Uykuda Solunum Bozuklukları Merkezimize Başvuran Hastaların Demografik Özellikleri, Tedavi Yöntemleri ve Tedaviye Uyumları E. Sevil Akkurt, Özlem D. Birben, Şerife S. Bozbaş, Elif Küpeli, Serdar Demirtaşoğlu, Selim Erbek, Fuat Büyüklü, Füsun Ö. Eyüboğlu Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Çalışmamızda çıkar çatışması yoktur
Giriş Uykuda solunum bozuklukları (USB) sık görülen önemli bir sağlık sorunudur Uykuda solunum bozukluklarının morbidite ve mortalitesi yüksek olup, erken tanı ve uygun tedavi bu olgular için hayati önem taşımaktadır Uyku merkezine başvuran hastaların çoğunluğu obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS) tanısı almaktadır
Amaç Çalışmamızda USB düşünülen ve polisomnografik inceleme yapılan hastaların; demografik özelliklerini, tanılarını, önerilen tedavi yöntemlerini, tedaviye uyumlarını, PAP tedavisi kullanan hastalarda en sık yaşanan problemleri belirlemeyi amaçladık
Materyal-Metod Ocak 2010-Haziran 2013 tarihleri arasında, uyku merkezimizde yatan 1115 hastanın kayıtları ve dosya bilgileri retrospektif olarak incelendi PAP tedavisi kullanan hastalar telefonla aranarak tedaviyi kullanıp kullanmadıkları, kaç saat kullandıkları ve en sık şikayetleri sorgulanarak kaydedildi
Bulgular Demografik özellikler n=1115 Yaş (yıl) 49.7 ± 12.7 Cinsiyet -Kadın 286 (%25.7) -Erkek 829 (%74.3) Beden kitle indeksi(kg/m2) 30.0 ± 5.4 Komorbidite -HT 364 (%32.6) -ASKH 129 (%11.6) -KOAH 65 (%5.8) -Astım 27 (%2.4) -Ek hastalık yok 576 (%51.7)
Bulgular Polisomnografi bulguları n=1115 Ortalama AHİ 24.1 ± 25.4 Toplam uyku süresi (TST; dk) 357 ± 49.8 Uyku yeterliliği (Sleep efficiency; %) 84.0 ± 9.2 Oksijen desatürasyon indeksi (ODİ) 15.7 ± 19.0 SaO2<90 toplam uyku süresi (%) 18.0 ± 25.6
Bulgular Polisomnografi sonucu n=1115 Normal uyku 10 (%0.9) Basit horlama 244 (%21.9) Hafif OUAS 298 (%26.7) Orta OUAS 208 (%18.7) Ağır OUAS 317 (%28.4) UARS 12 (%1.1) Santral uyku apne sendromu 21 (%1.9) PLMS 3 (%0.3) Narkolepsi 2 (%0.2)
Bulgular Önerilen tedavi seçeneği n=1115 Genel öneriler 390 (%35.0) Pozisyon tedavisi 206 (%18.5) PAP tedavisi 341 (%30.6) Cerrahi tedavi 56 (%5.0) Cerrahi+PAP 17 (%1.5) Titrasyon randevusuna gelmeyen 104 (%9.3)
Bulgular Cerrahi tipi n=73 Septoplasti 22 (%30) Konka RF 5 (%6.8) Dil kökü RF 1 (%1.4) Birden fazla cerrahi 21 (%28.8) Cerrahi kabul etmeyen 24 (%32.9)
Bulgular PAP tedavisi n=358 Cihazı almış 105 (%29.3) Cihazı almamış 60 (%16.8) Cihazı almış ama kullanmıyor 11 (%3.1) Titrasyon randevusu bekliyor 6 (%1.7) Ulaşılamayan hasta 176 (%49.1)
Bulgular PAP tipi n=176 CPAP 84 (%47.7) APAP 81 (%44.5) BPAP 10 (%5.8) ASV 1 (%1.76)
Bulgular PAP kullanan hastalarda yan etkiler n=105 Sesi rahatsız ediyor 28 (%26.7) Basınç fazlalığı 8 (%7.6) Burun ve ağız kuruluğu 6 (%5.7) Terleme 2 (%1.9) Şişkinlik 2 (%1.9) Dermatit-akne 1 (%1.0) Şikayeti olmayan 58 (%55.2)
Bulgular Ortalama PAP kullanım süresi 5.7 ± 1.7 saat/gün Kullanılan maske tipi n=105 Nazal 54 (%51.4) Oronazal 50 (%47.6) Total yüz maskesi 1 (%1.0)
Tartışma Çalışmamızda PSG yapılan hastaların %73.8 inde OUAS saptanmış olmakla birlikte bu hastaların büyük çoğunluğu ağır OUAS tanısı almıştır Ağır OUAS tanılı hastaların daha fazla olması; horlama - tanıklı apne - gündüz aşırı uykululuk hali gibi hayat kalitesini bozan semptomların uyku merkezi başvurusunu arttırması ile ilişkilendirilmiştir
Tartışma Yapılan çalışmalarda; OUAS her yaş grubu için kadın/erkek oranı 1/2-1/3 olarak belirtilmiştir Bizim çalışmamızda bu oran 1/3 olarak saptanmıştır (kadın %25.7/erkek %74.3) Phillips BA, Anstead MI, Gottlieb DI. Monitoring sleep and breathing: methodology. Part I: Monitoring breathing. Clin Chest Med 1998; 19: 203-12. Young T. Analytic epidemiology studies of sleep disordered breathing--what explains the gender difference in sleep disordered breathing? Sleep 1993; 16: 1-2.
Tartışma Yapılan çalışmalarda ; OUAS olguları ek hastalıklar açısından değerlendirildiğinde en sık görülen ek hastalıklar hipertansiyon ve kardiyak patolojiler olarak görülmüştür Bizim çalışma grubumuzda OUAS a eşlik eden patolojiler ile literatür bulguları paralel izlenmiştir (HT %32.6 / ASKH %11.6)
Tartışma Dünya Sağlık Örgütü ne göre kronik bir hastalık varlığında hastaların %50 si önerilen tedaviyi uygulamamaktadır Tedavi uyumsuzluğu sebeplerinden en önemlileri hastaların tedaviyi modifiye etmesi ve yanlış kullanımlarıdır CPAP tedavisi verilen hastaların da %50 si bir yıl içerisinde tedaviyi bırakmaktadır Hastaların %8-28 i CPAP tedavisini ilk gece kullanımdan sonra reddetmektedir Bollig SM. Encouraging CPAP adherence: It is everyone s job. Respir Care 2010;55(9):1230 1236. Grote L, Hedner J, Grunstein R, Kraiczi H. Therapy with ncpap: incomplete elimination of Sleep Related Breathing Disorder. Eur Respir J 2000; 16: 921-927.
Tartışma Hastaların sıklıkla yakınmaları nazal semptomlar, cihazın sesi ve maske ile ilgili olmaktadır Bizim çalışmamızda hastaların en sık yakınmalarının ; cihazın sesinden rahatsız olma, basıncın fazla gelmesi, ağız/burunda kuruluk olduğu bulunmuştur Meslier N, Lebrun T, Grillier-Lanoir V, Rolland N, Henderick C, et al. A French survey of 3,225 patients treated with CPAP for obstructive sleep apnoea: benefits, tolerance, compliance and quality of life. Eur Respir J 1998; 12: 185 192.
Tartışma Yapılan çalışmalarda; maskeye bağlı rahatsızlık hissinin, hastaların tedaviye uyumlarını olumsuz etkileyen bir faktör olduğu görülmüştür Bizim çalışmamızda maskeye bağlı rahatsızlık hissi bildiren hasta olmamasının, hastalarımıza maske seçimi konusunda verdiğimiz eğitim nedeniyle olduğunu düşünmekteyiz Engleman HM, Wild MR. Improving CPAP use by patients with the sleep apnoea/hypopnoea syndrome (SAHS). Sleep Med Rev 2003; 7: 81-99. Weaver TE. Adherence to positive airway pressure therapy. Curr Opin Pulm Med 2006; 12: 409-413.
Tartışma CPAP tedavi uyumunu değerlendirmede etkin bir tedaviden bahsedebilmek için hastanın verilen tedavi süresinin %70 inde geceleri 4 saat süreyle cihazını kullanması öngörülmektedir Çalışmamızda hastaların ortalama PAP tedavi kullanım süresinin 5.7 ± 1.7 saat/gün olduğu görülmüştür. Bu tedavi başarısının hekimlerimizin hastalara verdiği eğitim ile ilgili olduğunu düşünmekteyiz
Tartışma Tedavi yan etkileri hasta uyumunu azaltacağı için hasta tedavi öncesi bilgilendirilmeli; tedavinin kendine sağlayacağı faydalar ve özellikle gündüz aşırı uykululuk halinde düzelme sağlanacağı ayrıntılı olarak anlatılmalıdır
Tartışma Sonuç olarak; 3,5 yıllık uyku merkezi deneyimlerimize dayanarak hastalarımızın tanı, tedavi seçenekleri ve tedavi uyumlarını değerlendirdik Uykuda solunum bozukluğuna ilişkin elde ettiğimiz sonuçları literatür ile benzer saptadık
Tartışma OUAS tedavisinde PAP tedavisine uyum halen önemli bir sorundur PAP tedavisi önerilen hastalar yakın takip edilmeli, hastalığın riskleri konusunda bilgilendirilmeli ve PAP tedavisi konusunda teşvik edilmelidir
TEŞEKKÜRLER