HÜCRE= Canlıların, canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Hücre; prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ikiye ayrılır.

Benzer belgeler
BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

Hücre canlının en küçük yapı birimidir.

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE

Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ

SİTOPLÂZMA HÜCRE ORGANELLERİ. * Maddelerin taşınması için kanal, sentezi yapılmış maddeler için de toplanma bölgeleridir.

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK

Biyoloji Hücre yılında Robert Hooke (Rabırt Huk) şişe mantarından kesit alıp incelendiğinde, hücre adını verdiği boş odacıkları görmüştür.

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER

Canlıların en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar hücrelerden oluşmuşlardır. Tarihte birçok bilim adamı hücre ile ilgili çalışmalar

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3

ayxmaz/biyoloji 7-Hücreye antijen özellik kazandırır.kalıtımın kontrolü altındadır Örn: Kan grupları 8- Oluşumunda golgi etkendir Hücre zarı

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.

Adı ve Soyadı : Sınıfı ve Numarası : 1- DNA molekülünün görevlerini yazınız? * * 2- ATP molekülünün görevini açıklayınız?

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz

Test-1. Hücre. 4. Kompleks yapılı bitki hücrelerinde aşağıdaki organel çeşitlerinden hangisi birlikte bulunmaz? 1. Hücrelerde gözlenen;

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ

Hücre ve Hücre Organelleri Üniversite Hazırlık Konu Anlatımları

HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ

ÖKARYOT HÜCRE I.HÜCRE ZARI 1.HÜCRE ZARI 2.SİTOPLAZMA 3.ÇEKİRDEK

41. Yandaki şekil x moleküllerinin zardan geçişini göstermektedir. X molekülü ve madde taşınımı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.

13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU

ADIM ADIM YGS-LYS 46. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-6 PROTİSTA ALEMİ

BİTKİ BİYOKİMYASI (I.HAFTA)

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19

Basit difüzyonda ATP harcanmazken, kolaylaştırılmış difüzyonda ATP harcanır.

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23

NOT: Ökaryot bir hücrenin sitoplazmasında DNA bulunmaz.

CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

aşağıda verilenlerin hangisi bulunmaz? A) Pinositoz cebi B) Ribozom C) Lökoplast D) Çekirdekçik E) Selüloz çeper

A) Sakkaroz B) Maltoz C) Glikoz D) Laktoz E) Nişasta

HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ

ADIM ADIM YGS-LYS 27. ADIM HÜCRE 4- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

YGS ANAHTAR SORULAR #1

A) HÜCRE ZARI Zarların Yapısı:

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır?

ÖKARYOT CANLILAR Protista alemi

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN

Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşur.

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4

ADIM ADIM YGS-LYS 43. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-3 BAKTERİLER ALEMİ

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1

Madde Geçiş Yolları. Aktif Taşıma. Endositoz. Ekzositoz. Pasif Taşıma Basit difüzyon Kolaylaştırılmış difüzyon Ozmoz

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12

5. Bitki hücrelerinde yer alan kofullar ile ilgili,

9. Sınıf Biyoloji Öğrenci Kitabı

OKSİJENLİ SOLUNUM

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5

-Kloroplast ve mitokondri bulunmaz fakat bu organellerde bulunan aynı bulunur.

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ. Dr. Mehmet İnan

Hücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir.

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21

ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ

9.Sınıf Biyoloji. Yaşam Bilimi Biyoloji. cevap anahtarı

Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.

Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır.

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP

BAKTERİLER ALEMİ SELİN HOCA

Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

12-A. Hücre Zarı ve Madde Geçişleri II TEST

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri

9. SINIF KONU ANLATIMI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...89

HÜCRE VE ORGANELLERİ - 1

HÜCRE ve HÜCRE YAPISI

Transkript:

HÜCRE= Canlıların, canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Hücre; prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ikiye ayrılır. Bu zar modeline göre; hücre zarı, çift katlı yağ tabakası ve bunun üzerinde bulunan protein tabakasından oluşmuştur. Birim zar modeli; hücre zarının gerçekleştirdiği görevleri, tam olarak açıklayamadığından kabul edilmemiştir. Akıcı-mozaik zar modeli: **Prokaryot Hücre: Çekirdek ve zarlı organeller taşımaz. Organelerden sadece ribozom DNA sitolazmada dağınık halde Hücre çeperi taşır. Prokaryot hücre; bakterilerde ve arkelerde **Ökaryot Hücre: Yapısında çekirdek ve zarlı organeller Ökaryot hücre; bitki, hayvan, mantar ve protista alemindeki canlılarda *Hücrenin yapısı: Hücre; hücre zarı, sitoplazma ve organeller ve çekirdek olmak üzere 3 kısımda incelenir. Günümüzde kabul edilen zar modelidir. Bu modele göre hücre zarı; protein, yağ ve karbohidrat moleküllerinden yapılmıştır. Hücre zarında çift katlı yağ tabakası (fosfolipid) Protein molekülleri, yağ tabakası arasında düzensiz bir şekilde (mozaik) yerleşmiştir. Karbohidrat molekülleri, yer yer yağ moleküllerine bağlanarak glikolipidleri; protein moleküllerine bağlanarak ta glikoproteinleri oluşturur. Glikoprotein ve glikolipidlerin oluşturduğu bu tabakaya glikokaliks tabakası da denir. Bu moleküller hücrede reseptör olarak görev yapar. (hücreye özgünlük kazandırır) Glikokaliks tabakası, hücrenin yabancı maddeleri tanımasını ve hormonlara cevap vermesini Hücre zarında por adı verilen delikler Porlar hücreye seçici-geçirgenlik kazandırır. Küçük maddeler porlardan geçerken, büyük maddeler geçemez. Hücre zarının görevleri: Hücreyi korur. Hücreye şekil verir. Hücreye özgünlük kazandırır. Madde giriş-çıkışını kontrol eder. Sil, kamçı, yalancı ayak ve mikrovillusu oluşturur. **Hücre Zarı: Hücreyi dıştan saran; canlı, esnek, seçici-geçirgen ve saydam bir zardır. Bileşimide, yaklaşık olarak: %60 protein, %35 yağ ve %5 karbonhidrat içerir. Günümüze kadar; birim zar ve akıcı mozaik zar modeli olmak üzere 2 farklı zar modeli ileri sürülmüştür. Birim zar modeli: Hücre çeperi (duvarı): Cansızdır. Seçici-geçirgen değildir. (tam geçirgendir) Üzerinde, hücre zarı porlarından daha geniş olan geçitler Prokaryot canlılarda, bitkilerde, mantarlarda ve bazı protista üyelerinde Hücre çeperi; Bitkilerde selülozdan; Mantarlarda kitinden;

Prokaryot canlılarda ise protein, yağ ve glikozdan yapılmıştır. (peptidoglikan) *Hücrede madde alış-verişi: Hücre zarı tarafından gerçekleştirilir. Hücrede madde alışverişi; küçük ve büyük moleküllerin geçişi olmak üzere 2 farklı şekilde gerçekleşir. Difüzyon, basit difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon ve diyaliz olmak üzere; 3 gruba ayrılır. Basit difüzyon: Hücre zarı porlarından ya da fosfolipid tabakasından gerçekleşir. Yağ asidi, gliserol ve yağda çözünen maddeler fosfolipid tabakasından geçer. Suda çözünen maddeler, gazlar, amino asit, glikoz, früktoz, galaktoz porlardan geçer. Kolaylaştırılmış difüzyon: Taşıyıcı protein ve enzim kullanılarak gerçekleşir. ATP harcanmaz. **Küçük moleküllerin geçişi: Küçük moleküller hücre zarı porlarından girip çıkabilirler. Bunlar, su, tuz, vitamin, aminoasit, yağ asidi, gliserol, glikoz, früktoz, galaktoz, CO2, O2 Küçük moleküllerin geçişi pasif ve aktif taşıma olmak üzere 2 şekilde gerçekleşir. ***Pasif taşıma: Hücre zarından geçebilecek büyüklükte olan maddelerin, enerji harcamadan hücreye giriş-çıkışına pasif taşıma denir. Enerji harcanmadan gerçekleştiğinden canlı ve cansız hücrelerde gerçekleşir. Pasif taşıma; difüzyon ve osmoz olmak üzere ikiye ayrılır. Difüzyon: Küçük maddelerin, çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama enerji harcanmadan geçişine difüzyon denir. Difüzyon, iki ortamın yoğunluğu eşitleninceye kadar devam eder. Gazlar haricindeki küçük moleküller kolaylaştırılmış difüzyonla geçer. Diyaliz: Seçici-geçirgen zardan ürenin difüzyonudur. İki ortamın üre konsantrasyonu eşitleninceye kadar devam eder. ATP harcanmaz. Kan sıvısının madde konsantrasyonu ile diyaliz sıvısının madde konsantrasyonu üre dışında; izotonik (eşyoğun) olmalıdır. Difüzyonda maddelerin geçiş sırası: Küçük moleküller > Büyük moleküller Yağı çözen > Yağda çözünen > Suda çözünen Nötr > Eksi yüklü iyon > Artı yüklü iyon Gazlar > Sıvılar > Katılar Osmoz: Suyun seçici geçirgen bir zardan az yoğun çözeltiden çok yoğun bir çözeltiye doğru geçişine osmoz denir. ATP harcanmaz. İki ortamın yoğunluğu eşitleninceye kadar devam eder.

*Osmotik basınç: Suda çözünmüş olan maddelerin yapmış oldukları negatif emme basıncına osmotik basınç denir. Osmotik basınç yoğunlukla doğru orantılıdır. *Turgor basıncı: Suyun hücre çeperine yaptığı pozitif itme basıncıdır. Turgor basıncı yoğunlukla ters orantılıdır. Turgor basıncı otsu bitkilerin dik durmasını Hücrenin su alarak şişmesine turgor denir. Osmotik basınç ile turgor basıncı ters orantılıdır. Emme kuvveti: Bir hücreye su girişini sağlayan net kuvvete emme kuvveti denir. Osmotik basınç hücreye su girişini Turgor basıncı ise suyun hücreye girişine karşı koymaya çalışır. Bu nedenle hücrenin emme kuvveti; osmotik basınç ile turgor basıncı arasındaki fark alınarak hesaplanır. Emme kuvveti = osmotik basınç turgor basıncı E.K. > 0 ise hücre su alır. E.K. < 0 ise hücre su verir. E.K. = 0 ise hücre osmotik dengededir. *Çözeltiler: Çözeltiler; hipotonik, izotonik ve hipertonik olmak üzere 3 gruba ayrılır. Deplazmoliz olayı: Plazmoliz olan bir hücreyi, hipotonik bir çözeltinin içine koyarsak su alarak eski haline geridöner. Bu olaya deplazmoliz denir. Hemoliz olayı: Hayvan hücresi, saf su ya da çok az yoğun olan bir ortam koyulursa; hücre aşırı su alarak patlar. Bu olaya hemoliz denir. ***Aktif taşıma: Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru ATP harcanarak madde geçişidir. Taşıyıcı protein ve enzim kullanılır. Tüm canlı hücrelerde gerçekleşir. **Hipotonik çözelti: Az yoğun çözeltidir. Bir hücreyi hipotonik bir çözeltiye koyarsak; Bu hücre bitki hücresi ise; turgor durumuna geçer. Hayvan hücresi ise; aşırı miktarda su alırsa patlar. (hemoliz olayı) Kontraktil kofullu bir hücre ise; (paramesyum) hücre içine giren fazla suyu dışarı atar. **İzotonik çözelti: Eş yoğun çözeltidir. Bir hücreyi izotonik bir çözeltiye koyarsak durumunda herhangi bir değişiklik olmaz. **Hipertonik çözelti: Çok yoğun çözeltidir. Bir hücreyi hipertonik çözeltiye koyarsak, hücre su kaybederek büzülür. Bu olaya plazmoliz denir. **Büyük moleküllerin geçişi: Büyük moleküller hücre zarı porlarından geçemezler. Bunlar; protein, yağ, nişasta, glikojen, maltoz, sükroz, laktoz Büyük moleküller hücre zarı porlarından geçemedinden, hücre zarının özel bir mekanizmasıyla hücre içine alınır ya da hücre dışına atılırlar. Büyük moleküllerin hücreye; giriş-çıkışı endositoz ve ekzositoz olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. ***Endositoz: Hücre zarından geçemeyecek büyüklükte olan besin maddelerinin, bir miktar hücre zarıyla birlikte hücre içine alınmasına endositoz denir.

Hücre zarı küçülür. Enzim ve ATP kullanılır. Endositoz, hücre çeperi bulunmayan tüm canlı hücrelerde ( hayvan, amip, öglena, paramesyum) gerçekleşir. Endositoz, pinositoz ve fagasitoz olmak üzere ikiye ayrılır. ***Hücrenin iskelet elemanları: Hücrenin sitoiskelet elemanları; mikrofilamentler, mikrotübüller ve ara filamentler olmak üzere 3 gruba ayrılır. Fagositoz: Katı olan büyük besin maddelerinin, hücre içine alınmasına fagositoz denir. Hücre ilk önce yalancı ayak oluşturarak besin molekülünü sarar. Daha sonra, bir miktar hücre zarı kopar ve besin zarla çevrili bir şekilde hücre içine alınır. Besin kofulunun ve lizozomun birleşmesi sonucu sindirim kofulu oluşur Pinositoz: Sıvı olan büyük besin maddelerinin hücre içine alınmalarına pinositoz denir Hücre zarı önce bir kese (cep) oluşturarak besin maddesini sarar. Daha sonra hücre zarı kopar ve besin maddesi zarla çevrili bir şekilde hücre içine alınır. ***Ekzositoz: Büyük besin maddelerinin, hücre zarı yardımıyla hücre dışına atılmasına ekzositoz denir. ATP harcanır. Enzim kullanılır. Hücre zarının büyüklüğü artar. Mikrofilamentler: Üst üste sarılı iki adet aktin proteinlerinden oluşur. Hücre şeklinin korunmasını Kasların kasılmasında görev alır. Hücrenin boğumlanarak bölünmesini Hücrenin yalancı ayak oluşturarak, hareket etmesini Mikrotübüller: Tübulin proteinlerinin oluşturduğu, içi boş borucuklardan oluşur. Hücre şeklinin korunmasını Bitkilerin hücre duvarında bulunan, selüloz liflerinin düzenlenmesinde görev alır. Hücre bölünmesi sırasında, iğ ipliklerini oluşturarak; kromozomların ve kromotidlerin ayrılmasını Sil ve kamçıyı oluşturarak, hücrenin hareketini Organellerin hareketini Ara filamentler: Keratin yapılı, lifli proteinlerdir. Hücre şeklinin korunmasını Hücreye sağlamlık kazandırır. Hücredeki organellerin ve çekirdeğin sabitlenmesini Sitoplazmanın görevleri: Organellere yataklık yapar. Organellerin ihtiyaç duydukları maddeleri bulundurur. Hücredeki biyokimyasal reaksiyonların oluşması için zemin oluşturur. **Organeller: Hücredeki temel biyokimyasal olaylar, organellerde gerçekleşir. Organeller; ribozom, sentrozom, ER, golgi, lizozom, koful, peroksizom, mitokondri ve plastidler olmak üzere 9 gruba ayrılır. Ekzositoz bütün canlı hücrelerde gerçekleşir. **Sitoplazma ve organeller: Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yarı akışkan saydam bir maddedir. Bileşiminde; su, glikoz, aminoasit, yağ asidi, gliserol, vitaminler, RNA, ATP, mineraller, enzimler, O2, CO2, NH3 ve hücrenin sitoiskelet elemanları ***Ribozom: Protein ve rrna dan yapılmıştır. Olgun memeli alyuvarları hariç, bütün canlı hücrelerde Çekirdekçikte üretilir. Ribozom; büyük ve küçük alt birim olmak üzere iki parçadan oluşur.

Granülsüz endozplazmik retikulum: Üzerinde ribozom bulunmaz. Protein sentezler. (enzim, hormon, antikor, hemoglobin, fibrinojen, kas...) n (Amino asit) ------------> Protein + (n-1) H2O Protein sentezi gerçekleşirken hücrenin ph' ı yükselir, osmotik basıncı ise düşer. ***Sentrozom: Protein, DNA ve RNA' dan yapılmıştır. Hayvan hücresinde, çiçeksiz bitkilerde, mantarlarda ve bazı protista üyelerinde Çiçekli bitkilerde, yumurta hücresinde ve olgun memeli alyuvarlarında bulunmaz. Her hücrede sadece bir tane sentrozom Hücre bölünmesinden önce sentrozom kendini eşler ve iki tane sentrozom oluşur. Sentrozomun yapısında, biri yatay ve biri dikey olmak üzere iki sentriol vardır. Her bir sentriolde, 27 tane mikrotübül Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerini oluşturarak, kromozomların zıt kutuplara çekilmesini Hücre zarı ile birlikte sil ve kamçı oluşumunda görev alır. ***Endoplazmik retikulum: Hücre zarından çekirdeğe kadar uzanan, zarlardan oluşmuş kanallar sistemidir. Hücre içinde madde taşınmasını Hücreye desteklik Hücre içinde gerçekleşen asidik ve bazik tepkimeler arasında, yalıtımın gerçekleşmesini Endoplazmik retikulum; granüllü ve granülsüz endoplazmik retikulum olmak üzere ikiye ayrılır. Granüllü endozplazmik retikulum: Dış yüzeyinde ribozomlar Lizozom oluşumunda görev alır. Üzerindeki ribozomlar, hücre zarında bulunan ve hücre dışına gönderilecek olan proteinleri sentezler. Hücre zarının sentezinde ve onarılmasında görev alır. Yağ ve steroid hormon sentezler. Kas hücrelerinde kalsiyum depolanması ve salgılanmasından sorumludur. Zehirli maddelerin ve ilaçların zehir etkisini azaltır. (detoksifikasyon) ***Golgi aygıtı (aparatı): Birbirine paralel olarak uzanmış yassı zarlardan oluşur. Olgun memeli alyuvarı ve sperm hücresi hariç tüm ökaryot hücrelerde Salgı maddelerinin paketlenmesini ve salgılanmasını Selüloz, yağ ve steroid hormon sentezler. Bitkilerin hücre çeperini sentezler. Bitkilerde hücre bölünmesi sırasında ara lamel oluşumunu Protein ve yağlara diğer bileşiklerin bağlanmasını (glikoprotein, glikolipid, fosfolipid, lipoprotein ) Hücre zarının sentezinde ve onarılmasında görev alır. Spermin akrozomunun olgunlaşmasını Sindirim enzimlerini paketleyerek lizozomları oluşturur. Besin depolar. ***Lizozom: İçinde hücre içi sindirim enzimleri Gelişmiş yapılı bitkilerde ve olgun memeli alyuvarında bulunmaz. Hücre içi sindirim yapar. Mikropları yok eder. Yaşlı hücre ve orgalleri parçalar. Kertenkelenin tehlike anında kuyruğunu bırakmasını Başkalaşımda görev alır. Embriyonik gelişim sırasında organların şekillenmesinde görev alır. (organogenez) Dişi üreme döngüsünün gerçekleşmesinde görev alır. (menstruasyon döngüsü) Lizozom zarı patlarsa hücre kendi kendini sindirir. (otoliz olayı)

Lizozom oluşumunda organellerin görev sırası: Granüllü endoplazmik retikulum ------> Golgi aygıtı ----- -> Lizozom Salgı kofulu üretimi ve salgılanmasında organellerin görev sırası: Endoplazmik retikulum ------> Golgi aygıtı ------> Salgı kofulu -----> Hücre zarı ***Peroksizom: Ökaryot hücrelerde Tek zarlı bir organeldir. İçinde katalaz enzimi ve çeşitli enzimler Katalaz enzimi ile hidrojen peroksiti (H 2 O 2 ) parçalar. Kontraktil koful hücre içine giren fazla suyu, ATP harcayarak dışarı pompalar. **Besin kofulu: Hücre endositoz ile büyük besin molekülünü hücre içine aldığında besin kofulu oluşur. **Sindirim kofulu: Besin kofulu lizozom ile birleştiğinde sindirim kofulu oluşur. Amino asitlerden amino grubunu uzaklaştırır. (deaminasyon olayı) Yağ asitlerinin parçalanmasında görev alır. Bitki tohumlarında bulunan yağ asitlerinin glikoza dönüşmesini Karaciğerde alkolün parçalanmasını ***Koful (vakuol): Tek zarlı bir organeldir. İçinde hücre özsuyu Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıda Genç hücrelerde küçük, yaşlı hücrelerde büyüktür. **Boşaltım kofulu (dışkı kofulu): Besinler sindirim kofulunda sindirildikten sonra, sindirim kofulu boşaltım kofuna dönüşür. Boşaltım kofulu içinde bulunan sindirim atıkları, ekzositoz ile dışarı atılır. **Salgı kofulu: Hücre dışına gönderilecek olan büyük maddeler, salgı kofulunda Salgı kofulundaki maddeler ekzositoz ile dışarı atılır. Hücredeki fazla suyu ve atık maddeleri depolar. Hücrenin osmotik basıncını ayarlar. Bazı bitkilerde renk pigment maddesi bulundurur. Örnek: Ortanca bitkisinde antosiyanin (antokyan) maddesi kofullarda depolanır. Bitki bu madde sayesinde; asidik topraklarda mavimor, bazik topraklarda pembe-beyaz renkli çiçek açar. Bazı hücrelerde özelleşmiş görevleri getirmek için özel kofullar *Özel kofullar: Kofullar; mitokondri ve plastidler hariç, hücredeki tüm zarlı yapı ve organellerden oluşabilir. Besin, sindirim, boşaltım ve salgı kofulları hücrede geçici olarak oluşturulur. ***Mitokondri: Prokaryotlar ve olgun memeli alyuvarı hariç, tüm canlı hücrelerde Yapısında; halkasal DNA, RNA ve ribozom organeli **Kontraktil (vurgan) koful: Tatlı sularda yaşayan bazı protista alemi üyelerinde (amip, öglena, paramesyum...) Çift zarlı bir organeldir. İç zar, yüzeyini artırmak için çok sayıda kıvrımlar yapar. Bu kıvrımlara krista adı verilir. Burada ETS enzimleri İç zar içinde kalan boşluğa matriks adı verilir.

Bu boşlukta matriks sıvısı Burada kreps reaksiyonları enzimleri Oksijenli solunum yaparak ATP sentezler. ***Plastidler: Bitkilerde ve bazı protista üyelerinde (öglena, algler...) Yapılarında; halkasal DNA, RNA, ve ribozom organeli Çift zarlı organellerdir. Plastidler; kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç gruba ayrılır. **Çekirdek: Prokaryot canlılar ve olgun memeli alyuvarı hariç, tüm canlı hücrelerde Çekirdek; çekirdek zarı, çekirdek sıvısı, çekirdekçik ve kromatin iplik olmak üzere dört kısımdan oluşmuştur. Kloroplast: Yapısında bitkiye yeşil renk veren klorofil pigmenti Çift zarlı bir organeldir. İç zar içinde bulunan renksiz sıvıya stroma denir. Burada fotosentezin karanlık reaksiyonları gerçekleşir. Stroma sıvısının içinde tillakoit zarlar Tillakoit zarların bir araya gelmesi ile grana yapısı oluşur. Bu kısımda klorofil ve ETS enzimleri Burada fotosentezin ışık reaksiyonları gerçekleşir. Fotosentez yaparak inorganik maddelerden organik besin sentezler. Kromoplast: Bitkiye yeşil renk dışındaki renkleri verir. Örnek: Karoten: Turucu renklidir. Havuçta Likopin: Kırmızı reklidir. Domateste Ksantofil: Sarı renklidir. Limonda Lökoplast: Renksiz bir plastidtir. Genellikle bitkinin ışık görmeyen kısımlarında bulunur Besin depolar. (nişasta, yağ, protein...) Öglenada sadece kloroplast organeli Bütün plastidler uygun koşullarda birbirine dönüşebilir. Bütün plastidlerde nişasta Kloroplast organelinde özümleme nişastası Lökoplast organelinde ise depo nişastası Çekirdek zarı çift katlıdır ve dış zarda ribozomlar Çekirdek zarlarının porları, hücre zarı porlarından daha geniştir. Bu porlardan büyük moleküller de geçebillir. (mrna, enzim, ribozom...) Çekirdek sıvısının bileşimi sitoplazma sıvısı gibidir. Çekirdekçiğin yapısında; DNA, RNA ve protein Çekirdekçikte rrna ve ribozom organeli üretilir. Kromatin iplik, DNA ve histon proteinlerinden oluşmuştur. Kromatin iplik hücre bölünmesi sırasında, kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur. Çekirdeğin (DNA) görevleri: Hücreyi yönetir. Kalıtsal karakteri taşır. Kalıtsal karakterlerin yavru bireylere aktarılmasını Protein sentezi için şifre verir. RNA' ları sentezler. Hücre bölünmesi kontrol eder. Paramesyumda, cıvık mantarlarda, gerçek mantarlarda, karaciğer hücrelerinde, çizgili kaslarda, polende ve embriyo kesesinde çok çekirdek Mitokondri ve kloroplast organelleri çekirdek kontrolünde kendilerini eşleyebilirler. *Endosimbiyotik hipotez : Bu hipoteze göre: prokaryot canlıların, ökaryot canlılar içinde simbiyoz olarak yaşamaya başlamasıyla; bu canlılardan bazıları, zamanla evrimleşerek kloroplast ve mitokondri organellerine dönüşmüştür. Başka bir değişle; kloroplast ve mitokondri organelleri, bakterilerin evrimleşmesi sonucunda oluşmuştur. Endosimbiyoz hipotezini destekleyen kanıtlar: Bakteri, kloroplast ve mitokondrinin halkasal DNA' ya sahip olması.

Bakteri, kloroplast ve mitokondrinin DNA' larında histon proteini bulunmaması. Bakteri, kloroplast ve mitokondrinin ribozomlarının birbirine çok benzemesi. Kloroplast ve mitokondrinin, bakteriler gibi iğ iplikleri oluşturmadan ikiye bölünerek çoğalması. Hücre sayısı 8.000 ile 40.000 arasında değişen Volvox'ta, her hücre kamçılı olmasına rağmen, hücre grupları arasında iş bölümü vardır. Bakteri, kloroplast ve mitokondirinin çekirdeği bulunmadığından; transkripsiyon ve translasyon olaylarının aynı anda gerçekleşmesi. Bazı bakteri türlerinin, ökaryot hücreler içinde mutaalist (karşılıklı yarar) olarak yaşaması. BİR HÜCREDEN ÇOK HÜCREYE "KOLONİLER" Gelişmiş canlılardaki yapısal organizasyonu "Hücre--Doku--Organ--Sistem--Organizma" şeklinde gösterebiliriz. Tek hücreliler ile gelişmiş yapılı canlılar arasında, çok hücreliliğin en basit örneğini oluşturan canlılara ise "koloni" denir. Bir türe ait tek hücreli canlıda, bölünmeyle oluşmuş yeni hücrelerin birbirinden ayrılmayıp bir arada kalmasıyla koloniler oluşur. Koloniler, yapısal organizasyon bakımından oldukça farklılık gösterir. Örneğin; bir coccus bakterisi bölünerek çoğalır ve bir hücre yığını oluşturur. Ancak, bu koloninin hücreleri en küçük bir darbe, sarsıntı gibi etkilerde hemen dağılabilir. Hücreleri bir arada tutan bir bağ yoktur. Bütün hücreler hayatsal aktivitelerini bağımsız olarak gerçekleştirirler. Kolonilerin daha gelişmiş çeşitlerini ise, protista aleminde yer alan alg hücreleri oluşturur. Sularda yaşayan bu organizmalar, kendi içinde basit ve gelişmiş koloniler olarak gruplandırılır. Volvox Bunun sonucu olarak, hücrelerde de yapıv e büyüklük bakımından farklılaşmalar görülür. Bu kolonilerdeki hücreler jelatinimsi bir kılıfla sarılmıl olmanın yanında, birbirlerine de ince ipliklerle tutunmuşlardır. Volvox'ta bazı hücreler üremeden, bazıları hareketten, bazıları ise beslenmeden sorumludur. Gelişmiş yapılı bitki ve hayvanlardaki doku ve organlar Volvox'ta bulunmaz. Hem basit hem gelişmiş koloniler eşeysiz veya eşeyli olarak çoğalabilirler. Pandorina gibi, az sayıda(16 adet) hücre içeren kolonilerde, bütün hücreler aynı yapıda ve özelliktedir. Koloni dağılacak olursa, bütün hücreler bağımsız olarak yaşamlarına devam edebilirler. Yani, hücreler arasında iş bölümü yoktur. Pandorina Ancak koloni olmalarını sağlayan asıl faktör, jelatinimsi bir kılıfla bir arada tutulmalarıdır. Böylece hücreler bir arada yaşama eğilimi kazanırlar. Kolonilerin en gelişmişi ise Volvox olarak bilinir.