya belirli öğrenim dallarında en az on yıl öğretim üyeliği yapmış olması gereklidir. Başkan yardımcıları gerektiğinde sınırlarını yazılı olarak açıkça belirlemek şartıyla görev ve yetkilerinden bir kısmını alt kademelere devredebilir. Haziran 2012 itibarıyla görev yapan başkan yardımcıları ve sorumluluk alanları aşağıda yer almaktadır: Nuri Bodur (yerinde denetim, uzaktan gözetim ve risk yönetimi faaliyetlerinden sorumludur) İhsan Uğur Delikanlı (düzenleme ve uygulama faaliyetlerinden sorumludur) Murat Türker (strateji geliştirme, bilgi yönetimi, dış ilişkiler ve destek hizmetleri faaliyetlerinden sorumludur) 10
Hizmet Birimleri Kurumun hizmet birimleri, daire başkanlıkları şeklinde teşkilatlanmış ana hizmet, danışma ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşmaktadır. Haziran 2012 itibarıyla Kurumda mevcut bulunan 14 Daire Başkanlığı şunlardır: a) Ana Hizmet Birimleri Denetim I Daire Başkanlığı Denetim II Daire Başkanlığı Denetim III Daire Başkanlığı Denetim IV Daire Başkanlığı Risk Yönetimi Daire Başkanlığı Düzenleme Daire Başkanlığı Uygulama I Daire Başkanlığı Uygulama II Daire Başkanlığı Uygulama III Daire Başkanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Bilgi Yönetimi Daire Başkanlığı Dış İlişkiler Daire Başkanlığı b) Danışma Hizmet Birimleri Hukuk İşleri Daire Başkanlığı c) Yardımcı Hizmet Birimleri Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı Kurul İşleri ve Kararlar Müdürlüğü İnsan Kaynakları Müdürlüğü Eğitim ve İletişim Müdürlüğü İdari ve Mali İşler Müdürlüğü 11
Personel Profili Farklı alanlarda kaliteli bir eğitim geçmişine sahip olan BDDK personeli, temel olarak yöneticiler ve meslek personelinden oluşmaktadır. Haziran 2012 itibarıyla Kurum personeline ilişkin çeşitli istatistikler aşağıda verilmekted Personelin Gruplar İtibarıyla Dağılımı Personel Sayısı Oran (%) Yönetici 18 3,5 Müşavir 13 2,5 Meslek Personeli 360 69,8 Diğer Personel 125 24,2 TOPLAM 516 100,0 Personelin Yaş İtibarıyla Dağılımı Yaş Personel Sayısı Oran (%) 30 Yaşa Kadar 101 19,5 31-40 Yaş Arası 281 54,5 41-50 Yaş Arası 103 20,0 51 Yaş ve Üzeri 31 6,0 TOPLAM 516 100,0 12
Öğrenim Durumlarına Göre Personel Sayısı Lisans Master Doktora Diğer Yönetici 4 11 3 - Müşavir 6 3 4 - Meslek Personeli 249 105 6 - Diğer Personel 71 10 1 43 Toplam 330 129 14 43 Toplam İçindeki Pay (%) 64,0 25,0 2,7 8,3 Lisans Derecesine Sahip Personelin Başlıca Alanlar İtibarıyla Dağılımı Alanlar Sayı Oran (%) İktisadi ve İdari Bilimler 361 76,3 Hukuk 35 7,4 Mühendislik 41 8,7 Matematik ve İstatistik 16 3,4 Diğer 20 4,2 TOPLAM 473 100,0 13
14
Misyon BDDK nın misyonu; finansal piyasalarda güven ve istikrarı sağlamak, finansal sisteme rekabet gücü kazandırıcı ortamı hazırlamak, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, denetime tabi kuruluşların piyasa disiplini içerisinde, sağlıklı, düzenli ve emin bir şekilde çalışmasına yönelik gerekli tedbirleri almaktır. Vizyon BDDK nın vizyonu; finansal piyasalarda iyi düzenleme ve etkili denetimi, etkin risk yönetimini, uluslararası ölçekte rekabetçiliği ve etkinliği, Avrupa Birliğine yönelişi, yenilikçiliği, profesyonelliği ve mükemmelliği esas alan, güven duyulan ve organizasyonel uyumluluğa sahip dünya standartlarında bir idari otorite olmaktır. 15
Görev, Yetki ve Sorumluluklar 5411 sayılı Bankacılık Kanununda BDDK nın görevleri, Kanun ve ilgili diğer mevzuatın verdiği yetkiler çerçevesinde finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışması, mali sektörün gelişmesi, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunmasına yönelik olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir: Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere gerekli karar ve tedbirleri almak ve uygulamak Bankalar ve finansal holding şirketleri ile diğer kanunlarda ve ilgili mevzuatta yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin; kuruluş ve faaliyetlerini, yönetim ve teşkilat yapısını, birleşme, bölünme, hisse değişimini ve tasfiyelerini düzenlemek, uygulamak, uygulanmasını sağlamak, uygulamayı izlemek ve denetlemek Yurt içi ve yurt dışı muadil kurumların katıldığı uluslararası mali, iktisadi ve mesleki teşekküllere üye olmak, görev alanına giren hususlarda yabancı ülkelerin yetkili mercileri ile mutabakat zaptı imzalamak Kanunla verilen diğer görevleri yapmak 16
Amaç ve Öncelikler Kurumun temel amacı, finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışması, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunmasıdır. Diğer yandan, Kurum misyonunun yerine getirilmesi için atılacak adımları belirleyen, belirsizlikleri ortadan kaldırmayı ve yol gösterici nitelikte olmayı hedefleyen, orta vadeli ve geleceğe dönük bakış açısı sunan BDDK Stratejik Plan (2010-2012) çerçevesinde beş adet amaç belirlenmiştir: 1) İdari kapasitenin geliştirilmesi Değişen finansal ve ekonomik çevre ile uyumlu insan kaynağının geliştirilmesi Kurumsal yönetimin iyileştirilmesi Araştırma ve analiz kapasitesinin artırılması Fiziki kaynakların iyileştirilmesi Kamuoyu ile iletişimin güçlendirilmesi Kurumun mali ve sosyal imkânlarının iyileştirilmesi 2) Esnek, etkili ve kapsamlı bir düzenleyici çerçevenin oluşturulması İyi düzenleme ilkesi çerçevesinde düzenlemelerin günün koşullarına göre gözden geçirilmesi Kurumun yetkisi kapsamında bulunan tüm kuruluş, piyasa ve araçların ihtiyatlı yaklaşımla düzenleme ve denetime konu edilmesi Yeni yaklaşım ve araçlar ışığında denetimin etkinliğinin ve etkililiğinin artırılması Uygulama süreçlerinin etkinliğinin artırılması 17
3) Finansal piyasalarda güven ve istikrarın artırtılması Hanehalkı ve şirketler kesimi ile varlık piyasalarındaki risklerin izlenmesi Finansal piyasaların daha etkin izlenmesi Finansal piyasalara ilişkin politikaların izlenmesi Sistemik risk yönetiminin etkinliğinin artırılması Yurt içi ve yurt dışı ilgili mercilerle işbirliğinin artırılması 4) Finansal sektörün geliştirilmesi Finansal sistemin rekabet gücünün artırılması İşlem ve aracılık maliyetlerinde etkinliğin düzenli olarak değerlendirilmesi Finansal sektörün ilgili tarafları arasında işbirliği ve diyaloğun artırılarak sürdürülmesi Denetim kapsamındaki kuruluşlar arasında ortak projelerin desteklenmesi Finansal sektörün kapasitesinin artırılması 5) Tüketici/müşteri haklarının gözetilmesi Tüketicilerin/müşterilerin programlarına ağırlık verilmesi bilinçlendirilmesi Tüketicilerin/müşterilerin finansal hizmetlerden adil bir şekilde yararlanmasının ve eşit muamele görmesinin gözetilmesi Tüketici/müşteri bilgilerinin korunmasında duyarlılığın artırılması Tüketici ihbar ve şikâyetlerinin çözümlenme sürecinin iyileştirilmesi Meslek ilkelerinin yaygınlaştırılması 18
Faaliyetler Düzenleme Faaliyetleri 5411 sayılı Kanunun 93 üncü maddesinde Kurumun, bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde kendisine verilen yetkilerini, Kurulca tesis edilecek düzenleyici işlemler veya alınacak özel nitelikli kararlar ile kullanacağı ve Kurul kararıyla bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler ve tebliğler çıkarmaya yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır. Düzenleme faaliyetlerinin temel amaçlarından biri ulusal düzenlemelerin, Avrupa Birliği Direktifleri, Basel-II ve Uluslararası Muhasebe Standartları başta olmak üzere uluslararası standart ve en iyi uygulamalarla uyumlulaştırılmasıdır. Düzenleme fonksiyonu çerçevesinde, bankacılığa ilişkin yönetmelik ve tebliğlerin hazırlanması, uygulamada ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusunda mevzuatta değişiklik yapılması ve bahse konu düzenlemelere ilişkin oluşabilecek tereddütler hakkında görüş verilmesi faaliyetleri yürütülmektedir. Denetim Faaliyetleri Denetim faaliyetleri, denetime tabi kuruluşlarca yürütülen faaliyetlerin, Bankacılık Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan ilgili hükümlere uygunluğunun sağlanması ve söz konusu kuruluşların finansal durumları ile bankacılık faaliyetlerinde bilgi sistemlerinin kullanımından kaynaklanan risklerin kontrolüne ve izlenmesine yönelik tesis edilen yapıların etkinliğinin ve yeterliliğinin belirlenmesi amacıyla 19
yürütülmektedir. Denetim faaliyetleri, yerinde denetim ve gözetim olmak üzere birbirini tamamlayan iki temel süreçten oluşmaktadır. BDDK, denetim faaliyetlerinde etkinliğin, sürekliliğin, yeterliliğin ve denetim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması amacıyla Risk Odaklı Denetim yaklaşımını benimsemiştir. Risk Odaklı Denetim Yaklaşımı, denetimin şeklinin, kapsamının, zamanının, yoğunluğunun, denetim kaynaklarının tahsisinin ve denetim faaliyetlerinin, her bir bankanın risk profili ile iç denetim ve risk yönetim sistemlerinin mevcudiyeti ve bunların yeterliliği baz alınarak şekillendirilmesini ifade etmektedir. Yerinde denetimler, bankalar yeminli murakıpları ile bankacılık, bilişim ve hukuk uzmanlarından oluşan denetim ekipleri tarafından yerine getirilmektedir. Diğer taraftan, bankaların bilgi sistemlerine yönelik ayrı denetimler de gerçekleştirilmektedir. Yetkilendirme ve Uygulama Faaliyetleri Bankalar ve bankadışı mali kurumların kuruluş ve faaliyette bulunma izinleri için Kuruma başvurması zorunludur. Yapılan başvurulardan durumu uygun bulunanlara gerekli izinler verilir. Diğer taraftan, birleşme, bölünme, hisse devri, şube ve temsilcilik açılması, üst yönetime yapılacak atamalar ve faaliyet konularının genişletilmesi gibi hususlar da Bankacılık Kanunu hükümleri gereği Kurumun iznine bağlanmıştır. Ayrıca, yapılan denetimler sonucu gerekli görülmesi halinde Kurum uygun göreceği tedbirleri almasını ilgili kuruluştan isteme yetkisine sahiptir. Bu tür uygulama 20
faaliyetlerinin, ilgili kuruluşun işlem, eylem ve uygulamalarında Bankacılık Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırıklık tespit edilmesi halinde özel bir önemi bulunmaktadır. Araştırma ve Strateji Geliştirme Faaliyetleri BDDK nın temel stratejik hedef ve öncelikleri Kurum Stratejik Planında yer almaktadır. Kurumun strateji geliştirme faaliyetlerinin iki boyutu bulunmaktadır. İlk boyut, Kurumun denetimine tabi kuruluşlara yönelik hedeflerinin ortaya konulduğu sektörel boyuttur. İkincisi, kurumsal kapasite ve etkinliğin artırılmasına yönelik olarak kalite yönetimi ve performans değerlendirme sisteminin tesisi gibi hedefleri de içeren kurumsal boyuttur. Sektörel stratejilerin geliştirilmesinde BDDK diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile görüş alışverişi ve işbirliğinde bulunmaktadır. Bu kapsamda, finansal piyasalardaki güven ve istikrar ile gelişmeyi temin etmek üzere, bilgi teatisini, kurumlar arası işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, ortak politika önerilerinde bulunmak ve finans sektörünün geleceğini ilgilendiren konulara ilişkin görüş bildirmek üzere Kurum, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, SPK, TMSF ve Rekabet Kurumundan temsilcilerin katılımıyla Finansal Sektör Komisyonu oluşturulmuştur. BDDK çeşitli konularda araştırma ve analiz faaliyetleri yürütmekte, araştırma raporları ve bilgi notları ile çeşitli raporlar yayımlamakta, seminer ve konferanslar düzenlemektedir. Ayrıca, küresel ekonomik ve finansal gelişmeler izlenmekte ve bu husustaki değerlendirme ve 21
analizler üçer ayda bir yayımlanan raporlarda kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bilgi Yönetimi Faaliyetleri Denetim ve uygulama faaliyetleri yürütülürken denetlenen kuruluşlardan alınan çok çeşitli ve fazla sayıda veri kullanılmaktadır. Günlük, aylık, üç aylık ve yıllık verilerin bulunduğu veritabanları geliştirilen raporlama sistemleri, analiz araçları ve çeşitli bilgi teknolojileri uygulamaları ile yönetilmektedir. Ayrıca web uygulamaları (internet, intranet), ağ sistemleri ve bilgi teknolojileri güvenliğinin sağlanması diğer önemli faaliyetler arasında yer almaktadır. Hukuk İşleri BDDK ile ilgili işlemlere ilişkin olarak BDDK tarafından veya BDDK ya karşı davalar açılabilmektedir. Bu nedenle hukuk işleri BDDK faaliyetlerinin ayrılmaz parçalarından biridir. Bunlara ilaveten, BDDK tüketici şikayetlerinin alınması ve çözümlenmesi konularında da faaliyetlerde bulunmaktadır. Dış İlişkiler BDDK; Hazine Müsteşarlığı, TCMB, DPT, SPK, TMSF gibi kamu kuruluşlarıyla koordinasyon ve işbirliğinin sağlanmasına ve para, kredi ve bankacılık politikalarının belirlenmesine ilişkin görüş ve bilgi paylaşımında bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak, BDDK nın diğer ülke otoriteleri, çok uluslu kuruluşlar ve diğer uluslararası ve yabancı kuruluşlarla güçlü ilişkileri bulunmaktadır. 22
Düzenlemeler A. Kanunlar 5411 sayılı Bankacılık Kanunu 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu B. Temel Düzenlemeler B.1. Bankaların Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Düzenlemeler Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmelik Bankaların Birleşme, Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi Hakkında Yönetmelik Bankaların İradi Tasfiyeleri Hakkında Yönetmelik B.2. Kurumsal Yönetime İlişkin Düzenlemeler Bankaların Kurumsal Yönetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik Bankaların Üst Yönetimine Atanacakların Bildirimi, Yemin ve Mal Beyanında Bulunulması ve Karar Defterlerinin Tutulmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik B.3. Koruyucu Düzenlemeler Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik Bankaların Likidite Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Yöntemiyle Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik 23
Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart Oranının Bankalarca Konsolide ve Konsolide Olmayan Bazda Hesaplanması ve Uygulanması Hakkında Yönetmelik Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Bankalar ve Konsolide Denetime Tabi Kuruluşlarca Yapılabilecek Bağış ve Yardımlara İlişkin Yönetmelik Bankaların Kıymetli Maden Alım Satımına ve Alacaklarından Dolayı Edindikleri Emtia ve Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik B.4. Finansal Raporlamaya İlişkin Düzenlemeler Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Bankalarca Yıllık Faaliyet Raporunun Hazırlanmasına ve Yayımlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik B.5. Banka Dışı Mali Kuruluşlara İlişkin Düzenlemeler Bankalarda Bağımsız Denetim Gerçekleştirecek Kuruluşların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik Bankalara Değerleme Hizmeti Verecek Kuruluşların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik 24
Bankaların Destek Hizmeti Almalarına ve Bu Hizmeti Verecek Kuruluşların Yetkilendirilmesine İlişkin Yönetmelik Finansal Holding Şirketleri Hakkında Yönetmelik Varlık Yönetim Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik B.6. Mevduata İlişkin Düzenlemeler Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik B.7. Bilgi Sistemlerine İlişkin Düzenlemeler Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Gerçekleştirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankacılık Süreçlerinin Denetimi Hakkında Yönetmelik B.8. Kartlara İlişkin Düzenlemeler Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik C. Tebliğler C.1. Sermaye Yeterliliğine İlişkin Tebliğler Kredi Riski Azaltım Tekniklerine İlişkin Tebliğ Menkul Kıymetleştirmeye İlişkin Risk Ağrılıklı Tutarların Hesaplanması Hakkında Tebliğ Risk Ölçüm Modelleri ile Piyasa Riskinin Hesaplanmasına ve Risk Ölçüm Modellerinin Değerlendirilmesine İlişkin Tebliğ Opsiyonlardan Kaynaklı Piyasa Riski İçin Sermaye Yükümlülüğü Hesaplanmasına İlişkin Tebliğ Yapısal Pozisyona İlişkin Tebliğ 25
C.2. Finansal Raporlamaya İlişkin Tebliğler Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ Bankalarca Kamuya Açıklanacak Finansal Tablolar ile Bunlara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar Hakkında Tebliğ Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ C.3. Bilgi Teknolojilerine İlişkin Tebliğler Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alınacak İlkelere İlişkin Tebliğ Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Gerçekleştirilecek Banka Bilgi Sistemleri ve Bankacılık Süreçlerinin Denetimine İlişkin Rapor Hakkında Tebliğ C.4. Diğer Tebliğler Türkiye'de Açılan Temsilciliklerin Faaliyetlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ Bankacılık Veri Transfer Sistemi Kapsamında Yapılan Raporlamalarda Uygulanacak İdari Para Cezalarına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ 26
Uluslararası İlişkiler BDDK tarafından yürütülen uluslararası ilişkilere yönelik faaliyetlerin dört boyutu bulunmaktadır. BDDK, aday ülke olarak Avrupa Birliği ile, çok uluslu kuruluşlar ve diğer uluslararası kuruluşlarla ve konsolide denetime ilişkin yabancı denetim otoriteleri ile yakın işbirliği içinde bulunmaktadır. Avrupa Birliğine (AB) aday ülke konumunda olan Türkiye, ulusal düzenlemelerin AB mevzuatı ile uyumlaştırılması ve düzenlemelerin uygulanmasına yönelik idari kapasitenin arttırılmasına ilişkin çalışmalar yürütmektedir. BDDK, bankacılık sektörüne ilişkin gelişmeleri tartışmak ve ilgili kesimleri bilgilendirmek amacıyla derecelendirme kuruluşları, Türk bankalarında yatırımı bulunan bankalar, potansiyel yabancı yatırımcılar ve ülke analistleri ile görüşmeler yapmaktadır. BDDK nın Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (WB), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) gibi çok uluslu kuruluşlarla güçlü ilişkileri bulunmaktadır. BDDK, etkin risk yönetimi ve sermaye yeterliliğine yönelik çalışmalar yürüten Basel Bankacılık Denetim Komitesine (BCBS) Mayıs 2009 tarihinde, islami finansal hizmetler alanında standardizasyonun sağlanmasına yönelik çalışmalar yürüten İslami Finansal Hizmetler Kuruluna (IFSB) ise Aralık 2010 tarihinde üye olmuştur. 27
Konsolide denetimin etkinliğinin arttırılması amacıyla BDDK yabancı ülke denetim otoriteleri ile ikili işbirliği anlaşmaları imzalamaktadır. Tablodaki imzalanan anlaşmalara ek olarak, Hollanda, S. Arabistan, Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya denetim otoriteleriyle ikili işbirliği anlaşması imzalanmasına yönelik görüşmeler devam etmektedir. İmzalanan İkili Anlaşmalar Ülke Kurum Tarih KKTC KKTC Merkez Bankası 17.09.2001 Arnavutluk Arnavutluk Merkez Bankası 19.10.2001 Romanya Romanya Merkez Bankası 19.02.2002 Bahreyn Bahreyn Merkez Bankası 30.07.2002 Endonezya Endonezya Merkez Bankası 11.12.2002 Kazakistan Kazakistan Merkez Bankası 22.05.2003 Pakistan Pakistan Ulusal Bankası 20.01.2004 Malta Malta Fin. Hizmetler Otoritesi 10.12.2004 Yunanistan Yunanistan Merkez Bankası 28.01.2005 Kırgızistan Kırgızistan Merkez Bankası 17.05.2005 Azerbaycan Azerbaycan Merkez Bankası 14.06.2005 Bulgaristan Bulgaristan Merkez Bankası 13.09.2005 Çin Çin Bankacılık Düz. Komisyonu 11.07.2006 Dubai Dubai Fin. Hizmetler Otoritesi 23.08.2007 Gürcistan Gürcistan Merkez Bankası 02.11.2007 Kosova Kosova Merkez Bankası 12.05.2008 Bir. Arap Emir. BAE Merkez Bankası 17.02.2009 Lüksemburg Lüksemburg Fin. Sektör Kom. 13.03.2009 Lübnan Lübnan Bankacılık Kontr Kom. 10.06.2009 Bosna-Hersek Bosna-Hersek Bankacılık Kurum 12.06.2009 Ukrayna Ukrayna Merkez Bankası 19.02.2010 Makedonya Makedonya Merkez Bankası 30.08.2010 Rusya Rusya Merkez Bankası 30.09.2010 Suriye Suriye Merkez Bankası 21.12.2010 Katar Katar Finans Merkezi Düz. Otor. 25.07.2011 Almanya Federal Finans Denetleme Otor. 05.08.2011 Hırvatistan Hırvatistan Merkez Bankası 29.08.2011 Ürdün Ürdün Merkez Bankası 06.09.2011 Belçika Belçika Merkez Bankası 18.11.2011 Güney Kore G.Kore Mali Hizmetler Den. Kur. 25.11.2011 Irak Irak Merkez Bankası 20.12.2011 28
İstatistiki Veri Kaynakları BDDK denetim kapsamındaki kuruluşlara yönelik çok kapsamlı ve detaylı bilgi ve veriler yayımlamaktadır. Söz konusu veriler günlük, haftalık, aylık ve üçer aylık sürelerle yayımlanan raporlar ve Kurumumuz internet sitesindeki interaktif uygulamalar yoluyla kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Temel istatistiki raporlara ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmaktadır. Söz konusu yayınların tümü BDDK nın resmi internet sitesinde de yer almaktadır. (İnteraktif) Aylık Bülten: Aylık Bülten, bankacılık sektörüne ilişkin kapsamlı istatistiki bilgiler içeren bir rapordur. Bülten, toplulaştırılmış bilanço ve gelir tablosu büyüklükleri ile kredi, mevduat ve menkul kıymetler gibi çeşitli bilanço kalemleri ve likidite, sermaye yeterliliği ve diğer bazı finansal rasyolara ilişkin detaylı bilgiler içermektedir. Aylık Bülten aynı zamanda interaktif formatta da hizmete sunulmaktadır. İnteraktif Haftalık Bülten (e-bülten): Çeşitli bilanço kalemlerine ilişkin karşılaştırmalı veri derleme imkanı tanıyan e-bülten haftalık olarak güncellenmektedir. Bültende Kurul Kararlarına da yer verilmektedir. Günlük Bankacılık Sektörü Raporu: Günlük olarak güncellenen bu raporda, seçilmiş ekonomik ve finansal değişkenler ile bankacılık sektörüne ilişkin çeşitli varlık ve yükümlülük kalemlerine ve finansal rasyolara yer verilmektedir. 29
Bankacılık Ürün ve Hizmet Ücretleri Verileri: Bankaların bireysel müşterilere sundukları hizmetler (para aktarma işlemleri, bireysel krediler, kredi kartları ve banka kartları, mevduat hesapları, ATM kullanımı, kiralık kasa ücretleri, menkul kıymet işlemleri, çekler ve senetler ile diğer işlemler) karşılığı tahsil ettikleri masraf, ücret, komisyon gibi her türlü faiz dışı unsur ve yasal kesintinin yanı sıra bazı bankacılık ürünleri için faiz oranları gibi bilgilere banka bazında veya karşılaştırmalı olarak ulaşılmasını sağlayan veri sorgulama uygulamasıdır. Söz konusu tutarlarda değişiklik olması halinde veriler eş anlı olarak güncellenmektedir. Finansal Türkiye Haritası (FİNTÜRK): FİNTÜRK çeşitli finansal göstergeler açısından iller bazında renklendirilmiş Türkiye haritası çıkaran interaktif bir uygulamadır. Bağımsız Denetim Raporları: BDDK, denetim kapsamındaki kuruluşların bağımsız denetim raporlarını yayımlamaktadır. Bu raporlar, denetlenen kuruluşların finansal yapılarına ilişkin bağımsız denetçilerin görüş ve değerlendirmelerini içermektedir. Kredi Kartı Bilgileri: BDDK, banka müşterilerinin çeşitli bankaların kredi kartı uygulamaları arasında sağlıklı karşılaştırmalar yapabilmelerini sağlamak amacıyla, aylık dönemler itibariyle kredi kartı faiz ve komisyonları ile söz konusu faiz ve komisyonların nasıl hesaplandığına ilişkin örnekleri yayımlamaktadır. Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi: Üçer aylık dönemlerde yayımlanan bu rapor, seçilmiş ekonomik ve finansal değişkenlere ilişkin bankacılık sektörü yönetici kesiminin beklentilerini içermektedir. 30
İnternet Sitesi Erişim İstatistikleri: Aylık olarak yayımlanan bu rapor, ziyaretçi sayısı ve en çok indirilen dokümanlar başta olmak üzere BDDK nın internet sitesine erişim istatistiklerini içermektedir. Banka Dışı Mali Kuruluşlar Bulteni (BDMK Bulten): Üçer aylık dönemler itibariyle yayımlanan bu raporda, bankadışı mali kurumların yurtiçi ve yurtdışı şubelerini kapsayacak biçimde bilanço ve kar-zarar tablolarına ilişkin veriler ile seçilmiş bazı sektörel büyüklüklere yer verilmektedir. 31
Yayınlar BDDK, makroekonomi ve finansal gelişmeler ile Kurumun faaliyet alanına giren diğer konularda raporlar, araştırma ve değerlendirme raporları ile periyodik raporlar yayımlamaktadır. Söz konusu yayınların tamamına Kurumumuz internet sayfasından erişilebilmektedir. Yıllık Faaliyet Raporu: 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 97 ve 101 inci maddeleri çerçevesinde, Kurumun faaliyetleri hakkında hazırlanan Yıllık Faaliyet Raporu, Bakanlar Kuruluna ve Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sunulmakta ve Kurum faaliyetleri hakkında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu yılda bir defa bilgilendirilmektedir. Raporda Kuruma ilişkin genel bilgilere, yürütülen faaliyetlere, Kurumun mali bilgilerine ve diğer bilgilere yer verilmektedir. Finansal Piyasalar Raporu: Finansal sektörde yaşanan önemli gelişmeler ile bankalar ve finansal holding şirketleri ile finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin performanslarına dair değerlendirmeleri içeren ve üçer aylık dönemlerde hazırlanan Rapor, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 97 nci maddesinin 3 üncü fıkrasına göre yayımlanmaktadır. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi: Finansal sektör ile ilgili Türkçe veya İngilizce yazılmış, literatüre katkıda bulunacak özgün makalelerin yer aldığı yılda iki kez yayımlanan hakemli bir dergidir. Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler Raporu: Türk bankacılık sektöründe genel piyasa yapısı, aracılık faaliyetleri, yeniden yapılandırma süreci, Avrupa Birliği başta olmak 32
üzere yurt dışı piyasalarla bütünleşme ve sektörün kapasitesine ilişkin göstergeler ile sektörü etkileyen strateji ve politikalara dair gelişmelerin izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla yıllık olarak yayımlanan bir rapordur. Kur Riski Değerlendirme Raporu: Rapor bankaların taşıdıkları kur riski ile söz konusu risklerden korunmakta kullanılan türev sözleşmeler hususunda detaylı sektörel analizler içermektedir. Risk Bülteni: Periyodik olarak yayımlanan bülten, yabancı ülke denetim otoriteleri ve uluslararası kuruluşların risk yönetimine ilişkin yayım ve faaliyetlerine ilişkin bilgileri içermektedir. Bankacılık Sektörü Basel II İlerleme Raporu: Rapor, bankaların CRD/Basel II ye uyum konusunda yürüttükleri çalışmaların takip edilmesi amacıyla bankalar tarafından altışar aylık dönemlerde raporlanan Bankaların CRD/Basel II ye Geçişine İlişkin İlerleme Anketi nden derlenen verilere dayanmaktadır. Raporla, özel önem arz ettiği düşünülen hususlarda kamuoyunun toplulaştırılmış veriler üzerinden bilgilendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma Raporları: BDDK, bankacılık ve finansal piyasalara ilişkin güncel konularda çeşitli çalışma raporları yayımlamaktadır. Diğer Yayınlar: BDDK, ayrıca anket sonuçları, bankacılık sektörünün genel görünümü, sektörde uygulanan programlar vb. konularda yayınlar da yapmaktadır. 33
BDDK tarafından yayımlanan seçilmiş çalışma raporlarına aşağıda yer verilmektedir. Başlık Tarih Krizden İstikrara Türkiye Tecrübesi (Gen. 3.Baskı) Eylül 2010 Küresel Krizde İngiltere Tecrübesi Temmuz 2009 Krizden İstikrara Türkiye Tecrübesi Nisan 2009 ABD Mortgage Krizi Ağustos 2008 Küresel Finansal Yapı ve 2007 Yılı Dalgalanmaları Nisan 2008 CRD / Basel II Ülke Uygulamaları Ocak 2008 Operasyonel Risk Veri Tabanı Modellemesi Mart 2006 Basel II Ulusal İnisiyatif Alanlarının Anlaşılmasına Yönelik Açıklayıcı Rehber Ekim 2005 Basel II'nin KOBİ Kredilerine Muhtemel Etkileri Ağustos 2005 Operasyonel Riske Basel Yaklaşımı: Üç Yapısal Blok Çerçevesinde Bir Değerlendirme Temmuz 2005 Operasyonel Riske Basel Yaklaşımı: Risk Verilerine İlişkin Bir Değerlendirme Temmuz 2005 Basel II, Ekonomik Yansımaları ve Geçiş Süreci Mayıs 2005 Türk Bankacılık Sektörü Konut Kredileri Raporu Mart 2006 Dezenflasyon Sürecinde Türk Bankacılık Sektöründe Etkinliğin Gelişimi Kasım 2005 Türk Bankacılık Sektöründe Aracılık Maliyetleri Kasım 2005 Avrupa Birliğine Tam Üyelik Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü Eylül 2005 Bankacılık Sektörüne Yabancı Girişi: Küresel Gelişmeler ve Türkiye Eylül 2005 Türkiye ve Yeni Üye Avrupa Birliği Ülkeleri Bankacılık Sistemleri Karşılaştırması Ağustos 2005 Bankacılık Sektöründe Mali Yükler: Türkiye de ve Dünyada Borsa İşlem Giderleri Ekim 2002 Türk Bankacılık Sisteminde Karlılığın Belirleyicileri Haziran 2002 Türk Bankacılık Sisteminde Kaynak Maliyeti Temmuz 2001 Türk Bankacılık Sisteminde Net Faiz Marjının Modellenmesi Haziran 2001 34
Kitaplar Bankacılık alanında yapılacak kitap çalışmalarının desteklenmesine yönelik olarak; yayıma uygunluğuna BDDK Yayın Komisyonu tarafından karar verilen ve daha önce kitap olarak basılmamış eserler ile son üç yılda yapılmış doktora tezlerinden kitap haline getirilmiş eserler BDDK tarafından basılmaktadır. Finansal yazının desteklenmesine yönelik olarak BDDK nın yayımlamış olduğu kitaplar aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Başlık Türk Bankacılık Sektörünün Rekabet Yapısının Analizi Faiz Oranı Getiri Eğrisi Simülasyonu Yöntemleri ve Bankacılıkta Aktif Pasif Yönetimi Üzerine Etkileri: Türkiye de Ticari Bankalar Üzerine Bir Uygulama Tarih Ağustos 2011 Mayıs 2011 Türkiye de Finansal Liberalizasyon ve Finansal Gelişme İlişkisinin Ekonometrik Analizi Eylül 2010 Banka Muameleleri Vergisinin Bankacılık Sektöründe Rekabeti Bozucu Etkileri ve Bir Ağustos 2010 Model Önerisi Sermaye Ölçümü ve Sermaye Standartlarının Uluslararası Düzeyde Uyumlaştırılması Haziran 2007 (Basel II-Kapsamlı Versiyon) 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu Temmuz 2006 Sermaye Ölçümü ve Sermaye Standartlarının Uluslararası Düzeyde Uyumlaştırılması (Basel II) Aralık 2005 Türk Bankacılık Sektöründe Kapasite Analizi (1981-2000) ve Avrupa Birliği ile Mukayesesi Temmuz 2005 Yıllık Raporlar Ağustos 2001 İlerleme Raporları Mayıs 2001 35
36
Türk Finans Sektörü Tasarrufların yatırıma dönüşmesinde kilit rol üstlenen Türk finans sektörü son yıllarda önemli bir büyüme performansı sergilemiştir. Aralık 2011 itibarıyla finans sektöründe toplam aktifler (TC Merkez Bankası aktifleri dahil) 1.912 milyar TL ye ulaşmıştır. Türk finans sektörü içerisinde en büyük pay % 63,7 ile bankalara aittir. BDDK nın denetimine tabi kuruluşlar olan bankalar, faktoring, finansal kiralama, finansman, varlık yönetim şirketleri ve finansal holding şirketleri ise toplamda finans sektörünün % 66,3 ünü oluşturmaktadır. Türk finans sektörünün aktif büyüklüklerine ilişkin veriler Aralık 2011 itibarıyla aşağıda yer almaktadır. Finans Sektörünün Aktif Büyüklüğü Toplam Aktifler (mlr TL) Top. Aktif. Payı (%) TCMB 146,2 7,6 İMKB (Kapitalizasyon) 381,2 19,9 Bankalar 1.217,60 63,7 Finansal Kiralama Şirketleri 18,6 1,0 Faktoring Şirketleri 15,7 0,8 Tüketici Fin. Şirketleri 8,9 0,5 Varlık Yönetim Şirketleri 0,9 0,0 Finansal Holding Şirketleri 5,5 0,3 Kredi Garanti Fonu 0,2 0,0 Sigorta ve Reasürans Şirketleri 41,5 2,2 Aracı Kurumlar 9,6 0,5 Yatrırım Ortaklıkları 20,0 1,0 Portföy Yönetim Şirketi 0,3 0,0 MK Yatırım Fonları 32,2 1,7 Emeklilik Yatırım Fonları 14,1 0,7 Toplam 1.912,50 100,0 37
Türk Bankacılık Sektörü Türk bankacılık sektörü, Mart 2012 itibarıyla 48 banka, 10.000 den fazla şube ve 195.000 ün üzerinde personele sahip, dinamik ve hızlı büyüyen bir sektördür. Sektör ağırlıklı olarak mevduat bankalarından oluşmakta, bunun yanında küçük ölçekli yatırım bankaları ve katılım bankalarını da içermektedir. Bankacılık sektörüne ilişkin çeşitli göstergeler aşağıda yer almaktadır. Bankacılık Sektörüne İlişkin Çeşitli Göstergeler Adet olarak. 2010 2011 Mart 12 Bankalar 48 48 48 a) Mevduat Bankaları 30 30 30 - Kamu 3 3 3 - Özel 11 11 11 - Yabancı Banka Şubesi 16 16 16 b) Kalkınma ve Yatırım Bank. 13 13 13 - Kamu 4 4 4 - Özel 5 5 5 - Yabancı 4 4 4 c) Katılım Bankaları 4 4 4 - Özel 1 1 1 - Yabancı 3 3 3 d) TMSF Bankası 1 1 1 Şube 10.210 10.518 10.591 Personel 192.855 195.292 195.547 Son yıllarda bankaların aktif kompozisyonunda önemli bir değişim yaşanmıştır. Bankalar gittikçe artan şekilde kredi (özellikle tüketici ve KOBİ kredileri) kullandırırken, menkul kıymet portföylerini küçültmüşlerdir. Pasif tarafında ise, temel fonlama aracı geleneksel olarak mevduatlar olmakla birlikte, bankalara borçların payı da artmıştır. 38
Bankacılık sektörünün bilançosuna ilişkin temel büyüklükler aşağıda yer almaktadır. Bankacılık Sektörü Bilançosu (milyar TL) 2009 2010 2011 Mart 12 Nakit, Banka ve Para Piyasasından Alacaklar 97,9 85,5 104,2 104,7 Menkul Kıymetler 262,9 287,9 285,0 285,3 Krediler 392,6 525,9 682,9 699,1 Diğer Aktifler 80,7 107,5 145,7 140,0 Mevduat 514,6 617,0 695,5 696,4 Banka ve Para Piy. Borç. 86,9 123,2 173,3 168,3 Repo İşl. Sağ. Fonlar 60,7 57,5 97,0 97,6 Özkaynaklar 110,9 134,5 144,6 153,0 Diğer Pasifler 60,9 74,4 107,3 113,7 Toplam Aktif/Pasif 834,0 1.006,7 1.217,7 1.229,2 Türk bankacılık sektörü, geniş şube ağı ve güçlü müşteri tabanı ile son yıllarda yüksek karlılık düzeylerine erişmiştir. Mart 2012 dönemi itibarıyla bankacılık sektörü bilançosunun aktif dağılımı incelendiğinde; % 57 sinin kredilerden, % 23 ünün menkul kıymetlerden oluştuğu görülmektedir. Pasif yapısı itibarıyla incelendiğinde ise % 57 sinin mevduatlardan, % 12 sinin özkaynaklardan oluştuğu görülmektedir. 39
Bankacılık sektörünün kar/zarar tablosuna ilişkin temel büyüklükler aşağıda yer almaktadır. Bankacılık Sektörü Kar/Zarar Tablosu (milyar TL) 2009 2010 2011 Faiz Gelirleri 85,3 77,3 88,1 Faiz Giderleri 43,5 38,7 48,8 Net Faiz Geliri 41,8 38,7 39,3 Faiz Dışı Gelirler 19,2 23,9 26,6 Faiz Dışı Giderler 27,9 30,2 36,2 Diğer Faiz Dışı Gel./Gid. 1,9 0,3-0,3 Vergi Öncesi Net Kar 25,2 27,2 25,2 Vergi Gideri 5,0 5,1 5,4 Net Kar 20,2 22,1 19,8 Türk bankacılık sektörü güçlü bir sermaye yapısına, düşük takipteki alacak oranına, tamamına yakını finansal koruma altına alınmış yabancı para açık pozisyonuna ve yüksek karlılık düzeyine sahip bir sektördür. Sektöre ilişkin çeşitli performans göstergeleri aşağıda yer almaktadır. Bankacılık Sektörüne İlişkin Performans Göstergeleri (%) 2009 2010 2011 Mar.12 Sermaye Yeterliliği Rasyosu 20,6 19,0 16,5 16,6 Takibe Dönüşüm Oranı 5,3 3,7 2,7 2,7 Vergi Sonrası ROA 2,6 2,5 2,2 1,7 Vergi Sonrası ROE 20,2 18,1 16,7 14,3 Yıllık Kredi Artış Oranı 6,8 33,9 29,9 23,9 Duran Değerler/Top. Aktif 4,0 3,0 3,0 3,3 Aktifler/Özkaynaklar 752,1 748,2 841,8 803,2 B. Dışı İşlemler/Top. Aktif 69,5 103,1 134,9 139,1 40
Denetime Tabi Kuruluşlar BDDK; bankaların, yabancı banka temsilciliklerinin, banka dışı mali kuruluşlar olarak tanımlanan faktoring, finansal kiralama ve finansman şirketlerinin, finansal holding şirketlerinin ve varlık yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet izinlerinin verilmesinden ve bu kuruluşların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumludur. Haziran 2011 itibarıyla denetime tabi olan kuruluşların sayısı aşağıda verilmektedir. Denetime Tabi Kuruluş Sayısı Kuruluşlar Sayısı Bankalar 48 Yabancı Banka Temsilcilikleri 47 Faktoring Şirketleri 74 Finansal Kiralama Şirketleri 31 Finansman Şirketleri 12 Finansal Holding Şirketleri 3 Varlık Yönetim Şirketleri 8 Ayrıca, bankalara veya finansal holding şirketlerine hizmet vermek isteyen bağımsız denetim, derecelendirme, değerleme ve destek hizmeti şirketlerinin yetkilendirilmesi de BDDK tarafından yapılmaktadır. 41
42
Denetime Tabi Kuruluşların Listesi BANKALAR İSİM 1. Mevduat Bankaları 1.a. Kamu Mevduat Bankaları T.C. Ziraat Bankası Türkiye Halk Bankası Türkiye Vakıflar Bankası 1.b. Yerli Özel Mevduat Bankaları Adabank Akbank Alternatifbank Anadolubank Şekerbank Tekstil Bankası Turkish Bank Türk Ekonomi Bankası Türkiye Garanti Bankası Türkiye İş Bankası Yapı ve Kredi Bankası 1.c. Yabancı Mevduat Bankaları 1.c.i. Türkiye de Kurulan Arap Türk Bankası Citibank Denizbank Deutsche Bank Eurobank Tekfen Finansbank HSBC Bank ING Bank Fibabanka Turkland Bank İNTERNET SAYFASI www.ziraat.com.tr www.halkbank.com.tr www.vakifbank.com.tr www.adabank.com.tr www.akbank.com www.abank.com.tr www.anadolubank.com.tr www.sekerbank.com.tr www.tekstilbank.com.tr www.turkishbank.com www.teb.com.tr www.garanti.com.tr www.isbank.com.tr www.yapikredi.com.tr www.atbank.com.tr www.citibank.com.tr www.denizbank.com www.db.com www.eurobanktekfen.com www.finansbank.com.tr www.hsbc.com.tr www.ingbank.com.tr www.fibabanka.com.tr www.tbank.com.tr 43
İSİM İNTERNET SAYFASI 1.c.ii. Türkiye de Şubesi Bulunan Bank Mellat www.mellatbank.com Habib Bank Limited www.habibbank.com.tr JPMorgan Chase Bank www.jpmorgan.com The Royal Bank of Scotland www.rbsbank.com.tr Société Générale www.sgcib.com WestLB www.westlb.com.tr 2. Kalkınma ve Yatırım Bankaları 2.a. Kamu Kalkınma ve Yatırım Bankaları İller Bankası www.ilbank.gov.tr İMKB Takas ve Saklama Bankası www.takasbank.com.tr Türkiye İhracat Kredi Bankası www.eximbank.gov.tr Türkiye Kalkınma Bankası www.tkb.com.tr 2.b. Yerli Özel Kalkınma ve Yatırım Bankaları Aktif Yatırım Bankası www.aktifbank.com.tr Diler Yatırım Bankası www.dilerbank.com.tr GSD Yatırım Bankası www.gsdbank.com.tr Nurol Yatırım Bankası www.nurolbank.com.tr Türkiye Sınai Kalkınma Bankası www.tskb.com.tr 2.c. Yabancı Kalkınma ve Yatırım Bankaları BankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası www.bankpozitif.com.tr Credit Agricole Yatırım Bankası Türk www.ca-cib.com Merrill Lynch Yatırım Bank www.ml.com.tr Taib Yatırım Bankası www.taib.com.tr 3. Katılım Bankaları 3.a. Yerli Özel Katılım Bankaları Asya Katılım Bankası www.bankasya.com.tr 3.b. Yabancı Katılım Bankaları Albaraka Türk Katılım Bankası www.albarakaturk.com.tr Kuveyt Türk Katılım Bankası www.kuveytturk.com.tr Türkiye Finans Katılım Bankası www.turkiyefinans.com.tr 4. TMSF Bankası Birleşik Fon Bankası www.fonbank.com.tr 44
YABANCI BANKA TEMSİLCİLİKLERİ İSİM TELEFON ALMANYA Aareal Bank (212) 349 02 00 Commerzbank (212) 280 55 24 Deg-Deutsche Invest.-und Entwickl. (212) 317 81 91 DZ Bank (212) 249 77 22 Euro Hypo (212) 317 22 00 Kfw Ipex-Bank (212) 317 90 91 Landesbank Berlin (533) 494 81 48 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ Citibank (212) 319 46 48 The Bank of New York Mellon (212) 259 04 66 UPS Capital Business Credit (212) 278 91 21 Wells Fargo (212) 324 88 83 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ Dubai Islamic Bank (212) 293 70 65 ÇİN Bank of China Limited (212) 217 30 00 FRANSA Banque Intern. De Commerce-Bred (212) 327 42 80 BNP Paribas (212) 293 00 32 Credit Industriel et Commercial (212) 227 67 39 HİNDİSTAN State Bank of India (212) 296 03 50 HOLLANDA Credit Europe Bank (212) 310 05 50 Demir-Halk Bank (212) 292 12 20 Garantibank International (212) 366 43 01 ING Bank (212) 335 20 64 Rabobank International (212) 326 72 00 The Economy Bank (212) 345 03 55 İNGİLTERE ABC International Bank (212) 290 68 90 Standard Bank (212) 367 36 25 Standard Chartered Bank (212) 283 40 31 45
İSİM TELEFON İSPANYA Banco Bilbao Vizcaya Argentaria S.A.(Bbva) (212) 318 18 25 Banco Sabadell (212) 249 78 92 Banco Popular Espanol S.A. (212) 280 10 34 La Caixa (212) 279 95 02 İSVİÇRE Axion Swiss Bank Sa Türkiye Temsilciliği (212) 274 38 72 Bank Julius Baer (212) 368 82 13 Credit Europe (Suisse) Bank (212) 227 59 29 Credit Suisse (212) 351 86 00 Hsbc Private Bank (212) 327 41 27 UBS (212) 319 20 50 Union Bancaire Privée (212) 296 20 40 İTALYA Banca Infrastrutture Innovazione e Sviluppo (212) 249 23 7449 Banca Monte dei Paschi di Siena (212) 251 40 87 Intesa Sanpaolo (212) 251 28 40 JAPONYA Mızuho Corporate Bank Ltd (212) 371 85 80- Sumıtomo Mıtsuı Bankıng Corporatıon (212) 371 84 86 The Bank of Tokyo-Mitsubishi (212) 288 56 45 KANADA The Bank of Nova Scotia (212) 251 00 49 KATAR Doha Bank (212) 356 29 28 Qinvest LLC (212) 215 20 66 PAKİSTAN Bank Al Habib Limited (212) 371 85 80 46
FAKTORİNG ŞİRKETLERİ İSİM TELEFON Acar Factoring (212) 212 53 48 ACL Finans Faktoring (212) 282 82 25 AK Factoring (212) 527 31 31 Akdeniz Faktoring (216) 481 90 01 Akın Faktoring (212) 236 99 30 Anadolu Faktoring (212) 368 78 50 Analiz Faktoring (212) 290 32 32 Ar Faktoring (212) 444 16 23 Arena Faktoring (212) 349 49 00 Artı Finans Faktoring (212) 637 09 79 AS Faktoring (212) 407 11 11 Atak Faktoring (212) 330 04 25 Atılım Faktoring (212) 217 34 01 Başer Faktoring (212) 293 47 75 Batı Faktoring (232) 445 95 03 Bayramoğlu Finans Factoring (212) 598 18 83 C Faktoring (212) 538 01 01 Credıtwest Faktoring (212) 356 19 10 Çağdaş Finans Factoring (212) 217 71 71 Çözüm Finans Faktoring (212) 470 06 40 Değer Faktoring (212) 290 30 50 Demir Factoring (212) 270 55 55 Deniz Faktoring (212) 370 16 00 Destek Finans Faktoring (212) 325 25 50 Devir Faktoring (212) 297 50 20 Doğa Faktoring (312) 354 88 60 Doğan Factoring (212) 677 01 75 Eko-Finans Factoring (212) 329 21 00 Ekspo Faktoring (212) 276 39 59 Eren Finans Faktoring (212) 225 30 30 Erişim Finans Faktoring (212) 231 64 64 Fiba Faktoring (212) 385 14 00 Finans Faktoring (212) 371 38 00 First Factoring (212) 276 76 96 Fortis Faktoring (212) 337 68 00 Garanti Faktoring (212) 365 31 53 Girişim Faktoring (212) 367 45 45 Global Faktoring (216) 494 04 40 Hepkon Finans Factoring (212) 245 09 76 47
İSİM TELEFON Huzur Faktoring (212) 213 44 44 ING Faktoring (212) 367 90 00 İş Factoring Finansman (212) 325 10 40 Kapital Faktoring (212) 330 01 45 Katar Faktoring (212) 275 13 13 Kent Faktoring (212) 225 50 80 Kredi Finans Faktoring (212) 322 90 39 Lider Faktoring (212) 213 00 40 Makro Faktoring (212) 270 36 36 Merkez Faktoring (212) 217 70 07 Mert Finans Faktoring (212) 659 40 40 Met-Ay Faktoring Finans (312) 442 36 80 MNG Factoring (212) 373 72 72 Optima Faktoring (212) 335 28 00 Pamuk Factoring (212) 295 47 37 Para Finans Factoring (212) 444 49 09 Prime Faktoring (212) 438 09 99 Saray Faktoring (212) 637 74 22 Sardes Faktoring (212) 290 78 30 Strateji Factoring (212) 286 08 88 Sümer Faktoring (212) 347 22 50 Şeker Faktoring (212) 292 74 10 Şirinoğlu Factoring (212) 371 81 81 Tam Faktoring (212) 355 42 00 TEB Faktoring (212) 370 45 00 Tek Faktoring (212) 252 21 70 Tekstil Factoring (216) 587 90 00 Trend Finans Faktoring (212) 281 23 83 Tuna Faktoring (212) 526 25 45 Turkısh Faktoring (212) 231 55 74 Ulusal Faktoring (212) 346 11 11 Vakıf Finans Factoring (212) 355 55 55 VDF Faktoring (212) 335 70 00 Yapı Kredi Faktoring (212) 371 99 99 Yaşar Factoring (212) 444 77 77 Yeditepe Faktoring (212) 267 33 33 48
FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ İSİM TELEFON A&T Finansal Kiralama (216) 445 57 01 Ak Finansal Kiralama (212) 386 96 00 Alternatif Finansal Kiralama (212) 231 34 34 Anadolu Finansal Kiralama (212) 368 78 20 Arı Finansal Kiralama (212) 310 27 21 BNP Paribas Finansal Kiralama (212) 318 42 50 Citilease Finansal Kiralama (216) 524 50 00 Deniz Finansal Kiralama (212) 370 18 00 EFG Finansal Kiralama (212) 324 31 31 Enka Finansal Kiralama (212) 455 10 00 FFK Fon Finansal Kiralama (212) 570 15 00 Finans Finansal Kiralama (212) 349 11 11 Garanti Finansal Kiralama (212) 365 30 00 Haliç Finansal Kiralama (212) 356 50 05 Halk Finansal Kiralama (212)314 84 84 Harman Finansal Kiralama (216) 537 79 92 ING Finansal Kiralama (212) 367 90 70 İş Finansal Kiralama (212) 350 74 00 Kaynak Finansal Kiralama (212) 576 50 57 Kent Finansal Kiralama (212) 225 24 60 Mercedes-Benz Finansal Kiralama (212) 866 65 65 Pamuk Finansal Kiralama (212) 274 23 83 RBS Finansal Kiralama (212) 359 41 04 Siemens Finansal Kiralama (212) 251 02 07 Şeker Finansal Kiralama (212) 362 34 00 Turkish Finansal Kiralama (212) 231 55 74 Vakıf Finansal Kiralama (212) 337 67 67 VFS Finansal Kiralama (216) 655 75 00 Yapı Kredi Finansal Kiralama (212) 339 90 00 Yatırım Finansal Kiralama (212) 328 18 58 Ziraat Finansal Kiralama (212) 459 88 00 49
FİNANSMAN ŞİRKETLERİ İSİM TELEFON ALJ Finansman (216) 643 04 00 DD Konut Finansman (212) 336 89 00 Finans Tüketici Finansmanı (212) 522 38 56 Koç Fiat Kredi Tüketici Finansmanı (212) 340 55 00 Koç Tüketici Finansmanı (216) 556 35 00 MAN Financial Services Tüketici Finansmanı (312) 590 10 00 Mercedes Benz Finansman Türk (212) 866 65 65 Scania Tüketici Finansmanı (212) 367 10 00 Şeker Mortgage Finansman (212) 288 99 55 TEB Tüketici Finansman (216) 355 20 00 VFS Finansman (216) 655 75 00 Volkwagen Doğuş Tüketici Finansmanı (212) 335 70 00 FİNANSAL HOLDİNG ŞİRKETLERİ İSİM TELEFON Koç Finansal Hizmetler - Özyol Holding - TEB Holding - VARLIK YÖNETİM ŞİRKETLERİ İSİM TELEFON Anadolu Varlık Yönetim (216) 574 10 55 Bebek Varlık Yönetim (212) 317 01 40 Efes Varlık Yönetim (216) 538 41 00 Final Varlık Yönetim (212) 327 93 32 Girişim Varlık Yönetimi (212) 381 23 00 LBT Varlık Yönetim (212) 355 80 00 RCT Varlık Yönetim (212) 347 07 77 Standart Varlık Yönetim (212) 367 36 36 50
İletişim Bilgileri İnternet Sayfası: http://www.bddk.org.tr Genel bilgi ve öneriler için elektronik posta adresi: bilgi@bddk.org.tr Kurum Merkezi Adres: Atatürk Bulvarı No:191 Kavaklıdere, 06680, Ankara Telefon: 312-455 65 00 İstanbul Ofisi Adres: Yıldız Posta Cad. Yener Sokak No:3 Gayrettepe, 34349, İstanbul Telefon: 212-337 70 00 51