Anestezi ve Termoregülasyon Öğr. Gör. Ahmet Emre AZAKLI İKBÜ Sağlık Hizmetleri M.Y.O. Termoregülasyon Nedir? Isının düzenlenmesi, korunması, ideal aralığa getirilmesi amacıyla vücudun meydana getirdiği fizyolojik işleyişe Termoregülasyon denir. Hipotermi, genellikle 36 o C nin altındaki vücut ısısı olarak tanımlanır. Bu durum anestezi ve cerrahi sırasında sıklıkla oluşur. Hipoterminin yararlı noktaları da vardır, istenmeyen olumsuz etkileri de vardır. Kardiyovasküler cerrahide hipotermi, myokard hasarını önleme amacıyla uygulanabilir. Nörocerrahide hipotermi, serebral fonksiyonları koruma (Beynin hasar almasını önleme, beyindeki hücrelerin ölümünü önleme) amacıyla uygulanabilir. 1
Soru: Hipotermi, metabolik oksijen gereksinimini. a) Arttırır b) Azaltır c) Değiştirmez Fizyolojik Anlamda Termoregülasyon İç ısı = Santral venöz kan ısısı (Normal koşullarda) Isıtma girişiminin varolmadığı anestetize bir hastada; 1. saatte 1-2 o C düşüş. (Faz1) Sonraki 3-4 saatte Kademeli 1-2 o C düşüş. (Faz2) Daha sonrasında denge durumu (Faz3) Isı kaybı = Metabolik ısı üretimi Vazokonstrüksiyon (Damarların daralması) Titremesiz termogenez (Vücudun fizyolojik yöntemlerle ısı üretmesi) 2
Çekirdek Sıcaklık / Periferik Sıcaklık Çekirdek sıcaklık, hayati organlar etrafındaki sıcaklıktır. Normal koşullarda 37 o C olarak belirtilir. Periferdeki sıcaklık ise çekirdek sıcaklığa göre 2-4 o C düşük olabilir. Koyu kırmızı ile belirtilen kısım, çekirdek sıcaklığı yansıtmaktadır. Resim Kaynak: http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/science/add_ocr_pre_2011/ho meostasis/bodytemprev1.shtml Fizyolojik Anlamda Termoregülasyon İnsanlarda vücut sıcaklığındaki eşik aralığı 0,2 C dir. Vücut sıcaklığı bu aralıkta artış veya düşüş gösterir. Bu aralığın dışına çıkılması durumunda termoregülasyon merkezi aracılığıyla damarlarda vazodilatasyon veya vazokonstriksiyon oluşturulur. Titreme veya terleme sonucunda vücudun ısınması veya serinlemesi sağlanır. Kısacası vücut sıcaklığı regüle edilir. (Kaynak: http://istemsizperioperatifhipotermi.blogspot.com.tr) (Resim Kaynak: Arizant Healthcare Inc., a 3M company.) 3
Vazodilatasyon / Vazokonstrüksiyon Termoregülasyon Merkezi - Vazodilatasyon - Terleme Vücut sıcaklığındaki artışın eşik aralığının üst sınırına erişmesi durumunda vazodilatasyon (damar genişlemesi) tetiklenir. Bu durum periferdeki daha soğuk olan kanın, daha hızlı bir şekilde çekirdek sıcaklık ile karışmasını sağlar. Terleme ile vücudun serinlemesini sağlayarak sıcaklığın normal değerlerde kalmasını sağlar. Termoregülasyon Merkezi - Vazokonstriksiyon - Titreme Vücut sıcaklığındaki düşüşün eşik aralığının alt sınırına erişmesi durumunda vazokonstriksiyon (damar büzüşmesi) tetiklenir. Bu durum periferdeki daha soğuk olan kanın daha yavaş bir şekilde çekirdek sıcaklık ile karışmasını sağlar. Titreme ile enerji üreterek sıcaklığın normal değerlerde kalmasını sağlar. Anestezi İlişkisi? Anestezi, tüm termoregülatuar mekanizmayı baskılar. Bu baskılanma sonucunda hasta ısı kaybına açık hale gelir. İstenmeyen hipotermi, birçok zararlı etkiye neden olabilir: Kardiyak aritmiler İskemi Trombosit disfonksiyonu Değişmiş mental durum Böbrek fonksiyon bozukluğu İlaç metabolizmasında gecikme Yara iyileşmesinin gecikmesi Enfeksiyon riskinin artışı 4
Öneriler Özellikle abdominal girişimlerde, ısı kaybının daha fazla olabileceğini unutmayınız. Pediatrik ve geriatrik hastalardaki duyarlılığın çok daha yüksek olduğunu biliniz. Spinal anestezide mevcut vazodilatör etki, vazokonstrüktif yanıtı değiştirebilir. Bu da postoperatif titreme tablosuyla sonuçlanabilir. Meperidin 25 mg IV Isı blanketleri Isıtılmış solüsyonlar Titreyen hastada titremenin esas nedenini mutlaka sorgulayınız. Septik şok ihtimali nedir? İlaç alerjisi ihtimali nedir? Transfüzyon reaksiyonu ihtimali nedir? Yoğun titremenin oksijen tüketiminde ciddi bir artış meydana getirdiğini biliyoruz. Bu durum karbondioksit üretimini arttırır. Hiperkarbinin etkilerini hatırlayınız (?) Özellikle kardiyovasküler ve pulmoner hastalıkları olan olguların tolerans düzeyinin düşük olduğunu hesaba katınız. Hipotermik hastanın ilaç yıkılımında zorlanacağını, ilaçların etkilerinin uzayacağını biliniz. Tartışma & Soru-Cevap & Değerlendirme 10 5