Merhaba Yasin Keleş Sağlık Bilişim Yöneticileri Açılımı Platformu Başkanı İkinci sayıyı çıkarmanın heyecanını sizler ile paylaşmak istiyorum. İlk sayı belki heyecanlıydı ama ikinci sayıyı çıkarmak çok daha heyecanlı oldu. Artık dergimizin devamının olduğunu gösterebileceğimiz bir ikinci sayımız var. Üstelik ikinci sayımız birincisine göre çok daha profesyonel. Artık her sayımız, kendimizi biraz daha iyileştirdiğimiz bir çalışma olacak ve SABİYAP içerisine yeni katılımları yansıtacak şekilde ilerleyecek. Geçen zaman içerisinde yaptığımız etkinlikler, uzun vadede sektörümüzün büyükleri ile üyelerimizin kişisel ve mesleki gelişimlerine destek olmak için yaptığımız eğitim anlaşmalarını dergide bulabileceksiniz. Bunun yanı sıra aramıza katılan Çağrı merkezi ve biyomedikal yöneticileri için yazılara bu sayımızın içerisinde yer verdik. SABİYAP; çok hızlı büyüyen bir platform ve sağlık sektörümüzdeki önemli bir boşluğu doldurma gayretinde. O nedenle çok önemli misyonları kendi üzerine alarak yola devam ediyor. Bu misyonlardan size kısaca bashetmek istiyorum: Sağlık bilişimcilerinin en önemli iç müşterisi olan doktorlarımız ile daha iyi işbirliklerine girmek için SABİYAP olarak Bilişimci Dostu Doktor-Doktor Dostu Bilişimci sloganı ile tüm sağlık kuruluşlarında bizimle beraber olacak doktorları belirliyoruz. Bu doktorlarımız ile birlikte yine yıllardır yaptığımız fakat daha formal hale getirdiğimiz Uzman Masa Toplantılarını yaparak sağlık bilişimine önemli katkılar yapmayı planlıyoruz. Sağlık bilişimi çok hızlı ilerleyen fakat en fazla eksiği olan alanlardan birisi, eksikliklerden en önemlisi de bu konuda yetişmiş insan kaynağının olmaması. Bu konuda da yine SABİYAP olarak bir adım attık. Sağlık Bilişimcisi ve Sağlık Bilişim Yöneticisi yetiştirme programları yapmaya karar verdik. Bunu yaparken bir üniversite ve yine sektöre hizmet veren büyük firmalar ile beraber yola çıktık çok kısa süre sonra eğitimleri de web sitemizden(www.sabiyap.org ) ilan ediyor olacağız. Bu sayımızda sizlere sağlık bilişimcilerinin en fazla uğraş verdiği araçlardan birisi olan HBYS ve PACS ile ilgili doyurucu makalelere yer verdik. Bundan sonraki sayılarımızda HBYS ve PACS konusunda daha detaylara inip başarı hikayeleri ve kötü sonuçlanan projeler ve onlardan kazanılan tecrübelere yer veriyor olacağız. SABİYAP bilginin buluştuğu bir platformun ötesinde sağlık bilişimcilerinin sosyal buluşma platformu da olma yolunda hızla ilerliyor. SABİYAP olarak biz; insanların rahatladığı ve özgür kaldığı ortamlarda çok daha verimli olacaklarına inanıyoruz. Bu nedenle artık sektörel toplantılarımızı SABİYAP Doğa Gezileri adını verdiğimiz etkinlikler ile birleştiriyoruz. İlkini yaptığımız Kartepe gezisinde TTNet ile birlikte yola çıktık. Mayıs ayı içerisinde Emriganda güzel bir kahvaltı sonrasında da Boğaz gezisiyle yine tüm SABİYAP üyeleri ile buluşmayı hedefliyoruz. Sağlık Bilişimi ve Teknolojisi alanında ilk ve tek olan dergimizin bu sayısının 3000 civarında sağlık bilişim yöneticisine ulaşması ayrı bir sevinç kaynağı oluyor. SABİYAP omuzlarına yüklediği bu değerli misyonu, aslında bu 3000 omuz ile paylaşmanın verdiği motivasyon ile hissetmeye başlayacak. Sağlık Bilişimi ve Teknolojilerini en iyi şekilde kullanmak ve konumlandırmak için var gücümüzle çalışmaya ve birlik olmaya devam... Bir sonraki sayıda yeni gündemler buluşmak üzere hoşçakalın. SABİYAP 03
Sağlık Bilişim Yöneticileri Açılım Platformu (SABİYAP) adına İmtiyaz Sahibi: Yasin Keleş (SABİYAP Başkanı) yasin.keles@sabiyap.org 14 Sabiyap Doğa Etkinlikleri SABİYAP bilginin buluştuğu bir platformun ötesinde sağlık bilişimcilerinin sosyal buluşma platformu da olma yolunda hızla ilerliyor... Yönetim Yeri: Medikal Tanıtım Danışmanlık ve Organizasyon Hizmetleri Perpa Ticaret Merkezi B Blok Kat: 9 No:1436 Şişli-İstanbul www.sabiyap.org Reklam Satış Sorumlusu: Ahmet Said Bulut ahmedsaidbulut@medikaltanitim.com Yapım : Medikal Tanıtım Danışmanlık ve Organizasyon Hizmetleri 17 30 Sağlık Sektöründe e-öğrenme Süreçleri Artan eğitim maliyetlerini düşürmenin günümüzdeki en etkin ve en yaygın yolu e-öğrenme teknolojilerinden faydalanmaktır. Bilişimci Dostu Doktor Doktor Dostu Bilişimci Bilişimci Dostu Doktor-Doktor Dostu Bilişimci sloganı ile tüm sağlık kuruluşlarında bizimle beraber olacak doktorları belirliyoruz. Tel: 0212 3206202 www.medikaltanitim.com Baskı : Forart Basimevi Davutpaşa Cad. Davutpaşa Emintaş Sanayi Sitesi No:180 Topkapı-İstanbul Tel: 0212 501 82 20 Fax: 0212 6130515 Baskı Yeri ve Tarihi: İstanbul, Nisan 2009 Yayın Türü: SABİYAP- Sağlık Bilişimi ve Teknolojisi Dergisi yerel, süreli yayındır. Yılda 4 kez yayınlanır. SABİYAP ve Sağlık sektörü yöneticilerine ücretsiz olarak dağıtılır. içindekiler 6 HBYS Sisteminin Genel Özellikleri 8 Hastaneler neden HBYS yazmak ister? 10 Etkin Hastane Bilgi Yöne m Sistemi 12 Sı rdan HBYS Yazılım oluşturmak! 20 PACS Dün, Bugün, Yarın 22 PACS Projelerinde Sık Karşılaşılan Hatalı Uygulamalar 24 web tabanlı uygulamaların çalışma prensibi ve mimarisi 26 Beklen leri Karşılayacak Değişim 28 Sağlık Sektöründe Çağrı Merkezi Uygulamaları 33 İlk işinize başlamadan önce... Son hazırlıklar 36 Bilişimin Türkçeleşmesi 38 5651 sayılı internet yasası ve ötesi 46 Arı Teknolojisinden Esinlenen Balmumu Heykel Sana 48 Emirgan korusu 04 SABİYAP
dosya HBYS Sisteminin Genel Özellikleri Oğuz Özyurt Sabiyap Yazarı HBYS Uygulama ve Geliştirme Uzmanı 06 SABİYAP Bilginin kalitesi ve sunumu gibi önemli bir faktör önümüze geliyor Her sektörün içerisinde olduğu gibi sağlık kurumlarında da gerek yönetim ve işletme anlamında, gerekse medikal anlamda bilgiye ihtiyaç en üst seviyededir. Etkili bir sağlık kuruluşu yönetiminde işletmeyi ve kararları etkileyen en önemli öğe kaynağı bilgidir. Hastane yönetiminde bilgi gereksinimi kaçınılmazdır. Sağlık sistemlerimizde evrim niteliğinde değişimler olmaktadır. Hastane Bilgi Yönetim Sistemleri (HBYS) sağlık kurumlarının verimliliğine yönelik en önemli araçların başında geliyor. Bugün HBYS nin en hayati önem taşıdığı sektörlerin başında sağlık sektörü gelmektedir. Şöyle bir baktığımızda; yasal mevzuatların sık sık değiştiği, hastaların kalite taleplerinin arttığı, hastanelerin sunumlarının hizmetin kendisinin daha önünde gittiği günümüzde anlaşılır bir şekilde fark edilmektedir. Bununla birlikte bilginin kalitesi ve sunumu gibi önemli bir faktör önümüze geliyor. Sağlık kurumlarının süreçlerine baktığımızda hastaların kapıdan girdiği andan itibaren hastane içerisindeki her türlü hareketi ve bu hareketin paralelinde hizmet verenlerin süreçteki yerinin hastane yönetimi açısından tıbbi ve işletimsel olarak veri ambarına eklenen bir değer olduğunu söylemek mümkündür. Bir hastane yönetimi ve yöneticisinin hedeflerini oluşturabilmesi için gerekli olan bilgi; Ölçme, raporlama, değerlendirme ve iyileştirme planlamaktır. Bu sayede standartlarını geliştirebilir ve iyileştirici aksiyonların sürekliliğini mümkün kılabilir. Gerçekleşen tıbbi muayene ve tedavi, hasta bakımı, sosyal hizmet, destek hizmetleri vb. faaliyetlerin sonuçlarında elde edilen başarıları değerlendirebilmek ve raporlayabilmek için sağlık işletmecisinin tüm süreçleri kapsayan iyi bir HBYS si olması gerekmektedir. Bu sayede sağlık kurumlarında anlık üretilen bilgiyi doğrudan entegre bir HBYS üzeriden görebiliyor ve kararlarını daha hızlı alabiliyor olacaktır. Bizler Sağlık bilişimcileri olarak işletmecilerimizin de desteği ile sağlık kuruluşlarımızda iyi bir entegre HBYS kurgulayabilirsek, sağlık kuruluşları içindeki bilgi akışı ve iletişimin gözden geçirilerek yeniden yapılandırılmasını katkı sağlamış oluruz. Tabi yöntem ile beraber yönetimin ve denetimin kolaylaştırılması gibi faydaları olacaktır. Entegre Hastane Bilgi Yönetim Sisteminden(HBYS) beklenilenler Yukarıda saydığımız tüm özelliklerin bir HBYS sisteminin içerisinde olması beklenmektedir. Aynı zamanda gelişen ve değişen şartlara hızlı ayak uydurması ve talepleri sürekli karşılayabilecek derecede esnek olması talebi sağlık kurumlarını yöneten işletmecilerin en doğal hakkı olduğunun altını çizmekte fayda var. Sağlık kurumlarının genelinde HBYS nin herhangi bir tarafından memnuniyetsizlik hep vardır. Bu memnuniyetsizliğin birçok sebebi olabilir. Fakat sektörün en büyük sıkıntılarından birisi yine sağlık kurumlarının tepe yöneticileri tarafından imkan tanınan HBYS olamamış ama kendisini o şekilde lanse etmiş ufak yazılımlardır. Bu yazılımlar ile başlayan sağlık kuruluşları bir süre sonra hem mali, hem de zaman bakımından zarara uğradıklarını fark edip kötü bir deneyimle firmayla ilişkilerini sonlandırırlar. Bu tür durumların yaşanmaması için aslında HBYS den beklentilerimizi en açık şekliyle yazılı hale getirip bir istek havuzu oluşturmalıyız. Bu sayede karşılıklı isteklerin net belirlendiği ve bir anlaşmanın parçası olabilecek bilgi ortaya çıkar Bu sayede siz de kurumunuza özel bir yazılımı bu konuda seçtiğiniz partneriniz ile birlikte oluşturmuş olursunuz. İyi bir HBYS oluşturmanız dileğiyle..
dosya Hastaneler neden HBYS yazmak ister? Hüseyin Türk Özel Sema Hastanesi HBYS Uzmanı 08 SABİYAP Yazılım firmasının devamlığı hastane açısından ciddi önem arz etmektedir Hastaneler çok çeşitli nedenlerle kendi HBYS sistemlerini kendi bünyelerinde oluşturmaya karar verebiliyorlar. Büyük ölçekli özel bir hastanenin çalışanı olarak kendi perspektifimizden bu sebepleri kısaca irdelemeye çalışalım. Öncelikle yeni yazılım ve bunun bünye içinde gerçekleştirilmesi kararına mesnet teşkil edebilecek sebepleri direk ve dolaylı olarak ikiye ayırmak gerekiyor. Bu yazıda iki grubu da kısaca açıklamaya çalışacağız. Görünürde herhangi bir problem olmasa da HBYS anlamında potansiyel en büyük problemleri ihtiva eden sebepleri karar sürecinde bir anlamda resmin fonunu oluşturdukları için dolaylı sebepler olarak isimlendirdik. Bunlar genelde ileriye dönük endişe uyandıran konulardan oluşmaktadır. Örnek olarak hasta bilgilerinin güvenliği konusu gösterilebilir. Bilindiği gibi yazılım firmaları gerek sahada personel bulundurarak gerek de ihtiyaç duyulduğunda uzaktan HBYS sistemine erişerek problem giderme, sürüm yükseltme gibi işlemleri gerçekleştiriyorlar. Bu işlemler için ister istemez hasta bilgilerinin bulunduğu veri tabanlarına erişim imkânları oluyor. Her ne kadar yapılan sözleşmelerde yazılım firmalarını bağlayan maddeler bulunsa da hastane bünyesi haricinde kişi veya kuruluşların hastanın direk veya dönemsel hasta bilgilerine ulaşabilmesi çalışılan yazılım firmasına bağlı olarak huzursuzluk meydana getirebilir. Bu konuda meydana gelebilecek bir problem hastane itibarını ciddi şekilde zedeleme potansiyeline sahip. Bunun yanında sıra yazılım firmasının devamlığı hastane açısından ciddi önem arz etmektedir. Özelikle sağlık sistemini yeniden yapılandırma çalışmalarının tam ortasındaki bir Türkiye de bu değişimlere gerektiği hızda adapte olamayacak veya bu değişimin getirdiği yükü kaldıramayacak bir firma hastane için ileride büyük problemlere sebep olacaktır. Yukarıda bir iki örnek ile açmaya çalıştığımız dolaylı sebepler genelde duruma göre bir şekilde önlemleri alınmış ancak yine de hastane yönetimini huzursuz eden kökten çözüm gerektiren problemler gibi görülmesi muhtemel sebeplerdir. Bundan dolayı ciddi kararlar almak için yeterli olmasa dahi ortaya daha gözle görülür sebepler çıkması durumunda başka bir yazılım firması ile çalışma yerine yazılımın bünye içerisinde bir ekip tarafında geliştirilmesi için en önemli dayanakları oluşturmaktadır. Direk sebepler ise daha göz önünde olan hemen hemen tüm hastanelerin şikâyet ettiği şeyler olmakla birilikte genelde destek problemleri ve hastaneye özel isteklerin firmalar tarafından gönülsüz karşılanması olabiliyor. Destek konusunu biraz açmaya çalışalım. Örneğin; Medula son 1,5 sene içeri-
sinde 3 Versiyon değiştirdi. Son olarak 1 Nisan itibarı ile Versiyon 3 kullanıma sunuldu. Bilindiği gibi Versiyon 15 Haziran 2007 de devreye alınmıştı ancak Medula tarafında sistemin rayına oturması ne yazık ki uzun zaman almıştı. Bu esnada durmadan değişiklikler meydana geliyordu. Eğer yazılım firmanız bu değişikliklere yeterince hızlı cevap veremiyor ise kısmi ya da değil, verdiğiniz hizmetleri zamanında faturalandıramıyor ve bedelini alamıyordunuz. Bu bedel hastane çapına göre aylık belki birkaç HBYS satın alabilecek düzeye ulaşabiliyordu. Belki uçta bir örnek oldu ancak yazılım firmalarının değişikliklere adaptasyon hızının hastaneler için ne denli önemli olduğunu anlatma adına yerinde olduğu kanaatindeyim. Ayrıca hastaneler hastalara verdiği hizmetin kalitesini artırma, çok çeşitli istatistikî verilere ulaşma, müşteri portföyünü geliştirme adına çeşitli projeler üretebiliyor. Yazılım firmaları açısından talihsiz durum ise genelde, bütün bu projelerin bir yerde HBYS sistemi ile iç içe olması gerekliliği, aksi takdirde projelerin bir ayağı havada kalabiliyor. HBYS firmaları genelde hastanelerin bu tip projeleri haricinde kalmayı yeğliyorlar. Hastane bir müddet sonra aldığı standart hizmetin kendisine yetmediği ve yaklaşımda bir farklılık olmayacağı için dışarıdan firmalar ile bu işin bir nihayete ulaşamayacağı düşüncesine kapılıp hastaneleri için daha iyisini yapabilecekleri kanaati ile HBYS yazılımını kendi bünyelerinde geliştirmeyi düşünebiliyorlar. En kaba hatları ile Hastaneler neden HBYS yazılımı kendi bünyelerinde yazmak isterler? sorusununa kendi perspektifimizden cevaplamaya çalıştık. Bu noktaya gelmeden daha önce sorulması gereken sorular olduğu açık. Ancak yukarıda verilen örnekler ışığında, Hastane kendi yazımlımını kendi yazmalı mı, yazmamalı mı? sorusu akla gelebilir. Sebeplerin bir kısmının doğru firma ve sağlam bir sözleşme ile ortadan kalkacağı, gelişime dönük projelerde ise bir firmalar ile bir şekilde anlaşılabileceği, anlaşmanın mümkün olmadığı konularda ise hastanenin projelerini kendi bünyesinde çok daha düşük maliyetle halledebileceği düşüncesi ile hastanelerin bu denli büyük bir işle kendi başlarına girmeleri gerektiğini düşünüyorum. Sonuçta bu işi gerektiği şekilde yapabilmek için farklı ihtisas alanlarının buluşturulması gerekiyor ve bu başlı başına bir problem. Uygun şartları oluşturmadan bu işe kalkışanları büyük bir fiyaskonun beklediğini söylemek için uzman olmak gerekmez. Uygun şartlar nelerdir konusunu başka bir yazıda irdeleyebiliriz. Okuyucularımıza faydalı olur temennisi ile Sonuçta bu işi gerektiği şekilde yapabilmek için farklı ihtisas alanlarının buluşturulması gerekiyor ve bu başlı başına bir problem SABİYAP 09
dosya Etkin Hastane Bilgi Yönetim Sistemi Serdar Aydın Göztepe MedicalPark Bilgi Sistemleri Müdürü 10 SABİYAP Etkin bir HBYS için, in-house geliştirme yapmak, sistemlerin esnekliği açısından bir avantajdır Hızla gelişen ve büyüyen hastanelerde HBYS lere yapılan yatırım, kuruma zaman içerisinde maksimum fayda ile geri dönüş yapmaktadır. Sektörde Bilgi Sistemlerine ve HBYS lerine yatırım yapan firmaların, bu yatırımlarını, kalıcı olmak adına çıktıkları yolda bastıkları ilk adım olarak değerlendirmek yanlış olmaz. Kurumun sağlıklı yönetilmesi, bilginin etkin yönetilmesi ile eşdeğer anlam ifade eder. Bu bağlamda Medicalpark Sağlık Grubu olarak, dış kaynak kullanımı yöntemi ile HBYS yazılımı kullanmakta ve hastanelerimizin ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmelerimizi de özel bir sözleşme ile kendi bünyemizde yapmaktayız. Hasta memnuniyeti (poliklinik, ameliyat, yatış ve taburculuk süreçleri,randevu), hekimler başta olmak üzere çalışan memnuniyeti(kullanıcı dostu ve efektif kullanılan ekranlar), arka ofis yönetiminin vazgeçilmezleri (Fatura, Stok yönetimi) ve Medikal Muhasebe gibi fonksiyonel yönleri güçlü ve hastaneleri en önemli değerlerine sahip çıkan bir HBYS, etkin ve esnek yönetilmek durumundadır. Diğer yandan süreçleri kontrol etmek, özellikle hastanelerin sistemli çalışması açısından üzerinde ciddi çalışma yapılan bir husustur. Bu bakımdan HBYS sistemlerinin bu özellikleri gün geçtikçe ön plana çıkmaktadır. Diğer taraftan kullanıcı dostu ara yüzlerle her sabah çalışanları buluşturmak, onların işlerini kolaylaştırmak HBYS lerin, yarı yoldan dönüş sebepleri olduğu da bilinir bir gerçektir. Sektörün hızla büyüyor olması, rekabet unsuru olarak birçok araç kullanılmasını gerektirmektedir. Bu araçların doğru beslenmesi de yine etkin bir HBYS yönetimi gerektirmektedir. Etkin bir HBYS için, in-house geliştirme yapmak, sistemlerin esnekliği açısından bir avantajdır. Bu avantajı sağlamanın en temel önceliği kontrollü bir yönetim modelidir. Bilgi Sistemleri birimlerinin bu iradeyi gösterebiliyor olması, destek görmesi, HBYS gelişimi için vazgeçilmezdir. En değerli bilgi ulaşılabilen bilgidir. İşlevde bilginin sağlıklı girilip, saklanması yanında bu verilerin birer değere dönüştürülmesi bakımından esnekliğin kontrol edilmesi, aslında HBYS yönetimidir. Bu nedenle hastane Bilgi Sistemleri olarak bizlerin, vizyonlarımızı kullandığımız programa işleyebilir olmamız gerekir diye düşünüyorum. Bu açıdan bakıldığında in-house geliştirme yapmanın bir başka avantajı da ortaya çıkıyor. Sağlık sektöründe geliştirme yapmak, mevzuatın da sürekli değiştiğini düşünürsek çok da kolay değildir. Yapılan işin sonunda hastalara uzanan bir dizi zincirin olması, bu hassasiyeti daha da önemli kılmaktadır. Geliştirme yaparken kullanıcı bazlı mı, yoksa fonksiyonellik mi sorusunun cevabını aramak yerine, her iki özelliği de HBYS lerde kullanmak, sonucu hastaya kadar uzanan bir memnuniyetin ilk halkasıdır. Bu durumda geliştirmenin haliyle sürecin iyi analiz edilmesi, diğer halkaların etkileşimlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Kullanıcı alışkanlıkları ve değişime gösterdikleri özen veya direnç ile bazen çok tehlikeli sonuçları doğurur. Bu nedenle bu değişimin önce anlaşılabilir, daha sonrada kabul edilebilir olmasını ayarlamak HBYS lerin yine esnekliğine ve güvenilirliğine bağlıdır.
dosya Osman Örengül Medipol Sağlık Grubu Bilgi Sistemleri Müdürü Sektörde bulunan arkadaşlarımızla yaptığımız görüşmelerde de her kurumun ihtiyaçları, idari işleyişi ve verdiği hizmetlerde farklılıklar olduğunu görüyoruz Sıfırdan HBYS Yazılımı oluşturmak! Kendi ekibinizi kurarak yazılım geliştirmenin gerekleri, mış yazılım için kurulum sonrası destek Ayrıca dış kaynak (out source) kullanıl- avantajları ve dezavantajları: büyük önem arz etmektedir. Yeterli desteği alamadığı için sık sık yazılım Kurum bünyesinde yazılım geliştirmenin değiştiren kurumlara tanık oluyoruz. günümüz şartlarında en büyük sebebi büyüyen yapılardır. Son yıllarda sağlık sektöründe gözle görülen büyüme trendi, hastaneler grubu olan veya olma yolunda ilerleyen kuruluşların yazılım ihtiyaçlarını kendi bünyesinde geliştirme Bu değişimin sebebinin kullanılan yazılımın yetersiz olması değil, yeterli kullanılamaması olduğunu düşünüyorum. Bunu sağlayacak olan yazılım firmasının yeterli ve yetenekli destek personeli bulundurması gerekmektedir. ihtiyacı hissetmelerine sebep olmuştur. Bu makalemizde kendi yazılım ekibi ile HBYS geliştirmenin avantajları ve dezavantajları üzerinde duracağız. Avantajları Nelerdir? Bilindiği üzere HBYS farklı kurumlar için farklı ihtiyaçlara cevap vermek üzere tasarlanmalıdır. Sektörde bulunan arkadaşlarımızla yaptığımız görüşmelerde de her kurumun ihtiyaçları, idari işleyişi ve verdiği hizmetlerde farklılıklar olduğunu görüyoruz. Kendi ekibini kurarak HBYS geliştirmenin en önemli avantajlarından birisi budur. Yazılım için yapılacak analiz tamamen kurumun kendisine özgü olacağı için tüm ihtiyaçlara cevap verme olasılığı yüksektir. Destekten anlayacağımız sadece problem esnasında müdahale değil, gerektiğinde kurumu yönlendirebilmek olmalı. Yani ürün desteğinden ziyade proje desteği sağlanmalıdır. Bu konulardaki destek zafiyetinden dolayı yazılımlar yeterince kullanılamayıp, zamanla ihtiyaçlara cevap veremediği için değiştirme yoluna gidilmektedir. Tüm bunları kendi ekibiniz ile yaparsanız daha hızlı ve üretken bir proje geliştirebilirsiniz. Tabii ki kuracağınız ekibin bu yetilere sahip olması koşulu ile Bir başka değineceğimiz nokta ise yazımızın girişinde de bahsettiğimiz gibi grup olan ya da olma yolunda ilerleyen kuruluşların büyüyen ihtiyaçlarını tek noktadan yönetmek istemeleridir. 12 SABİYAP
Bir kurumun kendi yazılım ekibini kurarak yazılım geliştirmesindeki en büyük dezavantaj maliyettir Tek hastane için yazılım geliştirmenin özellikle maliyet açısından makul olmadığı kanaatindeyim. Büyümekte olan kurum yöneticilerinin tüm hastanelerinin mali tablolarını ve istatistiksel bilgilerini farklı verileri bir araya getirerek çözmek yerine tek yazılımdan istediği anda görebilmesi sağlanabilir. Bu da karar verme mekanizmasını hızlandıracak, vakit kaybetmeden verilecek kararlar ile doğru yatırımlar planlı bir şekilde yapılabilecektir. Geçmiş geleceğin aynası derler, geçmişi net olarak göremez iseniz geleceğe yapacağınız yatırımların verimli olup olamayacağı bir muamma olarak kalacaktır. Dezavantajları Nelerdir? Bir kurumun kendi yazılım ekibini kurarak yazılım geliştirmesindeki en büyük dezavantaj maliyettir. Outsource bir yazılıma sahip olma ve yıllık bakım anlaşması maliyetleri tek hastane için yazılım geliştirmeye oranla oldukça düşük bir maliyetle gerçekleşecektir. Aynı gruba ait 3 veya daha fazla hastane yok ise yazılım geliştirme faaliyetleri, outsource bir yazılıma sahip olma maliyetinden daha yüksek rakamlara mal olacaktır. Bu sebeple tek hastane için kendi ekibi ile yazılım geliştirme, lüks biri yatırım olacaktır. Kendi ekibiniz ile yazılım geliştirmenin bir diğer dezavantajı ise kişilere bağımlı kalmak zorunda olmanızdır. Sonuçta diğer tüm personelleriniz gibi yazılım ekibiniz de iş değiştirme kararı alabilir. Bu soruna çözüm üretmenin tek yolu yazılım ekibini sayıca arttırmaktır. Bu da bu iş için ayıracağınız bütçeyi yükseltmeniz anlamını taşıyor. Bir diğer nokta ise kurum çalışanlarının bitmek tükenmek bilmeyen istekleridir. Yapılan her istek yeni bir ihtiyaç doğuracaktır, bu da yeni bir istek anlamına gelir. Outsource yazılımlar, firmanın geliştirdiği şekilde kullanılmak durumundadır ve her isteğiniz kabul görmeyecektir. Ama kurum içerisinde böyle bir ekip bulunduğunda birçok isteği geri çevirmek mümkün olmayacaktır. Yazılım geliştirmek burada bahsettiğimizden çok daha detaylı değerlendirilmesi gereken bir konu aslında, burada sadece gözle görülen yüzeysel bazı noktalara değinmeye çalıştım. Kendi ekibiniz ile yazılım geliştirmek bazı durumlarda Amerika yı yeniden keşfetme ye çalışmak, kimi durumda ise yapılmamışı yapmak anlamına gelebilir. Böyle bir girişime karar vermeden önce, ince eleyip sık dokumak gerekir. Buna ne kadar ihtiyacınız olduğu, bu ihtiyacınızı hali hazırda karşılayan bir yazılım olup olmadığını iyi araştırmak ve sonrasında karar vermek daha uygun olacaktır. Birçok kurum yaşadığı kötü tecrübeler sonrasında bu tip girişimlere karar verir. Ama şu da bir gerçek ki; kendi yazılımınız da kötü bir tecrübe olabilir. Olmaması için bu işi bilen, sağlık sektörünü ve işleyişini çözmüş ve kurum ile uyumlu çalışabilecek iyi bir proje yöneticisinin bu işin başında olması gereklidir. Bu konuda kısaca kendi fikirlerimi sizlerle paylaşmaya çalıştım, sürç-ü lisan ettiysek affola Kalın sağlıcakla SABİYAP 13
dosya SABİYAP DOĞA ETKİNLİKLERİ Gürkan Karadere * Sağlık Bilişim Yöneticileri Açılım Platformu olarak geleneksel hale getirmeye çalıştığımız SABİYAP Doğa gezilerimizin bu sene açılışını Kartepe de Green Park Resort Otelde çok sayıda üyemiz ile birlikte yaptık. Gezilerimizde hedeflediğimiz Sağlık bilişim yöneticilerinin doğal ortamlarda sakin ve huzurlu bir şekilde bir araya gelmesi ve rahatlamasını amaçlıyoruz. Bu tür geziler üyelerimiz arasında iletişimi kuvvetlendirdiği gibi sektörün bir çok sorununu ve önüne koyması gereken vizyonel konularıda çok büyük bir ruh dinginliği içerisinde ele almamızı sağlıyor. Buluşmamız erken saatlerde kahvaltı ile başlayıp SABİYAP tanıtımı ve değerli sponsorumuz TT Net in sunumları ile devam etti. Sunumların ardından SABİYAP üyelerini çeşitli süprizler bekliyordu. Yaklaşık 10 adet hediyeyi aramızda heyecanlı dakikaların yaşandığı bir çekiliş ile şanslı üyelere dağıttık. Bu kadar enerji hacandıktan sonra öğle yemeğine geçtik. Öğle yemeğini yedikten sonra SABİYAP üyeleri karlar üzerinde diledikleri gibi eğlenmeye başladık. Doğayla iç içe ve İstanbul a sadece 1,5 saat uzaklıktaki Kartepe de üyelerimiz kayak, kızak ve snowboard keyfinin yanında teleferik ile kartepe zirvesine çıkıp eğlenceli saatler yaşadıktan sonra, bir dahaki etkinlikte terar biraraya gelmek üzere akşam saatlerinde merkezden ayrıldık. Sabiyap ın 15 Şubat tarihinde Kartepe de düzenlemiş olduğu Zirve de hakim olan son derece nezih ve faydalı toplantı ortamı, Sağlık Bilişimi noktasında yalnız olmadığımızı göstermesi adına son derece faydalı oldu. TTNet in spnsorluğunda düzenlenen toplantıda yalnızca meslektaşlarımızı tanımak ve görüş alış-verişinde bulunmakla kalmayıp, yapılan sunumlardan ve sorularımıza verilen yanıtlardan da son derece memnun kaldığımızı belirtmeliyim. Toplantıda Ttnet ve Türk Telekom un bilişimciler için hazırlamakta olduğu yeni atılım ve açılımlardan, özellikle erkenden haberdar olmak son derece keyif vericiydi. Ayrıca, bu toplantıda kurduğumuz bağlantılar, iş geliştirme konusunda bize yeni ufuklar açtı ve şu anda grubumuz için avantajlı koşullarla, yeni teknolojileri kullanmak konusunda vizyonumuzu değiştirebilecek çalışmalara adım atıyoruz. Bu anlamda da SABİYAP a teşekkür borçlu olduğumuzu ve bu tür organizasyonlarının devamı için elimizden gelen katkıyı esirgemeyeceğimizi de belirtmek isterim. Saygılarımla *Bilgi Teknolojileri Yöneticisi NPGRUP NPiSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi 14 SABİYAP
www.ttnetwifi.com.tr 444 0 375
gezi Şuayip Birinci * Biz sağlıkçılar organizmanın muhteşem uyumuna alışmanın oluşturduğu yüksek beklentilerle bilişimcilerden belki diğer sektörlere göre çok daha fazla şey istiyoruz.her geçen gün insan hayatını kolaylaştıran yeni bilişim projelerini gözlemlediğimiz bu günlerde kartepe toplantısı ve benzeri organizasyonların bu hızı artıracağını düşünüyorum. SABİYAP ın bundan sonraki süreçte özellikle sağlık bilişimi alanında sektöre yeni soluklar getireceğini ve zamanla sektörün akil unsurlarından biri haline geleceğini görüyorum. Kartepe organizasyonu için emeği geçen herkese şükranlarımı iletiyorum. * Ümraniye Eğitim Araştırma Hastanesi, Bilgi Sistemlerinden Sorumlu Başhekim Yardımcısı M. Cem Göçtü * 15 Şubat ta gerçekleşen SABİYAP Kartepe Zirvesi ne sponsor olmaktan TTNET olarak büyük mutluluk duyduk. Karşılıklı kazanımların olduğunu düşündüğümüz bu aktivitelerin devam etmesini arzu ederiz. Bu zirveye TTNET, Türk Telekom ve AVEA nın değerli satış/pazarlama yöneticileri ile beraber katılarak, hem ses hem de data tarafındaki sektöre dönük en yeni ürünlerimizi anlatma fırsatı bulduk. Dinleyicilerin sorduğu sorularla ilginin yüksek olduğunu görmek bizi çok memnun etti. Sağlık sektörü teknolojik gelişim açısından bilgiye en çok ihtiyaç duyan sektörlerin başında geliyor. İnsan hayatını doğrudan etkileyen süreçlerin otomasyona dökülmesi hizmet kalitesinin artmasını sağlamaktadır. Bu da hasta-doktor, hasta-personel ilişkilerinin daha sağlıklı bir ortamda yürümesini sonucunu doğurur. Örneğin bir sigorta şirketinden provizyon alımı sırasında yüksek kaliteli bir internet hattının kullanılması, hastanın daha az bekletilmesini sağlarken, personelin de daha verimli iş yapmasını sağlayacaktır. Diğer taraftan doktorların randevularının tek bir veri tabanında tutulması randevu karışıklıklarını önleyecek ve hastaların ve doktorların zamanlarını daha efektif kullanmalarını sağlayacaktır. Şu an için artık basit gelen bu çözümler belki yıllıar önce bir çok kişinin ne gerek var diye istemediği gelişmelerdi. Bu noktada sağlık bilişimcilerinin yeni teknolojileri yönetim kademesine daha iyi anlatması ve sonuçlarını gösterebilmesi çok büyük önem arz eder. Bu tip toplantılarda da biz teknoloji sağlayıcıları olarak bildiklerimizi birinci ağızdan anlatarak belki de bir katalizör görevi üstlenmekteyiz. Bizler için de önemli olan budur. SABİYAP ın değerli yöneticilerine bizleri davet etme nezaketi gösterdikleri için tekrar teşekkür ediyoruz. * TTNet Satış Yöneticisi 16 SABİYAP
advertorial Sağlık sektöründe e-öğrenme süreçleri 2009 yılında Türkiye de ve Dünyada gelinen noktada, kurumlar piyasalardaki sıkıntılı dönemin ve krizin etkisiyle birçok iç süreçlerinde tasarruf tedbirleri alma yoluna gittiler. Bu süreçlerin en başında geleni de şüphesiz eğitim süreçleri. Sağlık sektörü devamlı inovasyon ve yüksek personel sirkülasyonu, kesintisiz, hızlı ve verimli bir eğitim ihtiyacını da beraberinde getiriyor. Bu eğitimlerin kurumlarda sıkıntılı bir sürece yol açmasının sebebi ise hem genel hem de alternatif maliyet açısından çok ciddi yükleri beraberinde getirmesi. Hem oryantasyon, hem iç eğitimler, hem de kişisel gelişim eğitimleri bütün bir yıl boyunca sürüyor. Bu eğitimlerin her biri ortalama bir hafta sürüyor ve genelde eş zamanlı birkaç tane eğitim oluyor. Çeşitli bölegelerden getirilen personelin yol, yiyecek ve konaklama masraflarına ek olarak eğitimin organize edildiği mekanın kirasıyla birlikte, tek bir eğitim ortalama 70.000 ila 100.000 TL dolaylarında bir maliyet getiriyor. Buna ek olarak personelin bir hafta boyunca işinin başından ayrılmasından dolayı oluşan alternatif maliyetler kurumları bu eğitim süreçlerinde maliyet açısından ciddi sıkıntılara sokuyor. Peki sağlık sektöründe bu konuda nasıl bir çözüm üretme arayışına giriyorlar? Artan eğitim maliyetlerini düşürmenin günümüzdeki en etkin ve en yaygın yolu e-öğrenme teknolojilerinden faydalanmak. Bu konuda özellikle yurtdışında gitgide yaygınlaşan anlayış, eğitim konusunda internet teknolojisinin kullanımını öyle bir zorunluluk olarak görüyor ki, artık e-learning kavramı yavaş yavaş tamamen kaybolarak, yerini salt learning kavramına bıraktı. Bunun sebebi artık eğitimde internet teknolojisinin kullanımı bir seçenek olmaktan çıkmış ve bir zorunluluk, eğitim sürecinin olmazsa olmaz bir parçası haline gelmiş durumda. Bu karma eğitim anlayışına göre 7 gün sürecek bir eğitimin temel bölümünü oluşturan 4-5 günlük kısmı uzaktan eğitim şeklinde uygulanıyor. Burada kullanıcılar kitabi olarak konunun temel prensiplerini öğreniyorlar. Sonrasında yapılan 2 günlük bir eğitim tartışma, tecrübe paylaşımı ve soru-cevap şeklinde geçiyor ve bu sistem 7 günlük sınıf eğitiminden çok daha verimli sonuçları çok daha az maliyetle veriyor. Eğitimi alan kitlenin önceden aldığı temel eğitimlerin de hem sınıf eğitimi sırasında sorularını önceden hazırlayabilmelerine hem de eğitim sonrasında sınırsız tekrar yapabilmelerine olanak veriyor. Bu sayede eğitimlerini bu metodla daha verimli olarak yapan kurumlar, her hafta eş zamanlı 2 eğitimin yılın 30 haftası yapılacağı varsayıldığında 4.200.000 ila 6.000.000 TL lik bir tasarruf sağlıyorlar. Buna ek olarak ortalama 15 kişilik sınıflarda eğitim yapıldığı varsayılırsa 4.500 Adam/Gün değerinde bir alternatif maliyeti de önlemiş oluyorlar. Adobe nin önerisi: Adobe nin bu konularda sağlık sektörünün bu süreçteki bütün ihtiyacını karşılayacak 3 adet kilit ürünü bulunuyor: Mehmet Taha Doğruyol Artan eğitim maliyetlerini düşürmenin günümüzdeki en etkin ve en yaygın yolu e-öğrenme teknolojilerinden faydalanmaktır SABİYAP 17
advertorial Kuruma özel yazılımların kullanımına yönelik eğitimler için ekran kamerası mantığıyla görüntülü eğitimler ve Help dosyaları oluşturulmasını sağlıyor Adobe Presenter: Eğitmenlerin teorik ders içeriklerini herhangi teknik bir bilgi olmadan platform üzerinde seslendirilmiş olarak yayınlamalarına olanak tanıyor. Canlı yayınların kaydedilmesi ile oluşan dersleri banttan kursiyerlere video portalı olarak yayınlamak. Powerpoint sunumlarına flash, video, ses, soru, anket eklemek Branş derslerine ait teorik anlatımların portal üzerinden yayınlanması Anket, Test Müfredat oluşturma v Pro: Sadece internet yardımı ile kullanıcı ve sunumcu tarafında herhangi bir yazılım gerektirmeden mekan bağımsız sanal toplantılar gerçekleştirmeyi sağlıyor. Güvenli katılımcı yönetimi Canlı ses ve canlı vide Canlı chat ve yönetilebilir (moderated) chat İçerik yükleme ve oynatımı (ppt, swf, jpg, flv) Dosya, Ekran ve Uygulama Paylaşımı Beyaz Tahta Anlık Oylama Kayıt edebilme Çoklu sanal odalarla çalışabilme, Birden fazla anlatıcı ile sunum yapabilme Tamamen kurumsallaştırılabilir görünüm Adobe Captivate: Kuruma özel yazılımların kullanımına yönelik eğitimler için ekran kamerası mantığıyla görüntülü eğitimler ve Help dosyaları oluşturulmasını sağlıyor. Canlı kayıt Seslendirme Test seçenekleri Demonstrasyon veya Simülasyon kayıt seçenekleri. Çözüm: E-öğrenme gibi, bir kurumun her sürecinde etkili olacak ve kurumdaki know-how akışının temelini oluşturacak çözümlerin implementasyonu ve eğitim stratejisinin belirlenmesi en az doğru yazılımın kullanılması kadar önemli. Doğru bir strateji ile oluşturulmamış bir çözüm, edinilen araçların atıl ve yararsız bir yatırıma dönüşmesi tehlikesini de beraberinde getiriyor. Özellikle Adobe Connect tarzı çözümlerde yazılım her yönüyle kullanıcı dostu bir profil çizdiğinden dolayı bu tehlike minimuma iniyor. Çözümün implementasyonu sırasında önemli olan, yazılımın kendisi kadar, eğitimi, yürütümü ve desteği alanlarını kapsayacak şekilde uçtan uca bir hizmet olarak tercih edilmesi başarılı bir e-öğrenme ve web konferans sağlıyor. Bu sayede Sağlık sektöründe hem öğrenme hem de toplantı süreçlerinde çok ciddi bir tasarrufu uygun bir maliyete edinmiş oluyorlar. Adobe Connect Hakkında detaylı bilgiyi Adobe Türkiye distribütörü Medyasoft tan alabilirsiniz: 212 273 02 02 18 SABİYAP
dosya PACS Dün, Bugün, Yarın Sevim YILMAZ Siemens A.Ş. Sağlık Sektörü IKM - PACS/RIS Yöneticisi PACS kısa bir geçmişe sahip olmasına rağmen büyük gelişim gösterdi ve gelecekte daha da geniş kullanım alanı bulacaktır. PACS 80 li yıllarda gelişmesine rağmen 90 lı yıllarda daha geniş uygulama alanı buldu. Türkiye de ilk PACS sistemi 1997 yılında International Hospital da kuruldu. Siemens SIENET Magic sisteminin en verimli şekilde kullanımı ile International Hospital ilk filmsiz hastane olma özelliğine sahip oldu. PACS ın gelişiminde en büyük rolü teknoloji gelişimi oynadı. Haberleşme ve network teknolojilerin gelişimi ile veri iletimi 10Mbit ten 1000Mbit e yükseldi ve hastane içinde görüntü iletimi hızlandı. Telekom altyapısının gelişmesi ile mesafeler kısaldı ve şehirlerarası ve hatta ülkeler arası veri iletimi için imkân oluştu. Böylece görüntülerin başka bir yerden görüntülenmesine ve raporlanmasına olanak tanındı. Bilgisayar gelişti. Daha hızlı, güçlü ve performanslı oldular. Bu da beraberinde son kullanıcıya hız ve daha ileri üç boyutlu görüntü işleme olanağı getirdi. Günümüzde saniyeler içinde tanı amaçlı üç boyutlu görüntüler oluşturulmaktadır. Medikal cihazlar inanılmaz bir gelişim gösterdi. Bununla beraber görüntü kalitesinin artmasına yanı sıra tetkik başına üretilen görüntü sayısı 50 den 5.000 e yükseldi. Depolama teknolojilerin gelişmesi bu süreci destekledi ve eskiden 4,7GB en geniş kapasiteyi ifade ederken günümüzde 1TB normal bir kapasite olarak algılanmaktadır. PACS sistem mimarisi küresel teknoloji gelişimine paralel olarak gelişti. 90 lı yıllarda raporlama iş istasyonların kendi veri tabanı ve görüntü depolama alanları vardı. Arşivleme, sistemler ile senkronize olup görüntü akış yönetimine sahipti. Dağıtık PACS mimarisi teknoloji olanaklar doğrultusunda en uygun mimari idi ve aynı zamanda arızalara karşı yüksek güvenlik düzeyi sağlıyordu. Klinik süreçler kesintiye uğramadan çalışmalar devam edebiliyordu. Network hızları artıkça ve bilgisayar teknolojileri geliştikçe Server-Client ve Server-Web Tabanlı mimariler gelişim gösterdi. Bu mimariler görüntülere tek yerden ulaşım imkânı vermesine karşın, sistem arızalarına karşın çok hassas sistemlerdir. Merkezi veri erişiminin sürekliliğini ve daha yüksek güvenlik düzeyinin