Aşağıdaki Konulara ilişkin Metinlerle Yaşlı Göçmenler ve Almanlar için Sağlık Projesi için Materyaller Kaynakça Uluslararası Dostluklar Derneği (ViF) 4 Önsöz 6 A dan Z ye Sağlık Hizmetleri 7 Yaşlılıkta Sağlıklı Beslenme 18 Yaşlılıkta Sosyal Güvence / Arbeitslosengeld II / Sozialgeld 26 Türkçe Konuşan Doktorlar 35 Temel Güvence Yardımı 40 Gezici Bakım Hizmeti 46 Diş ek tedavisi 54 Bakım Sigortası 59 Yaşlılara yardım 66 Vasi vekalet, Hastalık vekaleti, Bakım vekaleti, Hospiz 75 Göç ve Entegrasyon Ajansı Dortmund Belediyesi (MIA-DO) 81 3
Uluslararsı Dostluklar Derneği (ViF) Uluslararası Dostluklar Derneği, 1987 yılında Dostuma yan bakma ( Mach meinen Kumpel nicht an ) derneğinin bir uzantısı olarak Dormund un en yüksek göçmen oranına (güncel olarak yaklaşık %40) sahip bölgesi Nordstadt da kuruldu. Paritätischer Wohlfahrtsverband (DPWV) üyesidir ve bu yıl varlığının 25. yılıdır. Dernek ilk yıllarda bölgede çıkan problemlere el atmıştır, farklı görüşteki temsilcileri biraraya getirmiş ve şiddetsiz çatışma araştırması ve çözümüne katkı sağlamıştır. Flurstraße 70 deki VĐF 20 yıl önce bir Uluslararası Yaşlı Buluşma Merkezi açtı. Bu merkezde her şeyden önce yaşlı göçmenler, bir çok defa da ödüllendirildikleri ve kendi organize ettikleri aşagıda yer alan çalışmaları yaptılar. 1999 Belge Yaşlıların Ülke Genelinde Angajmanı 2000 Yaşlı Bakım Ücreti, Vincentz Yayınları, Hannover 2001 NRW- ve Federal Ödülü start social 2002 Federal Yarışma Ödülü Entegrasyon 2005 Dortmund şehri ajanda ve mühürü 2011 Dortmund şehri entegrasyon ödülü Çalışmanın temelleri; hayata yakınlık, enternasyonallik ve kendine yardım gücünü arttırma prensiplerine dayanmaktadır. Katılımcılar birçok farklı ülkeden gelir. Faklı konularda bilgi ve konuşma, aynı zamanda Almanca pratik yapma grupları mevcuttur. Karşılıklı yardımlaşma ve güncel hayatta edindiğimiz bilgi alışverişi söz konusudur. Sosyal hizmet uzmanları, diğer uzmanlar ya da tıpçıların sözleşmeleri vardır ve danışma hizmeti sunarlar. Alternatifleri tanımak için komşu ülkedeki huzurevlerini ziyaret programa dahildir. Bir tane dil öğrenimine teşvik grubu, bir el santaları grubu ve bir de koro (Memleket Havası) gibi bir müzik grubu vardır. Çalışmalar fahri, onursal ve yaşlıların kendi bireysel sorumlulukları çerçevesinde yapılmaktadır. Uzman nitelikte profesyonel çalışanlar uygun finansal destek eksikliğinden dolayı istihdam edilememektedir. Flur Caddesindeki derneğe ait bürolar finansal olarak Dortmund belediyesi tarafından desteklenmektedir. ViF e entegrasyon çalışmalarıyla ilgili küçük bir destek de DPWV dan gelmektedir. Fakat her şeyden önce katılımcıların kendi motivasyon ve dayanışması gibi fahri ve onursal çalışanların katkılarıyla gruplar varlığını sürdürmektedir. Katılmak isteyenler pazartes günleri saat 15:00 den sonra telefonla (0231/815443) yada Flurstraße 70 adresine şahsen bize ulaşabilirler. 4
ViF etkinlikleriyle diğer bölgelerdeki yaşlı göçmenlerin de ilgisini uyandırmıştır. Dortmund-Eving de Türk ve Alman yaşlıları için kültürlerarası buluşma derneği hizmet vermektedir. Mekan önünde şehir kurumlarınin yardımıyla bir kahvaltı buluşması yapmakta ve isteyenler müzik ve folklor dansıyla eğlenme olasılığı bulmaktadırlar. Uluslararası Kahvaltı Buluşması sırasında Eving buluşma merkezinde cumaları bilgi alışverişi yapılmakta ve karşılıklı yardımlaşma organize edilmektedir. Ayda iki kez yaşlı insanları ilgilendiren farklı konularda seminerler düzenlenmektedir. Externberg aile merkezinde pazarları Türkiye den ve Almanya dan Geleneksel Müzik ve Halk Danslarıyla eğlenceler yapılmakta, Halk danslarıyla kültürlerarası kimlik, gelenek ve tarih değişimi dile getirilmektedir. Katılımcılar hareketliliklerini dansla daha da iyileştirip, gelistirebilir ve güvence altına alabilirler. 5
Değerli Okuyucular, Uluslararası dostluklar derneği, Stuttgart Robert-Bosch-Vakfı desteğiyle 2005/2006 yıllarında yaşlı göçmenler ve Almanların Sağlığı projesinde çalışmıştır. O zamanlar Sağlık/Soyallik konuları çerçevesinde 10 broşür çıkarılmıştır. Bunlar yanlızca Flur caddesinde yaşlıların görüşme yerlerinde direk olarak bu broşürlerin üretimde bulunanlar tarafından değil, bir çok kisi tarafından da, çok olumlu karşılanmıştır. Hem basılı hem de aynı zamanda internetten indirilmesi mümkün olan bu belgeler Dortmund ve çevresindeki kentlere kadar ulaşmıştır. Öncelikle ambalajsız kağıt biçimi nde yayımlanan on broşürün herhangi bir biçimde paketlenme isteği sürekli yeniden talep edilmekteydi. Bu talebi biz 2006 yılında bir defterde bir araya getirerek karşıladık. Broşürler o zamanlar teker tekerdi ve kitap halinde beş dilde yayımlanmıştır: Almanca, Đtalyanca, Rusça, Đspanyolca ve Türkçe. 2006 dan bu yana Sağlık/Soyallik alanında birçok kanunsal ve yönetimsel yönergeler değiştirilmiştir. Bu yüzden sık sık broşürlerin üzerinde çalışılarak yeniden basılması söz konusu olmuştur. Dortmund şehri, göç ve entegrasyon ajansının finansal desteğiyle yeni bir düzenleme mümkün kıldı. Bu nedenle onlara minnettarız. Böylelikle ViF 25 yıl boyunca varlığını sürdürebilmiştir ve bizim Flur caddesindeki yaşlıların buluşma yerlerinin 20 yıldır var oluşunun altında bir kitap içindeki bu on broşür yatmaktadır. Maalesef geçiçi olarak Alman dili formunda kalmak zorundadır. Çünkü diğer bir dilde basacak bir aracımız elimizde yoktur. Önceden olduğu gibi Sağlık/Soyallik alanındaki değişiklikler politik kararlar temelinde mümkündür. Bu yüzden özel bir durumda bu broşürleri kullananlardan her adı geçen danışmanlıklardan birine başvurmalarını rica ediyoruz. Bu yayımların ortaya çıkmasına katkıda bulunduğunuz ve yayımlanmasını mümkün kıldığınız için hepinize teşekkür ederim. Uluslarası Dostuklar Derneği Yönetim Kurulu Dortmund, 2013 Temmuz da 6
A dan Z ye Sağlık Hizmetleri Đçindekiler Sayfa Belastungsgrenze Ödeme Gücü Sınırı 9 Chronisch Kranke Kronik Hastalar 10 Entbindungsgeld Doğum Parası 11 Haushaltshilfe Ev Đdaresi Yardım 11 Häusliche Krankenpflege Evde Hasta Bakımı 11 Heilmittel Đyileştirme Hizmetleri/Araçları 11 Đyileştirme araçları nelerdir? Ne kadar ödeme yapmak zorundayım? Hilfsmittel Yardım Araçları 12 Yardım araçları nelerdir? Ne kadar ödeme yapmak zorundayım Krankenhaus- und Rehabilitationsaufenthalte Hastane ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Kalma Koşulları 12 Medikamente verschreibungspflichtig Reçeteli Đlaçlar 12 Medikamente nicht verschreibungspflichtig Reçetesiz Đlaçlar 13 Patientenbeauftragter Hasta Temsilcisi 13 Praxisgebühr Muayene Ücreti 13 7
Ne zaman muayene ücreti ödemek zorundayım? Ne zaman muayene ücreti talep edilmez? Acil servis hizmeti için ödeme yapılmak zorunda mı? Muayene ücretini ödemezsem ne olur? Rehabilitations-Sport Rehabilitasyon-Spor 15 Sterbegeld Ölüm Parası 16 Transportkosten zur ambulanten Behandlung Acil Servis Hizmetlerinde Ulaşım Masrafları 16 ViF-Tipp Öneriler 16 Ek ödemeleri nasıl düşürebilirim? Zahnersatz Diş Ücretleri/Bedeli 16 Zuzahlungsquittung ausstellen lassen Ek Ödeme Makbuzunu Yazdırmayı Unutmayın 16 Berechnung der Belastungsgrenze Ödeme Gücü Sınırının Hesaplanması 17 Sevgili Okurlar, Sağlık reformlarıyla birlikte 2004 yılında sigortalılara bazı dezavantajlar getiren yeniliklere gidilmiştir. Sigortalılar bu yeniliklerle ek masrafları üstlenmek zorundalar. 2005 yılında reformlar ve sonuçları hakkında bilgilendirmiştik. Bu broşürün yeni basımı sağlık konuları hakkındaki karmaşıklıkları daha iyi anlamanıza ve böylelikle masrafları azaltmanıza yardımcı olacaktır. Yapılan yenilikler ve eklemeler önemlidir. Fakat lütfen şuna dikkat ediniz: Her şeyden önce ödemelerde ve bu ödemeler için geçerli şartlarda daima katkılar yeniden değişebilir. Burda şu söz konusudur: Her şeyden önce yaşlılıkta sağlıklı bir yaşam için sağlıklı yemek, bol haraket ve sosyal yaşama aktif katılım en iyi anahtardır! Yazarlar 8
A dan Z ye Sağlık Hizmetleri Ödeme Gücü Sınırı Sağlık masraflarının yeniden ödenmesi için ödeme gücü sınırları vardır. Kim bu sınırlara ulaşırsa, aynı yılda masrafların geri kalanını üstlenmek zorunda değildir. Ödeme gücü sınırı, yıllık brüt gelirin %2 si kadardır. 18 yaş altı çocuk ve gençler ödemelerden muaftır.kronik hastalar için bu sınır, yıllık brüt gelirlerinin yalnızca %1 i kadardır. Her kim %1 daha doğrusu %2 ödeme gücü sınırına ulaşırsa, kendi sağlık sigortası tarafından geri kalan ödemelerden muaf tutulmayı talep eder. Evli çiftlerde gelirler toplanır ve uygun bir şekilde hesaplanır. Evli çiftler için olmak üzere 4.725,kadar muafiyet söz konusudur. Bu oran her bir çocuk başına 7.008,-- dur. (2012) Vergiden muaf tutulan miktar yıllık gelirden düşürülür. Eğer Sozialhilfe (Sosyal Yardım) ya da Grundsicherung (Temel güvence ek yardımı) alıyorsanız birinci sırada yer alanın, yani ek yüksek yardımı alan kişinin maaşı hesaplamalarda esas alınır. 9 Yıllık brüt gelir = Yıllık gelir Vergiden muaf tutulan miktar Yani 12 ya da 13 cü Maaş ya da Emekli Aylığı ya da Sosyal Yardım ya da Aylık Temel Güvence Ek Yardımı ya da Đşsizlik Parası ya da Đşsizlik Yardımı. Buna ilave olarak nafaka, tazminat ya da ikramiyeler, faiz vb. kapital gelirleri, kira geliri buna eklenir. Çocuk ve yetiştirme parası her durumda hesaba katılmaz. Sonuç olarak bütün gelirlerden, vergiden muaf tutulan miktar düşürülür. Hesaplama Örnekleri 1. Örnek Herr Atay, tek başına yaşıyor. Ayda 800,00 emekli aylığı alıyor. Bir yıl için 12 x 800,00 = 9.600,00 9.600,00 nun %2 si = 192,00 Herr Atay ın ödeme gücü sınırı 192,00 dur. Eğer Herr Atay kronik hasta ise ödeme gücü sınırı %1 üzerinden hesaplanır ve 9.600,00 nun %1 i = 96,00 dur.
2. Örnek Emekli çift Müller ler. Bay Müller 700,00, Bayan Müller 500,00 emekli aylığı almaktadırlar. Müller lerin aylık gelirleri 700,00 + 500,00 = 1.200,00 dur. Aylık gelir 1.200 dur. Bir yıl için 1.200 x 12 = 14.400-4.725 (evli çift muafiyet parası). Ayrıca 9.675 da hesaplanır. 9.675 in %2 si çiftin her ikisi için toplam 193,50 yapar. Eğer her ikiside kronik hastaysa, çiftin her ikisi için ödeme gücü sınırı %1 = 96,75 dur. 3. Örnek Kowalski ailesi. Frau Kowalski çalışmıyor/mesleği yok. Kowalski çiftinin 12 yaşında bir çocukları var. Herr Kowalski aylık 2.000,00 kazanıyor. Bir yıl = 12 x 2.000,00 = 24.000,00 eksi. Bu aile bir yılda = 12 x 2.000,00 = 24.000,00-4.725 (evli çift muafiyet parası) - 7.008 (çocuk mafiyet parası) kazanır. 12.267 da hesaba katılır. 12.267 nun %2 si = 245,34 dur. Kowalski ailesinin ödeme gücü sınırı: 245,34 dur. 4.Örnek Frau Gögly sosyal daire den geçinmektedir. Aylık 296,00 sosyal yardım almaktadır. Bir yıl = 12x 296,00 = 3.552,00 eder. 3.552,00 nun %2 si = 71,04 dur. Frau Gögly için ödeme gücü sınırı 71,04 dur. Örnek 5 Gonzales çifti. Her ikise çalışıyor ve iki çocukları ver. Bay Gonzales aylık 1.700, yılda 20.400 kazanıyor. Bayan Gonzales aylık 1.250, yılda 15.000 kazanıyor. Birlikte yıllık 35.400. Bu miktardan çift muafiyet parası (4.725 ) çekilmektedir, iki çocuk muafiyet parası (14.016 )da çekilmektedir.; bu şekilde aile geliri şu şekildedir: 16.659. Ödeme gücü sınırı: 2% = 333,18. Kronik Hastalar Kime kronik hasta denir? Eğer bir kişi, bir ve aynı hastalık nedeniyle sürekli tedavi görüyorsa ve en az üç ayda bir kez bu nedenle doktora gidiyorsa ona 10
kronik hasta denir. Buna ek olarak hastada şunlar olmak zorundadır: 1. 2. ya da 3. derece bakıma muhtaçlık durumunda olmak. 2. %60 ın üzerinde sakatlık durumunda olma. 3. %60 oranında çalışabilme yeteneğini kaybetmiş olma. 4. Doktordan alınacak rapor. Bu raporda, hastanın gördüğü tedavi (ilaç tedavisi, psikolojik tedavi, ilaçlar, ya da diğer tedavi araçları) kesildiği taktirde, yaşamının tehlikeye girecek şekilde sağlığının kötüleşeceği, yaşamdan beklentilerinin azalmasına ya da yaşam düzeyinin zedelenmesine yol açacağı yer almalıdır. Kronik hastalar yıllık brüt gelirin %1 üzerinden ödeme yaparlar. Doğum Parası Artık doğum parası ödemesi yapılmayacak. Evde Yardımı Çocuklu aileler, evde yardıma ihtiyaç duyarlarsa örneğin anne hastanede yatıyorsa her gün için oluşan masrafın %10 unu karşılamak zorundadırlar. Günlük ek ödeme miktarı bu durumda en az 5,00 en çok 10,00 dur. 11 Evde Hasta Bakımı Evde hasta bakımı durumunda, hasta oluşan masrafın %10 unu ve bir seferlik 10,00 ilgili yönetmelik gereği ödemek zorundadır. Bu ödeme her durumda 28 gün ile sınırlıdır. Đyileştirme Araçları Đyileştirme araçları nelerdir? Đyileştirme araçları, hastalıkları iyileştirmek, sağlığın kötüleşmesini engellemek ya da hastalık şikayetlerini gidermek için kullanılan araçlara denir. Bunlar: Krankengymnastik (hasta jimlastiği) Masaj Ses terapisi Konuşma terapisi Dil terapisi Ergoterapi Đyileştirme araçlarından hangisinin kullanılacağı doktor tarafından belirlenir. Ne kadar ek ödeme yapmam gerekir? Đyileştirme araçlarının kullanımında oluşan giderin %10 u ve ayrıca 10,00 tüzük gereğince hasta tarafından karşılanmak zorundadır.
Örnekler Felç (Schlaganfall) geçiren bir hastaya doktoru aşağıdaki tedaviler için reçete yazar. 1. 6 kez hasta jimlastiği 2. 6 kez masaj 3. 6 kez konuşma terapisi Her bir tedavi için hasta 10,00 (toplam 30,00 ) ve ayrıca hasta jimlastiği, masaj ve konuşma terapi tedavi masraflarının %10 unu karşılamak zorundadır. Yardım Araçları Yardım araçları nelerdir? Yardım araçları içinde işitme cihazı, gözlükler, tekerlekli sandalye, koltuk değnekleri v.b sayılır. Gözlükler Gözlük masrafları yalnızca çocuklar, 18 yaşının altındaki gençler ve özürlüler için sigorta tarafından karşılanır. Ne kadar ek ödeme yapmak gerekiyor? Her bir yardım aracı için, fiyatının %10 u en az 5,00 en yüksek 10,00 ödenmek zorundadır. Hastane ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Kalma Koşulları Hastane ve devamında Rehabilitasyon merkezlerinde kalınan her gün için 10,00 ödenir. Bu, her bir takvim yılı için en yüksek 28 gün = 280,00 dur. Bu ödemede, yıllık brüt gelirin %1 i (kronik hastalarda) ya da %2 si olan ödeme gücü sınırı dikkate alınır. Eğer bir kişinin hastanede kalınarak yapılan tedavi için ek özel sağlık sigortası var ise, bu durumda ödeme gücü sınırı dikkate alınmaz. Reçeteli Đlaçlar Reçeteli ilaçlar için 5,00 ile en yüksek 10,00 kadar hasta ek ödeme yapmak zorundadır. Eğer bir ilaçın fiyatı 5,00 dan az ise hasta ilaç ücretini kendisi karşılamak zorundadır. AŞAĞIDAKĐ FĐYATLARLA HESAPLAMA YAPINIZ Đlaç vb. sağlık malzemeleri fiyatları 50,00 kadar 50,00 üzerind 100,00 dan itibaren Ek ödeme Ek ödeme Ek ödeme 5,00 Fiyatın %10 u 10,00 Ama asla Eczane satış fiyatı kadar fazla değil. 12
Örnekler Bir reçetede aşağıdaki dört ilaç yazılmıştır. Đlaçlar Fiyatı Ek ödeme Đlaç A Đlaç B Đlaç C Đlaç D 4,00 8,60 55,00 150,00 13 4,00 5,00 5,50 10,00 Toplam 24,50 Hastamız tüm ilaçlar için toplam 24,50 ödemek zorundadır. Reçetesiz Đlaçlar Reçetesiz ilaçlar kesinlikle hasta tarafından karşılanır. Đstisnalar: Ağır hastalık durumunda örneğin kanser ya da kalp krizi bu türden ilaçların kullanılması zorunlu ise, terapi standartları içinde yer alıyorsa, bu durumda hasta ilaç fiyatının tümünü değil, yukarıda tablosu olan reçeteli ilaçlarda olduğu gibi kendine düşen payı öder. Hasta Temsilcisi 2012 yılından devlet tarafından hastaların temsilcisi olarak atanan. Wolfgang Zöllner, hasta haklarıyla ilgilenecek ve politik karar süreçlerinde, hasta haklarının geliştirilmesi için etkide bulunmaya çalışacak. Kendisi 2012 yılında hasta haklarıyla ilgili birde yasa hazırladı. Kontak: Wolfgang Zöller Friedrichstraß 108 10117 Berlin Tel: 030/18441-3420 / Fax: -3422 Đnternet: www.patientenbeauftragter.de Pasientenbeauftragter@bmg.bund.de Bağımsız hasta danışma servisinin ücretsiz telefon hattı: Pa-Cu, saat 10:00-18:00 arası 0800/011-7722 (Almanca) 0800/011-7723(Türkçe) 0800/011-7724 (Rusca) Muayene Ücreti Ne zaman muayene ücreti ödemek zorundayım? 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren, her üç ay için bir kez doktora ya da psikoterapoyta gidildiğinde 10,00 muayene ücreti ödenir. Evli çiftlerden her biri bunu ayrı ayrı ödemek zorundadır. Keza bu geliri olan ve sigortası ödenen çocuklar için de geçerlidir. Eğer aynı üç ay içinde ev doktorunuzun yanısıra, bir ya da birden fazla doktora gitmek zorundaysanız, her biri için ev doktorunuzdan sevk kağıdı alınız. Bu şe-
kilde ayrıca muayene ücreti ödemezsiniz. Diş doktorları ve psikoterapoytlar hariç. Yalnız bu sevklerin daima aynı üç aylık dilim içinde olması gerekir. Örnek 15 Ocak ta ev doktorunuza gidiyorsunuz ve 10,00 muayene ücretinizi ödüyorsunuz. 10 Mart ta ev doktorundan sevk alarak göz doktoruna gidiyorsunuz. Bu durumda muayene ücreti ödemezsiniz. Ama eğer 10 Nisan da göz doktoruna giderseniz, yeni bir üç aylık dönem başladığı için 10,00 muayene ücreti ödemek zorundasınız. Eğer sevk kağıdı olmaksızın, çeşitli doktorlara giderseniz, her seferinde 10,00 muayene ücreti ödemek zorundasınız. Bu yüzden daima sevk kağıdı almayı tercih edin. Diş doktorları ve psikoterapoytlar hariç, her bir doktor bir diğer doktor için sevk kağıdı yazabilir. Diş doktorları sadece çene ortapedi doktoruna, çene ortapedi doktoru ise sadece diş doktoruna sevk kağıdı yazabilir. Diş doktorlarında, üç ay içindeki ilk ziyaretinizde 10,00 muayene ücretini ödemek zorundasınız. Sağlık sigortası kapsamında olanlar, her 6 ayda bir yapılan diş kontrol muayenesi için ücret ödemezler. Eğer diş doktoru bu kontrollerde bir hastalık (örneğin diş taşı, dişte çürük vb.) bulur ve tedavi yaparsa, bu durumda 10,00 muayene ücreti ödenir. Psikoterapoytlarda da her üç aylık dilim için 10,00 muayene ücreti ödenir. Eğer bir hasta yalnızca bir reçete yazdırmak istiyor ya da telefonla bilgi alıyorsa dahi 10,00 muayene ücreti talep edilir. Çocuk koruma hapları için reçete altı aylık yazılabilir. Ne için muayene ücreti talep edilmez? 1. Koruyucu aşılar için. 2. Yılda bir kez yapılan, kanser için erken teşhis kontrolü (Bayanlarda 20 yaşından, erkeklerde ise 45 yaşından itibaren bu gibi kontrol muayenelerinin ücretini Krankenkasse (Sigorta) karşılar). 3. 35 yaşından itibaren her iki yılda bir yapılan, diyabet (şeker), kalp ve kan dolaşımı sistemi hastalıkları, böbrek hastalıkları erken teşhisi için yapılan muayeneler/kontrol ler ücretsizdir. 4. Yılda iki kez yapılan diş kontrol muayenesi ücretsizdir. 5. Hamilelik süresince yapılan kontroller ücretsizdir. 6. Kaza sigortası tarafından. karşılanan iş kazaları durumunda da ücret ödenmez. Genelde erken teşhis ya da kontrol muayeneleri ücretten muaftır. Ancak muayene sırasında bir hastalık 14
teşhis edilir ve tedavisi gerekirse, bu durumda 10,00 muayene ücreti ödenmek zorundadır. Acil servis hizmetleri için ödeme yapmak zorunlu mu? Genel olarak evet. Ancak kalp krizi gibi acil bir durumda, muayene ücreti sonradan da ödenebilir. Ambulans hizmeti sigorta tarafından karşılanmaktadır. Ama sizden de 10,00 ek ücret kesinlikle istenmektedir. Đstisna: Eğer planlanmış bir acil servis hizmeti ise bu durumda muayene ücreti alınmaz. Örnek Cuma günü yaralanmadan dolayı doktorda tedavi edildiniz. Burada muayene ücretini ödediniz. Cumartesi günü acil serviste sargılarınız değiştirildi. Bunun için muayene ücreti alınmaz. Eğer muayene ücretini ödeyemezsem ne olur? Doktor tedavi etmeyi reddedebilir. Acil durumlarda ise istisna yapılır. Ama hasta daha sonra 10,00 muayene ücretini ödemek zorundadır. Eğer bu kişi belirli bir süre içinde ödeme yapmazsa, o zaman aşağıdaki işlemler başlar. 15 1. Doktor, muayene ücreti olan 10,00 nun mektupta yazılı tarihe kadar ödenmesi için uyarı mektubu gönderir. Hasta ayrıca posta pulu masrafını da ödemek zorundadır. 2. Eğer ücret hala ödenmemişse, bu kez doktorlar birliği kasasından uyarı gelir.10,00 nun yanı sıra, 4,00 da uyarı masrafı talep edilir. 3. Bu kez doktorlar birliği, mahkeme yoluyla uyarı gönderir. Hasta, 10,00 yanısıra 12,50 mahkeme masrafını da ödemek zorundadır. Rehabilitasyon-Spor Rehabilitasyon sporu (Reha-Spor) tıbbi rehabilitasyonun bir tamamlayıcı önlemlerini temsil etmektedir.reha-spor kanunlarla belirlenmiştir ve sigorta kasası tarafından zamanı kısıtlı olarak finanse edilmektedir. Buna ek olarak bireysel katılım yoktur. Güncel şikayetler azaltılmıştır ve hastalığa bağlı zararlı sonuçlara karşı koyulabilmektedir. Örneğin: Yüksektansiyon, aşırı kilo, diyabet ve kalp krizi hastalıkları hareketsizlik kaynaklıdır. Doktor tarafından reçete yazılması zorunludur. 50 alıştırma saati 18 ayda en fazla 45-60 dakikada tamamlanır ve belirli şartlar altında uzatılır. Reha-Spor başlatılmadan önce katılımcı sigortadan onaylattırmak
zorundadır. Buna ek olarak sigortadan masrafların devralınması gerekir. Sigorta Reha-Spor un nerede ve ne zaman sunulduğu hakkında önerilerde bulunur. Genlede çalışmalar küçük gruplar halinde yapılır. Ölüm Parası Artık ölüm parası ödemesi yapılmayacak. Yani cenaze masrafları karşılanmayacak. Acil Servis Hizmetlerinde Ulaşım Masrafları Işın tedavisi, kemoterapi ya da dializ tedavisi için hastaneye giden hastaların yol paraları sigorta tarafından karşılanmaktadır. Doktor reçetesi/raporu olduğu takdirde, diğer durumlarda da hastaların yol paraları sigorta tarafından karşılanır. Eğer hastanın ag (ileri derecede yürüme sakatlığı) Bl (körlük) ya da H (yardıma muhtaç) göstergeli özürlü kimliği varsa, yada bakım derecesi 2 yada 3 e sahipseler yol paraları sigorta tarafından karşılanır. Diğer bütün si- gortalılar, yol paralarını kendileri karşılamak zorundadırlar. ViF-Öneriler Ödemelerimi nasıl düşürebilirim? Eğer hastalar, ev doktoru ya da kronik hastalar proğramına katılırlarsa, yukarda bahsedilen ek ödemelerden kurtulurlar. Sigortanızdan bu konuda bilgi alabilirsiniz. Kim, adı geçen önleyici koruyucu erken tanı proğramlarına katılırsa, kazançlı çıkacaktır. Bu programın nasıl işleyeceğine sigorta kendisi karar verir. Takma Dişler/Diş Ücretleri Takma dişler pahalı. Yasal sağlık sigortaları yalniz belirlenen miktarı (kaplama dişlerde) ödüyorlar. Ayrica çakma dişler için, kendi sigortanızda (Krankenkasse) ya da başka bir privat sıgortadan, özel bir sıgorta yaptırabilirsiniz. Böyle bir sıgortayı yapmadan önce, iyice bilgilenmenizi öneririz. Ek ödeme makbuzunu yazdırmayı unutmayın! Muayene ücreti, reçeteli ilaçlar, iyileştirme ve yardım araçları, hastanede yatarak tedavi, rehabilitasyon çerçevesindeki tedaviler, evde hasta bakımı, ev idaresi yardımı ve ulaşım durumlarında yaptığınız ödemeler için daima makbuz talep edin. Eğer yıl içersinde topladığınız makbuzlar sizin ek ödeme sınırı miktarınıza ulaşırsa, hemen sigortayı gidin ve yılın geri kalanı için ek ödemelerden muaf tutulmanız için başvuru yapın. Böylece siz ve ailenizin üyeleri, yılın geri kalanında ek ödeme yapmak zorunda kalmazlar. 16
Ödeme Gücü Sınırının Hesaplanması Sigorta (Krankenkasse) hizmetlerine yapacağım ek ödemeler için ödeme gücü sınırının tespiti. 1. Aylık brüt gelirim 2. Yıllık brüt gelirim = Aylık brüt gelirim x 12 ya da 13 3. Ödeme gücü sınırının hesaplanması için esas alınan miktar Yıllık brüt gelirim Eksi (uygun olan seçenek) Eşler için vergiden muaf tutulan miktar Çocuklar için vergiden muaf tutulan miktar = Ödeme gücü sınırının hesaplanması için esas alınan miktar 4. Ödeme gücü sınırı Ödeme gücü sınırının hesaplanması için esas alınan miktar bu miktarın %2 si yada kronik hastalar için %1 idir 17
Yaşlılıkta Sağlıklı Beslenme Đçindekiler Sayfa Önsöz 19 Yaşlılıkta beslenme 19 Yaşlılık: Herşey daha farklı 19 Đleri yaşlılıkta beslenmeye bağlı sıkca görülen hastalıklar 20 Yağ metabolizması bozuklukları (Fettstoffwechselstörungen) 20 Damar sertliği rahatsızlığı (Arteriosklerose / Arterienverkalkung) 20 Kolesterol değerleri (Cholesterinwerte) 21 Yüksek tansiyon (Bluthochdruck) 21 Eklem kireçlenmesi (Gicht) 21 Romatizmal hastalıklar (Rheumaerkrankungen) 22 Kemik erimesi (Knochenschwund) 22 Yaşlılarda şeker hastalığı (Diabetes mellitus Typ II) 23 Doğru beslenme ve davranışlara dair örnekler 23 18
Sevgili Okurlar, Bu broşür, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu gerekli tüm besin maddelerinin doğru şekilde karşılanmasına ve dengeli beslenmemize yol gösterecektir. Broşür içindeki örnekler, sizin doğru beslenme tarzınızı bulmanıza yardım edecektir. Şüphesiz bunlar uyulması zorunlu emirler ya da yasaklar değildir. Çünkü beslenmenizin ve sağlığınızın sorumluluğunu siz taşıyorsunuz. Eğer konuyla ilgili sorularınız oluşursa, tedavinizi üstlenen doktorunuz size yardımcı olacak ve aradığınız cevapları size verecektir. Yazarlar Yaşlılıkta beslenme Yaşam kalitemiz ve kendimizi iyi hissederek yaşam sürmemiz, sağlığımızla yakından ilgilidir. Sağlıksız beslenmeden kaynaklı hastalıklar, sadece bütün günümüzün kötü geçmesine yol açmaz, aynı zamanda yaşlılıkta bakıma muhtaç duruma düşmemize yol açar. Yanlış beslenme ve yaşam tarzı sıkca hastalıklara rastlanma nedenidir ve Wohlstandskrankheiten Refah Hastalıkları (Maddi vb. iyi koşullarda yaşayan, fazla besin tüketen ama vücudunu tembel tutanarın yakalandığı hastalıklar) olarak adlandırılır. Genel olarak aşırı besin (ve en fazla yağ, şeker, yemek tuzu ve alkol) tüketiyoruz. Aşırı besin tüketimi yaşlı insanlar için de geçerli. Oysa önemli olan yeterli oranda vitamin 19 ve minarellerin alınmasına dikkat etmektir. Bu sayede hastalıklardan korunmak ya da en azından onu geciktirmek, hafifletmek mümkündür. Đleri yaşlar daha fazla doktora gitmeyi ve günlük ilaç kullanımını getirmektedir. Yaşlılık: Her şey daha farklı Yaşlılıkta daha dikkat çekici olan değişiklikler: Nedensiz kendinizi yorgun ya da keyifsiz hissediyor musunuz? Đştahınız azalıyor mu? Konsantre olmakta zorlanıyor musunuz? Bazı şeyleri unutuyor musunuz? Yutkunma ya da çiğneme şikayetleriniz var mı? Eskiye nazaran daha az yemenize karşın kilo alıyor musunuz? Sindirim problemleriniz var mı?
Bir kaç yıl önceye nazaran daha kötü görüyor ve/ya da işitiyor musunuz? Boyunuz kısalıyor mu? Bu görülen ve hissedilen belirtiler, tıpkı saçlarınızın beyazlaması gibi yaşlılığa aittir. Bunlar kaygı verici şeyler değil, sadece bazen yük bazen de gereksizdir. Eğer yaşınıza uygun beslenirseniz, bu yaşlılık belirtilerinden kaçınabilirsiniz ya da asgariye indirebilirsiniz. Đleri yaşlarda beslenmeye bağlı sıkca görülen hastalıklar Yağ metabolizması bozuklukları (Fettstoffwechselstörungen) Vücuttaki yağ metabolizması bozuklukları, kandaki yağ değerlerinin artmasına ve kolesterolün yükselmesine yol açar. Kolesterol, vücut için yaşamsal rol oynayan yağ benzeri maddedir. Vücut, bu maddeyi bir yandan kendisi üretirken diğer yandan da besinler üzerinden vücuda alınır. Kolesterolün vücut içindeki transferi çeşitli şekillerde mümkündür. iyi HDL (yağ taşıyıcı hücreler) vücudun ihtiyaç duymadığı kolesterolü karaçiğer e taşır ve oradan fazla kolesterol vücuttan atılır. Kötü LDL (yağ taşıyıcı hücreler) kolesterolü vücutta tutar ve 20 vücut tarafından tüketilemeyen bu fazla kolesterol damar duvarlarına yapışırak damar tıkanıklığına yol açar. Damar sertliği rahatsızlığı (Arteriosklerose Arterienverkalkung) Damar sertleşmesi, Almanya da sıklıkla ölüme götüren/ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Aşırı kolesterol ve diğer nedenler damarlarda tıkanmaya yol açar. Damar yolları yıldan yıla daralır ve damarlar esnekliğini kaybeder, kan basıncı yükselir. Kan damarlarındaki daralma, kan dolaşımını engeller ve bu iç organları ve beyni olumsuz etkiler. Herşeyden önce kalp bu nedenle tehlikeye girer. Tıkanıklık sonuçta kalp damarlarına ulaşır, kalp kasları yeterli beslenemez ve kalp kasları dokuları yavaş yavaş ölür. Bunu ölümcül kalp krizi takip eder. Buna karşılık damar sertliği rahatsızlığı ağrılarla ortaya çıkmaz. Oysa kan basıncı ve kolesterol değerleri yükselmiş olabilir. Damar tıkanıklığı ancak özel bir tıbbi muayene sonucunda açığa çıkarılabilir. Kalp krizi ya da felç/inme damar tıkanıklığının yol açabileceği en kötü durumlardır. Ancak doğru beslenme ve yeterli hareket yapa-
rak damar sertliğini engelleyebilirsiniz. Kolesterol değerleriniz iyileştirilebilirsiniz, eğer siz: Hayvansal yağlardan kaçınırsanız, Zeytin, ayçiçeği, susam ya da koza yağı kullanırsanız, Fazla kilolarınızı yavaş yavaş verirseniz, Sakatat, bayatlamış ve sertleşmiş etlerden kaçınırsanız, Balık ve sarmısak yerseniz, Alkol alımını azaltır ya da sınırlandırırsanız. Yüksek tansiyon (Bluthochdruck) Yüksek tansiyon modern yaşamın bir hastalığıdır. Bu hastalık, nüfusun yaklaşık %15 inde görülmektedir. Günümüzde tükettiğimiz besinler, genellikle çokca tuz içermektedir. Vücuda alınan fazla tuz, vücudun çok fazla su tutmasına yol açar ve kan basıncı yükselir. 21 Yüksek kan basıncı damarları haddinden fazlaçalıştırdığından dolayı, uzun sürede damarları zedeler ve elastikiyetlerini kaybetmelerine yol açar. Bu nedenle kalp daha fazla pompalama yapmak zorunda kalır. Bu durum kalbe aşırı yüklenmenin büyümesine yol açar, ama aynı zamanda böbrek rahatsızlığı ve diğer iç organların hastalanması bunu takip eder. Hiç bir durumda günlük 5 gramdan daha fazla yemek tuzu almayınız. Tuz bir baharat değildir ve bu nedenle dikkatili kullanılmalıdır. Yemek tuzu yerine, çeşitli bitkileri kullanınız. Salamura yapılmış etlerden ve sucuk, salam vb. ürünlerden, hazır yemeklerden ve cipslerden sakınınız. Çünkü bunlar oldukça fazla tuz içerirler. Eklem kireçlenmesi (Gicht) Eklem kireçlenmesi de bir Wohlstand (zengin) hastalığıdır. Kıtlık dönemlerinde çok seyrek raslanır. Eklem kireçlenmesi ağrıları, sıklıkla hiç bir ön belirti olmaksızın ortaya çıkar. Bu hastalığın nedeni çok fazla ürindir ve bu kanda çok fazla idrar asidi oluşmasına yol açar. Đdrar asidi kristalleri eklemlerde birikir ve ilk olarak genellikle ayak başparmak eklemlerinde ortaya çıkan çok ağrılı ihtihaplanmanın nedenidir. Eklemler ateşlenir, şişer ve kızarır. Kandaki idrar asidinin düşürülmesi için mutlaka ilaç alınması zorunlu değildir. Eğer fazla ürin asidi içeren besinler (et, sakatat, baklagiller, sardalya vb.) yerine az
ürin asidi içeren (patates, lahana, domates, salatalık vb.) tüketilirse, kandaki idrar asidi oranı doğal yoldan düşecektir. Su, maden suları (Mineralwasser), suyla inceltilmiş meyva ve sebze suları, bitki ya da meyva çayları başta olmak üzere mümkün olduğunca çok sıvı içiniz. Bu sayede vücudun zararlı idrar asidini atması kolaylaşır ve eklem kireclenmesi riski azalır. Alkol, vücudun zararlı idrar asidini atmasını engeller ve eklem kireçlenmesine neden olur. Eklem kireçlenmesi ağrıları sıklıkla geceleri olur. Ama özellikle de o gün alkol alınmışsa. Bu nedenle, eğer alkol kullanıyorsanız, alkol alımını azaltınız, mümkünse bırakınız. Çünkü bu hastalıkta alınan alkol, böbrektaşı, Diabetes Mellitus Typ II (yaşlılarda görülen şeker hastalığı), damar sertliği gibi hastalıkların ortaya çıkmasına yol açar. Romatizmal hastalıklar (Rheumaerkrankungen) Romatizmanın yüzden fazla çeşidi bulunmaktadır. Romatizmal hastalıklar, eklemlerde, damarlarda ve diğer bağ dokularında iltihaplanmaya yol açar. Hâlâ romatizmal hastalıkların nedenleri bütünüyle araştırılamamıştır. Kronik Polyarthis (romatizma türü) den bilinen, vücudun kendi hücrelerine karşı antikor (vücudun kendini savunmak amacıyla ürettiği enzim) ürettiğidir. Dolayısıyla vücut kendisine karşı mücadele eder ve bunu iltihaplanma izler. Bugün hala romatizmal hastalıklarda, hastalık ancak hafifletilebiliyor ama bütünüyle iyileştirilemiyor. Đlaçlar, tıpkı hareket/spor gibi hastalığı hafifletebiliyor. Bazı insanlardaysa, et ve et ürünlerinden (salam, sucuk vb.) uzak durarak, hastalığın hafifletildiği biliniyor. Genel olarak, doğru beslenmek, tıpkı eklem kireçlenmesinde olduğu gibi, romatizmal hastalıklarda da oldukça önemli ve faydalıdır. Kemik incelmesi (Knochenschwund) Yaşlandıkca kemiklerin güçlülüğü zayıflar ve kemikler daha kırılgan olurlar. Bu doğaldır ve kemik incelmesi hastalığına yol açacağı anlamına gelmez. 60 yaşın üzerindeki kadınların yakaşık %30 unda kemik incelmesi görülmektedir. Normal olarak kadınlarda, dişilik hormonu Östrogen vücudu kalsiyum kaybından korur. Ama Menapoz döneminde 22