SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Nisan 214 Araştırma Şubesi
16 1 12 1 8 6 2 17,3 19,5 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 133,9 17, 97,8 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat, İstihdam) 91,8 133, 91,9 131,5 11,2 88,1 1,6 19,5 Nis.14 132,9 119,9 152,2 134,6 İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sanayi Gelişim Endeksi (SGE), ülkemiz sanayi sektörünün genel eğilimi ile örtüşen ve İstanbul Sanayi Odası tarafından ölçülen üretim, iç satış, ihracat ve istihdam yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması ile hesaplanan ekonomik öncü gösterge niteliği taşımaktadır. Meslek Komitelerimiz tarafından gelen aylık bildirimler ile oluşturulan SGE, güncel dönem için reel ekonominin izlenmesine yardımcı olurken, geriye dönük tarihsel verilerle trend analizinin yapılmasını ve yakın geleceğe ilişkin beklentilerin ortaya konulmasını sağlamakta, böylece sanayi sektörünün genel görünümü hakkında tutarlı bir tablo çizmektedir. Ülkemiz sanayi sektöründeki gelişmelere oldukça duyarlı olan ve bunlarla yüksek seviyede korelasyona sahip olan gelişim endeksi, sanayi sektörü iç dinamikleri hakkında analiz dönemine ilişkin öncü bilgiler sunmakta ve cari analiz dönemini takip eden iki ay için ileriye dönük beklentileri içermektedir. SGE, 213'ün son aylarında mevsimsel etkilerin de katkısıyla son derece dalgalı bir eğilim sergilemiş ve yılı 11,2 ile nötr seviyenin hafif üzerinde kapatmıştır. 214'ün hemen başında, başta Merkez Bankası tarafından alınan güçlü faiz artırım kararı olmak üzere, iç talebi yavaşlatmaya yönelik atılan adımlar Ocak'ta iç pazar talebindeki zayıflama eğiliminden kaynaklı olarak SGE'nin keskin bir düşüş kaydetmesine ve 88,1 ile son 17 ayın en düşük seviyesine gerilemesine yol açmıştır. Şubat 214'te 1,6 ile artış eğilimi gösteren endeks, izleyen aylarda da olumlu seyrini sürdürmektedir. Mart 214gerçekleşmelerine bakıldığında, hem ihracat hem de iç satış beklentilerinde devam eden toparlanmanın üretime olumlu yansımalarına bağlı olarak SGE'nin 19,5'e yükseldiği görülmektedir. İhracat alt endeksi 122,7 ile yükseliş eğilimini sürdürürken belirgin bir şekilde olumlu yönde seyrederken, Mart'ta 12,2 olarak gerçekleşen iç satışlar endeksi üç aylık bir aradan sonra yeniden 1 eşik değerinin üzerine çıkmıştır. Bu görünüm genel itibariyle sanayide gerçekleşen üretim artışının daha çok dış talep kaynaklı olacağı beklentisiyle tutarlıdır. Diğer yandan, Mart'ta önceki aya göre 6,3 puan gerileyerek 91,3'e düşen istihdam endeksi istihdam konusunda olumsuz bir görünüme işaret etmektedir. Meslek Komiteleri'nin SGE için sırasıyla 132,9 ve 152,2 değerleri ile belirgin bir iyileşme sinyali veren Nisan ve Mayıs ayı beklentileri ise söz konusu aylarda başta iç satışlar olmak üzere tüm alt endekslere ilişkin iyimserleşen beklentilerden kaynaklanmaktadır. s
16 1 12 1 8 6 2 19,4 ÜRETİM ENDEKSİ 116,7 142,2 1, 97,8 İÇ SATIŞLAR ENDEKSİ İHRACAT ENDEKSİ İSTİHDAM ENDEKSİ 78,3 GELİŞİM ENDEKSLERİ 145,7 84,1 151,1 97,7 95,6 Nis.14 18 16 1 12 1 8 6 2 17,5 112,5 136,4 97,7 88,9 86,7 139,1 Nis.14 18 16 1 12 1 8 6 2 114, 1, 145,5 125,6 16,8 14,5 136,4 84,1 92,7 131,8 134,1 97,7 63,6 19,1 121,7 81,4 12,2 19,3 12,3 114,3 122,7 137,2 128,6 158,7 123, 19,8 138,5 171,7 1,5 161, 156,8 Nis.14 1 12 1 8 6 2 98,1 18,7 111,6 14,5 97,8 97,8 11,9 16,8 19,1 1, 91,1 97,6 91,3 1,6 14,8 12,3 137,6 Nis.14 121,7 115,3
1 12 1 8 6 2 98, SANAYİ GİRDİ FİYATLARI ENDEKSİ SANAYİ GİRDİ FİYATLARI ENDEKSİ (GFE)* (Hammadde, Hizmet Girdileri, Ticari Kredi Faizleri, İşçi Ücretleri, Enerji Fiyatları) 14,9 16, 72,7 56,9 61,1 7,2 77,2 74,8 67,7 Nis.14 28,4 6, 77, 81,1 8,8 95,7 91,1 (*) 213 yılı Ocak ayından itibaren İSO Girdi Fiyatları Endeksi hesaplamasına Enerji Fiyatları Endeksi de dahil edilmeye başlanmış, daha önceki dönemlere ait sonuçlar revize edilmiştir. Önemli Not: Girdi fiyat endeks değerleri ile maliyetler arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır. Bu nedenle girdi fiyat endeksi ve alt endekslerinin 1 kritik eşik değerinden yüksek olması girdi fiyatlarındaki düşüş eğiliminin ağırlıkta olduğunu göstermekte ve olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Hammadde, hizmet girdileri, ticari kredi faizleri, işçi ücretleri ve enerji fiyatları yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması ile hesaplanan İSO Meslek Komiteleri Sanayi Girdi Fiyatları Endeksi (GFE), ülke sanayisinin girdi maliyetlerindeki gelişmeleri resmeden önemli bir ekonomik gösterge niteliği taşımaktadır. GFE altında yer alan hizmet girdileri ve işçi ücretleri endeksleri mevsimsel etkiler barındırdıklarından, özellikle Ocak ve Temmuz aylarında artan girdi maliyetlerinden dolayı GFE yıllık trendinden saparak düşük seviyelere gerilemektedir. Bu aylar dışında ise GFE genel olarak hammadde fiyatları, ticari kredi faizleri ve enerji fiyatlarındaki gelişmeler ışığında eğilim sergilemektedir. Sanayi için temel girdi fiyatlarındaki gelişmelerin özetlendiği GFE, 213 yılını 67,7 ile 1 endeks değerinin altında kapatmıştır. Ocak 214 ayında ise hizmet girdileri ve işçi ücretlerindeki mevsimsel etkilerinin şiddetli bir şekilde hissedilmesi sonucunda 28,4'e kadar gerilemiştir. Şubat 214 ayında 6'a yükselen endeks, Mart 214'te hammadde fiyatlarındaki olumlu gelişmelerin etkisiyle 77'ye yükselmiş ve iyileşmeye rağmen 1 nötr değerinin altında kalmaya devam etmiştir. Şubat'ta 14'lük endeks değeri ile GFE'nin düşük olmasında en önemli rolü oynayan ticari kredi faizleri, bu rolünü sürdürmekle birlikte Mart'ta faizlerdeki kısmi iyileşme GFE'nin artmasında rol oynamıştır. Diğer yandan, enerji fiyatlarındaki olumlu seyrin hafifleyerek de olsa devam etmesi GFE'nin çok daha olumsuz seviyelerde olmasını engellemektedir. Meslek Komiteleri'nin Nisan ve Mayıs ayları için GFE beklentilerinin sırasıyla 8,8 ve 95,7 olduğu görülmektedir. Önceki aylara göre kayda değer bir toparlanmaya işaret eden bu gelişmede ticari kredi maliyetlerinde olumlu yönde bir eğilimin görüleceği beklentisi büyük rol oynamaktadır. Öte yandan, geçtiğimiz aylarda ılımlı düzeylerde seyreden enerji fiyatları endeksinin Nisan ve Mayıs'ta GFE'yi olumsuz yönde etkileyeceği öngörülmektedir.
1 12 1 12 1 8 6 GİRDİ FİYATLARI ENDEKSLERİ HAMMADDE ENDEKSİ 1 91,3 8 88,7 93,3 76,2 83,3 81,8 6 69,6 7,4 59,1 54,3 47,8 46,7 5, 54,5 36,4 37,2 2 24,4 Nis.14 HİZMET GİRDİLERİ ENDEKSİ TİCARİ KREDİ FAİZLERİ ENDEKSİ 18 166,7 16 154,5 1 129,6 134,8 12 126, 1 8 72,3 6 71,4 45,5 59,1 57,8 47,8 42,2 2 44,2 26,1 1,9 8,9 14, Nis.14 1 12 1 8 6 9,6 87,5 88,6 84,1 İŞÇİ ÜCRETLERİ ENDEKSİ 92,5 95,8 95,6 88,6 75,6 8,4 8,4 52,2 ENERJİ FİYATLARI ENDEKSİ 91,3 89,1 95,3 97,8 93, 79,1 89,1 97,6 91,3 93,7 9,1 2 13,3 Nis.14 93,2 82,2 84,1 2 15,6 Nis.14 1 12 1 8 6 2 88,9 91,3 97,8 86,4 82,6 76,1 84,8 88,4 81,8 81, 79,5 79,1 9,5 93,5 84,8 92,9 89,1 88,4 86,1 65,9 74,8 77,9 Nis.14 71,7
İTHAL GİRDİLER ENDEKSİ DİĞER ENDEKSLER 1 12 1 8 6 2 11,9 1, 86,4 54,5 43,2 51,1 54,3 48,8 53,3 45,2 37,8 47,6 66,7 71,4 71,1 95,6 88,4 Nis.14 Önemli Not: İthal girdiler ile endeks değerleri arasında negatif bir ilişki olup endeksteki artış (azalış) ithal girdilerdeki değer düşüş (yükseliş) eğilimini göstermektedir. İthal girdilerin birim fiyatlarındaki değer değişimleri ile oluşturulan endeks, 213 yılı Nisan ayındaki nötr seviyesinin ardından ilerleyen dönemde şiddetli bir düşüş eğilimine girmiş ve Temmuz ayında 43,2 değerine kadar düşüş göstermiştir. Döviz kurları üzerindeki yukarı yönlü baskının devam etmesi sonucu endeks 213 yılsonuna kadar son derece olumsuz seviyelerde seyretmiş, 214 Ocak'ta 37,8'e kadar geriledikten sonra Şubat ve Mart'ta kısmen iyileşerek sırasıyla 47,6 ve 66,7'ye yükselmiştir. Endeksteki bu kısmi iyileşme TL'nin diğer para birimleri karşısındaki değer kayıplarını kısmen geri almış olmasıyla tutarlıdır. lere bakıldığında ise Nisan ayında 71,4 ile kısmen iyileşen ithal girdi fiyatları endeksinin Mayıs'ta daha belirgin bir düzelmeyle 95,6'ya yükseleceği ve nötr seviyeye oldukça yaklaşacağı görülmektedir. 1 KARLILIK ENDEKSİ 12 1 8 6 2 77,4 7,8 73,3 43,2 53,5 45,5 56,5 46,5 72,7 48,8 37,8 5, 52,2 81, 62,9 91,3 69,6 Nis.14 Meslek Komiteleri'mizin karlılıklarına yönelik hazırlanan endeks bulgularında gözlemlenen temel sonuç, endeksin devamlı olarak 1 kritik eşit değerinin altında seyretmesidir. Bu durum karlılığa yönelik anket bildirimlerinde azalışların devamlı olarak artışların üstünde kalması ile açıklanmaktadır. Son bir yıllık dönemde 77,4 gibi olumlu sayılamayacak bir seviyeyle Mart ayında tepe noktaya ulaşan endeks ancak Kasım ayında 7 seviyelerine tekrar ulaşabilmiş, ancak bu seviyelerde istikrar yakalayamamıştır. Kur ve faizlerde son aylarda yüksek oynaklığın yarattığı belirsizlik reel sektör karlılığına olumsuz yansımıştır. Bu nedenle karlılık endeksi Ocak ayında 37,8 seviyelerine kadar düşmüştür. Şubat'ta 5, Mart'ta 52,2 seviyelerine yükselen endeksin Nisan ve Mayıs'ta büyük ölçüde toparlanarak sırasıyla 81 ve 91,3 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Özellikle iç talep ve girdi maliyetlerinde süregelen olumsuzlukların kısmen hafifleyeceği beklentisine bağlı olarak karlılık beklentilerindeki kötümserliğin de azaldığı görülmektedir.
MESLEK KOMİTELERİNİN SORUNLARI 1 Hammadde Temininde Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İç Pazarda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 8 8 6 6 2 2 1 İhracatta Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İthalatta Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 8 8 6 6 2 2 1 Finansman Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 1 İstihdam Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 8 8 6 6 2 2 1 Yatırım Konusunda Sorun Yaşadığını Belirtenlerin Oranı 5 Niteliklerine Göre Bulmakta Zorlanılan Çalışan Türleri 8 6 2 3 2 1 11,5 12,3 29,5 26,7 26, 26,2 23,7 22,1 12,2 9,8 Uzman (Yönetici, Mühendis, İşletmeci) Ara Kademe Eleman (Tekniker) Vasıflı Eleman Yarı Vasıflı Eleman Vasıfsız Eleman (Usta, Teknisyen) (Kalfa, Çırak) İSO Meslek Komiteleri Ekonomik Göstergelere İlişkin Yılsonu Tahminleri (Ortalama) 213* Nis.14 GSYİH Büyüme % Yıllık ÜFE Yıllık TÜFE ABD Dolar Kuru Euro Kuru * %3,7 %3,9 %3,6 %3,4 %3,4 %3,7 %3,7 %3,8 %3,7 %4, %3,5 %3,3 %3,3 %3,4 %5,8 %5,4 %5,7 %6,4 %7,1 %7,2 %6,8 %6,9 %7,1 %7, %8,4 %8,8 %8,7 %7,9 %6,1 %6,4 %6,4 %7, %7,5 %7,8 %7,5 %7,3 %7,6 %7,4 %9, %9,2 %9, %8,2 1,85 TL 1,85 TL 1,91 TL 1,94 TL 1,97 TL 2, TL 1,98 TL 2,1 TL 2,5 TL 2,13 TL 2,3 TL 2,33 TL 2,35 TL 2,25 TL 2,38 TL 2,39 TL 2,48 TL 2,52 TL 2,59 TL 2,67 TL 2,65 TL 2,7 TL 2,77 TL 2,93 TL 3,13 TL 3,14 TL 3,18 TL 3,1 TL GSYİH büyüme, ÜFE ve TÜFE oranları 213 yıllık değişimini, kurlar ise 213 yıl sonu TCMB efektif alış değerlerini ifade etmektedir.
Meşrutiyet Caddesi No: 62 Tepebaşı 3443 İstanbul Tel: (212) 252 29 Faks: (212) 249 5 84 www.iso.org.tr