İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ



Benzer belgeler
ÖNSÖZ. Prof. Dr. Turgay ONARGAN Araş. Gör. Kerim KÜÇÜK

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

ÖLÇME BİLGİSİ TANIM KAPSAM ÖLÇME ÇEŞİTLERİ BASİT ÖLÇME ALETLERİ

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER

TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları

YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü

BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON

TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon

TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER

TAKEOMETRİ GENEL BİLGİLER

TOPOĞRAFYA Takeometri

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Ölçme Bilgisi ve Kadastro Anabilim Dalı

KESİTLERİN ÇIKARILMASI

Ölçme Bilgisi DERS 7-8. Yatay Kontrol Noktaları Ve Yükseklik ölçmeleri. Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) T. FİKRET HORZUM( AÜ )

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE

HARİTA BİLGİSİ ETKİNLİK

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri

TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri

ARAZİ ÇALIŞMASI YÖNERGESİ

TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018

JDF/GEO 120 ÖLÇME BİLGİSİ II POLİGONASYON

APLİKASYON VE İP İSKELESİ

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ORMANCILIKTA ÖLÇME, HARİTA VE KADASTRO DERSİ UYGULAMA FÖYÜ. HAZIRLAYANLAR Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER OKAN Arş. Gör.

Ölçü Hataları Hatasız ölçü olmaz

ÖLÇME BİLGİSİ UZUNLUKLARIN ÖLÇÜLMESİ DİK İNME VE ÇIKMA İŞLEMLERİ VE ARAÇLARI

ARAZİ ÇALIŞMASI 1 YÖNERGESİ

TOPOĞRAFYA Ölçü Birimleri, Ölçek Kavramı, Ölçme Kavramı, Hata kaynakları ve Türleri, Arazi Ölçmelerine Giriş

14/05/ /05/2004

KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI

Uzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

2013 YILI SAYISAL HALİHAZIR HARİTA BİRİM FİYATLARI

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ ÖNLİSANS EĞİTİMİNDE HARİTACILIĞIN YERİ. Orhan KURT 1

ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ. Doç. Dr. Alper Serdar ANLI. 8. Hafta

ÖLÇME UYGULAMASI YÖNERGESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI. Ders Koordinatörü: Prof.Dr.

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version Tanım

ÖLÇME UYGULAMASI YÖNERGESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI. Ders Koordinatörü: Prof.Dr.

ARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI

ÖLÇME UYGULAMASI YÖNERGESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI. Ders Koordinatörü: Prof.Dr.

Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi

Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF234 ÖLÇME UYGULAMA I DERSİ YÖNERGESİ

M. MARANGOZ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

POL GON NOKTA RÖPER KROK LER

Yapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR

ARAZİ ÇALIŞMASI FÖYÜ

ÖLÇME UYGULAMASI YÖNERGESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI. Ders Koordinatörü: Prof.Dr.

Hakan AKÇIN* SUNU Ali ihsan ŞEKERTEKİN

Açı Ölçümü. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

ÖLÇME UYGULAMASI YÖNERGESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI

İÇİNDEKİLER SAYFA ÖNSÖZ KISALTMALAR İKİNCİ BÖLÜM 1. GENEL 1-1 SEYİR MATEMATİĞİ 1. GENEL DÜZLEM ÜÇGEN ENTERPOLASYON 2-9 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ

ARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI

JDF 116 / 120 ÖLÇME TEKNİĞİ / BİLGİSİ II POLİGONASYON

Galerilerde Enkesit - Boykesit Ölçmeleri

TOPOĞRAFYA Ölçü Birimleri, Ölçek Kavramı, Ölçme Kavramı, Hata kaynakları ve Türleri, Arazi Ölçmelerine Giriş

JEODEZİK ÖLÇME UYGULAMASI I UYGULAMA YÖNERGESİ

Başarı Notunu Değerlendirme Sistemi ( ) Doğrudan Dönüşüm Sistemi (x) Bağıl Değerlendirme Yarıyıl içi çalışmaları Sayısı Katkı Payı %

YÜKSEKLİKLERİN ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN

ÖLÇME BİLGİSİ (SURVEYING) SDÜ, Orman Fakültesi, Orman İnşaatı Geodezi ve Fotogrametri Anabilim Dalı

4. Hafta. Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN

ARAZİ ÇALIŞMASI-1 UYGULAMA YÖNERGESİ

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Yatay Kontrol Noktaları

koşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir?

Ön Söz Çeviri Editörünün Ön Sözü

Mühendislik ölçmeleri, karayolu, demiryolu, baraj vb. birçok inşaat amaçlı uygulamalar için hazırlanan haritaların hazırlanmasında kullanılır.

İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul

PDF created with FinePrint pdffactory trial version Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi

Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşur. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme)

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

ARAZIDE NOKTALARIN ISARETLENMESI- ARAZI ISLERI

HARİTA. Harita,yeryüzünün bütününü yada bir parçasını tam tepeden görünüşe göre ve belli oranlarda küçültülmüş olarak gösteren çizimlerdir.

3. Alım için sıklaştırma noktaları (tamamlayıcı nokta, ara ve dizi nirengi),

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı. Temel Harita Bilgisi

TOPOĞRAFYA Topoğrafya Aletleri ve Parçaları (Teodolit)

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI

FOTOYORUMLAMA UZAKTAN ALGILAMA

2014 YILI SAYISAL HALİHAZIR HARİTA ALIMI BİRİM FİYAT CETVELİ

Haritası yapılan bölge (dilim) Orta meridyen λ. Kuzey Kutbu. Güney Kutbu. Transversal silindir (projeksiyon yüzeyi) Yerin dönme ekseni

Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ. BEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF329 FOTOGRAMETRİ I DERSi NOTLARI

2. Hafta. Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN

Kuzey Kutbu. Yerin dönme ekseni

Yatay Eksen: Dürbünün etrafında döndüğü eksendir. Asal Eksen: Çekül doğrultusundaki eksen Düzeç Ekseni: Düzecin üzerinde bulunduğueksen Yöneltme

Fotogrametride işlem adımları

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Coğrafik Objelerin Temsili. Nokta:

Mühendislik ölçmeleri, karayolu, demiryolu, baraj vb. birçok inşaat amaçlı uygulamalar için hazırlanan haritaların hazırlanmasında kullanılır.

JEOLOJİK HARİTALAR Jeolojik Haritalar Ör:

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Doğrultuya dik inme veya dik çıkma (Yan Nokta Hesabı) Dik İnmek. A Dik Çıkmak

HARİTA VE KADASTRO PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. AIT 101 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I (2+0) 2

Harita Nedir? Haritaların Sınıflandırılması. Haritayı Oluşturan Unsurlar

Ölçme Bilgisi. Dr. Hasan ÖZ. SDÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

Ölçme Bilgisi. Jeofizik Mühendisliği Bölümü. Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK

Transkript:

İÇİNDEKİLER II Sayfa No: ÖNSÖZ...I İÇİNDEKİLER...III ŞEKİLLER LİSTESİ...VIII ÇİZELGELER LİSTESİ...XII EKLER LİSTESİ...XIII BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ 1. ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ...3 1.1. Giriş...3 1.2. Özel Konum...3 1.3. Matematik Konum...3 1.4. Jeodezik Ölçüm Tekniği...5 1.5. Uzaktan Algılama Teknikleri...5 1.5.1. Fotoğrametri...7 1.5.2. Radar...11 1.5.3. Coğrafi Bilgi Sistemleri...13 1.5.3.1. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Prensipleri...15 1.5.3.2. CBS Bileşenleri...16 1.5.3.3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Temel Fonksiyonları...18 1.5.3.4. CBS Gereksinimleri...21 1.5.3.5. Kullanımalanları...22 BÖLÜM 2 HARİTALARA GİRİŞ 2. HARİTALARA GİRİŞ...27 2.1. HaritalarınSınıflandırılması...28 2.1.1. Amaçlarına Göre Haritalar...28 2.1.1.1. Genel Amaçlı Haritalar...28 2.1.1.2. Özel Amaçlı Haritalar...28 2.1.1.3. Ölçeklerine Göre Haritalar...28 2.1.1.4. Boyutlarına Göre Haritalar...28 2.2.Yol Haritaları...29 2.3. Rölyef (Kabartma) Haritaları...30 2.4. Topoğrafik Haritalar...31 2.5. Yeryüzü...36 2.6. Koordinat Sistemleri...36 2.6.1. Küresel Koordinatlar...37 2.6.2. Düzlem Koordinatlar...40 2.6.2.1. Yatay Düzlemde Dik Koordinatlar...40 2.6.2.2. Düşey Düzlemde Koordinatlar...41 2.6.2.2.1. Kutupsal Koordinatlar...41 2.6.2.2.2. Dik Koordinatlar...41 2.7. Koordinat Hesaplamalarında Temel İşlemler...41 2.7.1. Birinci Temel İşlem...44 2.7.2. İkinci Temel İşlem...45 2.7.3. Üçüncü Temel İşlem...47 2.7.4. Dördüncü Temel İşlem...48

BÖLÜM 3 ÖLÇME KONTROL NOKTALARI VE KONTROL AĞLARI 3. ÖLÇME KONTROL NOKTALARI VE KONTROL AĞLARI... 53 3.1. Nirengi Noktaları Ve Ağları... 53 3.1.1. Nirengi Yeraltı İşareti... 55 3.1.2. Nirengi Yerüstü İşareti... 55 3.2. Poligon Noktaları ve Ağları... 56 3.2.1. Poligon Güzergahlarının Gruplandırılması... 56 3.2.1.1. Açık Poligon Güzergahları... 57 3.2.1.2. Bağlı (Dayalı) Poligon Güzergahı... 58 3.2.1.3. Kapalı Poligon Güzergahı... 58 3.2.2. Bir Bölgede Oluşturulacak Poligon Güzergahı İle İlgili Hazırlık İşleri... 59 3.3. Nivelman Noktaları ve Ağları... 60 3.3.1. Başlangıç Kotunun Alınması... 61 3.3.2. Nivelman Noktalarının Tesisi... 61 BÖLÜM 4 UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ 4. UZUNLUK ÖLÇÜMLERİ... 67 4.1. Doğrudan Doğruya Basit Ölçü Aletleriyle Yapılan Boy Ölçümleri... 67 4.1.1. Jalon... 67 4.1.2. Jalon Sehpası... 68 4.1.3. Çekül... 68 4.1.4. Çelik Şerit Metre... 69 4.2. Dik İnmeye veya Dik Çıkmaya Yarayan Aletler... 69 4.3. Yatay Uzunluk Ölçümü... 70 4.3.1. Yatay Uzunluk Ölçümünde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar... 70 4.4. Eğik Uzunluk Ölçümü ve Yataya İndirgenmesi... 71 4.5. İki Nokta Arasında Engel Bulunması Halinde Uzunluk Ölçümü... 72 4.6. Uzunluk Ölçüsünde Hatalar... 74 4.7. Uzunluk Ölçüsünde Hata Sınırı... 78 4.8. Basit Ölçü aletleriyle Küçük Arazi Parçalarının Ölçülmesi... 79 4.8.1. Bağlama Yöntemi... 80 4.8.2. Dik Koordinat Yöntemi (Ortogonal Yöntem)... 80 4.8.3. Ölçülerin Kontrol Edilmesi... 82 4.8.4. Detay Alımında Uygulanması Gereken Kurallar... 83 BÖLÜM 5 ALAN HESAPLARI 5. ALAN HESAPLARI... 87 5.1. Ölçü Değerlerine Göre Alan Hesabı... 87 5.2. Koordinat Değerlerine Göre Alan Hesabı... 90 5.3. Grafik Değerler ile Alan Hesabı...92 5.3.1. Kare Çizgili Diyagram Yöntemi...92 5.3.2. Paralel Kenar Diyagram Yöntemi...92 5.3.3. Eşit Alanlı Üçgene Çevirme Yöntemi...93 5.3.4. Hiperbol Diyagram Yöntemi...93 5.4. Planimetre ile Alan Hesabı...94 III

BÖLÜM 6 TEODOLİT VE AÇI ÖLÇÜMLERİ 6. TEODOLİT VE AÇI ÖLÇÜMLERİ...99 6.1. Yatay ve Düşey Açı...99 6.2. Teodolit ve Parçaları...99 6.2.1. Teodolit Sehpası...99 6.2.2. Teodolit...100 6.2.2.1. Düzeçler...101 6.2.2.1.1. Silindirik Düzeç...101 6.2.2.1.2. Küresel Düzeçler...101 6.2.2.2. Teodolitlerde Eksenler...102 6.3. Yatay Açı Ölçüsü ve Hesabı...103 6.3.1. Basit Açı Ölçüsü...103 6.3.2. İki yarım silsile şeklinde açı ölçümü...103 6.3.3. Silsile Şeklinde Açı Ölçümü...104 6.3.4. Tekrarlama Şeklinde Açı Ölçümü...105 6.4. Teodolit Kurma Aşamaları...107 BÖLÜM 7 YÜKSEKLİK ÖLÇÜMLERİ (NİVELMAN ) 7. YÜKSEKLİK ÖLÇÜMLERİ...113 7.1. Nivolar ve NivolarınGenel Yapısı...113 7.2. Mira...114 7.3. Geometrik Nivelman...115 7.3.1. Açık Nivelman...116 7.3.2. Bağlı Nivelman...117 7.3.3. Kapalı Nivelman...118 7.4. Trigonometrik Nivelman...118 7.5. Barometrik Nivelman...119 7.6. Kesit Nivelmanı...121 7.6.1. Boy kesit Nivelmanı...121 7.6.2. En kesit Nivelmanı...123 BÖLÜM 8 POLİGON NOKTALARI - POLİGON GÜZERGAHLARI VE HESABI 8. POLİGON NOKTALARI, POLİGON GÜZERGAHLARI VE HESABI...127 8.1. Poligon Kenarı ve Poligon Açısı...127 8.2. Poligon Hesapları...127 8.2.1. Açık Poligon Hesabı...127 8.2.2. Bağlı Poligon Hesabı...129 8.2.3. Kapalı Poligon Hesabı...131 IV BÖLÜM 9 OPTİK UZUNLUK ÖLÇÜSÜ VE TAKEOMETRİKALIM 9. OPTİK UZUNLUK ÖLÇÜSÜ VE TAKEOMETRİK ALIM...137 9.1. Takeometrik Uzunluk Ölçüsü...137

BÖLÜM 10 ELEKTRONİK UZUNLUK VE AÇI ÖLÇÜMLERİ 10. ELEKTRONİK UZUNLUK VE AÇI ÖLÇÜMLERİ... 147 10.1. Elektronik Uzunluk Ölçüsü... 148 10.2. Elektronik Açı Ölçümü... 149 10.2.1. Düşey Açı Okuması... 151 10.3. Elektronik Takeometre Ölçümleri... 151 10.4. Elektronik Takeometre Uygulamaları... 153 BÖLÜM 11 TOPOĞRAFİKHARİTALAR VE KESİT ALMA 11. TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİT ALMA... 163 11.1. Topoğrafik Haritalar... 163 11.1.1. Topoğrafik Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin Gösterilmesi... 164 11.2. Harita Yorumlama... 166 11.2.1. Eşyükselti Eğrilerinin Yorumlanması... 172 11.2.2. Topoğrafya Haritalarının Okunmasında Gerekli Yardımcı Bilgiler... 173 11.3. Topoğrafik Haritalarda Kesit Alma... 175 BÖLÜM 12 ÖLÇME TEKNİĞİNİN YERALTI MADENCİLİĞİNDE UYGULANMASI 12. ÖLÇME TEKNİĞİNİN YERALTI MADENCİLİĞİNDE UYGULANMASI... 183 12.1. Yeraltı İşletmelerinde Maden Haritacılığının Görevleri... 183 12.2. Yeraltı İşletmelerinde Koordinat Ve Yükseklik Sistemleri... 183 12.3. Yeraltında Kullanılan Ölçme Alet Ve Ekipmanları... 184 12.3.1. Teodolit - Takeometre ve Nivolar... 184 12.3.2. Asma Pusula- Asma Daire... 185 12.4. Yeraltı Poligonasyonu... 187 12.4.1. Yeraltı Poligon GüzergahlarınınSınıflandırılması... 188 12.4.1.1. Referans (Kontrol) Güzergahları... 188 12.4.1.2. Ölçü Güzergahları... 188 12.4.2. Noktaların İşaretlenmesi... 189 12.5. Yeraltı Ölçme Noktaları... 190 12.5.1. Taban Noktaları... 190 12.5.2. Tavan Noktaları... 190 12.5.2.1. Standart çivi ve çengeller... 191 12.5.2.2. Ölçme noktalarının numaralandırılması... 191 12.5.3. Açı Ölçme Noktaları... 192 12.5.4. Yükseklik Ölçme Noktaları... 192 12.5.5. Gözlem Plakaları... 192 12.6. Üç Sondajla Damar Eğim Ve Doğrultusunun Bulunması... 193 12.7. Poligon KenarlarınınVe Açılarının Ölçülmesi... 194 12.7.1. Detay Noktalarının Ölçülmesi... 196 12.7.2. Poligonasyon Hesabı ve Hata Sınırları... 197 12.8. Yeraltı Uzunluk Ölçme Yöntemi... 197 V

12.9. Doğrultu...197 12.10. Yatım(Meyil) Açısı...198 12.11. YatımVe Doğrultu Tayini...198 12.12. Desandre Derinlik Ölçme Yöntemi...199 12.13. Karşılıklı Sürülen Galeriye Yön Verme...200 12.14. İki Sondaj Ve Yatımdan Fay Doğrultu Tayini...201 12.15. Gerçek Kalınlık Hesabı...202 12.16. Diyagonal Ayak Doğrultu Tespiti...203 12.17. Yeraltında Yükseklik Ve Yükseklik Ölçümleri...203 12.17.1. Geometrik Nivelman...204 12.17.2. Trigonometrik Nivelman...208 12.18. Pusula İle Yapılan Ölçümler...211 12.18.1. Pusula...211 12.18.2. Sapma Açısı...212 12.18.3. Harita ve Planların Yönlendirilmesi...213 12.18.4. Pusula Ölçüsü...214 12.18.5. Meyilli Yerlerde Pusula Ölçüsü...216 12.19. Kuyularda Derinlik Ölçme...219 12.19.1. Normal Şerit Yöntemi...219 12.19.1.1. Küçük kuyularda derinliğin bir defada ölçülmesi...219 12.19.1.2. Düşey Şenaj Metodu...222 12.19.1.3. Özel Kuyu Şeridi Yöntemi...222 12.19.1.4. Tel Metodu...223 12.20. Bağlantı Ölçmeleri...224 12.20.1. Düşey Kuyulardan Yapılan Yön Koordinat Bağlantıları...224 12.20.1.1. Mekanik Yöntemlerle Yönlendirme...224 12.20.1.1.1. Tek Kuyudan Mekanik Çekülleme...225 12.20.1.1.2. İki Kuyudan Mekanik Çekülleme...231 12.21. Mekanik Çeküllemede Doğruluğu Etkileyen Faktörler ve Alınabilecek Önlemler...235 VI BÖLÜM 13 YERALTI MADEN HARİTALARININ YAPIM TEKNİKLERİ 13. YERALTI MADEN HARİTALARININ YAPIM TEKNİKLERİ...239 13.1. Yeraltı Planları ve Uygulamalar...239 13.1.1. Galerilerin Sınıflandırılması...239 13.1.1.1. Genişlik...240 13.1.1.2. Düzenlemeler...241 13.1.1.3. Sayı...241 13.1.1.4. Konum...242 13.1.2. Kazı ÇalışmalarınınSınıflandırılması...242 13.1.2.1. İsimlendirme...244 13.2. Maden İmalat Haritaları (Planları)...245 13.2.1. İmalat Haritalarında Bulunması Gereken Bilgiler...245 13.2.2. Maden İmalat HaritalarınınHazırlanış Esasları...246 13.3. Yeraltında İmalat Haritalarında Kullanılan Semboller...247 13.3.1. İmalat Haritalarında Ölçek Seçimi...248 KAYNAKLAR...253 EKLER...257 İNDEKS...273

ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa No: Şekil 1.1. Türkiyenin coğrafi konumu... 3 Şekil 1.2. Fotoğrametrik uçuşlar ve fotoğraflama... 8 Şekil 1.3. Fotoğrametrik değerlendirme çalışmaları... 8 Şekil 1.4. Örnek hava fotoğrafı... 9 Şekil 1.5. Çizim aşaması... 10 Şekil 1.6. Fotoğrametrik yöntem ile elde edilmiş harita örneği... 11 Şekil 1.7. Radar sistemi ile çıkarılmış üç boyutlu arazi profili... 12 Şekil 1.8. Uzaktan algılama yöntemiyle oluşturulmuş fotoğraf görüntüleri... 13 Şekil 1.9. Referans sistemleri oluşturulması... 14 Şekil 1.10. Yükseklik verileri farklı referanslar için değişiklik gösterir... 14 Şekil 1.11. Coğrafi bilgi sistemi... 15 Şekil 1.12. Coğrafi bilgi sisteminin bileşenleri... 16 Şekil 1.13. Verilerin depolanması... 19 Şekil 1.14. Bilgisayar ortamında görüntülemede raster tekniği... 19 Şekil 1.15. Bilgisayar ortamında görüntülemede vektör tekniği... 20 Şekil 2.1. Açıkişletmecilik yapılan bir maden ocağının üç boyutlu görünümü... 28 Şekil 2.2. Yol haritası ile hava fotoğrafı ilişkisi... 29 Şekil 2.3. Yol haritası ve açıklama (lejand) örneği... 30 Şekil 2.4. Tarihi rölyef harita örnekleri... 30 Şekil 2.5. Rölyef uygulaması... 31 Şekil 2.6. Topoğrafik harita örneği... 31 Şekil 2.7. 1/25000 lik topoğrafik harita örneği... 33 Şekil 2.8. 1/50 000 ölçekli topoğrafik harita örneği... 34 Şekil 2.9. 1/100 000 ölçekli topoğrafik harita örneği... 35 Şekil 2.10. Boylam ve enlem daireleri... 36 Şekil 2.11. Bir p noktasınıncoğrafi boylam ve enlemi... 37 Şekil 2.12. Küresel koordinatlar... 37 Şekil 2.13. Cassini soldner dik koordinat sistemi... 38 Şekil 2.14. Gauss-krüger meridyen şeritleri... 39 Şekil 2.15. Bir meridyen şeridi... 40 Şekil 2.16. Yatay düzlemde dik koordinatlar... 40 Şekil 2.17. Kutupsal koordinatlar... 41 Şekil 2.18. Dik koordinatlar... 41 Şekil 3.1. Nirengi kanavası... 53 Şekil 3.2. Lokal nirengi şebeke çeşitleri... 54 Şekil 3.3. Nirengi yeraltı işareti... 55 Şekil 3.4 nirengi yerüstü işaretleri... 55 Şekil 3.5. Örnek bir poligon kanavası... 57 Şekil 3.6. Açık poligon güzergahı... 57 Şekil 3.7. Bağlı (dayalı) poligon güzergahı... 58 Şekil 3.8. Kapalı poligon güzergahı... 58 Şekil 3.9. Poligon zemin işaret şekilleri... 60 Şekil 3.10. Poligon röper krokisi örneği... 60 Şekil 3.11. Duvarda nivelman noktası... 62 Şekil 3.12. Yerüstü nivelman bronzu... 62 Şekil 3.13. Yerleşik alan dışındaki bölgelerde nivelman noktası tesisi... 62 Şekil 3.14. Duvarda nivelman röperi... 63 VII

Şekil 4.1. Jalonun dikleştirilmesi...68 Şekil 4.2. Gönye çeşitleri...69 Şekil 4.3. Komparatörün şematik yapısı...75 Şekil 4.4. Bağlama yöntemine göre bir parselin üçgenlere bölünerek ölçülmesi...80 Şekil 4.5. Binanındoğrultu uzatarak ölçülmesi...80 Şekil 4.6. Dik koordinat yöntemine göre parselin bir kenarının ölçü doğrusu olarak alınması...81 Şekil 4.7. Dik koordinat yöntemine göre parselin köşegeninin ölçü doğrusu olarak alınması...81 Şekil 4.8. Bir büyük parselin ölçüsünde iki ölçü doğrusu kullanılması...81 Şekil 5.1. Kare çizgili diyagram yöntemi... 92 Şekil 5.2. Paralel kenar diyagram yöntemi... 92 Şekil 5.3. Eşit alanlı üçgene çevirme yöntemi...93 Şekil 5.4. Hiperbol diyagram yöntemi...93 Şekil 5.5. Planimetrenin şematik olarak gösterilmesi ve parçaları...94 Şekil 6.1. Yatay düzlemde yatay ve düşey açıların görünümü...99 Şekil 6.2. Teodolit parçaları...100 Şekil 6.3. Silindirik düzeç...101 Şekil 6.4. Küresel düzeç yatay ve düşey kesiti...101 Şekil 6.5. Teodolit eksenleri...102 Şekil 6.6. Basit açı ölçümü...103 Şekil 6.7. Teodolit açı okuma örnekleri...110 Şekil 7.1. Nivo ve parçaları...114 Şekil 7.2. Mira çeşitleri...114 Şekil 7.3. Mira üzerinde küresel düzeç...114 Şekil 7.4. Mira okuması...115 Şekil 7.5. Geometrik nivelman...115 Şekil 7.6. Açık nivelman...116 Şekil 7.7. Bağlı nivelman...117 Şekil 7.8. Kapalı nivelman...118 Şekil 7.9. Trigonometrik nivelman...118 Şekil 7.10. Boyuna ve enine kesit eksenleri...121 Şekil 7.11. Ara okumalı geometrik nivelman uygulaması...122 Şekil 7.12. Boyuna kesit örneği...123 Şekil 7.13. Enine kesit örneği...124 Şekil 8.1. Poligon kenarı ve açısı...127 Şekil 8.2. Açık poligon hesabı...127 Şekil 8.3. Bağlı poligon hesabı...129 Şekil 8.4. Kapalı poligon hesabı...131 Şekil 9.1. Gözlem çizgileri...138 Şekil 10.1. Elektronik takeometrenin çalışma diyagramı...147 Şekil 10.2. Elektrooptik uzaklık ölçerlerin genel şeması...148 Şekil 10.3. Yansıtıcı prizma...149 Şekil 10.4. Bir diskin optik taranması...150 Şekil 10.5. Sayma yöntemi ile açı ölçüsü...150 Şekil 10.6. Elektronik takeometre ölçümlerinde bilgi iletişim sistemi...152 Şekil 10.7. Tünellerde üç boyutlu ölçüm uygulaması...153 VIII

Şekil 10.8. Arazide alan ölçümü ile ilgili örnek uygulama... 153 Şekil 10.9. Saha verilerinin kayıt cihazına kaydedilmesi... 154 Şekil 10.10. Yatay açı tekrarlama ölçüm uygulaması... 154 Şekil 10.11. Kestirme ölçümlerine örnek uygulama... 155 Şekil 10.12. Direkt aplikasyon kontrol ölçümlerine örnek uygulaması... 155 Şekil 10.13. Uzaktan yükseklik ölçümlerine ait örnek uygulamalar... 156 Şekil 10.14. Mesafe aplikasyon ölçüm uygulaması... 157 Şekil 10.15. Uzaktan mesafe ölçümüne örnek uygulama... 157 Şekil 10.16. Uzaktan aplikasyon kontrol ölçümlerine örnek uygulama... 158 Şekil 10.17. Nivelman ölçümlerine örnek uygulama... 158 Şekil 10.18. Kademeli aplikasyon ölçümlerine örnek uygulama... 159 Şekil 10.19. Ters açı-mesafe ölçümlerine örnek uygulama... 159 Şekil 10.20. Travers metoduyla yapılan ölçümlere örnek uygulama... 160 Şekil 11.1. Pafta konumları ve isimlendirilmesi... 164 Şekil 11.2. Eş yükselti eğrilerinin yorumlanması... 165 Şekil 11.3. Eşyükselti eğrileri yöntemiyle topoğrafya haritası yapımı... 166 Şekil 11.4. Yükseltilerin meydana getirdiği kat tabakaları... 166 Şekil 11.5. Yükseltilerin izdüşüm, kesit ve üç boyutlu görünümü... 167 Şekil 11.6. Az eğimli arazi ve görünümü... 167 Şekil 11.7. Çok eğimli arazi ve görünümü... 167 Şekil 11.8. Uçurum ve görünümü... 168 Şekil 11.9. İç bükey arazi yapısında harita görünümü... 168 Şekil 11.10. Dış bükey arazi yapısında harita görünümü... 168 Şekil 11.11. Boyun şekilli arazi yapısında harita görünümü... 168 Şekil 11.12. Tepe arazi yapısında harita görünümü... 169 Şekil 11.13. Sırt arazi yapısında harita görünümü... 169 Şekil 11.14. Doruk arazi yapısında harita görünümü... 169 Şekil 11.15. Vadi arazi yapısında harita görünümü... 169 Şekil 11.16. Çöküntü arazi yapısında harita görünümü... 170 Şekil 11.17. Dere ve benzeri yapıların görünümü... 170 Şekil 11.18. Değişik arazi yapılarının toplu gösterimi... 170 Şekil 11.19. Eşyükselti eğrileri ile çizilmiş bir açıkişletme plan örneği... 175 Şekil 11.20. Maden üretim basamaklarını gösteren topoğrafik kesit... 179 Şekil 12.1. Asma pusula... 186 Şekil 12.2. Asma daire ve uygulaması... 187 Şekil 12.3. Yeraltı poligonasyonu... 187 Şekil 12.4. Taban ölçme noktaları... 190 Şekil 12.5. Tavan ölçme noktaları... 190 Şekil 12.6. Tavan ölçme noktaları çivi ve çengelleri... 191 Şekil 12.7. Standart çivi ve çengeller... 191 Şekil 12.8. Poligon noktalarının numaralandırılması... 191 Şekil 12.9. Basit açı ölçme noktaları... 192 Şekil 12.10. Nivelman röper noktaları... 192 Şekil 12.11. Gözlem plakası... 193 Şekil 12.12. Üç sondajla damar eğim ve doğrultusunun bulunması... 193 Şekil 12.13. Yeraltı poligonasyonunda ölçüye konu olan değerler... 194 Şekil 12.14. Teodolitin tavan noktasına kurulması... 195 Şekil 12.15. Yeraltı ile ilgili detay ölçmeleri... 196 Şekil 12.16. Yeraltında uzunluk ölçme yöntemi... 197 Şekil 12.17. Doğrultu ve yatım... 198 Şekil 12.18. Yatımaçısı... 198 IX

Şekil 12.19. Bir damarda 3 sondajdan yatımve doğrultu tayini...198 Şekil 12.20. Eğik kuyu derinliği tayininde basamaklı ölçme yöntemi...199 Şekil 12.21. Desandre tabanını izleyen derinlik ölçümü...200 Şekil 12.22. Planlanan galeri vaziyet planı...201 Şekil 12.23. Fay doğrultu tayin geometrisi...202 Şekil 12.24. Gerçek kalınlık hesabı...202 Şekil 12.25. Diyagonal ayak plan geometrisi...203 Şekil 12.26. Galeride trigonometrik nivelman...208 Şekil 12.27. Pusula ve parçaları...211 Şekil 12.28. Pusula açı tablosu...212 Şekil 12.29. Doğusal sapma...212 Şekil 12.30. Batısal sapma...212 Şekil 12.31. Pusula yardımıyla yön açısının belirlenmesi...214 Şekil 12.32. Lağımgirişinin belirlenmesi...214 Şekil 12.33. Lağım boyunca arına kadar yapılan ölçüm noktaları ve planı...215 Şekil 12.34. Ölçüm noktalarının dökümü...216 Şekil 12.35. Lağımın plandaki durumu...216 Şekil 12.36. Kurblu lağımlarda kurbun plana işlenmesi...216 Şekil 12.37. Pusula ölçü karnesi tamamlanan baş aşağının plan gösterimi...217 Şekil 12.38. Desandrenin lağıma bağlanması...218 Şekil 12.39. Galeride pusula ile yön verme...218 Şekil 12.40. Derin olmayan kuyuların ölçülmesi...221 Şekil 12.41. Derin kuyunun geometrik yöntemle ölçülmesi...221 Şekil 13.1. Galerilerin sınıflandırılması...240 Şekil 13.2. Oda ve topuk madenciliği...243 Şekil 13.3. Uzun ayak maden işletme şeması...245 Şekil 13.4. Kısa ayak maden işletme şeması...245 Şekil 13.5. İmalat planı örneği I...249 Şekil 13.6. İmalat planı örneği II...250 Şekil 13.7. Maden imalat planlarında kullanılan özel işaretler...251 X

ÇİZELGELER LİSTESİ Sayfa No: Çizelge 2.1. Gösterim amaçlarına göre harita çeşitleri... 29 Çizelge 2.2. 1/25 000 ölçekli haritaların teknik özellikleri... 33 Çizelge 2.3. 1/50 000 ölçekli haritaların teknik özellikleri... 34 Çizelge 2.4. 1/100 000 ölçekli topoğrafik haritaların teknik özellikleri... 35 Çizelge 5.1. Planimetre okumaları ve alan hesap tablosu... 95 Çizelge 6.1. İki yarım silsile şeklinde açı ölçümü... 104 Çizelge 6.2. Silsile şeklinde açı ölçümünde hesap kontrolü... 105 Çizelge 6.3. Tekrarlama şeklinde açı ölçümü...106 Çizelge 12.1. Pusula ölçü karnesi... 215 Çizelge 12.2. Değişik meyil ve istikamete sahip bir baş aşağının pusula ölçü karnesi... 217 XI