VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler Düz kas Çizgili kas Kalp kası Düzensiz şekilli kemik Kısa kemik Oynar eklem Uzun kemik Yassı kemik Yarı oynar eklem Oynamaz eklem
a) İskelet Sistemi İskelet sistemimizin görevlerinden bazıları şunlardır: Köprücük kemiği Göğüs kemiği Kaburga Pazı kemiği Kafatası Yüz kemikleri Kürek kemikleri Vücuda şeklini verir ve dik durmasını sağlar. Vücudun hareketini sağlar. Beyin, akciğer ve kalp gibi hayati organları dış etkilere karşı korur. Kan hücreleri üretir. Mineral depolar. Çiğnemeyi sağlar. Kol kemiği El bilek kemikleri El parmak kemikleri Uyluk kemiği Kaval kemiği Baldır kemiği İskeletin kısımları Omurga Kalça kemiği Kuyruk sokumu kemiği Diz kapağı kemiği Ayak bilek kemiği Ayak parmak kemiği
1. Kemikler Kemiğin Yapısı Kemiğin yapısında kemik zarı, sert kemik dokusu, süngerimsi kemik dokusu, kemik iliği, kan damarları ve kıkırdak bulunur. Süngerimsi kemik doku Sarı kemik iliği Kemik zarı Kırmızı kemik iliği Kıkırdak Kan damarları Kemiğin kısımları Sert kemik dokusu
Kemik zarı; kemiğin enine büyümesini, beslenmesini ve kırılma, çatlama gibi durumlarda onarılmasını sağlar. Sert kemik dokusu: kemiğe sertlik veren kalsiyum, magnezyum, fosfor gibi minarellerce zengin dokudur. Süngerimsi kemik dokusu: Yapısında düzensiz boşluklar bulunan geniş gözenekli kemik yapısıdır. İçinde bulunan kırmızı kemik iliği kan hücresi üretir. Kıkırdak, kemiklerin birbirine rahat sürtünmesini sağlayarak aşınmayı engeller. Ayrıca büyüme dönemlerinde kemiğin boyca büyümesini sağlar.
Kemik Çeşitleri Uzun kemik: Boyu eninden uzun ve uçları şişkince olan silindirik şekilli kemiklerdir. Kısa kemik: Boyları ve enlerinin uzunluğu hemen hemen aynı olan kübik şekilli kemiklerdir Yassı kemik: Yüzey genişliği fazla, kalınlığı az, levha şeklindeki kemiklerdir. Kafatası, kaburga, kürek, kalça kemikleri yassı kemiklerdir.
Düzensiz şekilli kemik: Düzenli bir şekli olmayan kemiklerdir. Elmacık ve şakak kemikleri düzensiz şekilli kemiklerdir.
2. Eklemler Kemikleri birbirine bağlayan ve iskeletin şekil almasına yardımcı olan yapılara eklem denir. Oynar eklem: Bağladığı kemiklere geniş hareket imkanı sağlayan eklemlerdir. Kol, bacak, parmak ve omuz kemiklerinde bulunur. Eklem zarı Eklem kasları Eklem sıvısı Eklem kıkırdağı Kemik Diz kapağında bulunan oynar eklem
Yarı oynar eklem: Bağlandığı kemiklere kısıtlı hareket imkanı sağlayan eklemlerdir. Boyun, omurga ve göğüs kemiklerinde yarı oynar eklem bulunur. Oynamaz eklem: Bağladığı kemiklere hareket imkanı sağlamayan eklemlerdir. Kemikler birbirine kaynamış gibi görünür. Kafatası ve kuyruk kemikleri arasında oynamaz eklem vardır.
b) Kaslar İskelet sistemimiz ve iç organlarımıza hareket yeteneği sağlayan yapılara kas denir. Kaslar, kas tellerinden (liflerden) oluşur ve kasılıp gevşeme şeklinde çalışırlar. Yapı ve görevlerine göre üç çeşit kas vardır. Bunlar; çizgili kas, düz kas ve kalp kasıdır.
1. Çizgili Kas (İskelet Kası) İskeletin etrafını sararak hareket yeteneği kazandırır. İstemli olarak çalışır. Hızlı ve düzensiz çalışarak çabuk yorulur. Kırmızı renklidir. Hücrelerinde mitokondri sayısı fazladır. Bir kas teli boyunca birden fazla çekirdek bulunur. Kol ve bacaklarımızda çizgili kas bulunur.
Bir kasın boyu; kasılırken kısalır ve kalınlaşır, gevşerken uzar ve incelir. Kasılır Gevşer Gevşer Kasılır 0 4 1 3 8 5 2 Not: 5 2 1 7 8 3 4 0 x / + 9 6 - Kasların kemiklere bağlandıkları birleşim yerlerine tendon denir.
2. Düz Kas Kalp hariç tüm iç orgaların yapısında bulunur. İstemsiz olarak çalışır. Yavaş ve düzenli çalışarak yorulmadan uzun süre kasılıp gevşeyebilir. Beyaz renklidir. Çizgili kaslara göre daha az mitokondri taşır. Mide, ince bağırsak, karaciğer gibi iç organların yapısında bulunur. Hücrelerinde tek çekirdek bulunur.
3. Kalp Kası Yalnızca kalpte bulunur. İstemsiz olarak çalışır. Hızlı ve düzenli çalışarak yorulmadan uzun süre kasılıp gevşeyebilir. Kırmızı renklidir. Hücrelerinde çok sayıda mitokondri bulunur. Hücrelerinde tek çekirdek bulunur.
c) Destek ve Hareket Sisteminin Sağlığı Yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. Gerektiği kadar protein ve mineral tüketmeliyiz. Düzenli spor ve egzersiz yapmalıyız. Dar elbiseler ve yüksek topuklu ayakkabılar giymemeliyiz. Dik oturmalıyız. Ani hareketlerden kaçınmalıyız.